Χριστόφορος Παπαδόπουλος

Χρειάζεται όμως να ειπωθεί ποιο είναι το κυρίαρχο ρεύμα της περιόδου, πώς δηλαδή ο νεοφιλελευθερισμός και η συντηρητική παλινόρθωση δηλητηριάζει όχι μόνο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά μολύνει όλο το σύστημα των ανθρώπινων ιδεών, τις αξίες με τις οποίες διάγουμε τον βίο. Η Ακροδεξιά και ο νεοφιλελευθερισμός έχουν βάλει στο στόχαστρο όλες τις παρακαταθήκες της Γαλλικής Επανάστασης: την ελευθερία, την ισότητα, την αδελφοσύνη. Ενα κύμα μίσους και εγωισμού ξεχύνεται από κάθε πόρο του συστήματος. Δεν είναι μόνο ο Αδωνης και ο Βορίδης που σε κάθε ευκαιρία διαλαλούν «να τελειώνουμε με τις ιδέες της μεταπολίτευσης, τις αξίες της Αριστεράς», μαζί τους συντονίζεται όλο το πλέγμα της εξουσίας: επιχειρηματίες, εφοπλιστές, καναλάρχες, «δαιμόνιοι» δημοσιογράφοι, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι δεν διστάζουν να υιοθετήσουν κάθε συντηρητική ιδέα, να αναπαραγάγουν κάθε ανακρίβεια, κάθε συκοφαντία. Δεν έχουν ενδοιασμούς να συμβάλουν στην κατασκευή ειδήσεων, στα ψέματα στο Διαδίκτυο, που ξαπλώνονται με μορφή χιονοστιβάδας, να συμβάλουν στη «δολοφονία χαρακτήρων» ακόμα και εμβληματικών προσώπων της Αριστεράς. Θα περίμενε κανείς οι αστοί διανοούμενοι να υπηρετούν με τον δικό τους τρόπο τις πανανθρώπινες αξίες, μάταια, λες και διαγράψανε από τη μνήμη τους την εποχή που ορκίζονταν στις δυτικές αξίες και άναβαν κερί στη νεωτερικότητα. Σήμερα, η σιωπή των αμνών. Αφωνία και λήθη στις παλιές αξίες, λαλίστατοι απέναντι στον κοινό εχθρό, την Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τους ενδιαφέρει ο ορθός λόγος, δεν είναι αδαείς ούτε απληροφόρητοι, όλοι γνωρίζουν τη συνταγή της Ακροδεξιάς και του επιθετικού νεοφιλελευθερισμού. Συνταγή παρόμοια σε όλο τον κόσμο, δεν πρόκειται περί επινόησης ιθαγενών. Γνωρίζουν τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς, ξέρουν επίσης και τη μέθοδο: την υπονόμευση κάθε προοδευτικής ιδέας, την εξύμνηση κάθε εγωισμού, τη δυσφήμηση της ισότητας, την απαξίωση της ελευθερίας και την αντικατάστασή της από το Νόμο και την Τάξη, τη διαχείριση δηλαδή του φόβου και της ανασφάλειας. Με δυο λόγια, καταλαβαίνουν τη συστηματική κατεδάφιση των αξιών της νεωτερικότητας, δεν είναι ανήξεροι, ούτε παραπλανημένοι, απλά διαλέξανε στρατόπεδο.

Δεν κρυφτήκαμε στη θαλπωρή των συμβόλων, ούτε στην αναμονή καλύτερων εποχών. Δε βολευτήκαμε μόνο με την αποκάλυψη του καπιταλισμού και των αγορών. Δώσαμε τη μάχη σε κάθε πεδίο, κάθε στιγμή με κάθε δυνατότητα.

