Macro

Έπειτα από δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν σοκαρισμένοι ότι ούτε η ασφάλειά τους, ούτε η ελευθερία τους είναι δεδομένες. Ότι μπορεί να βρεθούν από τη μια μέρα στην άλλη χωρίς προστασία της εργασίας, της υγείας, της ιδιωτικότητας (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών προσωπικών τους δεδομένων) και της ίδιας της ζωής τους και μάλιστα χωρίς να έχουν την πρακτική δυνατότητα να κάνουν κάτι γι’ αυτό, ασκώντας το θεμελιώδες δικαίωμα της συλλογικής διαμαρτυρίας -ή ακόμα και της εξέγερσης. Και ότι η ενημέρωσή τους θα διοχετεύεται σχεδόν αποκλειστικά μέσα από «επισήμως εγκεκριμένα» χαλκεία. Μπροστά σε αυτά τα θεμελιώδη ζητούμενα, το εάν και πώς η ΕΕ θα προχωρήσει στον πράσινο ή και ψηφιακό μετασχηματισμό της ή το πώς θα αποκτήσουν μεγαλύτερο νόημα οι ευρωεκλογές είναι πολύ δευτερεύοντα. Θα είναι, όμως, σε θέση η Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης να δώσει πειστικές απαντήσεις σε αυτά τα ζητούμενα; Μπορεί, ασφαλώς, κανείς να ελπίζει, αλλά είναι μάλλον αμφίβολο. Αντί, επομένως, να αναλίσκονται σε επικοινωνιακές ασκήσεις μικρής πραγματικής χρησιμότητας που ελάχιστο ενδιαφέρον προκαλούν εκτός της «φούσκας των Βρυξελλών» στα εκατομμύρια Ευρωπαίων, καθώς αυτοί βλέπουν όλα όσα θεωρούσαν κεκτημένα οι προηγούμενες γενιές να εξαϋλώνονται με ταχύτατους ρυθμούς, καλά θα έκαναν οι ευρωπαϊκές ηγεσίες να απαντήσουν σε ένα (καθόλου) απλό ερώτημα: είναι πρακτικά χρήσιμη η ΕΕ σήμερα και τι συγκεκριμένο μπορεί να προσφέρει στους Ευρωπαίους που δεν μπορούν να εγγυηθούν τα ίδια τα κράτη-μέλη; Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της ΕΕ και σε ποιους τομείς; Πού δίνει ώθηση και πού, αντίθετα, δημιουργεί αχρείαστες περιπλοκές και προσκόμματα; Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα καταμερισμού εργασίας που θα κρίνει το μέλλον και τη μορφή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης τα επόμενα χρόνια. Η ΕΕ θα χρειαστεί να μάθει να επεμβαίνει γρήγορα και αποφασιστικά εκεί που πραγματικά απαιτείται συλλογική δράση και να μην επεμβαίνει καθόλου ή να ενεργεί υποβοηθητικά εκεί που μια συγκεκριμένη πολιτική μπορεί να υλοποιηθεί πιο αποτελεσματικό από τα κράτη-μέλη. Είναι σίγουρα ένα επώδυνο μάθημα για έναν οργανισμό που χτίστηκε με βάση το αξίωμα ότι το πεπρωμένο του ήταν μια ιδεατή (και ουτοπική) Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, ένα μάθημα στο οποίο, προφανέστατα, δεν αριστεύει επί του παρόντος. H αρχή της επικουρικότητας, λοιπόν, οφείλει να είναι η πυξίδα για τα επόμενα βήματα. Και αξίζει να επισημανθεί ότι η εν λόγω αρχή είναι ήδη κατοχυρωμένη στις Ευρωπαϊκές Συνθήκες. Επομένως, αντί αυτές να αναθεωρηθούν εκ νέου, ίσως θα ήταν σκόπιμο να ερμηνευτούν και να εφαρμοστούν με τρόπο συμβατό με τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Στις αρχές του μήνα το προοδευτικό αμερικανικό περιοδικό Nation δημοσίευσε ένα άρθρο για τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσουν οι Δημοκρατικοί στις πολιτειακές εκλογές του 2022. «Υπάρχουν δύο τρόποι», λέει το Nation έχοντας μελετήσει τις πολιτειακές καμπάνιες των προεδρικών εκλογών, «ο σωστός και ο λάθος». Ο σωστός τρόπος είναι η τακτική κινητοποίησης από κοινού προοδευτικών λευκών, μαύρων και μειονοτήτων ώστε να πάνε στην κάλπη.  