Macro

Το βασικό μοτίβο της συντηρητικής ηγεμονίας είναι ότι η διαιρετική τομή Αριστεράς/Δεξιάς δεν ερμηνεύει σήμερα τους πολιτικούς ανταγωνισμούς και δεν λειτουργεί για την διάκριση των διαφορετικών στόχων και προοπτικών των κοινωνικών δυνάμεων. Οι ζηλωτές του «νέου Κέντρου» το υιοθετούν πλήρως. Η κατάργηση αυτής της τομής αποτελεί όρο για την επίτευξη των αναγκαίων συναινέσεων. Ο αναχρονισμός της αντιστοιχεί στον αναχρονισμό της σημασίας των ταξικών διαιρετικών αντιθέσεων μιας κοινωνίας. Μαζί με το αξίωμα του τέλους των ιδεολογιών επιστρατεύεται για να θεμελιώσει την εξάντληση των μεγάλων αφηγήσεων της χειραφέτησης. Η φιλοδοξία να καταργήσεις διαιρέσεις τέτοιου ιστορικού βάθους συναγωνίζεται βέβαια σε γραφικότητα την παλαιότερα διατυπωμένη φιλοδοξία για την «κατάργηση της πάλης των τάξεων», αλλά ας μην επικεντρωθούμε σ’ αυτό. Το πραγματιστικό διακύβευμα είναι να αποδυναμωθεί στην κοινωνική συνείδηση και να καταστεί πολιτικά ανενεργό το συνεκτικό σύνολο των όρων πάνω στο οποίο συγκροτείται το πολιτικό παράδειγμα του μαρξισμού. Ο στόχος είναι η Αριστερά και οι εμμονές της. Ο στόχος είναι να αδειάσει το μέλλον από το πρόταγμα του σοσιαλισμού. Η κατάργηση της τομής Αριστερά/Δεξιά περνάει μέσα από την κατάργηση της στρατηγικής αυτονομίας της Αριστεράς. Και μας καλεί να αποδεχθούμε ότι ο καπιταλισμός, με όλες του τις αντινομίες, εκφράζει τον θρίαμβο του «ορθολογισμού της ιστορίας». Η ανανεωτική και ριζοσπαστική Αριστερά, απέναντι σ’ αυτό το αφήγημα, δοκιμάζει σήμερα τα υπαρξιακά της όρια. Η επιλογή της «κεντροποίησης» δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως τακτικός ελιγμός. Συνιστά ριζική αλλαγή πολιτικού παραδείγματος. Επί της ουσίας, με όλα τα θεωρητικά και ιδεολογικά της συμφραζόμενα, αποτελεί την απόρριψη της στρατηγικής του δημοκρατικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό. Εκφράζει την παραίτηση από την προσπάθεια να γίνουν οι ιδέες της Αριστεράς όχι η ταυτότητα μιας θεωρητικής σέχτας, αλλά υπόθεση μιας «μαζικής διανοητικότητας» και ενός πολιτικού προγράμματος, που πείθει τις υποτελείς τάξεις να κινητοποιηθούν για την πραγμάτωσή του. Η επιλογή της κεντροποίησης θα ρευστοποιήσει και πάλι το πολιτικό τοπίο. Δεν μπορούμε βέβαια να προβλέψουμε όλες τις κοινωνικές αναδιαρθρώσεις και όλες τις αλλαγές που θα χαρακτηρίσουν τον νέο πολιτικό κύκλο. Μερικές τάσεις όμως είναι εμφανείς: η «δυναμική και εξωστρεφής επιχειρηματικότητα» θα βρεθεί στο πρώτο πλάνο της αναπτυξιακής απογείωσης, ο κόσμος της εργασίας όχι. Τα φτωχοποιημένα λαϊκά στρώματα θα αντιμετωπίσουν ένα κενό πολιτικής εκπροσώπησης που θα καλυφθεί ενδεχομένως από την ιδεολογική σύνθεση ακροδεξιού και εθνικιστικού πρωτογονισμού, στεγασμένου στην Ν.Δ. ή πολιτικά αυτονομημένου. Ο νεοφιλελεύθερος «μεταρρυθμισμός» θα επιβάλει την πολιτική του ατζέντα. Το συντηρητικό πολιτισμικό και ιδεολογικό σχέδιο θα εμπεδώσει την ηγεμονία του απέναντι σε μια κοινωνική Αριστερά που θα δίνει τις όποιες μάχες στους δρόμους και σε μια πολιτική Αριστερά στριμωγμένη σε ινστιτούτα και στο διαδίκτυο, βυθισμένη σ’ ένα νέο κύκλο εσωστρέφειας. Αν όλα αυτά σημαίνουν ένα μέλλον χωρίς την Αριστερά, αν όλα αυτά σημαίνουν ότι το μέλλον δεν μπορεί να είναι τίποτα παραπάνω από τη διαρκή επέκταση του παρόντος «μιας ζωής που δεν μας αξίζει να τη ζούμε», αν ο κυβερνητισμός και «η πολιτική ως επάγγελμα» είναι ο τρόπος ύπαρξης και του δικού μας πολιτικού προσωπικού, αν τα αξιακά στερεότυπα του αστισμού δομούν και την δική μας συλλογική ταυτότητα ως αριστερών, γιατί θα πρέπει να τα υπομένουμε παθητικά και να σιωπούμε αμήχανα;

