Ρατσισμός

25
06

Το ημερολόγιο του Ευκλείδη Τσακαλώτου: Άκου να δεις κάτι πράγματα…

Οι ελίτ στη χώρα μας δεν έχουν μόνο απομακρυνθεί από τα προβλήματα του κόσμου, αλλά και από οποιαδήποτε σύνδεση με παγκόσμιους προβληματισμούς. Οι ανισότητες όλων των εκδοχών είναι στο κέντρο αυτών των προβληματισμών εδώ και παρά, μα παρά, πολύ καιρό. Το να αγνοείς αυτό, ασχέτως των ιδεών σου ή των συμφερόντων σου, είναι κάπως… μυωπικό για να είμαι ευγενής. (...) Μου έρχεται στο νου η απόφαση του Αρείου Πάγου των ΗΠΑ του 1954 (Brown v. Board of Education) που επιτέλους έβαλε φρένο στο διαχωρισμό ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς μαθητές στα αμερικανικά σχολεία. Η απόφαση ήταν ομόφωνη, και την παρουσίασε ο Earl Warren, πρόεδρος του δικαστηρίου. (...) Η απόφαση ερμήνευσε το άρθρο του Συντάγματος (equal protection clause της 14ης τροπολογίας) που επιτάσσει την ίση προστασία των πολιτών ενώπιον του νόμου από τις πολιτείες. Αντέστρεψε μια προηγούμενη απόφαση του δικαστηρίου (Plessy v. Ferguson, 1896), που δικαιολογούσε τα ξεχωριστά σχολεία ως «separate but equal»,  - διαχωρισμένα αλλά ίσα - αναπτύσσοντας όλα τα επιχειρήματα του γιατί ο διαχωρισμός από την φύση του γεννά ανισότητες. Ιδιαίτερα επιχειρηματολόγησε ότι τα φυλετικά διαχωρισμένα σχολεία έχουν δυσμενείς συνέπειες για όλους τους μαθητές - και μαύρους και λευκούς. 66 χρόνια αργότερα είμαστε υποχρεωμένοι ξανά μανά να επαναλάβουμε τα ίδια επιχειρήματα. Όπως έγραφε και η πικέτα μιας ηλικιωμένης κυρίας στις ΗΠΑ “I can’t believe I still have to protest for this shit”. (...) Η άβυσσος που με χωρίζει με την κ. Κεραμέως νομίζω ότι πλέον καταλαβαίνω που οφείλεται. Όταν είχα ακούσει για πρώτη φόρα το “The Wall” των Pink Floyd και είχα δει το σχετικό video είχα ανατριχιάσει από την εικόνα του αυστηρού καθηγητή που καταπίεζε τους μαθητές και φώναζε με μια βέργα στο χέρι ενώ εκείνοι βάδιζαν σε μια γραμμή παραγωγής πριν γίνουν κιμάς. Φοβάμαι ότι η κ. Κεραμέως το είδε ως εγχειρίδιο. (...) Στην ερώτηση αν θα γονατίσει σε ένδειξη αλληλεγγύης με το κίνημα Black Lives Matter, o Dominic Raab, ο υπουργός εξωτερικών της Βρετανίας, απαντάει “I take the knee for two people: the Queen and the missus when I asked her to marry me,”. Γονατίζω μόνο για δύο ανθρώπους: Την Βασίλισσά και την κυρά μου, όταν την ζήτησα σε γάμο».  Αυτός ο κυνισμός της δεξιάς παντού. Ξέρουν τις αντιδράσεις που θα προκαλέσουν αυτές οι προκλητικές δηλώσεις, αλλά επίσης γνωρίζουν, πόσο απήχηση θα έχουν σε ένα δεξιό κοινό που θέλει να λέγονται τα πράγματα με το όνομα τους και να ξεμπερδεύομε με την πολιτική ορθότητα. Το κόστος σε όρους αύξησης του ρατσιστικού φαινομένου ποσώς τους ενδιαφέρει. (...) Η φράση «τα μαγειρέματα του κ Σταϊκούρα» φτάνει στα αφτιά μου. Στην αρχή χαίρομαι γιατί την παίρνω με την κυριολεκτική έννοια και ως λάτρης της μαγειρικής σκέφτομαι μετά από τόσα χρόνια βρήκαμε ένα κοινό με τον νυν Υπουργό των Οικονομικών. Μπορεί να μην εμπλέκεται σε διάλογο για την οικονομία, τα μέτρα, τις προτάσεις μας, λέω, αλλά ίσως ανταλλάξουμε απόψεις για μία μακαρονάδα ή έστω ένα ψητό κατσαρόλας. Καταλαβαίνω όμως γρήγορα ότι στην περίπτωσή του η φράση χρησιμοποιείται μεταφορικά, και αφορά υποψίες ότι «μαγειρεύει» την λίστα Πέτσα με τα χρήματα που πήραν οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ. (...) Από την άλλη, ακόμη και αν ήμουν κακοήθης και πίστευα ότι ο κ. Σταϊκούρας αδιαφορεί για την ποιότητα της δημοκρατίας στην χώρα δεν θα μπορούσα να μην είμαι ορθολογικός. Και ως ορθολογικός γνωρίζω ότι ο Υπουργός γνωρίζει ότι μια τέτοια απόπειρα θα μαθαινόταν άμεσα. Και για αυτό δεν πιστεύω ότι αδιαφορεί. (...)
20
06

