Κατέ Καζάντη

Ένα διόλου, μα διόλου πρωτοπόρο ζήτημα τακτικής, το οποίο χρησιμοποιείται από τα περισσότερα αστικά κόμματα, πρωτοεμφανιζόμενο εν Ελλάδι από τον Γ.Α. Παπανδρέου με τις γνωστές παράτες περί “συμμετοχικής Δημοκρατίας”, που όμως ουδόλως τον ωφέλησε, παρουσιάζεται ως “προοδευτικό”, ως “άνοιγμα στην κοινωνία”. Αν παρακαμφθεί το γεγονός ότι η αντιγραφή της βιομηχανίας του θεάματος από την πολιτική ουδόλως ωφέλησε τις κοινωνίες, αφού σε τέτοιες διαδικασίες επικρατούν οι “περσόνες”, το ζήτημα της εκλογής του προέδρου θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα τεχνικό, διαδικαστικό ζήτημα. Αλλά, όπως οι παροικούντες την Αριστερά γνωρίζουν, το διαδικαστικό είναι, συνήθως, βαθιά πολιτικό-ιδεολογικό. Ό,τι θέλει να καταδείξει η πρόταση είναι ότι η μετατόπιση προς ένα άλλο μοντέλο οργάνωσης, αυτό της πεπατημένης, το αστικό και αρχηγικό των τάχα πεφωτισμένων, είναι γεγονός μάλλον αναπόφευκτο. Και πως όσοι δεν συνομολογούν παρακάμπτονται. Αλλά να μεταβάλλεσαι σε ό,τι λοιδωρούσες δεν ωφελεί. Να καταφάσκεις σε έναν υποτιθέμενο μοντερνισμό για επικοινωνιακή κατανάλωση -το αυτό συμβαίνει σε όλα τα κόμματα-, να ακολουθείς ασθμαίνοντας ένα δήθεν κοινωνικό αίσθημα όταν η ίδια η κοινωνία το έχει προ πολλού ξεπεράσει είναι ιδεολογική και πολιτική ήττα. Να καταλήγεις αντιγραφέας, αντί να προτείνεις το όντως καινόν, είναι μια σκέτη οπισθοδρόμηση, γνωστή σε όλους μας και από την πικρή ιστορία της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας των τελευταίων δεκαετιών. Η Αριστερά, όμως, σε όλη την ιστορία της, αποτελούσε δύναμη έμπνευσης. Και είναι στο χέρι της να επανευφεύρει τον δυναμικό εαυτό της.

Είναι, λοιπόν, ο καπιταλισμός: η υποτιθέμενη κακία της φύσης δεν είναι παρά η αντανάκλαση της απανθρωπιάς. Οι δήθεν θεομηνίες, ως καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, αναδεικνύουν τις δομικές ανεπάρκειες του συστήματος. Οι ιθύνοντες της Αττικής Οδού Α.Ε. δεν διαθέτουν το στοιχειώδες αντανακλαστικό της αλληλεγγύης, να απλώνεις δηλαδή ενστικτωδώς το χέρι για να βαστήξεις εκείνον που πέφτει. Το ίδιο και οι πολιτικοί εκπρόσωποί τους: αποποιούνται την ευθύνη και ξεμπερδεύουν με τον συνήθη τρόπο, πληρώνοντας. Με το δεδομένο μιας πολιτικά οικογενειακής σχέσης, λύνουν από κοινού την υπόθεση, με 2 χιλιάρικα το κεφάλι. Αυτό ξέρουν, αυτό κάνουν. Αλλά και οι ταπεινωμένοι της Αττικής Οδού, μαζί με τους ταπεινωμένους στη Μεσογείων, στην Κατεχάκη ή όπου αλλού, μπορούν να αντεπιτεθούν: αντί να αρκεστούν στα τριάκοντα αργύρια που τους τάζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, να τα αρνηθούν και να προσφύγουν μαζικά σε αγωγές απαιτώντας διπλά και τρίδιπλα.