Ο πυρήνας της κυβερνητικής στόχευσης είναι να κάνει πιο φθηνή την εργασία. Κεντρικό εργαλείο για να το πετύχει είναι οι ατομικές συμβάσεις εργασίας. Η κυβέρνηση φέρνει τα απλήρωτα 10ωρα, ακόμα πιο εύκολες και φθηνές απολύσεις, σπαστό ωράριο στη μερική εργασία και απαξίωση της επιθεώρησης εργασίας. Για να δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: το 2017 τράπεζα πλήρωσε πρόστιμο για απλήρωτες υπερωρίες 1,6 εκ. Σήμερα για την ίδια παράβαση το πρόστιμο θα ήταν μόλις 109.000. Μιλάμε για μια πολιτική που ξεκάθαρα βάζει πλάτη στην εργοδοτική παραβατικότητα. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής θα είναι μείωση μισθών και δημιουργία νέου κύματος brain drain. Ταυτόχρονα η μείωση του εργατικού εισοδήματος θα πλήξει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσα από την πτώση της κατανάλωσης. Είναι ακριβώς η ίδια κοινωνικά άδικη και οικονομικά αναποτελεσματική επιλογή, όπως το 2012. Αντίθετα μ’ αυτό, χρειαζόμαστε αύξηση του κατώτατου μισθού, ισχυρό πλαίσιο συλλογικών συμβάσεων και αποτελεσματικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. (...) Η κυβέρνηση ξεκάθαρα θα έχει πολιτικό κόστος από την συγκεκριμένη παρέμβαση. Ακριβώς όπως θα συμβεί με τον νέο πτωχευτικό που καταργεί κάθε προστασία της πρώτης κατοικίας και από το κόψιμο 25.000 μαθητών από τα πανεπιστήμια. Προφανώς και είναι κεντρική μάχη το ζήτημα των εργασιακών, γιατί αφορά την επόμενη μέρα και το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Το σχέδιο της ΝΔ, που στηρίζει την ελαστική και κακοπληρωμένη εργασία, θα οδηγήσει σε νέο κύμα brain drain. Ακόμα και αν ψηφιστεί θα έχει φέρει σημαντική φθορά στην κυβέρνηση και σίγουρα δεν θα μακροημερεύσει. Θα είναι από τους πρώτους νόμους που θα ακυρώσει μια επόμενη αριστερή κυβέρνηση.

Είναι τουλάχιστον 35 οι χώρες που εφαρμόζουν φορολογία από μηδέν ως 12,5% , όπως η Ιρλανδία (12,5%), η Ουγγαρία (9%), η Τσεχία και οι Βαλτικές χώρες. Στην πραγματικότητα, μέσω της δημιουργικής λογιστικής και των φορολογικών παραθύρων, στην Ιρλανδία η φορολογία φτάνει έως το 0,005% , στο Λουξεμβούργο από το επίσημο 25% στο 0,3% και στο Βέλγιο από το 29% στο 2,9% όπως και στην Ολλανδία. Σύμφωνα με τo report του Tax Foundation , think tank στη Washington, παγκόσμια είναι 15 τα κράτη που δεν φορολογούν τα εταιρικά κέρδη, όπως οι Μπαχάμες, το Μπαχρέιν, οι Βερμούδες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κλπ. Κατά το Tax Justice Network, το 2020 τα corporates μετέφεραν 1,38 τρις δολαρίων σε φορολογικούς παραδείσους, ήτοι φοροδιαφυγή 245 δις. Τα 80 δις εξ αυτών αφορούν ευρωπαϊκά κράτη και περί τα 50 δις τις ΗΠΑ . Τον Ιούλη, στη Βενετία, γίνεται η συνάντηση των G-20, με οικοδεσπότη το Draghi , στην έναρξη του 6μήνου της ιταλικής Προεδρίας. Θα προηγηθεί η επίσκεψη Μπάιντεν στην Ευρώπη στα μέσα Ιούνη. Ήδη στη χθεσινή συνάντηση των ΥΠΟΙΚ των G-7 στο Λονδίνο υπήρξε συναίνεση για ελάχιστο παγκόσμιο φόρο 15%. Η αρχική πρόταση Μπάιντεν ήταν για 21% μίνιμουμ φόρο στα corporates (διπλάσιος του αντίστοιχου συντελεστή φόρου GILTI (10,5%) που εφαρμόζεται σήμερα στις ΗΠΑ). Ο συμβιβασμός στο 15% γίνεται, υπό την πίεση πολυεθνικών, χωρών φορολογικών