Παύλος Κλαυδιανός

Από την αρχή είχα την περιέργεια να δω πώς ο Ευκλείδης θα κατάφερνε να κινηθεί, σε μια περίοδο πολύ ευαίσθητη και λεπτή για τον ΣΥΡΙΖΑ –μέσα στην οποία μάλιστα ανεπαισθήτως έγινε και ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ– όπου κάθε λέξη, απροστάτευτη, διαβάζεται με πολλούς τρόπους. Πώς να γράψεις –σε ημερολόγιο– για καταστάσεις που σε ενόχλησαν, στιγμές αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας, θυμού και να εξασφαλίσεις τη μη παρανόηση ή και διαστρέβλωση, όταν είσαι ενεργός μέσα σ’ όλα αυτά; Και εδώ τα κατάφερε, όσο ήταν δυνατό. Δηλαδή, κατάφερε οι εγγραφές του να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον της/ου αναγνώστριας/η, γιατί και εδώ το εύρος των θεμάτων είναι μεγάλο, ο διεισδυτικός του λόγος ζωντανός. Όπλο του και εδώ το χιούμορ και ο έμμεσος λόγος, όχι λιγότερο καταλυτικός και όταν ακόμη καταπιάνεται με το κόμμα ή συμπεριφορές στελεχών του. Ο χώρος τελειώνει και καθώς ετοιμαζόμαστε για το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ–ΠΣ παραθέτω απόσπασμα από την 4/7/2021 με τίτλο «Η Αριστερά ως κουαρτέτο εγχόρδων», εμπνευσμένο από την τελευταία μέρα της Προγραμματικής Συνδιάσκεψης. Την αξιολογεί θετικά, αλλά σημειώνει: «Ωστόσο, η συλλογικότητα, τόσο στη λήψη αποφάσεων όσο και στη δράση, δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί συνεχή προσπάθεια». Και αφού παραθέτει ένα απολαυστικό απόσπασμα του άγγλου συγγραφέα Άλαν Μπένετ για μια έξοχη ηχογράφηση του BBC και το πόσοι συνέβαλαν και πώς στην επιτυχία της κλείνει: «Μακάρι στο μέλλον η Αριστερά, εκτός και εντός ΣΥΡΙΖΑ, να μπορεί όλο και περισσότερο να λειτουργεί σαν το κουαρτέτο του Μπένετ. Αυτό, εξάλλου, ήταν και το αρχικό πρόταγμα του ΣΥΡΙΖΑ». Πώς να επιβιώσουμε ως αριστερές/οί, χωρίς να είμαστε αισιόδοξοι;

Το 2022 ξεκίνησε, όντως, επιθετικά για τους συνταξιούχους, τωρινούς –ιδίως αυτούς με τις πιο χαμηλές…

Η ακρίβεια, μετά τις συνέπειες της πανδημίας, έρχεται να καταφέρει ένα ακόμα πλήγμα στο πραγματικό…

