Κώστας Ράπτης

Το πρόσφατο σκάνδαλο της εταιρείας υπηρεσιών πληρωμών Wirecard από την οποία "πέταξαν" 1,9 δισ. ευρώ, χωρίς οι εποπτικές αρχές να αντιληφθούν τίποτε εγκαίρως είναι άλλο ένα πρόσφατο δείγμα αποτυχίας της γερμανικής κρατικής μηχανής. Όμως το στοίχημα από το οποίο κατεξοχήν θα κριθεί η αξιοπιστία της είναι ακόμη ανοικτό – και αφορά την πρόκληση του εμβολιασμού του γερμανικού πληθυσμού εναντίον του κορονοϊού.  Ήταν ένα δείγμα (κακώς εννοούμενης) προνοητικότητας της Άγκελα Μέρκελ το να πιέσει για την ανάληψη της ευθύνης προμήθειας εμβολίων συνολικά από την Κομισιόν, ώστε η δική της κυβέρνηση να μείνει πολιτικά αλώβητη από το φιάσκο που, όπως προβλεπόταν, ακολούθησε.  Όμως το πρόβλημα εδώ και καιρό δεν έγκειται στην προμήθεια των εμβολίων, αλλά στην ταχύτητα με την οποία εκτυλίσσεται το εμβολιαστικό πρόγραμμα.  Οι γερμανικές αρχές ανακοίνωσαν με αισιοδοξία ότι επιτεύχθηκε ο εμβολιασμός του 50% του πληθυσμού – όμως το Ινστιτούτο Κοχ επιμένει ότι μόνο με ποσοστά περί το 85% θα επιτευχθεί τείχος ανοσίας. Και με την εμφάνιση της μετάλλαξης Δέλτα του κορονοϊού ο αριθμός των κρουσμάτων παίρνει και πάλι την ανιούσα.  Ωστόσο, οι ρυθμοί εμβολιασμού έχουν σχετικά φρενάρει, για λόγους τόσο οργανωτικούς όσο και υποκειμενικούς. Η δε πορεία προς τις ομοσπονδιακές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου περιπλέκει τα πράγματα, δίνοντας ευθέως πολιτική διάσταση σε κάθε επιλογή σχετικά με την υποχρεωτικότητα των εμβολίων ή τη θέσπιση περιορισμών για τους ανεμβολίαστους.  Ήδη ο υποψήφιος των Χριστιανοδημοκρατών για την καγκελαρία, Άρμιν Λάσετ, πήρε τις αποστάσεις του από τις αποφάσεις της κυβέρνησης Μέρκελ, αρνούμενος τη λογική της υποχρεωτικότητας, καθώς κάτι τέτοιο βρίσκει απήχηση στην βαθιά ριζωμένη μεταπολεμικά αντίληψη των Γερμανών ότι οι ελευθερίες, η ιδιωτικότητα και η αυτοδιάθεση του σώματος είναι αναπαλλοτρίωτα αγαθά.  Αρκεί να σημειώσει κανείς ότι το μόνο υποχρεωτικό εμβόλιο στη Γερμανία, αυτό κατά της ανεμοβλογιάς, καθιερώθηκε μόλις πέρσι.

