Όλγα Στέφου

Σαν τα αστυνομικά μυθιστορήματα. Το έγκλημα το έκανε ο διευθυντής στο σχολείο. Διακόσιοι ογδόντα και πέντε απόφοιτοι του Αρσακείου υπέγραψαν επιστολή, κατά την οποία αποκαλύπτονται συστηματικά βασανιστήρια μαθητών. Βασανιστήρια ψυχολογικής φύσης -το καθεστώς του τρόμου έχει ισχύ πολυβόλων- και, φυσικά, σωματικής, αφού ευθαρσώς αναφέρουν ότι πολλοί -υπερβολικά πολλοί μαθητές έπεσαν θύματα παρενόχλησης και κακοποίησης από τους εκπαιδευτικούς τους. Και τι έκανε ο Μπαμπινιώτης; Διέταξε παραπομπή στην Εισαγγελία. Σου λέει, θέση δεν πήρε όσο συντελούταν το έγκλημα, θα πάρει τώρα; Αν κριθεί από την Εισαγγελία ότι “οι αβάσιμες και γενικές” κατηγορίες ευσταθούν, τότε ναι, τότε να το εξετάσει το ζήτημα. Αλλιώς σίγα και τα ωά, το ξέρετε το σκίτσο με τις τρεις μαϊμούδες, άλλωστε. Ούτε είδε, ούτε άκουσε, ούτε κι ελάλησε ουδείς. Μηδείς. Κανένας.

Τώρα κοιτάζω το παρελθόν μας, γιατί εκεί βρίσκεται η ρίζα μας. Νιώθω την οργή ακόμα κι από το μπαλκόνι του σπιτιού μου τούτες τις μέρες που απαγορεύεται να μιλάμε ο ένας με τον άλλον, όπως πριν. Κι εφόσον λύσεις για τα μαγειρεία του μέλλοντος δεν υπάρχουν, θα υπάρχουν πάντοτε οι ταυτότητες του παρελθόντος. Τότε νικήσαμε, γιατί δεν ξέραμε ότι οδεύουμε προς μία νίκη. Τώρα, που οι νομοτέλειες είναι πάντοτε ρευστές, θα υποθέσω μόνο κάτι. Αν είναι να νικήσουμε ξανά, αυτό θα γίνει πάλι όταν αυθόρμητα, ορμέμφυτα βρεθούμε στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Εκεί που οι ανάγκες είναι πραγματικές κι οι συσχετισμοί της δύναμης υπάρχουν ανάμεσα στη ζωή και στην κατάργηση της αξίας της. Όλα στο τέλος θα πάνε κάπου κι όπως πάντα, "η νεκροψία θα δείξει". Να φροντίσουμε να είμαστε με τους ζωηρούς, μονάχα.

Θύμωσα λίγο. Γιατί δε μας προστάτεψαν; Γιατί δε μας είπαν τις δικές τους ιστορίες;  Δε θα κρύψω ποτέ την δική μου από τα κορίτσια που θα μεγαλώνω. Θα ξέρουν τι γίνεται, πώς γίνεται και πώς μπορεί να το αποφύγουν. Όμως, όσο πλησιάζω στη διαπίστωση, τόσο μαυρίζει η ψυχή μου. Οι μαμάδες μας ήταν πιο μόνες. Πιο "βουβές". Οι μαμάδες μας πιθανότατα δεν θα περίμεναν ποτέ ότι θα σηκωθεί χέρι πάνω στις κόρες τους, ότι θα είχαν την ίδια "ατυχία". Οι γυναίκες που μας μεγάλωσαν, οι θείες, οι γιαγιάδες, άφηναν μόνο υπονοούμενα. Ποτέ για τον εαυτό τούς, μόνο για εμάς. Μη μας κοροϊδέψει κανένας, μη μας αποπλανήσει. Αόριστα. Ας πούμε, ένα βράδυ που γυρίζουμε στο σπίτι. Μόνο αόριστα. Τι θα γινόταν στο ίδιο μας το σπίτι όταν θα μεγαλώναμε, δεν μας το είπαν. Ο σύντροφός σου που σε βιάζει, ο φίλος, ίσως. Αυτά δε μας τα είπαν. Ούτε κι ήταν γενικευμένη παραδοχή ακόμα τότε ότι ναι, ένας ερωτικός σύντροφος μπορεί και να γίνει βιαστής. Εχθροί ήταν μόνο οι νύχτες και αυτό που θα μας έριχνε κανείς στο ποτό μας.