«Μπαμπά, σήκω, σήκω!»

Ο αγώνας ενάντια στις διακρίσεις, στην καταπίεση και την κακομεταχείριση των μαύρων είναι ένας αγώνας που δίνεται εδώ και πάρα πολλά χρόνια στην Αμερική. Ένας από τους ανθρώπους που έχουν πρωτοστατήσει στην αντιρατσιστική πάλη είναι ο Μέντγκαρ Γουίλι Έβερς, ο οποίος διετέλεσε γραμματέας της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ανθρώπων (ΕΕΠΕΑ) και υπεύθυνος εκστρατείας για τα πολιτικά δικαιώματα. Η αποφασιστικότητά του να ενταχθεί στον αγώνα κατά των ανισοτήτων είχε αφετηρία τα προσωπικά του βιώματα και ενισχύθηκε μαθαίνοντας για τις άθλιες συνθήκες υπό τις οποίες ζούσαν οι φτωχές μαύρες κοινότητες στον Νότο των ΗΠΑ. Η δουλειά του ως ασφαλιστικός πράκτορας του έδινε τη δυνατότητα να επισκέπτεται πολλά αγροκτήματα στα οποία δούλευαν επίμορτοι αγρολήπτες, οι οποίοι του παρουσίαζαν λεπτομερώς την εικόνα για τη διαβίωσή τους και τη συμπεριφορά που αντιμετώπιζαν από τους λευκούς ιδιοκτήτες γης. Σημειώνεται ότι μεταξύ του 1889 και του 1940 είχαν λιντσαριστεί στις ΗΠΑ, και κυρίως σε φτωχές αγροτικές περιοχές του Νότου, σχεδόν 3.100 μαύροι. Ο Μέντγκαρ βρισκόταν στην πρώτη γραμμή για τη διερεύνηση αυτών των επιθέσεων και αγωνιζόταν με πάθος για να τις φέρει στη δημοσιότητα. Για να συλλέξει στοιχεία για τα βίαια συμβάντα, μεταμφιεζόταν συχνά σε φτωχό επίμορτο αγρολήπτη, άλλαζε αυτοκίνητα και επισκεπτόταν περιοχές αργά το βράδυ. Η γνώση του για την κατάσταση και η θέληση που είχε για αντίσταση και ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης τον έφεραν στη θέση του ηγέτη του κινήματος των μαύρων στα μέσα της δεκαετίας του ’50, αλλά και στο στόχαστρο των λευκών ρατσιστών. Οι τηλεφωνικές απειλές είχαν μόνιμη θέση στην καθημερινότητα του Έβερς, ενώ το όνομά του βρισκόταν σταθερά στις λίστες θανάτου των ρατσιστών. Στις αρχές του 1963, στο σπίτι του Έβερς τοποθετήθηκε εμπρηστική βόμβα και λίγους μήνες αργότερα, στις 12 Ιουνίου του 1963, δολοφονήθηκε με πισώπλατο πυροβολισμό από τον λευκό εθνικιστή Μπάιρον Ντε Λα Μπέκγουιθ.
07
03

