Αναδημοσιεύσεις

Σήμερα, λοιπόν, στην Ελλάδα, με δεδομένη την οικονομική κρίση, το τεράστιο μεταναστευτικό ρεύμα προς την Ευρώπη, την εξαιρετικά υψηλή ανεργία, το brain drain και τις οξυμμένες κοινωνικές ανάγκες, η διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού σχεδιασμού με στόχο την περαιτέρω ανακούφιση των αδύναμων και τη διασφάλιση της αναπτυξιακής πορείας του τόπου θα πρέπει να έχει ως βασικές πτυχές της την προστασία της πρώτης κατοικίας, την ανάγκη διαφύλαξης του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης -όπως περιγράφεται με επάρκεια στο άρθρο 16 του Συντάγματος-, τον ιστορικά και κοινωνικά επιβεβλημένο διαχωρισμό Εκκλησίας και κράτους, τη χωρίς επιστροφή εξασφάλιση του ύψους των συντάξεων, την ακόμα μεγαλύτερη ενίσχυση του δημόσιου συστήματος Υγείας, την απαραίτητη αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών, την επιβεβλημένη κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου, τη διατήρηση της κατοχύρωσης του αυτοδιοίκητου χαρακτήρα των ΑΕΙ, τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού και της ενέργειας, την απαγόρευση διορισμού εξωκοινοβουλευτικών πρωθυπουργών, την καθιέρωση ορίου θητειών για τους βουλευτές, την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος και τη διαρκή διεύρυνση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών στη βάση της φιλοξενίας και της βοήθειας προς τόσους κατατρεγμένους ανθρώπους, τη στόχευση για μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για το χρέος, τη βούληση ενίσχυσης των εξουσιών ελέγχου του Ευρωκοινοβουλίου και την επιδίωξη αποδυνάμωσης των εξωθεσμικών οργάνων της Ε.Ε.

Ήταν κάτι που πολλοί υποψιάζονταν αλλά κανείς μέχρι σήμερα δεν μπορούσε να αποδείξει. Τον τρόπο με τον οποίο η, υποτίθεται, αμερόληπτη δικαστική έρευνα με την κωδική ονομασία «Πλυντήριο Αυτοκινήτων» χρησιμοποιήθηκε ως βασικό εργαλείο για την ανατροπή της κυβέρνησης του Κόμματος των Εργαζομένων στη Βραζιλία και την παλινόρθωση της πιο αποκρουστικής μορφής της εγχώριας Δεξιάς.

Την εποχή της κρίσης, το αφήγημα του «ανταγωνιστικού» και συνεπώς επιτυχημένου ατόμου, που μπορεί να είναι ο/η οποιοσδήποτε/οποιαδήποτε, έχει σε μεγάλο βαθμό καταρρεύσει. Και η δημοκρατία έχει μεν υπονομευθεί, αλλά εφ’ όσον εξακολουθούν να γίνονται εκλογές χρειάζεται μια νέα απεύθυνση στους «πολλούς» που να μπορεί να πείθει για την αναγκαιότητα του ασύδοτου καπιταλισμού. Αφού δεν μπορούμε λοιπόν όλοι να γίνουμε πλούσιοι, ας έχουν εμπιστοσύνη οι φτωχοί στους πλούσιους και κάτι θα κερδίσουν κι αυτοί. Επανερχόμαστε έτσι στην κυνική προτροπή του Χάγιεκ, που υποστήριζε πως πρέπει να πειστούν οι –πολλοί-«απασχολούμενοι» ότι η ελευθερία και η ευημερία τους εξαρτώνται, έμμεσα έστω, από την ελευθερία κινήσεων των –λίγων- επιχειρηματιών. Φορολογικές ελαφρύνσεις στους πλούσιους, για να κάνουν επενδύσεις που θα φέρουν περισσότερες θέσεις εργασίας αλλά και… περισσότερους φόρους, ούτως ώστε να ωφεληθούν και οι φτωχοί. Αυτό δηλώνει τώρα πως θα πράξει ο Κ. Μητσοτάκης, και δύσκολα βλέπω τη ΝΔ να διατείνεται ότι δεν το εννοούσε ακριβώς έτσι. «Trickle-down economics» καλείται η σχετική θεωρία – «αργή ενστάλαξη των ωφελειών από την ανώτερη στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις» θα ήταν ίσως μια περιφραστική μετάφραση του όρου. Ο ίδιος ο Χάγιεκ αναγνώριζε τη δυσκολία να είναι πειστική για τις κατώτερες τάξεις η εν λόγω θεωρία. Ωστόσο, τούτη η εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού, καθ’ ότι πιο «κυνική» από την αφελέστερη εκδοχή του –«όλοι μπορούν να γίνουν πλούσιοι»-, έχει ένα πλεονέκτημα, που αφορά την αμφισημία του όρου «μεσαία τάξη». Αν η ΝΔ παραδεχόταν ευθαρσώς ότι την ενδιαφέρουν μόνο οι φοροελαφρύνσεις των ούτως ή άλλως κατά μέγα μέρος φοροφυγάδων μεγαλοεπιχειρηματιών, δύσκολα θα φαινόταν επαρκώς ελκυστική ώστε να κερδίσει τις εκλογές. Εκμεταλλευόμενη όμως την εκφρασμένη στις ευρωεκλογές δυσαρέσκεια της «μεσαίας τάξης» εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, περιλαμβάνει και δαύτην στην απεύθυνσή της όταν μιλάει για δραστικές φορολογικές ελαφρύνσεις που θα επιφέρουν την πανάκεια των επενδύσεων. Το ότι κάτι τέτοιο, όπως εξηγεί ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ανέφικτο χωρίς δραστική περικοπή δημόσιων δαπανών λίγο την απασχολεί. Αφού οι επενδύσεις θα φέρουν φόρους…

