Γιάννης Ανδρουλιδάκης

Υπάρχει αριστερός ηθικός πανικός; Το ερώτημα είναι ρητορικό. Στην πραγματικότητα είναι παράλογο. Τόσο παράλογο όσο…

«Είδα θρυμματισμένη τη βιτρίνα και έναν νεαρό κατατρομαγμένο να προσπαθεί να βγει. Κλωτσάγανε τη βιτρίνα τόσο δυνατά που το κεφάλι του νεαρού έπεφτε πίσω, τους φώναζα 'σταματήστε, θα τον σκοτώσετε'. Προχωρώ και ρίχνει μια κλωτσιά ο ένας, πέφτει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της βιτρίνας και βρίσκει τον νεαρό και το παιδί βάζει το χέρι στον λαιμό. Εγώ ούρλιαζα και έλεγα 'Θεέ μου, καρατομήθηκε' και έκλεισα τα μάτια, δεν άντεχα, και τα ανοίγω και είδα τους δυο ανθρώπους έξαλλους να συνεχίζουν να τον χτυπάνε και φώναζα ξανά 'σταματήστε, θα τον σκοτώσετε'. Είχε ορθάνοιχτα μάτια, καρφωμένα στα δικά μου, το σαγόνι του, τα χείλη του τρεμοπαίζανε. Αυτή η εικόνα με σημάδεψε, έκτοτε για πάρα πολλούς μήνες δεν μπορούσα να συνέλθω και χρειάστηκε να πάρω θεραπεία, γιατί πιστεύω ότι εκείνη την ώρα που είχε καρφώσει τα μάτια του πάνω μου σαν να ήθελε κάτι να μου πει. Μα τι να ήθελε να μου πει; Βοήθεια; Να μου ζητήσει κάτι; Ήμουν πάρα πολύ κοντά και ακόμα όταν θυμάμαι το πρόσωπό του δεν μπορώ». (...) Τρεις δικάσιμοι έχουν φανεί αρκετές για να φανεί ότι το κατηγορητήριο, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι ακλόνητο. Μένει το βασικό ερώτημα: θα τολμήσει το δικαστήριο να δικάσει και να καταδικάσει τους δολοφόνους του Ζακ Κωστόπουλου γι' αυτό που έκαναν -ανθρωποκτονία- ή θα παραμείνει στο ακρωτηριασμένο κατηγορητήριο της θανατηφόρας σωματικής βλάβης;

Ο σκεπτικισμός για την έννοια δεν αγγίζει μόνο την Alt Right. Και ένα συντηρητικό τμήμα της Αριστεράς δυσκολεύεται να κατανοήσει τη σημασία της λέξης, η οποία ωστόσο υπάρχει στο φεμινιστικό -αρχικά- λεξιλόγιο από αρκετά παλιά, από το 1976, όταν την εισήγαγε η Νοτιο-αφρικανή φεμινίστρια Νταϊάνα Ράσελ, η οποία έφυγε από τη ζωή ακριβώς πριν έναν χρόνο, συγγραφέας του βιβλίου «Το μυστικό τραύμα», που μιλά ακριβώς για τη βία εναντίον των γυναικών. Η Ράσελ ορίζει τη γυναικοκτονία ως τον «φόνο μιας γυναίκας από έναν άνδρα, επειδή είναι γυναίκα» - κάτι το οποίο απαντά σε όσους αναρωτιούνται γιατί να υπάρξει ένας ειδικός όρος, διαφορετικός από την ανθρωποκτονία. Τα στοιχεία παγκόσμια δείχνουν ότι ο όρος κάθε άλλο παρά αναφέρεται σε ένα περιθωριακό φαινόμενο. Από τις γυναίκες που δολοφονούνται σε όλον τον κόσμο, το 58% δολοφονείται από τον νυν ή τον πρώην σύντροφό της ή κάποιο άτομο του στενού οικογενειακού της κύκλου για λόγους «τιμής» που σχετίζονται με το φύλο της. Τέτοιοι φόνοι συμβαίνουν, σύμφωνα με στοιχεία που επιβεβαιώνονται από διεθνείς οργανισμούς, κατά μέσο όρο 137 τη μέρα, σε όλον τον κόσμο. Ο όρος έχει γενικευτεί πλέον, από κοινωνιολογική σκοπιά, από τους περισσότερους διεθνείς οργανισμούς, ανάμεσά τους και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Όχι όμως νομικά. Η έννοια της γυναικοκτονίας αναγνωρίζεται ως ξεχωριστό ποινικά είδος ανθρωποκτονίας σε λίγους ποινικούς κώδικες. Αυτή είναι μια μάχη που δίνουν οι γυναικείες οργανώσεις, στην Ελλάδα, την Ευρώπη και όλον τον κόσμο, σήμερα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου ούτε ο αντιρατσιστικός νόμος αφήνει ανοιχτή τη δυνατότητα να καταγραφεί η γυναικοκτονία ως έγκλημα με ρατσιστικό κίνητρο, τα «εγκλήματα πάθους» κατέληγαν συχνά στα δικαστήρια με την απόδοση ελαφρυντικών στον δολοφόνο. Ίσως γιατί, παρά την περί του αντιθέτου θορυβώδη φλυαρία, η αντίληψη ότι το «πάθος» και η «τιμή» αποτελούν τους πιο «ευγενικούς» λόγους για να σκοτώσει κανείς μοιάζει να αντέχει ακόμα σε μεγάλα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας, που παραμένει πολύ πιο πατριαρχική από όσο νομίζει.

Ο Αντώνης Γ. εργαζόταν ως μάγειρας σε εστιατόριο σε πόλη της Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης. Η αμοιβή του ήταν 4 ευρώ την ώρα - ποσό αναλογικά μεγαλύτερο από τον μέσο όρο για τους εργαζόμενους ντελίβερι στην περιοχή. Η σύμβασή του ωστόσο ήταν ασαφής. Όταν ανακοινώθηκε το κλείσιμο των χώρων εστίασης, η σάλα του μαγαζιού έκλεισε και συνεχίστηκαν οι παραδόσεις κατ’ οίκον. Η δουλειά γινόταν με γάντια και μάσκες, αλλά πληρωμένες από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Η δουλειά έπεσε απότομα πολύ, «στο μισό από μια κακή καθημερινή», μαζί μειώθηκαν και οι ώρες. Την Πέμπτη δέχθηκε ένα μήνυμα στο κινητό του ότι το ντελίβερι σταματά γιατί δεν βγαίνει και η δουλειά σταματά. Οικονομικά εξοφλήθηκε με χρήματα που μπήκαν στην τράπεζα, αλλά δεν είναι βέβαιος ότι ως ωρομίσθιος δικαιούται να υπαχθεί σε κάποια από τις ρυθμίσεις. «Η σύντροφός μου δούλευε σε εργοστάσιο. Δεν υπήρχε σχεδόν κανένα μέτρο προστασίας πέρα από μια θερμομέτρηση. Αρκετοί εργάτες πηγαινοέρχονταν από τη Βουλγαρία. Υπήρξαν εργάτες που ανέβασαν δέκατα χωρίς να παρθεί κανένα μέτρο. Όταν ανέφερε στο αφεντικό ότι έχει βρογχίτιδα και θέλει να κάνει τεστ για τον ιό έλαβε την απάντηση να πάει νωρίτερα στη δουλειά από όσο προβλέπει η άδεια και να αποφύγει το τεστ». Οι δύο τους έχουν στην μπάντα 400 ευρώ - και μια άδεια άνευ αποδοχών.