Όπου εφαρμόστηκε αυτή η στρατηγική οι Δημοκρατικοί κέρδισαν και με Ομπάμα και με Μπάιντεν σε ρεπουμπλικανικές πολιτείες. Ο λάθος τρόπος, ο οποίος επίσης εφαρμόστηκε, χωρίς νικηφόρα αποτελέσματα, ήταν να απευθυνθούν καθησυχαστικά και κατά βάσιν στους λευκούς ψηφοφόρους του Τραμπ. Αυτή η ανάλυση θα μπορούσε να φανεί πολύ χρήσιμη στον ΣΥΡΙΖΑ. Δείχνει δηλαδή ότι πρέπει να στρέψει το ενδιαφέρον του όχι μόνο σε αυτούς που ψήφισαν το 2019, αλλά και σε αυτούς που δεν πήγαν να ψηφίσουν. Και φυσικά στους νέους, οι οποίοι μετά τα Μνημόνια βιώνουν τραυματικά και την πανδημία. Οι νέοι σήμερα έχουν και ενδιαφέρον για τα κοινά και διαθεσιμότητα για ένταξη σε προσπάθειες και αριστερή σε γενικές γραμμές ματιά, σύμφωνα με την έρευνα που παρουσίασε πρόσφατα το Ινστιτούτο Πουλαντζά, αλλά όπως δείχνει -για όσους θέλουν να δουν- και ο δρόμος. Κοντολογίς υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος στην Αριστερά που δεν πείσθηκε να ψηφίσει ή να ξαναψηφίσει τον ΣΥΡΙΖΑ το 2019, ο οποίος θα πρέπει να πεισθεί και να συστρατευθεί. Αντιθέτως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει να κάνει πάρα πολλά πράγματα για να κερδίσει ψηφοφόρους που επέλεξαν το 2019 τον Μητσοτάκη. Για δύο λόγους: Ο ένας είναι ότι όσοι έχουν διάθεση μετακίνησης στον έτερο πόλο, λόγω ματαίωσης προσδοκιών, τιμωρίας της Ν.Δ., θα ψηφίσουν κατά πάσαν πιθανότητα ΣΥΡΙΖΑ διότι είναι το αντίπαλο δέος και είναι διαφορετικός. Ο άλλος λόγος είναι πως η Ν.Δ. είναι πιο πιθανό να χάσει ψηφοφόρους προς τα δεξιά παρά προς τα αριστερά. Συνεπώς ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει απλώς να συσπειρώσει όσο το δυνατόν περισσότερους αριστερούς και προοδευτικούς ψηφοφόρους. Και ενώ οι πολιτικά και κοινωνικά προοδευτικοί μη αριστεροί δεν έχουν άλλη λύση, θα προτιμήσουν τον Τσίπρα από τη Φώφη, για τους αριστερούς ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει να ανταγωνιστεί και άλλα κόμματα. Μην ξεχνάμε ότι εκλογές με απλή αναλογική φυσικά και δεν θα δημιουργήσουν αυτόματες συσπειρώσεις. Επιλογές όπως η υπερψήφιση του νομοσχεδίου Γεωργιάδη για το Ελληνικό σίγουρα δεν βοηθούν σε αυτήν την κατεύθυνση. Ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να μην θέλει να υπερασπιστεί το έργο του και το γεγονός ότι ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από τις επιλογές του Μητσοτάκη, και μάλιστα στην εμβληματική πολιτική σύγκρουση για το Ελληνικό. Εκεί που έδειξε ότι μέσα σε Μνημόνιο μπόρεσε να κάνει το καλύτερο. Και αυτό το απεμπόλησε. Γιατί; Για να μην έχουν να λένε; Θα βρουν να λένε ούτως ή άλλως. Το θέμα είναι να δείχνεις ότι δεν μασάς, ότι είσαι σταθερός και φυσικά διαφορετικός.