Ο Ζέρβας… Ο Ζέρβας, η αντίσταση που επικαλείται ο πρωθυπουργός, προς το τέλος του πολέμου συνθηκολόγησε με τους ναζί –κατά άλλους ιστορικούς και πολιτικούς της Δεξιάς δε συνθηκολόγησε ποτέ, αλλά όλα δείχνουν ότι ουδετεροποιήθηκε, προδίδοντας, μάλιστα, τον ΕΛ.ΑΣ. Ήταν ο στρατηγός Ζέρβας τυχοδιώκτης; Όχι, δεν ήταν. Ήταν βενιζελικός και βαθύτατα αντικομμουνιστής. Ήταν αυτός που το ’47 έγινε υπουργός Δημόσιας Τάξης και καθαιρέθηκε επειδή τριπλασίασε τις θανατικές ποινές και έστειλε στο απόσπασα 550 ανθρώπους. Θέλουν να είναι αυτός ο πολιτικός τους πρόγονος; Ας είναι. Κάποιος που συνθηκολόγησε και μετά εξόντωσε τους ανθρώπους που νίκησαν το ναζισμό. Όλο τα ίδια λάθη κάνει η Αριστερά, όμως. Παλεύουμε για τη ζωή κι αφήνουμε τις μεγάλες νίκες να τις καπηλεύεται η Δεξιά για να ορθώσει εθνικό μπόι κι αφήγημα. Και τολμούν ακόμα να μιλούν, ακόμα, μετά από τόσους νεκρούς, εξορίες, φυλακές, μια χούντα, διαδηλωτές σκοτωμένους από το ξύλο, τολμούν ακόμα να μιλούν. Ο Χρυσοχοΐδης παρομοίασε την απαίτηση για τη σύλληψη του αρχιναζί Χρήστου Παππά με το λιντσάρισμα που δέχθηκε η Αριστερά, «με τόσες εξορίες και φυλακές». Μα κάπου μπερδεύτηκε. Γιατί οι αριστεροί πολιτικοί κρατούμενοι δεν λιντσαρίστηκαν, δεν τους τραμπούκισαν, ας πούμε. Τους δολοφονούσαν. Τους εξόντωναν. Τους βίαζαν κι απειλούσαν τις οικογένειές τους. Κι εγώ θα πω πως αυτό που συμβαίνει απέναντι στην Αριστερά σήμερα, τώρα, από αυτήν την κυβέρνηση, με αυτούς τους εκπροσώπους, με αυτήν την αυθάδεια, είναι λεηλασία. Όχι επειδή κερδίζουν, δεν κερδίζουν. Αλλά επειδή δε σέβονται την ιστορία αυτού του τόπου. Πάντα η Αριστερά «καθάριζε», μαζί της κι ο προοδευτικός κόσμος. Δεν ήταν απαραίτητα αριστεροί, αλλά ήταν φίλοι της δημοκρατίας. Τους χουντικούς δεν τους έβαλε στη φυλακή ο Καραμανλής, αλλά μια ομάδα δικηγόρων. Για τα εγκλήματα που διέπραξαν οι βασανιστές στα ξερονήσια δεν τιμωρήθηκε κανένας. Αλλά εμείς προχωρούσαμε την κοινωνία, εμείς προχωρούσαμε την Ιστορία. Το είχε πει ο Βορίδης, θα θυμάστε βέβαια, πως πρέπει «να τελειώσουμε με την Αριστερά». Ήταν μία ειλικρινής κι ορθάνοιχτη δήλωση. Αλλά μήπως δεν το γνωρίζαμε; Από τότε που ερχόντουσαν οι νεολαίοι της Νέας Δημοκρατίας σε σχολεία και σχολές; Από τότε που δολοφόνησαν το Νίκο Τεμπονέρα; Από την τρομοκρατία που άσκησαν κάποτε σε όλους μας;