Το "προεδρικό πραξικόπημα" στην Τυνησία, όπου την Κυριακή ο αρχηγός του κράτους Κάις Σαγιέντ απέπεμψε τον πρωθυπουργό Χισάμ αλ Μασίσι, ανέστειλε για 30 ημέρες τις εργασίες του κοινοβουλίου, ανέλαβε αυτοπροσώπως καθήκοντα γενικού εισαγγελέα και στέρησε τους βουλευτές από την ασυλία τους, μπορεί να ιδωθεί από πολλές οπτικές γωνίες. Μπορεί έτσι να θεωρηθεί ως άλλη μία περίπτωση όπου η δημοκρατική ομαλότητα πέφτει θύμα της πανδημίας, όπως συνέβη και σε άλλες χώρες όπου η αδυναμία αντιμετώπισης του κορονοϊού εκτόξευσε την λαϊκή δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα την πολιτειακή ανατροπή, όπως λ.χ. στην Αϊτή. Και πράγματι, η Τυνησία δοκιμάζεται από την πανδημία όσο καμία άλλη χώρα της Αφρικής, ενώ το γεγονός ότι η οικονομία της εξαρτάται από τον τουρισμό παρόξυνε προϋπάρχοντα προβλήματα, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιαστούν το τελευταίο διάστημα οι διαδηλώσεις εναντίον του κυβερνώντος ισλαμιστικού κόμματος Ενάχντα. Μπορεί επίσης να διαβαστεί ως κλασικό παράδειγμα της πολιτικής οπισθοδρόμησης που βιώνουν χώρες οι οποίες μετεωρίζονται στα όρια της χρεωκοπίας, καθώς η Τυνησία διαπραγματεύεται το τελευταίο διάστημα την προσφυγή της στο ΔΝΤ, ωστόσο οι όροι που την συνοδεύουν, με πρώτες τις περικοπές κοινωνικών δαπανών συναντούσαν αντιστάσεις στο (εν αναστολή πλέον) κοινοβούλιο.

Από το πνεύμα της "Γενεύης” δεν μοιάζει να απομένουν και πολλά. Ο διαύλος διαλόγου που άνοιξε με την συνάντηση του Τζο Μπάιντεν και του Βλαντίμιρ Πούτιν στις όχθες της λίμνης Λεμάν στις 16 Ιουνίου μοιάζει να έχει ήδη κλείσει. (...) Ίσως όμως να είναι πολύ αργά. Το αποδεικνύει αυτό η περισσότερο "πολεμική” από όλες τις ρωσικές κινήσεις. 'Ήτοι η (παραδόξως αγνοημένη στα δυτικά μέσα ενημέρωσης) ανακοίνωση την Τρίτη του Ρώσου υπουργού Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ ότι το Εθνικό Ταμείο Πλούτου της Ρωσίας μηδένισε, όπως είχε προαναγγείλει ο Πούτιν, τα αποθεματικά του σε δολάρια (μέχρι πρότινος 35% του συνόλου), αυξάνοντας αντιστοίχως το μερίδιο του ευρώ, του γεν και του χρυσού. Πρόκειται, όπως είπε ο Σιλουάνοφ, για κίνηση εξασφάλισης των ρωσικών αποθεματικών ενόψει της μακροοικονομικής και γεωπολιτικής κατάστασης, αλλά και για κίνηση προώθησης της αποφασισμένης αποδολαριοποίησης της ρωσικής οικονομίας.  Πράγμα λογικό, αν αναλογισθεί κανείς ότι μόλις μία εβδομάδα μετά η είσοδος βρετανικού αντιτορπιλικού στα χωρικά ύδατα της Κριμαίας, με τη συνοδεία αμερικανικού αναγνωριστικού αεροσκάφους το οποίο απογειώθηκε από τη Σούδα, χαρακτηρίσθηκε από τους Ρώσους ιθύνοντες ως "συνειδητή προβοκάτσια”, εν μέσω δημόσιων δεσμεύσεων για πολύ σκληρότερη αντιμετώπιση (βλ. βύθιση) όποιου επιχειρήσει κάτι παρόμοιο στο μέλλον, Ευτυχώς, η δέσμευση αυτή δεν χρειάστηκε να τεθεί σε δοκιμασία για όσο διάρκεσε η μεγάλη ναυτική άσκηση See Breeze που ολοκληρώνεται αύριο Σάββατο και έφερε στη Μαύρη Θάλασσα στρατιωτικές δυνάμεις 32 χωρών (από τις ΗΠΑ και την Ουκρανία, μέχρι τη Βραζιλία, την Ιαπωνία, το Μαρόκο, το Ισραήλ και την Ελλάδα), συμπεριλαμβανομένων 5.000 στρατιωτών, 32 πλοίων, 40 αεροσκαφών και 18 ομάδων ειδικών επιχειρήσεων ή υποβρύχιων καταστροφών. Το νόημα, πάντως, είναι σαφές: Η Μαύρη Θάλασσα, διακηρύσσουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, είναι ανοικτή σε όλους και αυτό πιστοποιείται με στρατιωτικές ασκήσεις τόσο μεγάλες που να προσομοιάζουν με επιχείρηση ανακατάληψης της Κριμαίας. Με αυτή την έννοια, η Μαύρη Θάλασσα είναι αυτή τη στιγμή η πλέον επίφοβη περιοχή του πλανήτη, σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο μιας μεγάλης θερμής σύγκρουσης που θα μπορούσε να ξεσπάσει ακόμη και από ατύχημα.