παραδείσων και τις γνωστές ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν το fiscal dumping. Οι νεοφιλελεύθεροι φοβούνται μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού (στην πραγματικότητα την μείωση των κερδών των corporates), αλλά στην υφεσιακή συγκυρία ο ελεγχόμενα υψηλός πληθωρισμός με αντίστοιχη ανάπτυξη είναι μάλλον ζητούμενο, προκειμένου να αποκλιμακωθούν και τα ιδιωτικά και δημόσια χρέη. Στις ΗΠΑ, εσωτερικά, ο εταιρικός φόρος είναι στο 21% και ο Μπάιντεν θα τον ανεβάσει στο 28% (απέχει βέβαια από το 35% της προ-Τράμπ εποχής). Ο Μπάιντεν δεν θέλει φυγή κεφαλαίων από τις ΗΠΑ, θέλει να περάσει ένα μέρος του κόστους του προγράμματος του στο μεγάλο κεφάλαιο προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση αλλά και να ηγεμονεύσει οικονομικά ξανά παγκοσμίως. Η πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ είχε όφελος να συνταχτεί με την αρχική πρόταση Μπάιντεν για 21% παγκόσμιο ελάχιστο φόρο των corporates. Το 15% είναι πολύ χαμηλό λέει και ο ειδικός στη φορολογία Gabriel Zucman, καθηγητής του Μπέρκλευ Η προοδευτική Ευρώπη οφείλει να πιέσει στην αύξηση του συντελεστή τουλάχιστον στο 25% τα επόμενα χρόνια. Στο 15% ο φόρος σημαίνει 50 δις φορολογικά έσοδα για τις χώρες ΕΕ. Στο 25% ο φόρος σημαίνει 170 δις φορολογικά έσοδα. Οι μεγάλοι κερδισμένοι της υπερδεκαετούς κρίσης είναι τα corporates, που σε τελική ανάλυση, η κρίση είναι δημιούργημα τους. Σε κάθε περίπτωση, για αρχή, ήταν ένα πολύ θετικό βήμα. Και ίσως η πρόταση για φορολόγηση των χρηματιστηριακών κερδών να είναι πιο ουσιαστική, για την αντικειμενικότερη φορολόγηση των corporates.

Ο Μητσοτάκης, ειδικά αν σχεδιάζει σύντομα εκλογές, θα επιδιώξει να επανασυστήσει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Άλλωστε ποτέ δεν άλλαξε ούτε η ρητορική, πολλώ δε μάλλον η διάθεση της Ν.Δ. Σε αυτό θα έχει, φυσικά, την απόλυτη στήριξη των συστημικών μέσων και κυρίως των καναλιών. Το σύστημα, φυσικά, δεν είναι πλήρως θωρακισμένο, έχει αδυναμίες. Είναι, πρώτα απ’ όλα, ανοιχτό στα σόσιαλ μίντια, τα οποία πιστώνονται τα μεγαλύτερα πλήγματα στην κυβέρνηση. Οι αντιπολιτευτικές επιτυχίες της κοινωνίας των χρηστών δείχνουν ότι η αίσθηση υπεροχής της κυβέρνησης πιθανόν να είναι απλά ότι ζει στον κόσμο της. Ο κόσμος της δεν είναι φανταστικός, είναι το ευμέγεθες ακροατήριο που της εξασφαλίζουν τα παραδοσιακά Μέσα και κυρίως τα κανάλια. Τα ίδια τα κανάλια που αποτελεσματικά υπερασπίζονται σήμερα την κυβέρνηση, πριν από μερικά χρόνια, όταν το ποτήρι ξεχείλισε, δεν μπόρεσαν να σώσουν την κυβέρνηση Σαμαρά. Και, σε κάθε περίπτωση, το ακροατήριο των καναλιών δεν συμπίπτει με την κοινωνία. Υπάρχει και το μεγάλο κομμάτι και κυρίως οι νέοι που δεν ζυμώνονται από τα κανάλια διότι δεν βλέπουν τηλεόραση, την έχουν αντικαταστήσει με άλλες μιντιακές πλατφόρμες, συνδρομητικές και σόσιαλ. Και που, κυρίως, ζουν και την ίδια τη ζωή, έξω, καθημερινά, όπως είναι. Το επόμενο διάστημα ανοίγουν μέτωπα στην πραγματική ζωή, στις ώρες εργασίας και στους μισθούς, στην Παιδεία με τους 25.000 παρίες του συστήματος Κεραμέως και το σοκ των γονιών τους, στην Υγεία που όπως ομολόγησε ο ίδιος ο Μητσοτάκης θα κλείσει δημόσια νοσοκομεία. Τέτοια πλήγματα η κοινωνία δεν τα βλέπει μόνο από την οθόνη, δεν τα αντιμετωπίζει μόνο ον λάιν. Κατά βάση, τα ζει "στο πετσί" της και τα διαμορφώνει σε πρώτο χρόνο με την αντίδρασή της.