Η διαπάλη μεταξύ των εκπροσώπων της ελίτ –μεταξύ, δηλαδή, του επί 31 χρόνια Προέδρου της χώρας, Πορφίριο Δίας και του μετριοπαθή Φρανσίσκο Μαδέρο– κατέληξε στο να βάλει σε κίνηση τον τροχό της ιστορίας με την άμεση εμπλοκή των αγροτικών μαζών, της οργανωμένης εργατικής τάξης αλλά και των μεσοαστικών στρωμάτων. Ο Μαριάνο Ασουέλα ζει τα νεανικά του χρόνια στη μεγάλη φάρμα του μεγαλοκτηματία πατέρα του και το σκηνικό αυτό παίζει βαρύνοντα ρόλο στο μετέπειτα λογοτεχνικό του έργο. Ενάντιος στο καθεστώς Δίας δέχεται τον πολιτικό διορισμό του υπό την προεδρία του Μαδέρο. Όταν, ο τελευταίος, δολοφονείται εντάσσεται ως γιατρός στον στρατό του Χουλιάν Μεδίνα, ακόλουθου του Βίγια. Η ιστορία των Καταδικασμένων κινείται με βάση δυο χαρακτήρες: του αγρότη Δημήτριο Μασίας και του Λουίς Σερβάντες, φοιτητή ιατρικής και δημοσιογράφου. Ο Μασίας έρχεται σε σύγκρουση με τον τσιφλικά της περιοχής ο οποίος στέλνει στο κατόπι του τον Ομοσπονδιακό Στρατό, στρατιώτες το οποίου τρομοκρατούν τον ίδιο και την οικογένειά του ενώ σκοτώνουν τον σκύλο του Παλομίνο. Τότε είναι που ορκίζεται εκδίκηση και αποφασίζει να πάρει μέρος στην Επανάσταση με μια δράκα εξεγερμένων. Βέβαια, η ομάδα υπό τις διαταγές του αποτελείται από κάθε καρυδιάς καρύδι καθώς βρίθει αμόρφωτων και σκληροτράχηλων φτωχοδιάβολων. Οι οποίοι μέσα στη φωτιά της μάχης ενάντια στην άπληστη Ομοσπονδιακή εξουσία μεταμορφώνονται ψυχικά σε αγωνιστές για μια δίκαιη πιο ανθρώπινη ζωή. Ένας ελάσσων ήρωας, ο Σολίς αναρωτιέται κάποια στιγμή: «Θα με ρωτήσετε λοιπόν γιατί συνεχίζω να υποστηρίζω την επανάσταση… Επειδή η επανάσταση είναι ένας τυφώνας που σε παρασύρει και ο άνθρωπος που παρασύρεται από την επανάσταση δεν είναι άνθρωπος πια, είναι ένα νεκρό φύλλο που το παίρνει μακριά ο άνεμος».

Τα θεμέλια για την ανάκαμψη της οικονομίας πρέπει να μπουν σήμερα. Οι ίδιοι οι φορείς της αγοράς προειδοποιούν ότι ενδεχόμενη άρση του lockdown δεν θα είναι αρκετή για να επαναλειτουργήσουν οι επιχειρήσεις, αν δεν στηριχθούν αποφασιστικά και το επόμενο διάστημα. Η κυβέρνηση οφείλει να εγκαταλείψει κάθε σενάριο «κουρέματος» και αυτών ακόμη των ελλιπών μέτρων ενίσχυσης και να εφαρμόσει επιτέλους ένα συνεκτικό πλέγμα παρεμβάσεων που θα ανακουφίσουν ουσιαστικά την κοινωνία σήμερα και θα διαμορφώνουν ένα πλαίσιο ανάκαμψης των δημόσιων οικονομικών. Ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας είναι ξεκάθαρο ότι αν η κυβέρνηση είχε εμπλακεί σε έναν σοβαρό, δημοκρατικό διάλογο για τις προτάσεις μας, αντί να τις απαξιώνει συλλήβδην μιλώντας για λεφτόδεντρα, η κατάσταση στην πραγματική οικονομία σήμερα θα ήταν πολύ καλύτερη. Μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ όμως υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά. Το δικό μας σχέδιο για την διάσωση της οικονομίας εμπεριέχει την στήριξη της μικρομεσαίας επιχείρησης, στοχεύοντάς σε μια επόμενη μέρα που θα τους περιλαμβάνει όλους. Αντίθετα η κυβέρνηση, που εκλέχθηκε με σημαία της την στήριξη των μεσαίων στρωμάτων, υλοποιεί τον διακηρυγμένο πλέον, και δια της έκθεσης Πισσαρίδη, στόχο της για αφανισμό των μικρότερων επιχειρήσεων. Και αυτό της το σχέδιο έχουμε χρέος να το ανατρέψουμε.