Μπορεί, λοιπόν, καμιά/νεις να δηλώνει φεμινιστ@ και να είναι ταυτοχρόνως να συνδιαμορφώνει τα πλέον αντιδραστικά στερεότυπα (πρωινάδικα κ.ο.κ.); Μπορεί να είναι υπέρμαχ@ μιας αντιεργατικής και απεργοκτόνας πολιτικής, όπως λ.χ. αυτής του νόμου Χατζηδάκη ή του διαβόητου για τη συνεπιμέλεια; Μπορεί, επίσης, να υπερασπίζεται τον Κυριάκο Μητσοτάκη με τις αλήστου μνήμης δηλώσεις όπως “οι βασικές δουλειές στο σπίτι γίνονται από τη νοικοκυρά» ή τη φυσικοποίηση των ανισοτήτων; Διότι όταν το κοινωνικό φύλο διαμορφώνεται μέσα σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, σε συγκεκριμένα πολιτικά και πολιτισμικά όρια, να αναπαράγεις τούτες ακριβώς τις αντιδραστικές συνθήκες -καπιταλισμός – νεοφιλελευθερισμός- και να αυτοορίζεσαι ταυτοχρόνως “φεμινιστ@” είναι αντινομία. Η πρόκληση να απαντήσει συντεταγμένα το φεμινιστικό κίνημα είναι ανοιχτή. Διότι, με όλες τις αμηχανίες και τις αντιφάσεις του, οφείλει και συμπεριληπτικό να είναι και να εκμεταλλεύεται τις συστημικές ρωγμές. Οφείλει όμως και να αναγνωρίζει τους κινδύνους, καταδεικνύοντας τις πανουργίες όλων εκείνων, όλων των φύλων, που υποβοηθούν την έκπτωση, την ενσωμάτωση και εν τέλει υπαγωγή στην κυρίαρχη ιδεολογία των αγώνων των φεμινιστριών, αγώνων όλως διόλου ανατρεπτικών και αντισυστημικών.

Στον κόσμο του σκιτσογράφου Αρκά, τα πράγματα είναι, και παραμένουν, χονδροειδώς ξεκάθαρα: αγωνίστριες φεμινίστριες σαν τη Ρόζα, που τίθενται απέναντι στον υπάρχοντα κόσμο και προσπαθούν να τον αλλάξουν, καταγγέλλοντάς τον διαρκώς, είναι κάτι τύπισσες γραφικές και συνήθως βίαιες -όπως δείχνει σε άλλα σκίτσα. Είναι γυναίκες όχι μοναχά εκτός κανονικότητας, αλλά γυναίκες εξαμβλώματα, στο περιθώριο της ζωής των άλλων, που διασκεδάζουν, όταν δεν παρενοχλούν, τους “φυσιολογικούς” ανθρώπους. Η Ρόζα -από τη Λούξεμπουργκ, άραγε;-, είναι η φιγούρα μέσω της οποίας αναπαράγονται όλα τα στερεότυπα που επί δεκαετίες χρησιμοποιούνται για να λοιδορηθεί όποια αρθρώνει έναν αντισυμβατικό λόγο, όποια ενοχλείται και αντιτίθεται στη διαδικασία της διαρκούς εμπέδωσης της πατριαρχικής κουλτούρας. Για τον Αρκά, ακόμα και το συστημικό metoo, που τόσο στηρίχτηκε από την τηλοψία, είναι περίπου σαν να μην υπήρξε. Ούτε κουβέντα για τη μάτσο αρρενωπότητα, η δε μόνη κουβέντα για τις γυναικοκτονίες ήταν το φρικαλέο με την Ασημίνα και το βιβλίο “η συζυγοκτόνος”. Όπως, επίσης, ούτε κουβέντα για την πολιτική κατάσταση στη χώρα, κι ας υπήρξε λαλίστατος κατά τα προηγούμενα χρόνια. Διότι ο Αρκάς είναι ένας από τους συνεπέστερους οργανικούς διανοούμενους του συστήματος. Ξέρει πότε να σωπαίνει, ξέρει πότε και πώς να ομιλεί, πότε και πώς να χρησιμοποιεί την καλλιτεχνική και ποιητική του άδεια. Ξέρει ποιες και ποιους να αμαυρώνει, ξέρει ποιες και ποιους να αθωώνει. Και χρησιμοποιεί το πνεύμα και την οξύνοιά του για την υπεράσπιση των πολιτικών του ιδεών, αυτών της κλασικής, αλλά και της μοντέρνας, δεξιάς.