Στον χώρο της Αριστεράς υπάρχει βαθύς προβληματισμός. Δεν περίμεναν τέτοιο αποτέλεσμα, δεν το κατέγραφε καμία δημοσκόπηση: «Δεν καταφέραμε να πείσουμε ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Θα δούμε τι έφταιξε…», είπε ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ Αντρος Κυπριανού, που υπό το βάρος της αποτυχίας αποχωρεί από την ηγεσία. Η εκλογική αποτυχία φαινόταν από το γεγονός ότι το ΑΚΕΛ ήταν συνεχώς πίσω στις δημοσκοπήσεις. Αδυνατούσε να κεφαλαιοποιήσει από τη φθορά Αναστασιάδη. Εύκολα ο ΔΗΣΥ το τοποθετούσε επικοινωνιακά στην πλευρά του… φταίχτη, ακόμα και υπενθυμίζοντας την εποχή Χριστόφια. Ο ζωτικός χώρος επιρροής του κόμματος της κυπριακής Αριστεράς στερεύει εδώ και μια δεκαετία, κι ας είναι τόσο καιρό στην αντιπολίτευση. Η ψαλίδα που σήμερα χωρίζει το ΑΚΕΛ με τον ΔΗΣΥ μεγάλωσε, παρά τις εκλογικές απώλειες και των δύο πόλων εξουσίας. Στην περίπτωση του ΑΚΕΛ όμως, το πρόβλημα βαθαίνει γιατί παιδεύεται, χωρίς να κάνει βήματα μπροστά για να βρει συγκροτημένο πολιτικό λόγο στα ζητήματα οικονομίας. Διαπιστώνει τα σοβαρά προβλήματα των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά υστερεί σε πολιτικές στα πλείστα σύγχρονα φαινόμενα. Δεν ανατροφοδοτείται από ευρωπαϊκές ιδέες και πιέζεται από ένα τμήμα που το θέλει πιο σκληροπυρηνικό, αντί εργατικό κεντροαριστερό κόμμα. Η στασιμότητα και μη προσαρμογή σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία αποδείχθηκε η «αχίλλειος πτέρνα» του ΑΚΕΛ. Ακόμα και στο κεφάλαιο της διαφθοράς βρέθηκε να πληρώνει δυσανάλογο τίμημα γιατί επικοινωνιακά, ο ΔΗΣΥ κάλυψε τα νώτα του: όλοι μαζί τα φάγαμε! Mε άριστο επικοινωνιακό προγραμματισμό, ο ΔΗΣΥ και η κυβέρνηση έθεσαν μπροστά στους ψηφοφόρους ένα νέο σχέδιο κάτω από το σλόγκαν «Κύπρος, το αύριο». Από τις μηδέν δυνατότητες της κυπριακής οικονομίας, το επιτελείο Αβέρωφ Νεοφύτου ανέδειξε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης (ΕΤΑ) ως κορυφαία πολιτική για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, των επιχειρήσεων, των νέων, της πράσινης οικονομίας. Οντως το ΕΤΑ είναι «μάννα εξ ουρανού» για χώρες όπως η Κύπρος που τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από σοβαρή υστέρηση σε μεταρρυθμίσεις και αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης. Πού είναι όμως η ευθύνη της κυβέρνησης Αναστασιάδη για τη μεταρρυθμιστική αποτυχία; Tα κόμματα της αντιπολίτευσης φάνηκαν θεατές και έτσι, ο ΔΗΣΥ εύκολα οικειοποιήθηκε το ΕΤΑ ως συναγερμικής έμπνευσης. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου παρουσίασε επικοινωνιακά τον ΔΗΣΥ με σηκωμένα τα μανίκια, με μια κυβέρνηση που έκανε τα ελάχιστα σε οκτώ χρόνια για να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις. Τώρα υπόσχεται 58 (!) μεταρρυθμίσεις –αντιστοιχούν σε δύο για κάθε μήνα που απομένει μέχρι το 2023– και διακηρύσσει: «Η κοινωνία επέλεξε σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Αποδοκίμασε τον ανεύθυνο λαϊκισμό. Αποφάσισε για το αύριο της χώρας μας με ακόμα μια φορά πρωταγωνιστή τον ΔΗΣΥ».