Αυτό που χρειάζεται για μας είναι να δημιουργήσουμε τις οργανωτικές δομές -γι’ αυτό έχει νόημα το συγκεκριμένο άρθρο που μιλάει για την υποχρέωση των οργανισμών στη Λυρική, στο Μέγαρο, στο Κέντρο Κινηματογράφου-την καλλιτεχνική ανεξαρτησία -είπε ο κύριος Ξυδάκης, την υποχρέωση να μπορεί να επιλέγεται ο καλλιτεχνικός διευθυντής με ελεύθερο δημόσιο διαγωνισμό-και την ασφάλεια και αξιοπρέπεια των εργαζομένων, όπως ορίζει σε πάρα πολλά περιστατικά το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Όλο τον καιρό που παρακολουθώ τη Βουλή έχω καταλήξει σε ένα ακλόνητο συμπέρασμα: η έβδομη πληγή του Κοινοβουλίου είναι οι δικηγόροι βουλευτές. Εξηγούμαι. Εξ επαγγέλματος οι δικηγόροι έχουν δυο εμπεδωμένες πεποιθήσεις: η πρώτη, ότι οι δίκες κερδίζονται στην πασαρέλα της ακροαματικής διαδικασίας και η δεύτερη , ότι σημασία έχει η διαδικασία και όχι η πολιτική ουσία. Άλλωστε όλοι θυμόμαστε μεγάλες δίκες που κέρδισαν ή έχασαν οι διάδικοι εξ αιτίας διαδικαστικών λεπτομερειών... Το τέλειο μέρος για τα μεγάλα ταλέντα στην άσκηση της δικηγορίας είναι η Βουλή. Αν τα βάλετε κάτω οι μεγάλες φίρμες των κομμάτων είναι ως επί το πλείστον δικηγόροι. Εξαιρούνται οι αρχηγοί των κομμάτων που σε αυτή την περίπτωση περισσότερη σημασία έχει το οικογενειακό χρίσμα, παρά το επάγγελμα. Μια πρόχειρη καταγραφή για του λόγου το αληθές: δικηγόροι είναι ο Βενιζέλος και ο Λοβέρδος, δικηγόρος είναι ο Βορίδης. (Ο Άδωνις δεν νομίζω, μάλλον τον απορρόφησε το επάγγελμα του τηλεπωλητή βιβλίων και οι δικαστικές αίθουσες χάσανε ένα δαιμόνιο εισαγγελέα). Δικηγόροι είναι επίσης ο Δένδιας, ο Αθανασίου, ο Γεωργαντάς, ο Τζαβάρας. Ο τελευταίος με άρωμα γαλλικής φιλοσοφίας (ευπρόσδεκτο). Εξαίρεση επίσης αποτελεί ο Τασούλας, δικηγόρος και αυτός, αλλά με μιά κλίση στο λόγιο χιούμορ (μπορεί να έχει συναναστραφεί δικηγόρους του αγγλοσαξωνικού κλίματος).

Στο πεδίο της Ε.Ε. συνυπάρχουν κεντρομόλες και φυγόκεντρες πολιτικές τάσεις, οι οποίες τέμνουν εγκάρσια κάθε πολιτική οικογένεια, κάθε ιδεολογικό ρεύμα. Τούτου δοθέντος, στις φυγόκεντρες δυνάμεις δεν περιλαμβάνονται μόνο η Ακροδεξιά και οι δυνάμεις που στήριξαν το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο∙ αποτελούνται, επίσης, από πολιτικά και ιδεολογικά ρεύματα που υποστηρίζουν την «εθνική αναδίπλωση», καθώς και από μερίδες των κοινωνικών κατηγοριών των «ηττημένων της παγκοσμιοποίησης» στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Από την άλλη, σε αυτούς που υποστηρίζουν ότι στο πολιτικό πεδίο θα αναμετρηθούν τα σχέδια μετασχηματισμού της Ευρώπης δεν περιλαμβάνονται οι «Ταλιμπάν» του νεοφιλελευθερισμού που πάση θυσία θέλουν να διατηρηθεί το υφιστάμενο πλαίσιο, δηλαδή τα πολιτικά και επιχειρηματικά επιτελεία του «Μένουμε Ευρώπη». Αντιθέτως, στις δυνάμεις πραγματικού πολιτικού μετασχηματισμού περιλαμβάνονται μεγάλες κοινωνικές κατηγορίες που κατανοούν την ισχύ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, δηλαδή την αναγκαιότητα να δίνονται οι πολιτικές μάχες σε μεγαλύτερες γεωπολιτικές οντότητες, όπως είναι η Ε.Ε. Την ίδια αναγκαιότητα κατανοούν συχνότερα πια και τα κόμματα που αναφέρονται στην Αριστερά, την Οικολογία και την αριστερή Σοσιαλδημοκρατία (Κόκκινο-κόκκινο-πράσινη συμμαχία). Άρα, οι ευρωεκλογές του Μαΐου αποτελούν το ορόσημο της σύγκρουσης των δυο πολιτικών γραμμών για το μέλλον της Ευρώπης (και της δημοκρατίας), η έκβαση της οποίας θα αφήσει το αποτύπωμά της στις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη και σε κάθε χώρα ξεχωριστά, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης. Η Αριστερά της Ευρώπης βρίσκεται αντιμέτωπη με το ακροδεξιό μπλοκ από τη μία και από την άλλη με τον επιθετικό νεοφιλελευθερισμό του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Είναι χαρακτηριστική η θερμή υποστήριξη του Κυριάκου Μητσοτάκη στον υποψήφιο πρόεδρο της Κομισιόν Μάνφρεντ Βέμπερ, ως αντικαταστάτη του Γιούνκερ. Ο Βέμπερ αποτελεί εμβληματική δεξιά προσωπικότητα, μιας και εκπροσωπεί το βαθύ συντηρητισμό και τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό ταυτόχρονα.