Στην γείτονα δολοφονήθηκαν, όπως εκτιμάται, 312 γυναίκες από τους συζύγους τους μεταξύ Ιανουαρίου και Οκτωβρίου 2020. Αν σε επίπεδο κοινωνίας η έμφυλη βία δείχνει να επιδεινώνεται, ακόμη πιο ανησυχητική θα πρέπει πάντως να θεωρηθεί η πολιτική εργαλειοποίηση πατριαρχικών αξιών από τους κυβερνώντες – πρωτοστατούντος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το οποίο έχει συμπήξει την "Λαϊκή Συμμαχία” με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν. Και στα μεν θέματα των γυναικών η εμφανής συντηρητική στροφή συναντά μεταξύ άλλων αντιστάσεις και στην ισχυρή γυναικεία οργανωμένη βάση του ΑΚΡ. Όμως η LBGT κοινότητα θεωρείται περισσότερο εύκολος στόχος. Είναι χαρακτηριστικό το πώς το "LGBT πικ-νικ” που επιχειρήθηκε να διοργανωθεί στο πλαίσιο του "Μήνα Υπερηφάνειας” την περασμένη εβδομάδα στο πάρκο της Μάτσκα (ένα από τα λίγα της Κωνσταντινούπολης) διαλύθηκε άνευ προφανούς αιτίας από τις αστυνομικές δυνάμεις. Ή το πώς προ μηνών η αντιπαράθεση με τους φοιτητές του Πανεπιστημίου του Βοσπόρου που κινητοποιούνταν κατά του διορισμού κυβερνητικού εγκάθετου ως νέου πρύτανη μετατοπίσθηκε από τους ιθύνοντες σε μια πολεμική για την ανάρτηση της LBGT σημαίας του ουράνιου τόξου στο φοιτητικό μπλοκ. Ήταν τότε που ο Τούρκος πρόεδρος αποκάλεσε τους διαδηλωτές φοιτητές τρομοκράτες, ενώ δήλωσε και ότι στην Τουρκία "δεν υπάρχει αυτό που λέγεται LBGT”. Μιλώντας στο Ahval News, ο ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Humbolt του Βερολίνου Τουνάι Αλτάι εκτίμησε ότι η "πολιτική ομοφοβία” αποτελεί τη νέα συγκολλητική ύλη μεταξύ ΜΗΡ και ΑΚΡ, προκειμένου να γεφυρώσουν άλλες, κληροδοτημένες από το παρελθόν, διαφορές τους, ενώ δίνει και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να διασπαστούν οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Λ.χ. το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης στέκεται μάλλον δειλά και "διακριτικά” στο θέμα, ενώ αντίθετα το φιλοκουρδικό HDP καταγγέλλει ευθέως την ομοφοβική ρητορική.