Από το γαλανό αιγαιοπελαγίτικο τοπίο της Αστυπάλαιας ο Κ. Μητσοτάκης είπε ότι η δημοσιονομική κατάσταση δεν επιτρέπει τη μείωση του ΦΠΑ στα νησιά. Επέτρεψε όμως τη μείωση κατά 2 μονάδες του φορολογικού συντελεστή των επιχειρήσεων οριζόντια, χωρίς καμία διάκριση και καμία κλιμάκωση - ωφελώντας δηλαδή τους μεγάλους και, κυρίως, αυτούς που μέσα στην κρίση είχαν αδιατάρακτη κερδοφορία. Με την κατάργηση της προκαταβολής φόρου, αυτό σημαίνει απώλεια κρατικών εσόδων γύρω στα 900 εκατομμύρια. Αλλά οι νησιώτες θα συνεχίσουν να πληρώνουν 300 εκατομμύρια ΦΠΑ γιατί ζούμε σε δύσκολες εποχές. Μαζί με τα 900 εκατ. φοροαπαλλαγές, οι μεγάλες και κερδοφόρες επιχειρήσεις προικοδοτούνται επίσης και με φτηνή εργασία: είναι οι περίφημες διατάξεις του νομοσχεδίου Χατζηδάκη, που, με τη διευθέτηση, επιτρέπουν στους εργοδότες να εξοικονομούν 300 ώρες υπερωρία τον χρόνο ανά εργαζόμενο, να προσλαμβάνουν με ατομικές συμβάσεις, να απασχολούν τους υπαλλήλους τους σε σπαστά ωράρια, ακόμα και να τους απολύουν προσωρινά (με άδειες άνευ αποδοχών) όταν δεν τους χρειάζονται. Και επειδή η διάθεση να εξυπηρετηθούν οι πλούσιοι δεν σταματάει πουθενά, ανακοινώθηκαν και οι αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες, που έρχονται να αμβλύνουν ταξικές ανισότητες: ανεβαίνουν οι αντικειμενικές των ακινήτων σε περιοχές όπως τα Εξάρχεια και η Κυψέλη -συμπαρασύροντας προφανώς και τον ΕΝΦΙΑ- και πέφτουν σε περιοχές όπως το Ψυχικό και τη Φιλοθέη. Αυτό, μαζί με την κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου στη μεγάλη ακίνητη περιουσία θα είναι μια τεράστια ανάσα για τους πλούσιους μέσα στην κρίση που μαστίζει τη χώρα. Μεταξύ των οποίων είναι και οι ίδιοι οι υπουργοί και οι βουλευτές που θα το ψηφίσουν. Τρεις επιμέρους δράσεις του κυβερνητικού σχεδίου που συνθέτουν μια γενικότερη εικόνα. Για να καταλαβαίνει ο κόσμος με ποιους έχει να κάνει.

Οι ταραχώδεις συνεδρίες της Βουλής δεν ήταν σπάνιες στις αρχές του 20ού αιώνα. Σε μία από αυτές, το βράδυ της 6ης Ιουνίου 1906, ήρθε προς συζήτηση ένα φορολογικό νομοσχέδιο που προκάλεσε δριμείες συζητήσεις επί δύο μέρες. Ηταν το νομοσχέδιο «περί φορολογίας της Ινδικής καννάβεως και περί τελωνειακών μέτρων κατά την εξαγωγήν αυτής εις την αλλοδαπήν», οι διατάξεις του οποίου προέβλεπαν πως οι καλλιέργειες ινδικής κάνναβης θα φορολογούνταν με οκτώ δραχμές ανά στρέμμα, ενώ οι εξαγωγείς χασίς θα έπρεπε για κάθε οκά να καταβάλλουν εγγύηση δέκα δραχμών, την οποία θα έπαιρναν πίσω μόνο αν παρουσίαζαν βεβαίωση ότι το εμπόρευμα έφτασε πράγματι στον προορισμό του. Τέλος, ο προορισμός αυτός δεν μπορούσε να είναι η Αίγυπτος, αφού οι εξαγωγές προς αυτήν απαγορεύονταν με βάση τις προβλέψεις του νομοσχεδίου. Τα παραπάνω σημαίνουν πως πριν από περίπου έναν αιώνα υπήρχαν στην ελληνική επικράτεια καθόλα νόμιμες φυτείες ινδικής κάνναβης – 30 με 35 χιλιάδες στρέμματα σύμφωνα με όσα δήλωσε στη Βουλή ο Ανάργυρος Σιμόπουλος, υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης («Ημερησία», 8/6/1906, σ. 3). Το ελληνικό κράτος αποφάσισε να αποκομίσει έσοδα από τις φυτείες αυτές, όπως και από το επεξεργασμένο προϊόν τους, που με τη μορφή πλακιδίων αποτελούσε είδος εξαγωγής: το 1906 από τα ελληνικά τελωνεία πέρασαν 13,5 τόνοι χασίς με προορισμό την Ιταλία, τη Γαλλία, την Αγγλία, τη Μάλτα και την Αυστροουγγαρία (Στατιστικόν Γραφείον Υπ. Οικονομικών, «Στατιστική του ειδικού εμπορίου της Ελλάδος μετά του Εξωτερικού», Αθήναι 1908, σ. 288). (...) Η διάδοση των