Το προσφυγικό δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται συνεχώς με ένα δούναι και λαβείν
Η “Εποχή” μιλά από το Τμήμα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ με την Κατερίνα Κνήτου, συντονίστρια του τμήματος, και τον Γιώργο Ψυχογιό, βουλευτή Κορίνθου, για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση του προσφυγικού
και την ευρωπαϊκή πολιτική.
Τη συνέντευξη πήρε η Τζέλα Αλιπράντη
Έχετε επισκεφθεί τα προαναχωρησιακά κέντρα, αλλά και δομές φιλοξενίας προσφύγων. Ποιες είναι οι συνθήκες που επικρατούν;
Γ.Ψ: Eπισκεφθήκαμε το προαναχωρησιακό κέντρο της Κορίνθου, που προυπήρχε, όπου οι άνθρωποι βρίσκονται σε κράτηση μέχρι να υποβάλουν την αίτηση ασύλου ή να επαναπατριστούν. Εκεί είχαμε δει αρκετές ελλείψεις, όπως σε διερμηνείς και νομική βοήθεια, σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στη σίτιση, ενώ υπάρχουν και κακές υποδομές. Τώρα η σίτιση, η περίθαλψη κτλ έχουν βελτιωθεί. Η νομική βοήθεια, όμως, όχι. Όπως μας πληροφόρησε ο υπουργός, Γιάννης Μουζάλας, έχει έρθει σε επαφή με δικηγορικούς συλλόγους που πρόκειται να αναλάβουν την εκπροσώπησή τους. Στο κομμάτι της διερμηνείας ακόμα υπάρχει κενό και καλύπτεται μόνο, και σε ένα βαθμό, από ΜΚΟ. Επισκεφθήκαμε, επίσης, και το κέντρο κράτησης γυναικών στο Ελληνικό, όπου βρίσκονται 41 γυναίκες. Οι συνθήκες ήταν ανεκτές όσον αφορά τη σίτιση και τις υποδομές, αλλά μία γυναίκα, η Σάναα Τάλεμπ, κρατούταν πάνω από ένα χρόνο, και άλλες δύο άνω του εξαμήνου. Τώρα ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες και η Τάλεμπ αφέθηκε ελεύθερη, πρέπει όμως να παρεμβαίνουμε σταθερά σε τέτοια ζητήματα, και στη φυσική ηγεσία της αστυνομίας και στην πολιτική του υπουργείου, και να ασκούμε κοινωνικό έλεγχο.
Όσον αφορά τις δομές φιλοξενίας υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Σε άλλα υπάρχουν οικίσκοι για τη διαμονή των προσφύγων, ενώ αλλού σημειώνονται σημαντικές ελλείψεις, όπως πχ στο Κουτσόχερο. Από όσο γνωρίζω, όμως, γίνονται συνεχώς προσπάθειες βελτίωσης. Σίγουρα δεν είμαστε ευχαριστημένοι, πρέπει να δημιουργηθούν κι άλλες θέσεις φιλοξενίας, όμως δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την τεράστια προσπάθεια του υπουργείου, των ενόπλων δυνάμεων και της κοινωνίας, που συνεχίζει να στηρίζει αυτούς τους ανθρώπους.
