Στέφανος Δημητρίου

03
07

Η «ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς» στις Πανελλαδικές εξετάσεις

Χωρίς τις ρυθμιστικές αρχές της δημοκρατίας, η αγορά θα κατέρρεε λόγω των αυτοματισμών της. Ο νεοφιλελεύθερος φονταμενταλισμός αδιαφορεί για το ότι όσοι έχουν χαμηλή αγοραστική δύναμη αδυνατούν να εξασφαλίσουν αναγκαία για τη ζωή τους αγαθά και υπηρεσίες. Η πρόσφατη πανδημία το ανέδειξε εκ νέου αυτό και, εάν δεν ληφθούν μέτρα προστασίας των δημοσίων αγαθών και ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους, θα το αναδείξει και με πιο επώδυνο τρόπο. Να, όμως, που και αυτός ο πόνος τη φτώχεια θα πλήξει περισσότερο. Ο νεοφιλελεύθερος φονταμενταλισμός αδιαφορεί για τους φτωχούς. Αυτή είναι η νέα μορφή ρατσισμού. Αδιαφορεί, όμως, και γι’ αυτό που ο ίδιος παράγει, δηλαδή πολύ υψηλή ανεργία, ανάγκες τις οποίες δεν μπορούν να καλύψουν οι οικονομικώς αδύναμοι και έναν πλανήτη που αργοπεθαίνει χάριν του μεγαλύτερου κέρδους. Ο νεοφιλελεύθερος φονταμενταλισμός, που φιλοτέχνησε και προέβαλλε τον ιδεότυπο του «ορθολογικού» ανθρώπου ως του εγωιστή θηρευτή του ατομικού κέρδους και συμφέροντος, αδυνατεί να κατανοήσει τον δικό του ανορθολογισμό.
Περισσότερα »
12
02

Στέφανος Δημητρίου: Ισότητα της ψήφου, Μια αδιανόητη προϋπόθεση;

Η πραγματική αδιανόητη προϋπόθεση, που γι’ αυτό δεν την διανοήθηκε ο υπουργός Επικρατείας, είναι ότι αυτή η σχέση, ανάμεσα στην αρχή της ισότητας της ψήφου και της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, καθιστά την απλή αναλογική ως το πλέον αρμόζον, προς τη συνταγματική τάξη και τις αρχές του πολιτεύματος, εκλογικό σύστημα. Σαφώς και δεν είναι το μόνο λειτουργικό. Είναι, όμως, το μόνο που επιτρέπει τη νοηματική πληρότητα της αρχής της ισότητας της ψήφου. Είναι επίσης το μόνο υπέρ του οποίου συνηγορεί το προαναφερθέν απροσμάχητο αποδεικτικό στοιχείο, όπως αυτό προκύπτει από την εγγραφή της αρχής της ισότητας της ψήφου στο εννοιολογικό και κανονιστικό πεδίο της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας. Και είναι και το μόνο που συστοιχεί πλήρως στην αξίωση να ικανοποιείται η συνθήκη της αριθμητικής σχέσης ψήφων και εδρών, ώστε να εναρμονίζονται, άρα και να επιτυγχάνεται, διά της αναλογικής εκπροσώπησης των κομμάτων, η ικανοποίηση της αντιπροσωπευτικής αρχής. Το αναλογικό σύστημα είναι το πλέον καλώς συνταιριασμένο και προς τη δημοκρατική και προς την αντιπροσωπευτική αρχή. Τώρα λοιπόν φτάνουμε στην πραγματικά αδιανόητη, για τον υπουργό Επικρατείας, προϋπόθεση: δηλαδή ότι μπορεί η απλή αναλογική να είναι όλα τα παραπάνω, χωρίς να είναι το μόνο θεμιτό εκλογικό σύστημα. Συνεπώς, θα είναι δυνατόν να προταθεί και κάποιο άλλο εκλογικό σύστημα, όπως αυτό που πρότεινε η κυβέρνηση, το οποίο να συνιστά απόκλιση από την αρχή της πολιτικής ισότητας. Αυτή η πρόταση, όμως, θα πρέπει να στηρίζεται σε επαρκώς ισχυρούς δικαιολογητικούς λόγους, οι οποίοι να εξαρτώνται από τις θεμελιώδεις αξιακές και οργανωτικές αρχές του δημοκρατικού, κοινοβουλευτικού μας πολιτεύματος. Αυτή είναι η πραγματικά αδιανόητη προϋπόθεση για τον κ. υπουργό Επικρατείας και το κόμμα του, το οποίο, αντί να εξελιχθεί σε μια πολιτικά φιλελεύθερη και ρεπουμπλικανικά δημοκρατική Κεντροδεξιά -αναγκαία και χρήσιμη για τη χώρα-, επιμένει να παραμένει μια Δεξιά που δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά. Και αυτό, από την άλλη, μας οδηγεί και στον ρόλο τού ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, που, ως αξιωματική αντιπολίτευση και μελλοντική κυβερνητική δύναμη, οφείλει να ενεργεί, όπως και κάνει, ως δύναμη θεσμικής ευθύνης, έχοντας τις αποσκευές του γεμάτες με την κοινοβουλευτική, πολιτική παρακαταθήκη του Ηλία Ηλιού και του Αλέξανδρου Σβώλου. Και μας τιμά -και μας δοκιμάζει- το να σηκώνουμε το βάρος τέτοιων αποσκευών.
Περισσότερα »
27
12