Ένας λαός λιγότερο μουδιασμένος από τα δεινά της πανδημίας θα έστεκε κανονικά έξω από κει που τρωγώπιναν οι αφέντες, ουρλιάζοντας για το δίκιο του. Διεκδικώντας τη δική του, διαφορετική Ελλάδα, της ορατότητας των από κάτω, κι ένα άλλο, πολύ διαφορετικό από το διαγραφέν μέλλον. Διεκδικώντας ζωή αντί θανάτου, απαλλαγμένη από εγχώριους και ξένους κοτζαμπάσηδες.

Η Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Σοσάνα Ζούμποφ, η οποία έχει εξετάσει σε βάθος το όλο ζήτημα για τις εταιρείες του Διαδικτύου και τη χρήση των προσωπικών δεδομένων, αναφέρει: «Σήμερα τα δικαιώματα που απορρέουν από τον προσωπικό βίο, από τη γνώση και τη διαχείρισή της έχουν υφαρπαχτεί από μια προκλητικά αυθαίρετη επιχειρηματική τακτική, αρχή λειτουργίας της οποίας είναι η μονόπλευρη απομύζηση των προσωπικών δεδομένων και της παρελκόμενης γνώσης. Τι σημαίνουν, όμως αυτές οι δραματικές αλλαγές για μας, για τα παιδιά μας, για τις δημοκρατίες μας και για την ίδια την προοπτική της ανθρώπινης φύσης σε ένα ψηφιακό μέλλον;…. Ο κατασκοπευτικός καπιταλισμός εγείρει μονομερείς αξιώσεις στην ανθρώπινη εμπειρία, την οποία μεταχειρίζεται ως ανέξοδη πρώτη ύλη προορισμένη να αναχθεί σε συμπεριφορικά δεδομένα. Ασχέτως αν μέρος αυτών των δεδομένων όντως αξιοποιείται στη βελτίωση υπηρεσιών και προιόντων, τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται συμπεριφορικό πλεόνασμα το οποίο περιέχεται στην κυριότητα της εκάστοτε εταιρείας και τροφοδοτείται σε προηγμένες διαδικασίες παραγωγής γνωστές ως « μηχανική νοημοσύνη». Από κει αυτό το πλεόνασμα εξάγεται ως προϊόντα πρόγνωσης τα οποία προεξοφλούν το τι θα κάνεις τώρα και στο μέλλον – εγγύς και το απώτερο. Τέλος, αυτά τα προϊόντα πρόγνωσης μετατρέπονται σε εμπορεύσιμα αγαθά σε έναν νέο χώρο διακίνησης συμπεριφορικών προγνωστικών τον οποίο ονομάζω αγορά συμπεριφορικής έκβασης. Αυτού του τύπου η εμπορική δραστηριότητα έχει κάνει βαθύπλουτους τους επιχειρηματίες του χώρου, μιας και πολλές εταιρείες είναι καθ’ όλα πρόθυμες να ποντάρουν στις επικείμενες αποφάσεις μας».