Όχι παιδιά σε κράτηση
Στη συνάντησή σας με τον υπουργό, Γιάννη Μουζάλα, όπου καταθέσατε τις ανησυχίες σας, τι σας διαβεβαιώθηκε;
Κ.Κ: Θελήσαμε να θέσουμε στον υπουργό την ανησυχία μας με αφορμή και τα επεισόδια που είχαν γίνει στο κέντρο της Μόριας, πριν από λίγες μέρες. Επεισόδια που ήταν αναμενόμενα, γιατί τα ασυνόδευτα ανήλικα είναι αδιανόητο να βρίσκονται σε κέντρα κράτησης. Επισημάναμε αυτό το πρόβλημα και ο υπουργός δεσμεύτηκε ότι θα φροντίσει να μεταφερθούν τα παιδιά αυτά σε κατάλληλες δομές. Από όσο γνωρίζουμε αυτό ήδη έχει ξεκινήσει. Την Τετάρτη υπήρξε μια απόφαση της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Μυτιλήνης, που αφορούσε ένα συγκεκριμένο ανήλικο, αλλά που σαφώς η περιγραφή αφορά το σύνολο των παιδιών, και έλεγε πως το κέντρο στη Μόρια δεν είναι κατάλληλο για τη φιλοξενία ανηλίκων. Σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, θα μεταφερθεί στην Ηλιαχτίδα, ένα κέντρο φιλοξενίας από ΜΚΟ στη Μυτιλήνη. Αντίστοιχα, θεωρούμε πως πρέπει να συμβεί αυτό για όλα τα ασυνόδευτα ανήλικα. Να βρεθούν σε ανοιχτές δομές φιλοξενίας, με κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, με πλήρη νομική κάλυψη και να μπουν σε διαδικασία επανένωσης με την οικογένειά τους, όσα έχουν.
Ποια θεωρείται πώς είναι τα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για το προσφυγικό;
Κ.Κ: Ως τμήμα δικαιωμάτων από την αρχή έχουμε διατυπώσει τις επιφυλάξεις μας για τη συμφωνία με την Τουρκία. Θεωρούμε πως είναι μια συμφωνία, το λιγότερο προβληματική. Στα κέντρα, που έγιναν κέντρα κράτησης, θα έπρεπε να υπάρχουν γιατροί, διερμηνείς, κοινωνικοί λειτουργοί και δικηγόροι. Αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει αυτό. Η υπηρεσία ασύλου είναι υποστελεχωμένη και δεν έχει δοθεί η αναμενόμενη βοήθεια από την Ευρώπη, για την οποία είχε δεσμευτεί. Όλες οι διαδικασίες κινούνται στα όρια της νομιμότητας. Όταν έχουμε για παράδειγμα στην εξέταση πρώτου βαθμού των αιτημάτων ασύλου, σωρεία πανομοιότυπων αποφάσεων, έχουμε τη βάσιμη υποψία ότι αυτές οι αποφάσεις δεν είναι εξατομικευμένες, όπως οφείλουν να είναι.
Γ.Ψ: Σαν Αριστερά και σαν ΣΥΡΙΖΑ νομίζω ότι έχουμε δείξει τη διαφορά στην αντιμετώπιση του ζητήματος. Παρόλα αυτά η συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία θέτει κάποια νομικά και πολιτικά προβλήματα. Όπως ανέφερα και πριν, το πρώτο είναι να δημιουργήσουμε περισσότερες θέσεις φιλοξενίας. Δεύτερον, η αξιοπρεπής πρόσβαση στο άσυλο. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 3.500 αιτήματα στα νησιά του Αιγαίου, τα οποία είναι πολύ δύσκολο να εξεταστούν όπως πρέπει, στα χρονικά περιθώρια που θέτει ο νόμος. Πρέπει άμεσα να ενισχυθεί η Υπηρεσία Ασύλου, ώστε να φθάσει τις 150 αιτήσεις την ημέρα, αξιολογώντας τις δίκαια. Η συμφωνία βάζει περιορισμούς, αλλά πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε, είτε στο πρώτο βαθμό είτε στο δεύτερο, ότι θα πάρουν το άσυλο όσοι το δικαιούνται, όσοι χρήζουν διεθνούς προστασίας θα μετεγκατασταθούν ή θα μείνουν εδώ, και αυτοί που θα επιστρέψουν στην Τουρκία θα είναι άνθρωποι για τους οποίους θα υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις και όχι που άκριτα και μαζικά θα απορρίπτονται. Τέλος, πρέπει να εστιάσουμε στα ζητήματα της μετεγκατάστασης και της ένταξης των προσφύγων εδώ.