Ο κορωνοϊός του ρατσισμού

Διαρκής κινδυνολογία από αμερικανικά και ευρωπαϊκά ΜΜΕ για την Κίνα και το Ιράν (και τα μη αρεστά καθεστώτα τους) τη στιγμή που έπεφτε στα «μαλακά» η Ιαπωνία για τους ερασιτεχνικούς χειρισμούς στο κρουαζιερόπλοιο που μπήκε σε καραντίνα από «γραφειοκράτες» όχι από γιατρούς και όπως αποκαλύφθηκε όταν άδειασε το πλοίο. Στην Ιταλία, η ξενοφοβική Λέγκα του Σαλβίνι με περισσό θράσος βρήκε την ευκαιρία να ζητήσει να ξαναμπεί στην κυβέρνηση με το πρόσχημα της εθνικής ενότητας. Στη Βραζιλία, το πρώτο κρούσμα ανακοινώθηκε μόλις τέλειωσε το καρναβάλι του Ρίο Ντε Τζανέιρο. Στις ΗΠΑ, αλαλούμ στη διαχείριση ενός κρούσματος στην Καλιφόρνια, σε έναν άνθρωπο που χρειάστηκε μία εβδομάδα για να διαγνωστεί ότι προσβλήθηκε από τον ιό και περίμενε τρεις ημέρες για να εξεταστεί σε νοσοκομείο. Ο Τραμπ καταγγέλλει fake news και επιμένει ότι η Αμερική χαίρει άκρας υγείας, όμως μέσα σε μία ημέρα τα κρούσματα στις ΗΠΑ εκτοξεύθηκαν από 20 σε 60. Σε όλο αυτό το διάστημα δισεκατομμύρια ντόλαρς άλλαξαν χέρια, ξεφούσκωσαν «φούσκες» στα χρηματιστήρια και τώρα επικρατεί δικαιολογημένη ανησυχία για την παγκόσμια οικονομία. Από κοντά οι πλασιέ των φαρμακευτικών με αντιικά και εμβόλια. Κερδοσκοπία και πονταρίσματα πάνω στον φόβο με τους κανόνες της «αγοράς». Ποιος θα πληρώσει μια νέα κρίση; Ναι, καλά καταλάβατε: τα γνωστά υποζύγια. Όμως, πέραν του οικονομικού, υπάρχει ακόμα ένας κίνδυνος για μια χώρα σε κρίση όπως η Ελλάδα: να «παντρευτεί» η κινδυνολογία για τον ιό με την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση. Και να προκύψει ένα καινούργιο τέρας. Ορισμένοι καλλιεργούν ήδη την ιδέα ότι κλειστά κέντρα σε ξερονήσια του Αιγαίου θα μπορούσαν -εκτός των άλλων- να λειτουργήσουν ως... λοιμοκαθαρτήρια. Για τους κακούς, μολυσμένους, βρόμικους κ.λπ. ξένους σύμφωνα με αρρωστημένους εγκεφάλους. Σαν εκείνους που θεωρούν φυσικό να γίνεται το Ολοκαύτωμα θέμα καρναβαλικού άρματος στην Ισπανία. Κι όλα μπερδεύονται πικρά...
07
02

Γιώργος Πλειός: O ρατσισμός δεν έχει «πλάκα»

Αρβανίτικο κεφάλι, Βουλγάρικο κεφάλι, Τούρκικο κεφάλι = αρνητικές σημασίες κυμαινόμενες ανάλογα με την περιοχή (ξεροκέφαλος, απολίτιστος, βάρβαρος κ.ά.) Γύφτος = τσιγκούνης, βρωμιάρης, ακατάσταστος κ.ά. Αμερικανάκι = αφελής Εαμοβούλγαρος = προδότης Κινέζικο = φτηνό, χαμηλή ποιότητα Ρωσίδα = ιερόδουλη Ρωσιδάδικο = μαγαζί με ιερόδουλες Σκοπιανός = Ο κάτοικος της Β. Μακεδονίας Κρατίδιο = Η Β. Μακεδονία Ξανθιά = χαζή Πόντιος = βλάκας, καθυστερημένος Τουρκόσπορος = Μικρασιάτης/Πόντιος Τυρί = επαρχιώτης (κυρίως από Θεσσαλία) Σκυλάραπας = μαύρος Καθώς και άλλες σημασίες λέξεων όπως Άγγλοι = ομοφυλόφιλοι Γερμανοί = Ναζί Σουηδέζα = διαθέσιμη ερωτικά Επενδύσεις (σε βαλκανικές χώρες) = Διείσδυση κ.ά. Για "πλάκα". Σε όλες τις χώρες οι ρατσιστές για "πλάκα" τις λένε. Μόνο που δεν κάνουν καθόλου πλάκα
04
01