Το ξαφνικό δεν σημαίνει χωρίς σχεδιασμό, ότι ήλθε δήθεν «εκπλήσσοντας την αγορά και τους αναλυτές» όπως γράφει η «Καθημερινή». Αυτό δεν ισχύει. Καμιά έκπληξη και όλες οι κινήσεις τότε του Κ. Χατζηδάκη αυτό προετοίμαζαν, μάλιστα με τόσο χοντροκομμένο τρόπο που κλόνισαν τη ΔΕΗ. Μετά ήλθε η ιδιωτικοποίηση του 49% της ΔΕΔΔΗΕ, ως στοιχείο προσέλκυσης, ενώ είχε ολοκληρωθεί, σχεδόν, η πώληση και της ΔΕΠΑ. Μπορούσε, πλέον, να γίνει το μεγάλο βήμα. Τεχνοτροπία υπήρχε: όπως της Πειραιώς πρόσφατα. Στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου δεν έχουν δικαίωμα συμμετοχής ούτε το δημόσιο, ούτε οι μικρομέτοχοι, θεσμικοί ή όχι. Αυτό και αν είναι ξεπούλημα, όταν παραδίδεται ο έλεγχος της ΔΕΗ αντί 750 εκατ. ευρώ, ενώ μια απλή μονάδα παραγωγής στοιχίζει μερικά δισ.! Αυτό λέγεται, από την κυβέρνηση πολιτική προσέλκυσης κεφαλαίων από ιδιώτες επενδυτές. Για να περιορίσει, μάλιστα, την εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές ρεύματος μετά την απολιγνιτοποίηση … Μα αυτό είναι αποτέλεσμα της δικής της πολιτικής. Υπάρχει, όμως, η σοβαρότερη πλευρά του προβλήματος, η σχέση της ΔΕΗ ή σωστότερα της ενέργειας με την κλιματική κρίση, τις κοινωνικές ανισότητες και την οικονομία. Τρία πεδία όπου όποια κυβέρνηση, και της δεξιάς, θα έπρεπε να θέλει να έχει επιρροή, λόγο. Η ΝΔ τον απεμπολεί. Δεν την απασχολεί, όπως, πχ, η ενεργειακή φτώχεια που – εν μέσω και ανατιμήσεων, με μέλλον – απειλεί εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά. Δεν φοβάται το τι θα σημαίνει η ισχυρή επιρροή των ιδιωτών, που περιμένουν κέρδη, στην ΔΕΗ που τροφοδοτεί όλη την παραγωγή και διανομή. Θα βρει η αγορά τη “σωστή” τιμή για τους οικιακούς καταναλωτές και επιχειρήσεις. Αυτό θα μας έλεγαν οι νεοφιλελεύθεροι Υπουργοί μας. Και ποια ΔΕΗ ποια ΔΕΔΔΗΕ, με τόσο μεγάλη επιρροή ιδιωτών, θα σχεδιάσει έναν ενεργειακό μετασχηματισμό που χρειαζόμαστε που να είναι δημοκρατικότερος, φιλικότερος στο περιβάλλον; Ποιος θα “τρέξει” τώρα τις ΑΠΕ με τρόπο που δεν θα βλάπτει το περιβάλλον, που δεν θα έχουν τη μερίδα του λέοντος οι επιχειρηματίες; Ποιος θα ενθαρρύνει τις ενεργειακές κοινότητες να μπουν στην παραγωγή; Ποιος θα οργανώσει πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας –σε μια χώρα όπου η ενεργειακή σπατάλη μεσουρανεί– εφόσον οι ιδιώτες έχουν αντίθετο συμφέρον, επιθυμούν να πωλούν όλο και μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας; Την κυβέρνηση δεν την απασχολούν όλα αυτά. Αλλά κάνει ένα λάθος εδώ. Οι δεσμοί της ελληνικής κοινωνίας με τη ΔΕΗ, τη μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας, με το τόσο σπουδαίο κοινωνικό και οικονομικό έργο, παρά τις δουλείες που της επιφύλασσε ο δικομματισμός, είναι πολύ ισχυροί. Οι αντιδράσεις αναμένονται να είναι μεγάλες. Ένα ευρύ κίνημα υπεράσπισής της είναι εφικτό και μπορεί να αποδειχθεί και αποτελεσματικό. Να μην προλάβει να αποδυναμωθεί περαιτέρω η ΔΕΗ.