ψυχαγωγικών χρήσεων και η πεποίθηση πως αυτές συνδέονταν με τη διαφθορά των ηθών και την έξαρση της εγκληματικότητας είχαν προκαλέσει ανησυχίες ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ομάδες που συνδέθηκαν με την κατανάλωση χασίς, όπως οι κουτσαβάκηδες, ενσάρκωναν τις κοινωνικές φοβίες περί παρέκκλισης και παραβατικότητας. (...) Οι ανησυχίες αυτές μεταφράστηκαν λίγα χρόνια αργότερα, το φθινόπωρο του 1891, σε μια διαταγή της Διοικητικής Αστυνομίας Αθηνών και Πειραιώς που απαγόρευε τη χρήση χασίς στα καφενεία και σε άλλους δημόσιους χώρους, καθώς και την πώληση του προϊόντος στους ιδιοκτήτες καφενείων (περ. «Ελληνική Γεωργία», 11/1892, σ. 526). (...) Ηδη κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η ελληνική χασισοπαραγωγή σημείωσε κάμψη, λόγω της φορολόγησης, του πολέμου και της αύξησης της τιμής των δημητριακών που έκανε την καλλιέργειά τους πιο ελκυστική. Το 1919 ο νόμος 1681 «περί αλητείας και επαιτείας» προέβλεπε ποινές για όποιον έκανε συστηματικά χρήση χασίς και συγχρόνως ήταν άεργος ή ζούσε αποδεδειγμένα «άτακτον βίον», ενώ την επόμενη χρονιά η καλλιέργεια της ινδικής κάνναβης απαγορεύτηκε οριστικά στην ελληνική επικράτεια μαζί με την εμπορία και την κατανάλωση, όπως ζητούσε λίγα χρόνια νωρίτερα ο Κούζης και χωρίς αντιδράσεις στη Βουλή (ΦΕΚ Α' 62, 14/3/1920). (...) Οι απαγορεύσεις από τα τέλη του 19ου αιώνα και η καταστροφή των αποθεμάτων χασίς στα μέσα της δεκαετίας του 1930 δεν έφεραν βέβαια και την εξάλειψη της ψυχαγωγικής χρήσης χασίς. Οπως φαίνεται από τις σελίδες των εφημερίδων της εποχής, που ανακοίνωναν τακτικά την ανακάλυψη τεκέδων στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις, η πρακτική αυτή εξακολουθούσε, κάποτε και εν γνώσει των αστυνομικών αρχών. Μια μαρτυρία από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 ανέφερε ότι οι χρήστες χασίς συναντιούνταν σε τεκέδες σε απόκεντρα σημεία της Αθήνας, αλλά και στο κέντρο της πόλης, φέρνοντας ως παράδειγμα ένα χασισοποτείο κοντά στην πλατεία Ομόνοιας και εξηγώντας την ανοχή της αστυνομίας ως ένα μέσο «να επιτηρώνται καλύτερον οι εις τα κέντρα ταύτα συχνάζοντες» (Μακρής 1929, σ. 20). (...) Οι φαρμακευτικές χρήσεις του χασίς ως υπνωτικού και ναρκωτικού φαρμάκου «κατά των νευραλγιών, των ημικρανιών, της καρδιαλγίας κ.λπ.» καταγράφονταν ακόμα τον Μεσοπόλεμο, αλλά σταδιακά εγκαταλείφθηκαν, τόσο επειδή τα σχετικά σκευάσματα είχαν αβέβαιη σύσταση όσο και επειδή στην αγορά εισήχθησαν άλλες ουσίες όπως τα βαρβιτουρικά (Σπ. Δοντάς, «Φαρμακολογία», τόμος Α', σ. 213). (...) Στην περίπτωση της κλωστικής κάνναβης, το φυτό δεν κατάφερε να σαγηνεύσει τους καλλιεργητές, παρά κάποιες προσπάθειες που έγιναν κατά τον Μεσοπόλεμο, ιδίως από το καθεστώς Μεταξά, για να τονωθεί το ενδιαφέρον για την κανναβοπαραγωγή. Οι λόγοι που η καλλιέργεια δεν ευδοκίμησε πρέπει να αναζητηθούν μεταξύ άλλων στον ανταγωνισμό άλλων χωρών που παρήγαν κάνναβη καλύτερης ποιότητας και στην εμφάνιση νέων φυτικών και συνθετικών ινών στην αγορά (περ. «Σπουδαί», 1953, σ. 292-296). Τελικά, μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η καλλιέργεια της κλωστικής κάνναβης απαγορεύτηκε κι αυτή, καθώς θεωρήθηκε ότι η κάνναβη δεν πρέπει να χωρίζεται σε είδη ή βοτανικές ποικιλίες, καθώς όλα τα φυτά, αυτοφυή και καλλιεργούμενα, ανήκουν στο ίδιο είδος και κατά την ωρίμανσή τους εκκρίνουν ρητίνες με μικρότερη ή μεγαλύτερη δραστικότητα (Δ. Παπαδόπουλος, «Η κάνναβις», Αθήναι 1959, σ. 82). (...)