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πέρασε μία σειρά αντιομοφοβικών διατάξεων, τα οποία από την πρώτη στιγμή αγκάλιασε ο προοδευτικός κόσμος και, εσφαλμένα, πίστεψε ότι γυρίζει η σελίδα της ιστορίας. Αλλά η σελίδα δε γύρισε. Για την ακρίβεια, δεν άλλαξε τίποτα στη συνείδηση του κοινωνικού πυρήνα κι αυτό το απέδειξε η δολοφονία του Ζακ. Ήταν νεκρός ένας ακτιβιστής του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος, όχι επειδή τον αναγνώρισαν ως τέτοιον, αλλά επειδή φορούσε «λάθος» ρούχα και έβαφε τα νύχια του, γεγονός στο οποίο ο ίδιος ο Ζακ είχε αναφερθεί πολλές φορές; Πώς τον κοιτάζουν στο δρόμο, πώς τον τραμπουκίζουν, τι ακούει από τους περαστικούς του πυρήνα της κοινωνίας. Γιατί κοινωνικός πυρήνας δεν ήταν ο Ζακ, ούτε οι υπερασπιστές της προόδου. Ραχοκοκαλιά της κοινωνίας είναι οι κοσμηματοπώληδες της οδού Γλαδστώνος, οι «έντιμοι άνθρωποι». Και γυρίζουμε τώρα λίγο πιο δίπλα από το σημείο μηδέν. Η ζωή συμπολιτών μας εξακολουθεί να βρίσκεται σε κίνδυνο, αλλά τουλάχιστον τους αναγνωρίζει το κράτος ως πραγματικές οντότητες, με δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και στη νόμιμη συμβίωση. Η ζωή τους, ωστόσο, παραμένει διακύβευμα. Ακριβώς αυτό καθιστά τη δίκη για την δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου μία ιστορική καμπή στους αγώνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σ'αυτή τη δίκη, όπως γίνεται κατά κανόνα, συγκρούονται δύο κόσμοι.

Το 2012 μπήκαν στη Βουλή κι είπαμε τότε πως όσο τους αγνοείς, τόσο θα εξαφανίζονται. Κάναμε λάθος. Έφτασε η δολοφονία του Παύλου Φύσσα για να μιλήσουμε για το φόβο ανοιχτά, δυνατά, χωρίς να είναι πια μια «δευτερεύουσα αντίθεση». Ούτε τα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας μπορούσαν πια να επιτρέψουν απερισκεψίες. Η μεγαλύτερη νίκη των ναζί, είναι η τωρινή κοινωνία. Μία συγκεντρωτική, ακροδεξιά κυβέρνηση, μικρές πυρκαγιές εδώ κι εκεί με «αγανακτισμένους κατοίκους», μεγάλα αφηγήματα. Εθνικά αφηγήματα. Χάσανε τη δίκη, αλλά μήπως εμείς χάσαμε μια μεγάλη μάχη; Η νεκροψία θα δείξει. Δηλαδή, η ιστορία. Αλλά αυτός ο μεγάλος φόβος, ο αδιόρατος, που χώνεται κάτω από το δέρμα, τρίβεται στα κόκκαλα, σου κλέβει τον ύπνο και σου τρώει τη ζωή, αυτό το άγριο βασανιστήριο, αυτό δεν έχει φύγει. Ξέρετε, σύντροφοι, τους μάντεις κακών ειδήσεων τους αποκαλούμε «Κασσάνδρες», αλλά προσπερνάμε το γεγονός ότι η Κασσάνδρα, σε όλες τις περιπτώσεις και μέχρι το τέλος, είχε δίκιο. Το πέρασμα των ναζί από την ελληνική κοινωνία έκανε ακριβώς τη ζημιά που χρειαζόταν. Μέχρι το τέλος. Τώρα, δηλαδή, που δεν γνωρίζει η δεξιά τι ποιεί η ακροδεξιά της, τώρα που έχουμε έναν Πινοσέτ πάνω από τα κεφάλια μας με δόξα και τιμή, όπως με εκλογές απέκτησαν κι οι βρετανοί τη Θάτσερ, τώρα, λοιπόν και μέχρι το τέλος μην ξεχαστούμε ξανά, μην αγνοήσουμε ξανά και μην ενοχοποιήσουμε το φόβο, αυτήν την αδιαμφισβήτητη πηγή της μνήμης, του αντανακλαστικού, τώρα και μέχρι το τέλος, που η ζημιά έχει γίνει και που άφησε πίσω της έναν ανοιχτό λογαριασμό με την Ιστορία. Μέχρι το τέλος.