Ας το παραδεχτούμε: η Εκκλησία της Ελλάδος δεν ακολουθεί καμία από τις βασικές χριστιανικές αρχές και οι περισσότεροι των ρασοφόρων δεν διαθέτουν κανένα από τα βασικά γνωρίσματα του χριστιανού. Συνταυτιζόμενοι με τη Δεξιά ή την ακροδεξιά του Κυρίου, συνταυτιζόμενοι εν πολλοίς με την υπερσυσσώρευση και τον χυδαίο πλούτο, συνταυτίζονται με την εκμεταλλεύτρια τάξη. Και πορεύονται κατά τα συμφέροντά της, χέρι χέρι με τους πολιτικούς της εκπροσώπους, εναντίον του αδελφού του ελάχιστου, εκείνου που ο Ναζωραίος τοποθέτησε στην καρδιά του κηρύγματός του. Κι αν όντως “ευκολώτερόν εστι κάμηλον διὰ τρυμαλιάς ραφίδος διελθείν ή πλούσιον εις την βασιλείαν του Θεού εισελθείν”, τούτοι δεν έχουν καμιά ελπίδα παραδείσου, αφού το βλέμμα τους είναι πάντα στραμμένο στα χρυσοποίκιλτα και στο παγκάρι. Κι αν όντως “ουκ ένι Ιουδαίος ουδὲ Έλλην, ουκ ένι δούλος ουδὲ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ· πάντες γαρ υμείς εις έστε εν Χριστώ Ιησού”, η βροντερή απουσία της Εκκλησίας από τις δράσεις για τους πρόσφυγες, η κραυγαλέα σιωπή της για τους πνιγμένους του Αιγαίου, η κατάφωρη τοποθέτησή της στο πλευρό εθνικιστικών κύκλων, τους κάνει κύμβαλα αλαλάζοντα και όχι εκπροσώπους του ταπεινού Ιησού της Ναζαρέτ.Η δε στοχοποίηση των αλλόθρησκων, που δήθεν θα αλλοιώσουν το “γένος εκλεκτόν, έθνος άγιον”, κάνουν το “βασίλειον ιεράτευμα” να μοιάζει με μια δράκα αμαρτωλών φανατικών που μετά μανίας υπερασπίζονται την εξουσία τους και τα υλικά τους συμφέροντα. Ο εναγκαλισμός τους με την δεξιά είναι, έτσι, φυσικό επόμενο. Πέρα και μακριά από τα προτάγματα της αλληλεγγύης, της αγάπης και των κηρυγμάτων του ιστορικού, εάν υπήρξε, Ιησού, κηρύγματα ιδεολογικής αντίθεσης στον πλουτισμό, σφιχταγκαλιάζονται μ’ εκείνους που θα ‘πρεπε να τους κάνουν να βγάζουν ξανά το φραγγέλιο. Έτσι, αν ένα πρόβλημα είναι η δεικτική ανακοίνωση της ΔΙΣ εναντίον του Μόσιαλου, το άλλο, το μεγαλύτερο, είναι ο σχολιασμός της Κεραμέως. Την ώρα που η υπ. Παιδείας θεωρεί “λυπηρή” την ανάρτηση με το σκίτσο της Παναγιάς και υπερασπίζεται ανοιχτά τη ΔΙΣ, κατακυρώνει την κυριότητα της Εκκλησίας. Και επικυρώνει το ομοούσιο και αδιαίρετο του πλούτου, από όπου κι αν προέρχεται. Είναι μεγάλα τα συμφέροντα, πολλά τα λεφτά και η εξουσία ο πιο προκλητικός παράδεισος.

Μια νέα ιδιότυπη σχέση αυταρχισμού μεταξύ λαών και ηγετών έρχεται να χαρακτηρίσει τις σύγχρονες κοινωνίες…

Το πρόταγμα της “αριστείας” είναι μια όλως συστημική επιλογή. Η δε αφομοίωσή της από, πρώην…