Στέφανος Δημητρίου: Η κρίση δημοκρατίας ως κρίση του κράτους δικαίου

Η οικονομική κρίση, που εξελίχτηκε σε κοινωνική κρίση και σε κρίση του πολιτικού συστήματος και της αντιπροσώπευσης, μετατρέπεται σε κρίση νομιμοποίησης των πολιτικών θεσμών και η τελευταία, από κρίση νομιμοποίησης, καθίσταται κρίση της ίδιας της νομιμότητας. Συνεπώς, είμαστε σε συνθήκες κρίσης – ή διακινδύνευσης – της δημοκρατικής νομιμότητας. Όταν, δηλαδή, προκρίνεται η σκοπιμότητα σε βάρος της νομιμότητας, τότε το δόγμα δεν είναι «νόμος και τάξη», αλλά είναι το δόγμα του «εσωτερικού εχθρού». Η Αριστερά, δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κόμμα εξουσίας, αλλά και, τώρα, ως αξιωματική αντιπολίτευση, πρέπει να καταστεί και δύναμη θεσμικής εγγύησης και προστασίας όλων των συνταγματικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, μέχρι το να μην ξεγυμνώνονται πολίτες στον δρόμο από την αστυνομία (περίπτωση πρόκλησης και διαχείρισης του φόβου). Η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει ξανά, όπως η ΕΔΑ, να είναι ο μαχητικός, αξιόπιστος και, με μεστό, ευκρινή προγραμματικό λόγο, εγγυητής της δημοκρατικής νομιμότητας. Η τελευταία πλήττεται και από την πρόσφατη εισαγγελική πρόταση να μην κριθεί εγκληματική οργάνωση η Χρυσή Αυγή. Έτσι, όμως, η δημοκρατική πολιτεία μετατρέπεται σε ανοχύρωτη, ευάλωτη πολιτεία. Η Αριστερά είναι φρουρός της δημοκρατικής νομιμότητας και πρέπει να εγγυηθεί και το νόμο και την τάξη, αλλά το νόμο που επιβάλλει υποχρεώσεις και προστατεύει δικαιώματα, και την τάξη ως συνταγματική τάξη. Ο νεοφιλελεύθερος ολοκληρωτισμός – και η κυβέρνηση που τον εκφράζει – διασαλεύει την τάξη, τη δημοκρατική τάξη των δικαιωμάτων, των ελευθεριών, της κοινωνικής και πολιτικής εκπροσώπησης. Η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, οφείλει να υπερασπιστεί αυτή την τάξη και να εγγυηθεί την αποκατάστασή της ως μέλλουσα κυβέρνηση. Γιατί δεν υπάρχει τίποτε πιο ριζοσπαστικό από το να βελτιώνεις, έστω και λίγο, όσο μπορείς, την καθημερινότητα και τη ζωή των ανθρώπων. Εάν κάποιος δεν ξεκινήσει από εκεί, σε κανέναν σοσιαλισμό δεν πρόκειται να φτάσει ποτέ, ούτε ένα τετράγωνο πιο πέρα δεν θα πάει.
Περισσότερα »
19
11