Φωνάζουν οι χρόνια πάσχοντες, οι ευπαθείς ομάδες, εμείς οι ασθενείς με τις αγιάτρευτες αρρώστιες, μας πήρατε τα φάρμακα. Μας αδειάσατε τα σούπερ μάρκετ, Κυρίες μου, σηκώστε τον ποδόγυρό σας, ήρθε ο κορωνοϊός. Κλείστηκε ο ανάπηρος στο σπίτι, οι λίστες αναμονής για τα βασικά αγαθά είναι ήδη μεγάλες, πού να εξυπηρετηθούν όσοι δεν είχαν την δική σας «αρτιμελή» τύχη; Καμία ψυχραιμία. Καμία ψυχραιμία, αλλά πλήρης συνέπεια. Με συνέπεια χαλάσαμε τον κόσμο στο δημοψήφισμα, με συνέπεια συνεχίζεται το μονόπρακτο του εν δυνάμει ασθενούς. Μόνο που τώρα, αυτή η έλλειψη ψυχραιμίας πάει να γονατίσει ολόκληρο τον κοινωνικό κορμό. Πετσοκομμένος κι έρμος, πεσμένος ώστε από πάσα άνδρα να ξυλευτεί. Τώρα έχουν κλείσει τα πάντα. Υπηρεσίες, σχολεία, καταστήματα, σπίτια. Καλώς, βέβαια. Αν και με τις τόσες ελλείψεις που δημιουργήθηκαν, συν εκείνες που υπήρχαν ήδη, δεν έχουμε ακόμα δει ούτε την ουρά του γαϊδάρου.

Τι να σου λέω, μωρέ, συγκίνηση οκουμενική: Μετά τον Χίτλερ και τους Άριους, όλοι μίσησαν τις ευγονικές ιδέες. Μα να που ζούμε σε πόλεις τίγκα στην ευγονική θηριωδία: Ποιος ανάπηρος ζει σαν όλους τους άλλους; Ποιος μπορεί να εξυπηρετηθεί, να διασκεδάσει, να ερωτευτεί, να χωρίσει, να δουλέψει. Να δουλέψει, μαλάκα μου, το διανοείσαι; Τι αγριότητα που υπάρχει στις ευγονικές πόλεις. Ούτε να περπατήσεις, ούτε να ανασάνεις, ούτε να τσουλήσεις, τίποτα. Πόλεις για υγιείς, πολυκατοικίες για υγιείς, δρόμοι, μπαρ, υπηρεσίες. Για υγιείς. Κι εσύ πίσω από το συρματόπλεγμα. Εσύ, εγώ. Από τη μια στιγμή στην άλλη μπορούν να συμβούν αυτά, το σκέφτηκες ποτέ; Συρματόπλεγμα. Εξόριστοι σε έναν κόσμο γεμάτο ελευθερία. Ή σχεδόν. Ευγονικές πόλεις με αόρατους, εξόριστους ανθρώπους. Να μην τους δει κανένας και πικραθεί. Όλοι λυπούνται τον ανάπηρο κι όμως μόνο να ήξεραν τα κότσια που χρειάζονται όταν δεν έχεις πόδια, μάτια, αφτιά. Μια μέρα καθόμουν στο μπαλκόνι μου, είχε χιόνι στην Αθήνα, αλλά καθόμουν στο μπαλκόνι μου, στο κρύο και ήθελα να κλάψω για να παγώσουν τα δάκρυά μου και να φτάσουν στα μαγικά βασίλεια των χαμένων ηρώων. Στα παραμύθια είναι όλοι υγιής. Ακόμα και οι βάτραχοι μεταμορφώνονται σε πρίγκιπες . Τίποτα δεν θα πάει στραβά στα βασίλεια των χαμένων ηρώων κι εγώ θα φτάσω εκεί, μία νύχτα με κρύο, για να τα γεμίσω ανθρώπους σαν εμένα, που δεν θα έχουν γίνει άρτιοι –που λένε-. Αλλά θα έχουν βρει τον τρόπο να μην έχει καμία, μα απολύτως καμία σημασία.