Λοιπόν, νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβει κανείς το ταξικό βάθος του νομοσχεδίου Χατζηδάκη, την απέχθεια, ενδεχομένως και το μίσος για την εργασία, είναι να κάνουμε μια νοητή μετάβαση στην –προς το παρόν– πλουσιότερη χώρα του κόσμου. Εκεί που ο Μπάιντεν, χωρίς καμιά φιλεργατική διάθεση, αλλά με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης του συστήματος, επιχείρησε να διπλασιάσει το κατώτατο ωρομίσθιο στα 15 δολάρια, συναντώντας τη λυσσαλέα αντίδραση ακόμη και των φανατικών μεγαλο-χρηματοδοτών της καμπάνιας του. Στις ΗΠΑ, λοιπόν, που το μέσο ωρομίσθιο είναι 19 δολάρια, έναντι 16 στον ΟΟΣΑ και έναντι μόλις 10 (σε δολάρια, μεικτό!) στην Ελλάδα (αν και το κατώτερο είναι 2,5), η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, αυτός ο φρουρός του μεγαλύτερου χρηματιστηριακού καζίνο στον κόσμο, έχει θεσπίσει έναν δείκτη που λέγεται «λόγος αμοιβής CEO», ήτοι το πηλίκο της διαίρεσης της αμοιβής του διευθύνοντος συμβούλου με τη μέση αμοιβή των υπαλλήλων του. «Αξίζει στ’ αλήθεια ένας CEO 1.000 φορές όσο ένας εργαζόμενος;» αναρωτιέται σε άρθρο το Bloomberg (διά χειρός Μισέλ Λέντερ), που δεν το λες και «εχθρό της επιχειρηματικότητας», ε; Τα δεδομένα των ΗΠΑ είναι αβυσσαλέα και εφιαλτικά. Στην Aptiv, εταιρεία παραγωγής λογισμικού, με παρουσία σε 44 χώρες και 180.000 εργαζόμενους, ο επικεφαλής αξίζει όσο 5.300 «μέσοι» εργαζόμενοι. Στην Chipotle, αλυσίδα ταχυφαγείων μεξικανικού φαγητού με 76.000 εργαζόμενους, ο CEO αξίζει 3.000 φορές τον μέσο εργαζόμενο. Και ούτω καθεξής. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται ότι ο λόγος μέσου CEO προς μέσο εργαζόμενο στους μεγαλύτερους ομίλους στις ΗΠΑ είναι περίπου 1.000. (...) Το μυστικό της επιτυχίας των υπερπλουσίων ιδιοκτητών πολυεθνικών –αλλά και των δικών μας που ωχριούν ως τάξη μεγέθους, αλλά διόλου σε ταλέντο απληστίας και αρπακτικότητας– είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των θηριωδών αμοιβών τους, των κερδών των ομίλων τους και της τεράστιας φανερής ή κρυμμένης προσωπικής περιουσίας τους είναι προϊόν μιας συστηματικής, περίτεχνης διαχείρισης του εργατικού δυναμικού. Είτε με την αύξηση του χρόνου εργασίας, είτε με τη μείωση του μέσου μισθολογικού κόστους, το ζητούμενο είναι να μειώνεται διαρκώς το μερίδιο της μισθωτής εργασίας (και της υποκρυπτόμενης «ανεξάρτητης») στον συνολικά παραγόμενο πλούτο, στο προϊόν κάθε επιχείρησης και ομίλου, σε κάθε χώρα και στον κόσμο ολόκληρο. Οι υψηλές αμοιβές των διευθυνόντων, τα παχυλά stock options των στελεχών, τα μερίσματα των μετόχων είναι οι αυξήσεις που δεν δίνονται στους μισθούς, τα ωράρια που επιμηκύνονται, οι απολύσεις που ακολουθούν κάθε τεχνολογική καινοτομία στην παραγωγή, η οποία δοκιμάζεται και εφαρμόζεται με πρωταρχικό κριτήριο τη μείωση του μισθολογικού κόστους, την υποκατάσταση εργασίας από αυτοματισμούς. Παλιό και ντεμοντέ όσο ο καπιταλισμός. Σ’ αυτό το ισοζύγιο βάζει το λιθαράκι του και το εργασιακό νομοσχέδιο Χατζηδάκη, παραγγελιά της τάξης που υπηρετεί με αφοσίωση. Περισσότερο από περιφρόνηση για τους εργαζόμενους και μίσος για την εργασία, είναι τρυφερότητα κι αγάπη για τη μεγάλη εργοδοσία, για τον πλούτο της εγχώριας ιθύνουσας τάξης που –και καλά– κακόπαθε στα χρόνια των μνημονίων και τώρα είναι η ώρα να πάρει το αίμα της πίσω. Οχι από τους ανταγωνιστές τους, βεβαίως, αλλά από την ενοχλητική εγχώρια εργατική τάξη κι ό,τι έχει απομείνει από το συνδικαλιστικό της κίνημα.