Από την πλευρά της Αριστεράς, ιδιαίτερα της Ανανεωτικής και Ριζοσπαστικής Αριστεράς, επιβάλλεται ανάληψη ευθύνης και καθαρότητα θέσεων. Τώρα έχει ανάγκη η κοινωνία την αλληλεγγύη, τον ανθρωπισμό της, την εμπειρία της, την εμπιστοσύνη της στην επιστήμη, την εμπιστοσύνη και στην ικανότητά της στον διάλογο και στην πειθώ. Και εμείς, ακόμη περισσότερο, οφείλουμε να ανησυχούμε για το επίμονο – όποια/ος μελετήσει τα ευρήματα επ’ αυτού της ΚΑΠΑ Research θα τρομάξει – και επιθετικό αντιεμβολιαστικό ρεύμα, που σωστά λέμε τροφοδοτήθηκε και από τη στάση της κυβέρνησης που τώρα το “βλέπει” επιπλέον σαν “πολιτική οντότητα” και προσπαθεί να το προσεγγίσει με τον κ. Πλεύρη. Χρειάζεται καθαρή και παρεμβατική θέση. Η απόφαση του Πολιτικού Κέντρου του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, λίγες μέρες πριν, ήταν στη σωστή κατεύθυνση, καθώς διαπίστωνε το αδιέξοδο της πολιτικής της κυβέρνησης και αναλάμβανε, μέσω των κομματικών του δυνάμεων και των φίλων του, μια πανελλαδική καμπάνια για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού, με αιχμή και τον εθελοντισμό. Άρχισε ήδη να υλοποιείται αυτή η δράση και να απελευθερώνει ευρείες και ποικίλες δυνάμεις, που κατανοούν τα εμπόδια και τα όρια της δεξιάς κυβέρνησης. Ήταν, επομένως, λάθος σήμα, και μάλιστα σοβαρό από την πλευρά των τεσσάρων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ που παραβρέθηκαν, και μάλιστα ως αντιπροσωπεία του κόμματος, στη συγκέντρωση της ΠΟΕΔΗΝ. Θολώνει την καθαρότητα της καμπάνιας υπέρ του εμβολιασμού και διευρύνει τον χώρο επιρροής στις ανορθολογικές θέσεις του Π. Πολάκη, που εκμεταλλεύονται κατά κόρον οι “έξυπνοι” τροφοδότες του αντί - ΣΥΡΙΖΑ ρεύματος. Τα συνδικάτα είναι αυτόνομα να καθορίζουν τη γραμμή τους αλλά και τα κόμματα είναι αυτόνομα. Οι θέσεις της ΠΟΕΔΗΝ υποστηρίζουν την κατάργηση της υποχρεωτικότητας. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι υπέρ της υποχρεωτικότητας στην υγεία – δομές πρόνοιας αλλά κατά της προσωρινής απόλυσης και της στέρησης μισθού. Αν οι βουλευτές που παραβρέθηκαν ήθελαν να βοηθήσουν τους υγειονομικούς, μπορούσαν να επισκεφθούν ένα, π.χ., νοσοκομείο ή ένα ΕΚΑΒ και να δείξουν την αλληλεγγύη τους, με βάση την άποψη του κόμματός τους όμως.

Εσπευσμένα, η κυβέρνηση «μαζεύει» πλευρές της πολιτικής της, για πρώτη φορά, και το κάνει τόσο άτσαλα. Όποια/ος το αποδώσει στα αυξημένα κρούσματα, μόνο, θα έκανε λάθος. Η κυβέρνηση συνειδητοποιεί ότι ο σκληρός πυρήνας της πολιτικής της προσκρούει στην κοινωνία και ελίσσεται για να δει τι ακριβώς μπορεί να κάνει, πώς να προχωρήσει, να σχεδιάσει για το άμεσο μέλλον. Απ’ αυτή την άποψη, στο τραπέζι μπαίνουν και οι εκλογές. Δεν είναι λίγοι όσοι συμβουλεύουν τον πρωθυπουργό να προχωρήσει, όσο τον ευνοούν οι δημοσκοπήσεις. Ταυτόχρονα, όμως, ο ίδιος διστάζει διότι με παγωμένες τις πολιτικές εξελίξεις, η προκήρυξη εκλογών διαμορφώνει ένα εντελώς νέο τοπίο που εγκυμονεί κάθε ενδεχόμενο. Τρεις κινήσεις της κυβέρνησης οδηγούν στο παραπάνω συμπέρασμα. Η πρώτη, και πιο σημαντική, η μετάθεση της ψήφισης του νομοσχεδίου για την επικουρική ασφάλιση –όπως και της συμφωνίας των Πρεσπών– τον Σεπτέμβριο. Μετά το εργασιακό, την ισχυρή αντίδραση σ’ αυτό, θα άνοιγε εξίσου βαθιές πληγές, ιδίως μέσα στο κλίμα δυσαρέσκειας από τη διαχείριση της πανδημίας. Το κόστος θα ήταν βαρύ. Η δεύτερη, η αλλαγή του αριθμού των εκπαιδευτικών που θα διορισθούν σε μόνιμες θέσεις. Ενώ η κ. Κεραμέως έσπευσε να μιλήσει για 5.250 προσλήψεις, ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης τη διόρθωσε και μίλησε για 11.700 προσλήψεις. Η τρίτη, έγινε πάλι από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Ενώ οι κ. Γεωργιάδης και Σκέρτσος είπαν ότι ακόμη και σε νέο λοκντάουν δεν θα υπάρξουν άλλα ευεργετικά μέτρα, ο πρωθυπουργός στο συνέδριο του Economist είπε ότι η ενίσχυση της οικονομίας θα συνεχιστεί και το τρέχον εξάμηνο με 6,5 δισ. ευρώ.