Η πολιτική επικοινωνία γινόταν πάντα με storytelling, με απλές σύντομες ιστορίες, που μαγνήτιζαν το ενδιαφέρον, και έδιναν νέο χρόνο στους αφηγητές. «Γιατί να σε ψηφίσω;» Έχεις μια ανάσα διορία, ειδικά τώρα που σε ρωτάνε με καχυποψία, απογοήτευση, χωρίς υπομονή. Αν δεν έχεις μια σύντομη περιεκτική απάντηση δεν έχεις τύχη. Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αρκεστούν σε μια απλή απάντηση ευθέως ανταγωνιστική του τρίπτυχου της Ν.Δ.: «Με το ΣΥΡΙΖΑ θα υπάρχει καλύτερη υγεία-παιδεία-κοινωνικό κράτος, δουλειές με δικαιώματα, και δικαιότερη φορολόγηση». End of story.

Χρειάζεται όμως να ειπωθεί ποιο είναι το κυρίαρχο ρεύμα της περιόδου, πώς δηλαδή ο νεοφιλελευθερισμός και η συντηρητική παλινόρθωση δηλητηριάζει όχι μόνο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά μολύνει όλο το σύστημα των ανθρώπινων ιδεών, τις αξίες με τις οποίες διάγουμε τον βίο. Η Ακροδεξιά και ο νεοφιλελευθερισμός έχουν βάλει στο στόχαστρο όλες τις παρακαταθήκες της Γαλλικής Επανάστασης: την ελευθερία, την ισότητα, την αδελφοσύνη. Ενα κύμα μίσους και εγωισμού ξεχύνεται από κάθε πόρο του συστήματος. Δεν είναι μόνο ο Αδωνης και ο Βορίδης που σε κάθε ευκαιρία διαλαλούν «να τελειώνουμε με τις ιδέες της μεταπολίτευσης, τις αξίες της Αριστεράς», μαζί τους συντονίζεται όλο το πλέγμα της εξουσίας: επιχειρηματίες, εφοπλιστές, καναλάρχες, «δαιμόνιοι» δημοσιογράφοι, άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι δεν διστάζουν να υιοθετήσουν κάθε συντηρητική ιδέα, να αναπαραγάγουν κάθε ανακρίβεια, κάθε συκοφαντία. Δεν έχουν ενδοιασμούς να συμβάλουν στην κατασκευή ειδήσεων, στα ψέματα στο Διαδίκτυο, που ξαπλώνονται με μορφή χιονοστιβάδας, να συμβάλουν στη «δολοφονία χαρακτήρων» ακόμα και εμβληματικών προσώπων της Αριστεράς. Θα περίμενε κανείς οι αστοί διανοούμενοι να υπηρετούν με τον δικό τους τρόπο τις πανανθρώπινες αξίες, μάταια, λες και διαγράψανε από τη μνήμη τους την εποχή που ορκίζονταν στις δυτικές αξίες και άναβαν κερί στη νεωτερικότητα. Σήμερα, η σιωπή των αμνών. Αφωνία και λήθη στις παλιές αξίες, λαλίστατοι απέναντι στον κοινό εχθρό, την Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τους ενδιαφέρει ο ορθός λόγος, δεν είναι αδαείς ούτε απληροφόρητοι, όλοι γνωρίζουν τη συνταγή της Ακροδεξιάς και του επιθετικού νεοφιλελευθερισμού. Συνταγή παρόμοια σε όλο τον κόσμο, δεν πρόκειται περί επινόησης ιθαγενών. Γνωρίζουν τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς, ξέρουν επίσης και τη μέθοδο: την υπονόμευση κάθε προοδευτικής ιδέας, την εξύμνηση κάθε εγωισμού, τη δυσφήμηση της ισότητας, την απαξίωση της ελευθερίας και την αντικατάστασή της από το Νόμο και την Τάξη, τη διαχείριση δηλαδή του φόβου και της ανασφάλειας. Με δυο λόγια, καταλαβαίνουν τη συστηματική κατεδάφιση των αξιών της νεωτερικότητας, δεν είναι ανήξεροι, ούτε παραπλανημένοι, απλά διαλέξανε στρατόπεδο.