Την εποχή που έγραφε το Manhattan Transfer, ο Ντος Πάσος, ήταν ένας μαχητικός αριστερός, αντιμιλιταριστής, υποστηρικτής του Κομμουνιστικού Κόμματος, με πολύ ριζοσπαστικές θέσεις για πολλά ζητήματα. Έτσι, όπως λέει και η Θ. Τσιμπούκη στον πρόλογο του βιβλίου, «ο πολιτικός ριζοσπαστισμός του Ντος Πάσος τον μετατρέπει σ’ έναν αδιαφιλονίκητο κριτή της κοινωνικής αδικίας και ανισότητας». Στο βιβλίο, λοιπόν, είναι σαφής η διαρκής, υπόγεια ή ανοιχτή, κριτική ματιά στην κοινωνία που τον περιβάλλει, σε μια πρόοδο που μασάει ανθρώπους, σε αυτό που καθιερώθηκε να αποκαλείται «αμερικανικός τρόπος ζωής» και «αμερικανικό όνειρο», σε έναν κόσμο όπου μοναδική αξία είναι το χρήμα («είναι κόλαση να μην έχεις φράγκα»), στον καπιταλισμό, αυτόν τον «βρικόλακα που σας ρουφάει το αίμα… μέρα… και… νύχτα». Στο φόντο των ιστοριών του βιβλίου, εκτυλίσσονται όλα τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα που διαμορφώνουν τον καμβά της εποχής στη Νέα Υόρκη και στις ΗΠΑ, μαζί με τον απόηχο των γεγονότων που συμβαίνουν στη μακρινή Ευρώπη, ειδικά με το ξέσπασμα μέχρι και τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου («Α, βέβαια, ήταν ωραίος πόλεμος»): η δολοφονία του αρχιδούκα της Αυστρίας στο Σαράγιεβο και η έναρξη του πολέμου («ο πόλεμος δεν πρόκειται να κρατήσει παραπάνω από δυο βδομάδες και εξάλλου δεν καταλαβαίνω τι μας αφορά εμάς», νομίζει κάποιος), η «απειλή» του σοσιαλισμού, των μπολσεβίκων και των «ανατρεπτικών ιδεών» καθώς και οι απελάσεις των «κόκκινων» («ξαναστέλνουν τους Κόκκινους στη Ρωσία») που επιβιβάζονται στα καράβια τραγουδώντας τη Διεθνή ενώ από κάτω το πλήθος κοιτάζει τους «ανεπιθύμητους ξένους», η ανεργία και τα εργατικά σωματεία, οι απεργίες και τα λοκ άουτ, το τέλος του πολέμου και η απογοήτευση των βετεράνων σε μια πόλη που έχει «μπουχτίσει πια με τους ήρωες πολέμου» («τώρα που γυρίζουμε στην πατρίδα μάς δίνουν ένα ξεροκόμματο. Δουλειές δεν υπάρχουν… μας αντιμετωπίζουν σαν να είμαστε αλήτες και τεμπέληδες»), η καταστολή («δεν μπορείς να πας πουθενά σ’ αυτή την κωλοπόλη χωρίς κάποιος να σε παρακολουθεί»), η ποτοαπαγόρευση και οι λαθρέμποροι οινοπνευματωδών. Ακόμα και η οργή των Ιρλανδών για την Αγγλία, «για να μάθει να αρνείται στην Ιρλανδία την αυτοδιάθεσή της». Το Manhattan Transfer έχει, βέβαια, και πολύ ενδιαφέρον από λογοτεχνική πλευρά, καθώς ο Ντος Πάσος χρησιμοποιεί πολλά καινοτόμα ή και πειραματικά στοιχεία στο ύφος, στη δομή, στη σύνθεση, στο στήσιμο των χαρακτήρων.