Το καίριας σημασίας θέμα όμως είναι οι σχέσεις Ελλάδας–Τουρκίας όπως εμπλέκονται με το επικίνδυνο και σύνθετο περιβάλλον που θεσμοθετούν οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, ΕΕ – Τουρκίας, ΕΕ – ΗΠΑ. Όπως φάνηκε από την επίσκεψη Τσαβούσογλου, ιδίως από τη συνέντευξή του στο Βήμα, η Τουρκία έχει αποφασίσει να κρατήσει χαμηλά την ελληνοτουρκική διένεξη, γιατί εκτιμά ότι τη διευκολύνει για το κύριο –που καθορίζεται βέβαια και από πολλά άλλα– που είναι η εξομάλυνση των σχέσεών της με ΕΕ και ΗΠΑ. Και αυτό δεν θα τελειώσει σε αυτές τις συνόδους ή με τα ραντεβού του Ερντογάν με τον Μπάιντεν ή τον Κ. Μητσοτάκη. Για την Ελλάδα, το ζήτημα δεν σταματά εκεί. Μπορεί να βρεθεί μπροστά στον κίνδυνο να γίνει χαρτί στο παιχνίδι που παίζουν οι ΗΠΑ έναντι της Τουρκίας. Διαβάζει κανείς, ιδίως σε αναλύσεις όσων δεν έχουν διδαχθεί τη βλάβη που έχουν υποστεί οι εξωτερικές σχέσεις της χώρας λόγω εμμονών, υπερβολών ακόμη και μαξιμαλισμών, ότι ήλθε η ευκαιρία για την Ελλάδα να εκμεταλλευτεί το κενό που θα αφήσει – κάποιοι μάλιστα το εύχονται – η Τουρκία και αυτό τον ρόλο θα αναλάβει, για τη Δύση, η Ελλάδα! Ας ελπίσουμε ότι οι σχέσεις ΗΠΑ, ιδίως, και ΕΕ με την Τουρκία δεν θα φθάσουν σ’ αυτό το άκρο και η Ελλάδα, όπως μου έλεγε έμπειρη συνάδελφος, δεν θα βρεθεί στο δίλημμα. Όποιος δεν έχει ανησυχήσει για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αν συμβεί αυτό, ας διαβάσει την πρόταση Μενέντεζ – Ρούμπιο που προβλέπει τη στενότερη συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ. Να πάρει, λένε, η Ελλάδα τα F 35 που είχαν κατασκευασθεί για την Τουρκία.

Τα πιο προκλητικά, όμως, αυτή τη στιγμή είναι όσα εξήγγειλε ο Κ. Μητσοτάκης για την υγεία. Θα περίμενε κανείς και καμία, έστω, να μεταθέσει για αργότερα την εξαγγελία της νεοφιλελεύθερης επίθεσης. Το κύρος του δημόσιου ΕΣΥ είναι, πανθομολογούμενα, ανεβασμένο. Εντούτοις, υποστήριξε, μιλώντας σε συνέδριο για την υγεία ότι «το ΕΣΥ δεν είναι υποχρεωτικά κρατικό σύστημα». Ότι το θέμα του κόστους  «είναι κάτι το οποίο προφανώς θα μας προβληματίζει ολοένα και περισσότερο». Για το προσωπικό υποστήριξε ότι «ένα σημαντικό μέρος θα μονιμοποιηθεί, για να μπορέσουμε να καλύψουμε τις πάγιες και διαρκείς ανάγκες». Λέει, δηλαδή, καθαρά το λόγο που έδειξε εμμονή, ακόμα και στην αιχμή της υγειονομικής κρίσης, που δεν ενίσχυσε το δημόσιο ΕΣΥ. Τώρα, μάλιστα, θα το συρρικνώσει, θα απολύσει προσωπικό, θα κλείσει νοσοκομεία, θα εισάγει τους ιδιώτες στα νοσοκομεία. Η υγεία από αγαθό για όλους γίνεται προνόμιο, που ο απλός πολίτης θα καταβάλει το κόστος, μπορεί δεν μπορεί. (...) Αντιπαράθεση υπήρξε, φυσικά, και στα ζητήματα υγείας, ως απάντηση στις θέσεις Μητσοτάκη. «Αξία μας ο άνθρωπος και η ανθρώπινη ζωή και όχι τα κέρδη», απάντησε ο Αλέξης Τσίπρας. Ο Ανδρέας Ξανθός μιλώντας στο «Κόκκινο» εξειδίκευσε τους άξονες της πολιτικής, η οποία σε σχεδιασμό τριών χρόνων θα απορροφά δαπάνες της τάξης του 7% του ΑΕΠ. Στο ερώτημα τι θα απαντούσε σε όσους ασκούν κριτική για το 7% απάντησε ότι τώρα -και με την εμπειρία της πανδημίας- δεν νοείται κανείς να θέτει το ζήτημα αυτό, όπως δεν το θέτει για τα ραφάλ και τις φρεγάτες.