Στέφανος Δημητρίου: Ο νεόκοπος αντικοινοβουλευτισμός

Η κυβέρνηση αδιαφορεί για την ισόρροπη σχέση ανάμεσα στην αρχή της πλειοψηφίας και τη δημοκρατική αρχή. Χωρίς αυτή την ισορροπία διασαλεύεται η λειτουργία του Κοινοβουλίου, με συνέπεια η συγκεκριμένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία να μετατρέπει τον θεσμό του Κοινοβουλίου σε εργαλείο και να τον χρησιμοποιεί αναλόγως για την επίτευξη συγκεκριμένου πολιτικού αποτελέσματος. Έτσι, όμως, απονομιμοποιείται ο κύριος θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Είναι εύκολο, πλέον, να υποθέσουμε πού οδηγεί η απονομιμοποίηση των δημοκρατικών πολιτικών θεσμών, ιδίως δε του Κοινοβουλίου, με την καταστρατήγηση και απαλοιφή των διακριτών, οριοθετημένων σχέσεων πλειοψηφίας και μειοψηφίας. Πρόκειται για την απονομιμοποίηση του ήδη απαξιωμένου πολιτικού συστήματος και τη συνακόλουθη ενίσχυση όλων των δυνάμεων που αποσκοπούν στην απονομιμοποίηση του πολιτεύματος, της Δημοκρατίας. Αυτός είναι πάντοτε ο στόχος της Άκρας Δεξιάς. Μια πραγματικά δημοκρατική Κεντροδεξιά -η οποία είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του πολιτικού συστήματος- θα ήταν ανάχωμα σε αυτή την κατάπτωση. Αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει τέτοια Δεξιά. Υπάρχει -και κυβερνά- μια άλλη νεοφανής Δεξιά, με πολύ δυνατή μνήμη, μια Δεξιά που δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά. Είναι, όμως, μια γλυκομίλητη Δεξιά. Γι’ αυτό μας είπε τόσο γλυκά ότι «το ξύλο είναι στοιχείο αναγκαιότητας». Η Δεξιά που δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά και είναι ο εκφραστής αυτού του νεόκοπου αντικοινοβουλευτισμού.
Περισσότερα »
12
11

Στέφανος Δημητρίου: Ποιοι δεν καταλαβαίνουν;

Η Ευρώπη θα πρέπει να επιλέξει αν θα πορευτεί έχοντας σηματωρό την αλληλεγγύη ή το ρατσιστικό μίσος. Εάν συμβεί το δεύτερο, οι νεοφασίστες θα έχουν νικήσει. Τώρα, χρειαζόμαστε την αλληλεγγύη. Το φάντασμα που πλανιέται στην Ευρώπη είναι, σήμερα, ο βόγγος αυτών των αδύναμων, κατατρεγμένων ανθρώπων. Τώρα, χρειάζεται η Ευρώπη να στηριχθεί στις ιδρυτικές αξίες της και να αναθεμελιωθεί πολιτικά ως δημοκρατική πατρίδα των λαών της. Εάν δεν ακούσει τον πόνο των δυστυχισμένων, δεν θα είναι απλώς κουφή. Θα παραμείνει η τυφλή Ευρώπη, που δεν θα μπορεί να δει το ζοφερό σκοτάδι που φέρνει ο συμφυρμός του νεοφιλελευθερισμού με την Άκρα Δεξιά. Η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ, οφείλει να πρωταγωνιστήσει, επειδή η πολιτική της αυθυπαρξία καθορίζεται από τέτοιες αξίες, βαθύριζες αξίες, σαρκωμένες στην Ιστορία∙ και τη δική της πολυαίμακτη Ιστορία. Για να επιτευχθεί αυτό, θα πρέπει να διευρύνει την κοινωνική, πολιτική και εκλογική της επιρροή και να εκφράσει τους δημοκρατικούς πολίτες, να γίνει το σπίτι τους, να γίνει η πολιτική τους φωνή, η κοινοβουλευτική τους εκπρόσωπος, εντέλει να είναι το πολιτικό τους πρόσωπο.
Περισσότερα »
29
07