Το κοσμικό κράτος οφείλει να γίνεται εμπράκτως ο θεολόγος της αντιθεολογίας: στο οργανωμένο του σύστημα εκπαίδευσης, κοινώς στη δημόσια και δωρεάν παιδεία, απαγορεύει την περιώνυμη “πρωινή προσευχή” ενώ τα επονομαζόμενα “θρησκευτικά” δεν μπορεί παρά να είναι η από κούνιας συγκριτική μελέτη όλων των θρησκευμάτων. Διότι έτσι μοναχά, με διαπολιτισμική επιμονή, κατανοείται ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, έτσι μοναχά καλλιεργείται η έννοια του αλληλέγγυου “συνάνθρωπου”, έτσι μοναχά, με διαρκή εκπαίδευση, περιορίζονται τα ξενοφοβικά αισθήματα. Στο κοσμικό κράτος, επίσης, οι ιερωμένοι δεν μπορεί να είναι δημόσιοι υπάλληλοι, ούτε να πληρώνονται απ’ τα ταμεία του. Και διότι δεν είναι όλοι οι πολίτες ένθεοι ή πιστοί ενός μόνου θρησκεύματος και διότι οφείλει να μην δείχνει την προτίμησή του σε ένα και μοναδικό δόγμα. Απαγορεύει επίσης ρητά αγιασμούς και δημόσιους όρκους, αφού, πέραν των άλλων πολιτικών αιτιών, τούτο αντιστρατεύεται επί της ουσίας τη μυστηριακή σχέση κάθε πιστού με το θεό του ενώ καταντά μια ευτελής διαρκή υπόμνηση της εξουσίας των τάχατε εκπροσώπων του θεού επί γης. Κι αν όντως κατά Μαρξ “η θρησκεία είναι ο στεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, η ψυχή άψυχων συνθηκών”, τότε το κοσμικό κράτος οφείλει να μεταβάλλει διαρκώς προς το καλύτερο τις υλικές συνθήκες ύπαρξης όλων των καταπιεσμένων, να μεταβάλλει δηλαδή σε εγκάρδιο έναν όντως άκαρδο κόσμο. Αλλά οι απανταχού εκκλησίες, όλες μα όλες, μηχανισμοί του αυταρχικού, κοσμικού ή μη, κράτους, εκείνο που επιδιώκουν είναι η αναπαραγωγή της εξουσίας και της δύναμής τους. Προς τούτο φλερτάρουν ή και συντηρούν κάθε λογής ανορθολογισμούς, αντιεπιστημονικές δοξασίες, εθνικιστικά αφηγήματα, ρατσιστικές μυθοπλασίες κ.ο.κ., επενδύοντας στα πιο ταπεινά αισθήματα που δύναται να έχει άνθρωπος. Οι χριστιανοί της εποχής μας, επί παραδείγματι, πόρρω απέχουν από τα πρώιμα προτάγματα: σωρεύουν πλούτο και πολιτεύονται μ’ αυτόν, ως πλουτοκράτορες, απειλούν όποιον/α θεωρούν αντίπαλο/η και ηγεμονεύουν παρέα με την εκμεταλλεύτρια τάξη. Σ’ αυτούς κλίνουν το γόνυ οι επιστήμονες, μ’ αυτούς συναγελάζεται η Δεξιά του Κυρίου (έκφραση του αλήστου μνήμης αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου των λαοσυνάξεων), αυτοί διαμορφώνουν, συχνά ανεμπόδιστα, μισογυνικές συνειδήσεις (Κοζάνης Παύλος κ.λπ.). Στην αναρώτηση, λοιπόν, που ετέθη από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Χουσεϊν Ζεϊμπέκ και βιάστηκε να απαντηθεί από τον Γ. Κατρούγκαλο, αν η Ελλάδα είναι κοσμικό κράτος, η απάντηση δεν μπορεί να είναι καταφατική. Πράγμα που φάνηκε ξεκάθαρα και από τις πολιτικές παλινωδίες της δεξιάς στους καιρούς της πανδημίας, αναφορικά με τα μέτρα και την Εκκλησία. Η ρήξη, ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους, παραμένει ζητούμενο. Αποτελεί μια μεγάλη ιστορική εκκρεμότητα για την οποία η Αριστερά, ως κυβέρνηση, δεν έκαμε όσα όφειλε και μπορούσε.