Η υπόθεση Σάρα Έβεραρντ προκάλεσε απίστευτο θυμό στα κορίτσια και τις γυναίκες της Βρετανίας. Η δολοφονία της επέσυρε την προσοχή στις ανισότητες που δεν βασίζονται μόνο στο φύλο, αλλά και στην εθνική καταγωγή. Πού ήταν οι πανεθνικές ολονυκτίες για τις μαύρες, τις ασιάτισσες, και τις γυναίκες όλων των εθνικών μειονοτήτων που δολοφονούνται κάθε βδομάδα; Έχει διαπιστωθεί ότι αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Κάθε μία ώρα δολοφονούνται στον κόσμο έξι γυναίκες. Στην τελευταία πορεία που έγινε στην Πόλη του Μεξικού για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, υπήρξαν βίαιες διαμαρτυρίες από τις γυναίκες που συμμετείχαν σ’ αυτήν, οι οποίες κατήγγειλαν το γεγονός ότι το 2020, στο Μεξικό, δολοφονήθηκαν από άνδρες το λιγότερο 939 γυναίκες. Ο ΟΗΕ ονομάζει αυτό που συμβαίνει «παγκόσμια πανδημία γυναικοκτονιών». Ήρθε η ώρα να πούμε «ως εδώ», όχι μόνο για τις γυναικοκτονίες, αλλά και για την περιστασιακή σεξουαλική παρενόχληση που υφίσταται το 97% των κοριτσιών και των γυναικών. Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά αυτό το τεράστιο πρόβλημα πρέπει στα κινήματα που έχουν στόχο τη δημιουργία ενός δικαιότερου κόσμου να συμμετέχουν και οι άνδρες. Η Τζουντ Κέλι, ιδρύτρια της οργάνωσης «Γυναίκες του Κόσμου» [Women of the World-WOW], προτείνει κάθε γυναίκα να ρωτήσει τρεις άνδρες του άμεσου περιβάλλοντός τους πόσο συχνά σκέφτονται το θέμα της επιδεινούμενης κακομεταχείρισης των κοριτσιών και των γυναικών. Και τι θα κάνουν για να την αντιμετωπίσουν. Η πολιτική της αλληλεγγύης μεταξύ των φύλων μπορεί να οδηγήσει σε ένα καλύτερο κόσμο. Αυτό όμως θα γίνει μόνο αν θυμώσουμε - και αποφασίσουμε να πολεμήσουμε για ριζικές αλλαγές στη δομή των κοινωνιών μας.

Γράφτηκε εκτενώς το καλοκαίρι του 2020, από ανθρώπους που παρακολουθούν στενά την τουρκική πολιτική, ότι ο Ερντογάν, που στις συνθήκες της πανδημίας πιεζόταν πολύ και η εκλογική του βάση φυλλορροούσε, ήθελε να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια με μια ελεγχόμενη ελληνοτουρκική σύγκρουση κι ότι ακόμα κι ένας πόλεμος μιας ημέρας θα αρκούσε για να εγκαθιδρύσει μια κανονικότατη δικτατορία. Δηλαδή, σύμφωνα με αυτά τα σενάρια, τα δυνητικά (καθώς δεν είναι γνωστό αν υπάρχουν ή όχι, πόσα είναι, πότε θα μπορέσουν να εξαχθούν κι αν συμφέρει οικονομικά να γίνει αυτό) ενεργειακά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, το θέμα της υφαλοκρηπίδας ή η Κύπρος δεν θα ήταν ο πραγματικός λόγος μιας πιθανής σύγκρουσης, αλλά μόνο μια πρόφαση. Παρότι αυτή τη στιγμή ο Ερντογάν δείχνει να ψάχνει στις κουρδικές περιοχές το «Μεγάλο Πρόσχημα» που χρειάζεται, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα γίνει από εδώ και στο εξής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και αν η Ελλάδα θα παίξει ή όχι ρόλο και στο τρίτο «reset». Ωστόσο, αν ένα όφελος της ενασχόλησης με την Ιστορία είναι το να αντιλαμβάνεσαι τα μοτίβα που κάνουν ρίμες, το να κοιτάξουμε την Ιστορία μπορεί να είναι μια ωφέλιμη άσκηση. Για παράδειγμα, ένα από αυτά τα μοτίβα είναι πως η ανθρωπότητα μπαίνει διαρκώς σε κύκλους αυτοκαταστροφής. Ακριβώς όπως είχε γίνει και πριν από τους δύο παγκοσμίους πολέμους, έχει αρχίσει να συσσωρεύεται υπερβολικά πολλή ενέργεια πάνω στα ρήγματα της παγκόσμιας πολιτικής.  Οι απογοητεύσεις που γεννάει ο καπιταλισμός δίνουν πάλι ώθηση σε ακραίους πολιτικούς και πολιτικές στις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Η παγκόσμια πολιτική αλλάζει πιο γρήγορα απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη περίοδο της Ιστορίας. Η Τουρκία του Ερντογάν, που εν μέσω του τρίτου «reset» κατάφερε με «πολύ κόπο» να αποξενώσει και τους γείτονές της και ένα σημαντικό μέρος της Δύσης, ψάχνει τη θέση της σε αυτόν τον γρήγορα μεταβαλλόμενο κόσμο. Ομως αυτό δεν το κάνει έχοντας από πίσω μια στρατηγική ή μια σοβαρή σκέψη· το κάνει ψηλαφιστά και με σπασμωδικές κινήσεις. Πόσες φορές τυφλωμένοι και άφρονες κυβερνήτες δεν έφεραν την Τουρκία στο χείλος της καταστροφής! Το μοτίβο της αυτοκτονίας υπάρχει στην ιστορία αυτού του κράτους· ας ελπίσουμε, για το καλό όλων των λαών της περιοχής, ότι δεν θα είναι η μοίρα του.