Φυλή και ρατσισμός

Ενώ η φυλή δεν αντιπροσωπεύει με ακρίβεια πρότυπα ανθρώπινης βιολογικής ποικιλότητας, πληθώρα επιστημονικών ερευνών δείχνουν ότι ο ρατσισμός, οι προκαταλήψεις ενάντια σε κάποιους λόγω της φυλετικής τους διαφορετικότητας, και η πίστη ότι κληρονομείται η ανωτερότητα και η κατωτερότητα διαφορετικών φυλετικών ομάδων, επηρεάζει τη βιολογία, την υγεία και την ευμάρειά μας. Αυτό σημαίνει ότι η φυλή ενώ δεν στοιχειοθετείται με ακρίβεια η βιολογική της έννοια, μπορεί να έχει σημαντικές βιολογικές συνέπειες, λόγω των ρατσιστικών επιπτώσεων. Η πίστη ότι οι φυλές είναι μια φυσική πλευρά της βιολογίας του ανθρώπου και οι θεσμικές και διαρθρωτικές ανισότητες (ρατσισμός) που αναδύθηκαν ταυτόχρονα με τέτοιου τύπου πεποιθήσεις σε Ευρωπαϊκό αποικιοκρατικό πλαίσιο, είναι ανάμεσα στα πιο καταστρεπτικά στοιχεία των ανθρωπίνων κοινωνιών.
14
12

Μαθήματα ακροελληνικής

Στις περιπτώσεις της παρατεινόμενης ανωριμότητας, που κάποια στιγμή τρυπώνει κάτω από τον «ιδεολογικό» μανδύα της μισαλλοδοξίας, πρέπει ν’ ανήκει ο ερίτιμος «ελληνόψυχος» των Αμπελοκήπων. Στα 53 του, έστησε καρτέρι έξω από το 10ο Δημοτικό Σχολείο και λιάνισε στο ξύλο έναν εντεκάχρονο μαθητή φιλιππινέζικης καταγωγής. Λεβέντης και καραμπουζουκλής, εγνωσμένης ακροδεξιάς κοπής και τραμπούκικης συμπεριφοράς, όπως λένε οι γείτονές του, έστειλε το ξενάκι-ελληνάκι στο νοσοκομείο για μέρες. Πέντε λεπτά το χτυπούσε, με χέρια και πόδια, στα χέρια, στα πόδια, στην κοιλιά, στο κεφάλι. Επρεπε οπωσδήποτε να του δώσει ένα αξέχαστο μάθημα, εισαγωγικό στην ημετέραν παιδείαν όπως την εννοούν οι ελληνοκάπηλοι, όποιας ομάδας κι αν είναι μέλη· της χρυσαυγής, των μαιάνδρων, της ελληνολύσης διά κηραλοιφής και ουρανίων επιστολών. Ο προσβληθείς πατέρας θεώρησε χρέος του, ατομικό και εθνικό, να εκδικηθεί ένα παιδάκι που είχε μαλώσει με την κόρη του στο σχολείο, όπως μαλώνουν τα παιδιά με τη συχνότητα που ξαναφιλιώνουν. Ακουσε την περιγραφή του ασήμαντου επεισοδίου όπως του την είπε το βλαστάρι του, όπως ήθελε να την ακούσει: μεροληπτική. Ενα σχεδόν μαυράκι, ένα σχιστομάτικο, τόλμησε... Τόλμησε τι; Να έρθει στον τόπο μας, στο σχολείο μας, στο σπίτι μας. Γι’ αυτό και ο παλικαράς μας συνέχισε να το κλωτσάει κι ας είχε πέσει κάτω, που δεν ήταν δα και δύσκολο. Το χειρότερο, αν αληθεύουν όσα γράφτηκαν; Στο ξυλοφόρτωμα ήταν παρούσα και η κόρη του γενναίου, που μάλιστα παρακινούσε τον πατέρα της να συνεχίσει το «μάθημα». Με τη βοήθεια των δασκάλων και των συμμαθητών του, της γειτονιάς όλης, το αγοράκι θα συνέρθει. Το κοριτσάκι όμως; Πώς και πότε θα καταφέρει να ξεπεράσει τα μαθήματα που έκανε κατ’ οίκον σε όλη τη μέχρι τώρα ζωούλα του; 
04
12