Ουσιαστική ή επιφανειακή αναθεώρηση;
Πώς κρίνετε την πρόταση της Επιτροπής για την αναθεώρηση του Δουβλίνου;
Κ.Κ: Αυτό αποτελεί ένα προσχέδιο, που θα εγκριθεί από τα κράτη μέλη, οπότε μένει να δούμε και πώς θα διαμορφωθούν οι διατάξεις του νέου κανονισμού. Η επιβολή προστίμου 250.000 ευρώ για κάθε πρόσφυγα που δεν θα δέχονται οι χώρες, ενδεχομένως να αποτελέσει ένα κίνητρο για την υλοποίηση των συμφωνηθέντων. Γιατί συμφωνίες που δεν τηρήθηκαν έχουμε δει, άλλωστε και πριν, όσον αφορά τη μετεγκατάσταση των 160.000 προσφύγων, που έχει καθυστερήσει πολύ, αλλά και την τελευταία συμφωνία, που κάποιες χώρες αρνούνται ουσιαστικά την υλοποίησή της.
Γ.Ψ: Δεν έχω δει σε βάθος την πρόταση, από μια πρώτη ματιά είναι θετικά τα μέτρα ανακατανομής και η επιβολή προστίμου σε όσες δεν εφαρμόζουν τα συμφωνηθέντα. Η αναθεώρηση του Δουβλίνου, που υπογράφθηκε υπό κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και μετέτρεπε την Ελλάδα σε αποθήκη ψυχών και τα σύνορα σε φρούριο, αποτελεί πάγιο αίτημα της Αριστεράς. Επαναλαμβάνω βέβαια, ότι δεν το έχω δει σε βάθος για να κρίνω αν πρόκειται για μια ουσιαστική θεώρηση ή για επιφανειακή. Θα έπρεπε πάντως να έχει γίνει από καιρό και ελπίζω να εφαρμοστεί και το πρόστιμο, το οποίο είναι πρόταση της Επιτροπής, όμως δεν ξέρω κατά πόσο θα γίνει και απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφού δεν υπάρχει αλληλεγγύη μέσα στην Ευρώπη, μάλλον θα πρέπει να επιβληθεί.
Τα ανταλλάγματα του προσφυγικού
Η Επιτροπή διαπίστωσε πρόοδο της Τουρκίας προς τα κριτήρια που της είχαν τεθεί και πρότεινε την κατάργηση της υποχρέωσης για βίζα. Πιστεύετε ότι έχει σημειωθεί τέτοια πρόοδος, ή πρόκειται για εν τάχει διαδικασίες με γνώμονα το προσφυγικό;
Κ.Κ: Θα θέλαμε η Τουρκία να έχει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να θεωρηθεί ασφαλής χώρα, χώρα που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, όμως στην πράξη διαπιστώνονται καθημερινά τα αντίστροφα. Μην ξεχνάμε ότι στη σημερινή Τουρκία πρόκειται να παρθεί η απόφαση από το κοινοβούλιο να αρθεί η ασυλία ουσιαστικά των βουλευτών του HDP. Αυτό μόνο προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι ή βαθύς εκδημοκρατισμός. Επομένως, είναι φανερό ότι η Ευρώπη προκειμένου να αποφύγει να αντιμετωπίσει το προσφυγικό με ουσιαστικό τρόπο, υπαναχωρεί μπροστά σε όλους τους εκβιασμού της Τουρκίας.
Γ.Ψ: Είναι ένα δύσκολο ερώτημα, γιατί η Τουρκία πρέπει συνολικά να βελτιωθεί σε ζητήματα δικαιωμάτων και δημοκρατίας. Μια γρήγορη κρίση για το αν έχει σημειώσει πρόοδο σε αυτά, είναι κάπως επικίνδυνη. Είναι γνωστές οι κακές συνθήκες στα κέντρα φιλοξενίας της Τουρκίας, υπάρχουν πληροφορίες για επαναπροωθήσεις κτλ. Νομίζω ότι όντως είναι κάπως βεβιασμένη η κρίση αυτή. Η βίζα ήταν από τα κεφάλαια που έπρεπε να εκπληρώσει η ΕΕ απέναντι στην Τουρκία, αλλά το προσφυγικό δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται συνεχώς με ένα δούναι και λαβείν. Και η Ελλάδα θα μπορούσε να το διαπραγματευτεί, αλλά δεν το έκανε ποτέ.
Πήγη: Εποχή