Εθνικοφροσύνη και ελληνοκεντρισμός, ιδεολογική χρήση της Ιστορίας, εξοβελισμός του κοινωνικού, κυριάρχησαν στο επίσημο αφήγημα για το Εικοσιένα. Ουσιαστικές ερμηνείες του υπήρξαν, όμως σπάνια δημιούργησαν ρωγμές στη ρητορεία του κράτους, της Εκκλησίας, των σχολικών εγχειριδίων και των τηλεοπτικών καναλιών. Πώς αισθάνεται για τον εορτασμό «1821-2021» ένας 40άρης ποιητής με ενδιαφέρον για την Ιστορία; «Ο φετινός εορτασμός δεν θα μπορούσε παρά να φέρει, ως θέαμα και ιδεολογικό πλαίσιο, την υπερπληθώρα των βλεμμάτων, αφηγήσεων κι ερμηνειών που επί δυο αιώνες έχουν επικαθίσει ως στρώματα πάνω στο γεγονός. Για να υπάρξει, εξάλλου, ένα εθνικό αφήγημα θωρακίζεται στη συνοχή και τη συνέχεια που εφευρίσκει και παραγνωρίζει όλες μας τις κυτταρικά εγγεγραμμένες αποκλίσεις και αντιφάσεις. Αυτές ακριβώς θα ’θελα εγώ ν’ αναδειχθούν. Με αυτές βλέπω το Εικοσιένα στον φακό της δικής μου ερμηνείας και βλέπω τον πλούτο του. Το τιμώ και το γιορτάζω γιατί δεν ζω αλλού, εδώ ζω κι αυτός είμαι. Και γιορτάζω τη σύλληψη και τη στερέωση ενός κόσμου που με καθορίζει, ακόμη κι από τις αντιρρήσεις μου μαζί του. Οφείλοντάς του πάντα τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Σολωμού και τις Ωδές του Κάλβου». Στη συλλογή του Γιάννη Δούκα ένα από τα πιο επίκαιρα αλλά και δυσοίωνα ποιήματα είναι ο «κτύπος τελικός», εμπνευσμένος από τον Αριστίντ Μπριάν και τον Στέφαν Λουξ που με τις συμβολικές πράξεις τους στον Μεσοπόλεμο χτύπησαν συναγερμό για το μέλλον της Ευρώπης. Ο πρώτος υπέγραψε τη Γενική Συνθήκη Αποκήρυξης του Πολέμου ως Οργάνου για την Ασκηση Εθνικής Πολιτικής (1928) και ο δεύτερος αυτοκτόνησε κατά τη Γενική Συνέλευση της Κοινωνίας των Εθνών (1936). Το ποίημα φέρει ειρωνικό μότο: Oh, I believe in yesterday, και κλείνει ως εξής: …παγκόσμια σκηνή/ μικρών ανθρώπων/ τραγούδια της αγάπης/ θα του γράφουν,/ μνημόνια του μέλλοντος,/ τον τόπο του δοχείο/ και τον τύφο,/ την κόλαση ως στοίχημα,/ τη φρίκη ως μόνη διαθήκη