Ας ρίξουμε μια ματιά στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων. Υποδεικνύεται ως στόχος για την επόμενη τετραετία η ανάκτηση και των υπόλοιπων 500.000 θέσεων εργασίας, που έχουν χαθεί στη διάρκεια της κρίσης, η αύξηση του κατώτατου μισθού σε δύο δόσεις, 7,5% και 7,5%, και αμέσως μετά ανάθεση του προσδιορισμού του στη συλλογική διαπραγμάτευση (καθώς θα έχει πλησιάσει τα προ μνημονίων επίπεδα), κίνητρα όχι απλώς για προσλήψεις αλλά για θέσεις πλήρους απασχόλησης, ενίσχυση και αυστηρότητα των ελέγχων με στόχο ούτε μια ώρα απλήρωτη εργασία. Η συνόψιση δεν είναι ίσως η καλύτερη, αλλά φανερώνει τη διαφορά με τη θέση της ΝΔ, που μιλάει για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας μέσω μιας αναμενόμενης ανάπτυξης λόγω της φορολογικής ελάφρυνσης των επιχειρήσεων, και για αμοιβές που θα καθορίζονται με διάλογο ανάμεσα στους εταίρους και με εξέταση των δυνατοτήτων της επιχείρησης. Διατυπώσεις που παραπέμπουν ευθύτατα στη νεοφιλελεύθερη προτίμηση των ατομικών ή, το πολύ πολύ , επιχειρησιακών συμβάσεων και όχι των συλλογικών-κλαδικών, είναι αρκετά αόριστες ως προς τη στοχοθεσία για την καταπολέμηση της ανεργίας, ενώ αγνοούν την υποχρέωση της πολιτείας να επαναφέρει, τουλάχιστον, τον κατώτατο στα αρχικά επίπεδα, ώστε οι εργαζόμενοι να εκκινήσουν από τη θέση που κατείχαν πριν την, πολιτική, υποβάθμισή της.

Σε πρόσφατο άρθρο της, με τίτλο «Τα τέσσερα έτη του Σύριζα στον πολιτισμό», η «Καθημερινή» επιχειρεί έναν απολογισμό των τεσσάρων υπουργών Πολιτισμού της απερχόμενης κυβέρνησης. Ανεξάρτητα από το αν τα έργα αξιολογούνται θετικά ή αρνητικά, διαφαίνεται ότι προσέκρουσαν σε παθογένειες και δυσλειτουργίες ενός συστήματος που δεν θεραπεύεται σε μια τετραετία. Πράγματι λοιπόν πολλά παραμένουν ανολοκλήρωτα. Ωστόσο, η ανάγνωση του άρθρου γεννά έναν άλλον, βαθύτερο, προβληματισμό. Απομονώνοντας τη συγκεκριμένη τετραετία, εξετάζοντάς την δηλαδή σαν στιγμή και όχι σαν κομμάτι μιας πορείας, το άρθρο, ίσως άθελά του, νομιμοποιεί την αντίληψη ότι η ασυνέχεια των θεσμών είναι κάτι το κανονικό. Δεδομένου ότι το νόημα των θεσμών δεν είναι άλλο από την εξασφάλιση μιας συνέχειας, τι σημαίνει και τι επιπτώσεις έχει η κανονικοποίηση της ασυνέχειάς τους;