Ο ναζιστικός Untermensch, ο εκφυλισμένος υπάνθρωπος, εκείνος που πρέπει να μας αδειάζει τη γωνιά, τώρα δεν είναι ο Εβραίος, ο αθίγγανος ή κομμουνιστοσυμμορίτης. Είναι ο χαμένος, ο συντετριμμένος από την κυρίαρχη ιδεολογία, αυτός που αποδέχεται μαρτυρικά την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, που θεωρεί τη “τελική λύση” των συστημικών εκκαθαρίσεων της φτωχολογιάς αναπόδραστη μοίρα. Διότι, στην καπιταλιστική ολοκλήρωση, θύματα της αποδόμησης των δημόσιων συστημάτων υγείας και περίθαλψης δεν είναι, φυσικά, οι ευγενείς του Μωυσέως. Είναι όλοι εκείνοι, οι πεπλανημένοι, με ευθύνη επιστημόνων και πολιτικών, ίσως αντιεμβολιαστές, ίσως και όχι, αλλά και οι άλλοι του ορθού λόγου, των οποίων όμως η ταξική προέλευση δεν προβλέπει προνόμια “αριστείας”. Η ιδεολογία που θεωρεί τους θανάτους από κορονοϊό μια μορφή μαζικής αυτοκτονίας των πολιτών είναι εδώ, ήταν πάντα εδώ: οι υποστηρικτές της, ξεδιάντροπα, τινάζουν κάθε ευθύνη, ως κόκκο σκόνης, από τους ώμους τους. Δεν υπάρχουν ελλείμματα πολιτικής αλλά μοναχά στοχοπροσήλωση σε έναν δαρβινισμό σύμφωνα με τον οποίο θα επιβιώσουν οι “καλύτεροι”, οι “σώφρονες”, οι “δυνατοί”. Ποιος/α νοιάζεται εξάλλου για τον Untermensch; Ο πιο τρομακτικός ολοκληρωτισμός έρχεται, πάλι και πάλι, να μας θυμίσει τις σκοτεινές διασυνδέσεις του με το παρόν σύστημα. “Τέρμα, εγώ δεν μπορώ να ασχοληθώ άλλο. Κουράστηκα. Δεν μπορεί να κάνει κάτι παραπάνω το Κράτος για το θέμα. Τα έχει κάνει όλα", κατέληξε ο πολιτικός που, στην αλήστου μνήμης υπουργεία του στη Υγεία, επέβαλε το διαβόητο 5ευρω στα νοσοκομεία, έβαλε λουκέτα, πετσόκοψε κλίνες και πέταξε εκτός συστήματος όλους τους ανασφάλιστους πολίτες, οι οποίοι, εν καιρώ μνημονίων πλήθαιναν καθημερινά.

Η ουσία είναι πως, μαγικώ τω τρόπω, η τάξις απεκαταστάθη. Τόσο σύντομα, που τρίβεις τα μάτια σου. Όχι πως έφυγαν οι πρεζέμποροι, ετούτοι όμως δεν θεωρήθηκαν ποτέ από το σύστημα ως το μεγάλο πρόβλημα. Οι “γνωστοί άγνωστοι”, όμως, έγιναν καπνός. Και η τηλοψία έπαψε να μεταδίδει τον καιόμενο κάδο. Και τα χημικά εξαντλήθηκαν. Και μένει να εκκρεμεί το ερώτημα πώς τα κατάφερε η δεξιά. Και πού, ακριβώς, κάτω από ποια σκέπη, διαμένουν τώρα οι νεαροί ταραξίες. Τώρα, λοιπόν, που ένα βίντεο, με μαινόμενο άνδρα των ΜΑΤ να σπάει, παντελώς αναίτια, βιτρίνα καταστήματος στα Εξάρχεια, τα άνωθεν ερωτήματα γίνονται, ξανά, επίκαιρα. Όπως επίσης και ο ρόλος των μηχανισμών καταστολής, με τις ρίζες στα πιο βαθιά σκοτάδια του αυταρχισμού, που έρχονται, ή δεν έρχονται, στην επιφάνεια αναλόγως των συμφερόντων της άρχουσας τάξης. Και στους οποίους μηχανισμούς οι κυβερνήσεις δεν έχουν πάντα πρόσβαση, όταν μάλιστα η ιδεολογική διαφορά είναι τέτοια που δεν το επιτρέπει. Σε κάθε περίπτωση, όμως, αξίζει τον κόπο να δει κανείς/μια έναν επονομαζόμενο μπάχαλο να σπάει βιτρίνα και ευθύς αμέσως τον άνδρα των ΜΑΤ να πράττει το ίδιο. Βρείτε, εάν υπάρχουν, τις διαφορές. Ιδού μια ωραία και ενδιαφέρουσα σπαζοκεφαλιά.