Aυτή η συμφωνία μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για τον περιορισμό των φορολογικών παραδείσων, την αύξηση των εσόδων στα κράτη, τη διαμόρφωση ενός πεδίου περισσότερο ισότιμου ανταγωνισμού. Η Ε.Ε. οφείλει όχι μόνο να προχωρήσει στην υλοποίηση της συμφωνίας αυτής αλλά και να λάβει ισχυρότερες πρωτοβουλίες για περιορισμό των offshore και την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων. Ο ίδιος προσανατολισμός πρέπει να είναι κεντρικός και στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τον ψηφιακό φόρο και τη φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, με στόχο τη δίκαιη φορολόγηση και τελικά την ελάφρυνση των χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων. Τα ζητήματα της δίκαιης φορολόγησης και της φοροδιαφυγής δεν λύνονται από την αγορά που αναζητά και εκμεταλλεύεται τα κενά των φορολογικών συστημάτων, αλλά από ισχυρές πολιτικές πρωτοβουλίες και αποφάσεις.

Στην εισήγησή του στο συνέδριο «Regional Growth Conference 2021»  που οργάνωσε η εφημερίδα «Πελοπόννησος», ο τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Ανδρέας Ξανθός τόνισε ότι το μεγάλο δίδαγμα από την πανδημία δεν είναι η «αγαστή συνεργασία του ΕΣΥ με τον ιδιωτικό τομέα» όπως δήλωσε πρόσφατα ο Πρωθυπουργός, αλλά η ανάγκη γενναίας επένδυσης στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας και η ενίσχυσή του με επιπλέον πόρους (ανθρώπινους και υλικούς) για να καλύψει τις νέες υγειονομικές ανάγκες (διασύνδεση ΠΦΥ-Δημόσιας Υγείας, κοινοτική-κατ’ οίκον φροντίδα, επείγουσα ιατρική, μετανοσοκομειακή φροντίδα-αποκατάσταση, σχολική υγεία, ιατρική της εργασίας, περιβαλλοντική υγεία, αποκέντρωση του ΕΟΔΥ και διασύνδεσή του με τις υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών κλπ) με ισότιμο και ποιοτικό τρόπο. Ο Α. Ξανθός δήλωσε επίσης ότι το ΕΣΥ άντεξε πολύ οριακά, σε βάρος των ψυχοσωματικών αντοχών  του προσωπικού του και της φροντίδας όλων των υπόλοιπων ασθενών. Ενώ ο ιδιωτικός τομέας με το 1/3 των κλινών της χώρας δεν νοσήλευσε ούτε το 5% των περιστατικών covid-19. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο είναι προκλητική η αναφορά του κ. Μητσοτάκη ότι «το ΕΣΥ δεν πρέπει να είναι υποχρεωτικά κρατικό», αναιρώντας τον ιδρυτικό νόμο και αμφισβητώντας για 1η φορά απροκάλυπτα τη φιλοσοφία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Πίσω από αυτή την προσέγγιση κρύβεται το άνοιγμα του ΕΣΥ στην αγορά και η άμεση ή έμμεση ιδιωτικοποίησή του, που αποτελεί cacus beli   για τον ΣΥΡΙΖΑ, τους εργαζόμενους στις δημόσιες δομές υγείας και την κοινωνία.