Διότι το μπορεί, είναι η απλούστερη απάντηση. Με άλλα λόγια, διότι η όποια απάντηση της Ε.Ε. δεν τον πτοεί. Αντιθέτως, η προοπτική επιβολής κυρώσεων εις βάρος της χώρας του μάλλον του είναι καλοδεχούμενη, στον βαθμό που η απομόνωση προφυλάσσει τη Λευκορωσία από "επικίνδυνες” πολιτικές επιρροές και συσπειρώνει τον πληθυσμό σε ένα αφήγημα έξωθεν εχθρικής επιβουλής. Από την δική του οπτική της κατοχύρωσής του στην εξουσία, ο Λουκασένκο έχει περισσότερα να κερδίσει από την αδρανοποίηση και ανάκριση του Προτάσεβιτς, απ' όσα θα χάσει από τις κυρώσεις των "27”. Άλλωστε ο 26χρονος συλληφθείς (ή μάλλον απαχθείς, παρά την νομιμοφανή τήρηση των προσχημάτων ως προς την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης του) αποτελεί πρόσωπο-κλειδί στην διοργάνωση των περσινών διαδηλώσεων κατά του Λουκασένκο, έχει συμμετάσχει στο "Μαϊντάν” του Κιέβου το 2014, συνεργάζεται με μέσα που χρηματοδοτούν η Πολωνία και η Λιθουανία και έχει γίνει δεκτός στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα Ρωσία και Λευκορωσία ανακοίνωσαν από κοινού την εξάρθρωση στη Μόσχα δικτύου της λευκορωσικής αντιπολίτευσης το οποίο φέρεται να σχεδίαζε πράξεις σαμποτάζ, καθώς και τη δολοφονία του Λουκασένκο. Οι αποκαλύψεις αυτές αξιοποιήθηκαν καταλλήλως στο ετήσιο διάγγελμα Πούτιν προς το κοινοβούλιο και αποτέλεσαν τρόπον τινά την απάντηση του Ρώσου ηγέτη στις κατηγορίες Μπάιντεν περί ρωσικής ανάμιξης στα εσωτερικά των ΗΠΑ και άλλων χωρών. Σε κάθε περίπτωση, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης της Ρωσίας προτιμούν το τελευταίο 24ωρο να επισημαίνουν ότι το προβληματικό ως προς την πολιτική αεροπορία προηγούμενο, το οποίο τώρα μιμείται ο Λουκασένκο, δημιουργήθηκε από την ίδια την Ε.Ε. όταν κράτη-μέλη της καθήλωσαν το 2013 την εκ της Μόσχας προερχόμενη πτήση του προέδρου της Βολιβίας Έβο Μοράλες, για να ερευνήσουν εάν στο προεδρικό αεροσκάφος είχε βρει καταφύγιο ο Αμερικανός whistleblower Έντουαρντ Σνόουντεν.

Θα διεξαχθεί σε ομαλό κλίμα η προγραμματισμένη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20 στα τέλη της εβδομάδας στο Μπουένος Άιρες; Η κρίση που ξέσπασε την Κυριακή στα στενά του Κερτς, τα οποία συνδέουν την Μαύρη Θάλασσα με την Αζοφική, ενδέχεται να εκτροχιάσει τον προγραμματισμό των δύο προέδρων, μολονότι οι πρώτες αντιδράσεις του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. παραπέμπουν σε επιθυμία "αποκλιμάκωσης". Το Κίεβο έχει πολλούς λόγους να επενδύει στην ένταση, προκειμένου να μην παρακαμφθεί στην όποια ρωσο-αμερικανική συνεννόηση. Άλλωστε ο Ουκρανός πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο διανύει μία μακρά και δύσκολη προεκλογική περίοδο: η προβολή του "ρωσικού κινδύνου" και η δρομολόγηση της δημιουργίας αυτοκέφαλης ουκρανικής Εκκλησίας αποτελούν τα κύρια όπλα του.

Η χώρα του Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί (με φραστική στήριξη όχι μόνο από την Ρωσία, αλλά και από την Γερμανία, την Γαλλία και την Κίνα) να οργανώσει την άμυνά της απέναντι στις πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ, που τόσο τραυματίζουν την ήδη εύθραυστη τουρκική οικονομία. Εφεξής θα είναι περισσότερο διαφωτιστικό να αντιμετωπίζουμε ως πολιτικό "τρίγωνο", τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ Μόσχας, Άγκυρας και Βερολίνου.