Álvaro García Linera: To μίσος για τον Ινδιάνο

Παρ’ ότι ανεμίζουν τη σημαία της Δημοκρατίας, την οποία κατανοούν ως ψήφο, εκείνο στο οποίο έχουν ξεσηκωθεί ενάντια είναι η κοινωνική ισότητα και η δίκαιη ανακατανομή του πλούτου, δηλαδή αυτή καθ΄αυτή η Δημοκρατία. Γι’ αυτό και βλέπουμε τόσο μίσος να περισσεύει, τόση βία να ξεχειλίζει – γιατί η φυλετική υπεροχή δεν μπορεί να αιτιολογηθεί με επιχειρήματα, είναι μια πρωτόγονη παρόρμηση του σώματος, ένα τατουάζ της αποικιοκρατίας στο δέρμα τους. Γι αυτό, εδώ ο φασισμός δεν είναι μόνο η έκφραση της αποτυχίας μια επανάστασης: παραδόξως, είναι επίσης, στις μεταποικιοκρατικές κοινωνίες, η έκβαση ενός επιτυχημένου υλικού εκδημοκρατισμού. (...) Το φυλετικό μίσος μπορεί μόνο να καταστρέψει. Δεν είναι δρόμος για το μέλλον. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από την πρωτόγονη εκδίκηση μιας τάξης, που παρακμάζει ιστορικά και ηθικά, που δείχνει ξεκάθαρα ότι ένας υποστηρικτής πραξικοπημάτων είναι έτοιμος να ξεπροβάλλει από κάθε μετριοπαθή φιλελεύθερο.
02
12

Κωστής Παπαϊωάννου: Σύνταγμα και διακρίσεις-εν δυο με το δεξί

Το μήνυμα που εκπέμπεται όμως είναι λάθος. Είναι μήνυμα φοβικό, στενόκαρδο. Το νομοθετικό μας σώμα αποστρέφει τα μάτια από την καθημερινή, βιωμένη πραγματικότητα πολλών χιλιάδων ανθρώπων που υφίστανται διακρίσεις, άλλοι επειδή είναι ΛΟΑΤΚΙ, άλλοι λόγω αναπηρίας ή καταγωγής ή για άλλον λόγο. Και οι διακρίσεις αυτές δεν είναι ψιλά γράμματα, δεν κινούνται στο επίπεδο κάποιας ιδιοτροπίας ή πολυτέλειας. Ξεκινούν από την παιδική ηλικία κάποιου, μπορεί να διαρκούν μέχρι το θάνατό του. Οι διακρίσεις, ο στιγματισμός, η βία, η διαφορετική μεταχείριση εκδηλώνονται στα πιο οικεία περιβάλλοντα, στο οικογενειακό, το σχολικό, στις σπουδές, στον στρατό, στην εργασία. Οι διακρίσεις και η ρητορική του μίσους είναι εκεί, τοξικές, στο δημόσιο λόγο, στα μέσα μεταφοράς, στα ΜΜΕ. Η Βουλή επέλεξε κατά πλειοψηφία να αποστρέψει το βλέμμα. Επέλεξε να πει «προστατεύονται ήδη, αρκεί να μην προκαλούν τα χρηστά ήθη». Δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να καταλάβει κανείς πώς ακούγεται αυτό σε μια κοινωνία εξόχως πατριαρχική και ανδροπρεπή, όπου ανθεί η βίαιη επιβολή της έμφυλης δύναμης, ο εθνοφυλετισμός και το νταηλίκι. Μια κοινωνία που δεν έχει καθόλου αναμετρηθεί με τον casual σεξισμό της καθημερινότητας και την απαξίωση του ανάπηρου σώματος. Η πλειοψηφία της Βουλής έδωσε λάθος μήνυμα. Γιατί οι βουλευτές που καταψήφισαν είχαν την ευκαιρία να βοηθήσουν να αλλάξουν τα πράγματα. Να ενισχύσουν τη θεσμική θωράκιση της καταπολέμησης των διακρίσεων, το πλαίσιο προστασίας για όσους παλεύουν καθημερινά για το σεβασμό στην προσωπικότητά τους. Δυστυχώς, όμως, κάναμε ένα βήμα πιο κοντά στην μισάνθρωπη ξενοφοβική περιχαράκωση που εκπέμπεται από την Ουγγαρία του Όρμπαν και την Ιταλία του Σαλβίνι. «Εις το όνομα του Θεού και της Οικογένειας». Και η ΝΔ έκανε ένα ακόμα βήμα προς τη μετάλλαξή της. Ο πολιτικός φιλελευθερισμός της σύντομα θα αποτελεί κρύο ανέκδοτο.
13
11

«Θα περάσουν από πάνω μας…»

Νόημα έχει να πολεμάς για να διαλυθεί αυτή η ομίχλη. Τίποτα δεν υπάρχει που να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί σ΄ αυτό τον αγώνα, τίποτα που να μην μπορεί να γίνει η μεγάλη ανάσα που θα σαρώσει τα πυκνά νέφη της φασισμένης γελοιότητας.