Στέφανος Δημητρίου: Ένας τόσο καλοπροαίρετος ολοκληρωτισμός…

«Η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι» ανεφώνησε ο κ. υπουργός, που κατάργησε τον ΑΜΚΑ για τους ξένους εκτός Ε.Ε., δηλαδή για ανήμπορους ανθρώπους, αιτούντες άσυλο, μετανάστες και ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, ανθρώπους με βαριές ασθένειες, χωρίς καμιά έγνοια για τη δημόσια υγεία. Αρκεί η έγνοια για την κολακεία των ανακλαστικών των ακροδεξιών ψηφοφόρων. Άλλο ένα φίλεμα, για να κορεστεί η ανθρωποβόρα βουλιμία και να είναι πιο κιμπάρικη η φιλοξενία, που ξεκίνησε από τις περικεφαλαίες των συλλαλητηρίων. Αυτός είναι ταξικός ρατσισμός: δεν είναι απλώς μετανάστες και πρόσφυγες. Είναι πρωτίστως φτωχοί. Αυτή είναι η νεοφιλελεύθερη, λαϊκιστική στρέβλωση της αρχής του συνταγματικού πολιτισμού περί αξίας του ανθρώπου: δεν έχουν καμία αξία με οικονομικό αντίκρυσμα, άρα δεν είναι ακριβώς άνθρωποι. Για να μην είναι κάτι ξέφραγο αμπέλι, θα πρέπει κάτι ξένο να μείνει έξω από τον φράχτη. Τώρα, έμειναν εκτός οι δημοκρατικές αξίες αναγνώρισης του άλλου ως προσώπου άξιου ίσου σεβασμού, επειδή απλώς και μόνο είναι άνθρωπος. Είναι ο πυλώνας του δημοκρατικού συνταγματισμού: «Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας» (άρθρο 2 παρ.1 Σ.) και «Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων» (άρθρο 5 παρ.2 Σ.). Μόνο που, χωρίς φάρμακα (ΑΜΚΑ), δεν προστατεύεται η ζωή των βαριά άρρωστων, ανήμπορων ανθρώπων.
Περισσότερα »
23
07

Στέφανος Δημητρίου: Μια επέτειος και μια δήλωση

Τον Μάιο, ο νυν Πρωθυπουργός μας, σε συνέντευξή του σε ξένο κανάλι, κάνει μια δήλωση, απάντηση σε ερώτηση της δημοσιογράφου, σχετικά με τον μικρό αριθμό γυναικών στη νέα κυβέρνηση. Η απάντηση του κ. Πρωθυπουργού κάνει τη δημοσιογράφο να αναφωνήσει «Είστε σοβαρός;». Λίγο πριν, ο κ. Πρωθυπουργός είχε εξηγήσει τον μικρό αριθμό γυναικών στο αρτισύσαστο κυβερνητικό σχήμα, λέγοντας ότι «οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική». Πιθανόν να μην ενδιαφέρονται για την πολιτική, επειδή είναι αλλού. Αλλά πού; Σε προηγούμενη δήλωσή του, σε τηλεοπτική εκπομπή, ο κ. Πρωθυπουργός είχε πει «έχω πλήρη αίσθηση ότι οι βασικές δουλειές του σπιτιού γίνονται από τη νοικοκυρά». Ξανά η ίδια φράση: «στην κουζίνα..!», άρα όχι στη δημόσια σφαίρα, όχι στην πολιτική. Τόσο κοντά στην εορτασθείσα επέτειο της Επανάστασης που μας γέννησε. Γιατί μπορεί όλοι μας, ως άνθρωποι, να γεννηθήκαμε σε διαφορετικές χρονολογίες, αλλά ως πολίτες είμαστε όλοι και όλες συνομήλικοι. Ως πολίτες γεννηθήκαμε όλοι το 1789. Είχαμε δηλαδή πολιτικά γενέθλια στις 14 Ιουλίου, όλοι και όλες. Όλοι;
Περισσότερα »
04
01