Υπάρχει ένα θετικό μομέντουμ για τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι σαφές. Το τι θα κάνει, πώς θα επιχειρήσει να το “πιάσει”, είναι ένα σύνθετο ερώτημα, καθώς μέχρι τώρα δεν έχει επωφεληθεί από την κυβερνητική φθορά. Αυτή η διαπίστωση, ωστόσο, μπορεί να είναι και η αφετηρία για αλλαγές –κάποιες είναι ορατές, τελευταία, καθώς έστω αργά, ανακοινώνονται προγραμματικές θέσεις όπως και η δραστηριοποίηση του Κόμματος σε διάφορα μέτωπα– απαραίτητες για να προχωρήσει.

η μόνιμη τάση προς τον αυταρχισμό και την καταστολή διαχέεται, με αξιοπρόσεκτη επιμέλεια, παντού. Τελευταίο παράδειγμα είναι το νομοσχέδιο για την τοπική αυτοδιοίκηση, απίθανα περιοριστικό, ασφυκτικό κάθε ίχνους δημοκρατίας, έκφρασης ομάδων πολιτών, κάθε μορφής τοπικότητας. Οι ρυθμίσεις για τη συνεπιμέλεια είναι το άλλο παράδειγμα που αποκαλύπτει μια αυταρχική αντίληψη, οπισθοδρομική με αισθητό ακόμη και τον μισογυνισμό. Το νομοσχέδιο για τα εργασιακά είναι το άλλο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, εδώ της νεοφιλελεύθερης δεξιάς. Λίγο καιρό πριν ψηφίστηκε ο “αστυνομικός νόμος” για τα πανεπιστήμια. Και λίγο πριν ο περιβόητος νόμος για το περιβάλλον που τον αποκάλεσαν δίκαια αντιπεριβαλλοντικό, καθώς πυρήνας του είναι η αντίληψη ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι επενδυτικό αντικίνητρο. Μπορεί να προχωρήσει κανείς όσο θέλει, τα παραδείγματα αφθονούν. Αυτή την εβδομάδα είχαμε το βίαιο σφράγισμα με τσιμεντόλιθους του “Εμπρός”, πράξη που αποκτά το πλήρες περιεχόμενό της αν τη δούμε στο πλαίσιο της αδυσώπητης στάσης έναντι του πολιτισμού. Είχαμε και τις εξετάσεις για την απόδοση ιθαγένειας όπου περισσεύει ο ρατσισμός και φτάνει στα όρια του σαδισμού. Τα καθημερινά δολοφονικά push back που κάνουν τη χώρα δακτυλοδεικτούμενη, παγκοσμίως. Έχουμε το απαύγασμα αυταρχισμού και βίας με την απόπειρα –προς το παρόν– κατακρήμνισης ενός υποδειγματικά λειτουργικού κοινωνικού παραδείγματος όπως το ΚΕΘΕΑ. Μην ξεχάσουμε και την αφαίρεση δικαιωμάτων ελέγχου εργαζομένων όπου μπορεί. Τελευταίο παράδειγμα –ακολουθούν άραγε και εναπομείνασες επιχειρήσεις με πλειοψηφία του Δημοσίου;- η κατάργηση των δυο θέσεων αντιπροσώπων των εργαζομένων στο ΔΣ των ΕΛΠΕ. Έχουμε και την υποκριτική δήλωση του πρωθυπουργού για την ημέρα των ΛΟΑΤΚΙ, όταν η ΝΔ δεν είχε ψηφίσει ούτε ένα νομοσχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ που απέδιδε μέρος των δικαιωμάτων τους. Ούτε έχει προχωρήσει τώρα στη διεύρυνσή τους.