Η δική μας πολιτική στηρίζεται σ’ αυτό που λέμε αύξηση της ζήτησης. Γνωρίζουμε, δηλαδή, και θεωρητικά αλλά και εμπειρικά ότι χωρίς αύξηση της λαϊκής κατανάλωσης δεν υπάρχουν δουλειές, δεν υπάρχουν επενδύσεις. Κανείς δεν μπορεί να τοποθετεί επενδυτικά σχέδια όταν ξέρει ότι η λιτότητα έχει εξανεμίσει οποιαδήποτε δυνατότητα αγοράς. Την ίδια στιγμή που η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ στοχεύει στη ζήτηση, επιχειρεί ταυτόχρονα να καλύψει και ένα κενό δεκαετιών αναφορικά με την απουσία κοινωνικού κράτους και κράτους πρόνοιας. Η πολιτική του έχει να κάνει με την καθολικότητα των δικαιωμάτων, δηλαδή με την καθολική πρόσβαση στη δημόσια υγεία και ειδικά των ανασφάλιστων, με την πρόσληψη εκπαιδευτικών, με την πρωτοβάθμια υγεία, με τα σχολικά γεύματα, τα επιδόματα παιδιών, ενοικίου, θέρμανσης, το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης, το μεταφορικό ισοδύναμο, κά. Παρεμβάσεις που εκτός από το σκέλος της κοινωνικής αλληλεγγύης έχουν και σκέλος οικονομικής ανάπτυξης και οικονομικής δυνατότητας. Δεν είναι μυστικό ούτε άγνωστο πως η κυβέρνηση υποχρεώνεται να υλοποιεί μέτρα σε αντίπαλη κατεύθυνση, όπως είναι τα πρωτογενή πλεονάσματα και τα δημοσιονομικά μέτρα, ούτε είναι εκτός ύλης οι προσπάθειες που καταβάλει για πανευρωπαϊκό συντονισμό κατά της λιτότητας. Η σημερινή πραγματικότητα δεν χρειάζεται πολύ μεγάλη ανάλυση. Οι 344.000 νέες θέσεις εργασίας, δηλαδή το ποσοστό της ανεργίας από 27% που πήγε στο 18,6%, είναι σημαντικό δεδομένο για πάρα πολλές χιλιάδες ανθρώπων και οικογενειών. Ο τριπλασιασμός των επιχειρήσεων που ανοίγουν σε σύγκριση μ’ αυτές που κλείνουν δίνει δυνατότητες για δουλειές, δίνει το ενδεχόμενο μιας πιο αισιόδοξης προοπτικής για μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η μείωση της αδήλωτης εργασίας από το 19,1% το 2014 στο 12,4% δείχνει τη συνειδητή προσπάθεια να συρρικνωθεί αυτό το σκέλος της μαύρης, γκρίζας εργασίας, της αδήλωτης εργασίας και οι στοχευμένες ενεργητικές πολιτικές στον χώρο της εργασίας δείχνουν μια τεράστια προσπάθεια να αντιστρέψουμε τη γενικευμένη τάση στον καπιταλισμό —και ειδικά στον ευρωπαϊκό χώρο— για ελαστικές εργασιακές σχέσεις, για εργασιακή ανασφάλεια. Θα μπορούσαν να παρατεθούν κι άλλα στοιχεία αυτού του μείγματος διαφορετικής πολιτικής που παράγει κοινωνική αισιοδοξία. Όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, η κατάργηση του υποκατώτατου, η επανόρθωση των συλλογικών συμβάσεων, η επεκτασιμότητα των κλαδικών, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας κατά 17,9%, η αύξηση των εξαγωγών και άλλα πολλά που είναι σε εξέλιξη ή έπονται.