Η σημασία της Κεντροδεξιάς

Η υπεράσπιση της δημοκρατίας από την ακροδεξιά απειλή είναι το κατεξοχήν ζήτημα. Το δημοκρατικό πολιτικό ζήτημα, αρραγώς συνδεδεμένο με το κοινωνικό ζήτημα, πρέπει να είναι αντικείμενο και ευθύνη – παρά τις άλλες μεγάλες διαφορές – και των δύο πόλων της διάκρισης. Γι’ αυτό ο άλλος πόλος είναι σημαντικό να είναι μια δημοκρατική Κεντροδεξιά, που θα αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα και του κοινωνικού ζητήματος. Διαφορετικά η Άκρα Δεξιά θα επιλύσει και τα δύο ζητήματα με τον τρόπο που ξέρει. Και τον ξέρουμε και εμείς αυτόν τον τρόπο, γιατί – και παλαιότερα, στην Ευρώπη – αξιοποίησε τις δημοκρατικές διαδικασίες, για να κλείσει τους λογαριασμούς της με τη δημοκρατία. Αλλά πρέπει να παραμείνει ανοιχτός λογαριασμός η δημοκρατία. Γιατί μόνο σε αυτήν έχει νόημα η παραπάνω διάκριση. Γι’ αυτό και η αμφισβήτηση της αξίας της διάκρισης υπονομεύει την πολιτική. Και αυτή η υπονόμευση διευκολύνει την Άκρα Δεξιά. Και σε αυτό έγκειται η ευθύνη και των δύο πόλων της διάκρισης: στο να επαναφέρουν την πολιτική, στο να μην αφήσουν ανυπεράσπιστη τη δημοκρατία, ώστε να παραμείνει δημοκρατία, ώστε να μπορούμε να διακρινόμαστε.
Περισσότερα »
17
10

Είναι καθήκον μας η αλληλεγγύη;

Στο πολύ ενδιαφέρον "H αλληλεγγύη ως θεμελιώδης αρχή δικαίου" ο Στέργιος Μήτας επεξεργάζεται με πρωτότυπο και δημιουργικό τρόπο το ακόλουθο πρόβλημα: μπορεί η αρχή της αλληλεγγύης, εκτός από ηθικοπολιτική αρχή, με σαφές αξιακό περιεχόμενο, να αποτελέσει και αρχή του δικαίου, οπότε θα απορρέει από αυτήν και συναφές καθήκον συμμόρφωσης προς τις επιταγές της; Μπορεί δηλαδή η αλληλεγγύη να είναι δεσμευτική αρχή; Ο συγγραφέας αρχίζει την πραγμάτευση του ζητήματος ξεκινώντας από την παραδοχή ότι, από το εμβληματικό τρίπτυχο των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης «Ελευθερία-Ισότητα-Αλληλεγγύη», η τρίτη αρχή, η αλληλεγγύη, σαν να παράπεσε κάπως. Είναι η αρχή που, σε σχέση με τις άλλες δύο, υποτιμήθηκε. Η αλληλεγγύη, ως νεωτερική εξέλιξη της έννοιας της αδελφότητας (fraternitas), με διακριτή τη χριστιανική της προέλευση - άλλωστε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός στηρίχτηκε όχι μόνο στον ελληνορωμαϊκό, ως προ τη φιλοσοφία, την τραγωδία, αλλά και τον δικαιικό πολιτισμό, αντίστοιχα, για την Ελλάδα και τη Ρώμη, αλλά και τον χριστιανικό πολιτισμό - εξελίχτηκε, στον νεωτερικό πολιτικό στοχασμό, στην αρχή την οποία διατράνωσε η Γαλλική Επανάσταση.
Περισσότερα »
07
09

Η ανυπεράσπιστη δημοκρατία

Το βιβλίο του Αλέξανδρου Κεσσόπουλου για τη δημοκρατία της Βαϊμάρης δεν είναι απλώς μια διατριβή για τη συνταγματική ιστορία, παρόλο που εναργέστατα ανασυγκροτεί και το ιστορικό πλαίσιο. Πρόκειται για μία ευμέθοδη και συστηματική μελέτη που επιτυγχάνει να δείξει τη διαλεκτική σχέση πολιτικής θεσμών και θεωρίας. Ο συγγραφέας δείχνει ότι η άνοδος του ναζισμού στη Γερμανία δεν ήταν αποτέλεσμα ανατροπής της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά της κατάρρευσής της. Όμως, θεμελιώδης αρχή της δημοκρατίας είναι η λαϊκή κυριαρχία, οπότε αναπόδραστα προκύπτει το ερώτημα: ποια η ευθύνη του λαού για αυτήν την κατάρρευση; Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία είναι αποτέλεσμα της εκλογικής νίκης του κόμματός του, λίγο πριν. Αυτό καθόρισε την άνοδό του στην εξουσία, που, στην ουσία, του την παρέδωσαν. Αυτό σημαίνει ότι ο λαός εκδήλωσε την εμπιστοσύνη του στον αρχηγό των ναζί, δηλαδή στον κατεξοχήν εχθρό της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Περισσότερα »