Δανάη Κολτσίδα

Το ότι δεν μπορεί κάποιος να είναι ταυτόχρονα παίκτης και διαιτητής σε έναν αγώνα είναι…

Εν αρχή, τα νούμερα «Δυστυχώς δεν υπάρχουν τόσες γυναίκες που θα ενδιαφέρονταν να ασχοληθούν με…

Η διαφθορά και η διαπλοκή δεν γίνεται, αντικειμενικά, να παραμείνουν παρενθέσεις εκτός των οποίων η δημοκρατική ζωή και η λειτουργία των θεσμών συνεχίζεται κανονικά. Ο χειρισμός της υπόθεσης Novartis, που κορυφώθηκε με την ποινική δίωξη δημοσιογράφων και τη δια στόματος του πρωθυπουργού μέσα στη βουλή στοχοποίησή τους ως "υπόκοσμου", αλλά και με την αδιανόητη φίμωση του βουλευτή Παύλου Πολάκη ενώ βρισκόταν στο βήμα της βουλής χθες, το αποδεικνύουν και (θα έπρεπε να) ενεργοποιούν τα αντανακλαστικά όλων μας. Ο στόχος δεν είναι απλώς το να κλείσει η δικαστική διερεύνηση της συγκεκριμένης υπόθεσης, αλλά το να αποτραπεί οποιοσδήποτε -ακόμα και αυτοί που είναι κατεξοχήν η δουλειά τους αυτό, όπως οι δημοσιογράφοι και οι βουλευτές- από το να θέτει ερωτήσεις και να ελέγχει την εξουσία στο μέλλον.

Σήμερα το μεσημέρι ο Κώστας Βαξεβάνης θα βρεθεί ενώπιον της ανακρίτριας, προκειμένου να απολογηθεί για…

Η πολύ μεγάλη αριθμητικά αύξηση των κρουσμάτων - ακόμα και με ήπια νόσηση - σημαίνει…

Ενώ όλοι ασχολούνται με τα πρόσωπα των νέων γραμματέων (όχι ότι δεν υπάρχει ζουμί κι…

Η επικοινωνιακή δυναμική που δημιούργησε η νέα ηγεσία σύντομα θα συναντήσει την πολιτική πραγματικότητα – ήδη ένα δείγμα γραφής είδαμε στη συζήτηση του προϋπολογισμού, όπου εκτός του ελλείμματος κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, καταγράφηκε και ο ενθουσιώδης και ασφυκτικός εναγκαλισμός της νέας ηγεσίας από την κυβέρνηση. Η εξαγγελλόμενη ανατροπή της δυναμικής μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ δεν αποτυπώθηκε στις πρώτες μετεκλογικές δημοσκοπήσεις, παρά τη μιντιακή προσπάθεια δημιουργίας κλίματος δήθεν «πανικού» στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ούτε είναι πολύ πιθανή, καθώς τα κομματικά συστήματα δεν είθισται να βιώνουν μεγάλες ανατροπές κάθε λίγα χρόνια. Βέβαια, αυτό δεν πρέπει να αποτελέσει στοιχείο εφησυχασμού ή να δημιουργήσει αισθήματα αυτάρκειας στον ΣΥΡΙΖΑ. Όσα ειπώθηκαν για την ανάγκη διαμόρφωσης μιας σύγχρονης αριστερής ταυτότητας και για τη συνάντηση με τα νέα κοινωνικά υποκείμενα ισχύουν, τηρουμένων των αναλογιών, και για αυτόν. Και το επικείμενο συνέδριό του θα είναι, προς την κατεύθυνση αυτή, βαρόμετρο και πεδίο δόξης λαμπρό.

Πρώτα και κύρια με μπόλικο θεσμικό, συστημικό ρατσισμό. Από αυτόν που βλέπει στους Ρομά ή σε άλλες μη αρεστές κοινωνικές ομάδες, είτε βάσει φυλής, εθνικής καταγωγής, θρησκείας, είτε βάσει ταυτότητας φύλου, πολιτικών πεποιθήσεων κ.ο.κ., ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας, ζωές που μετράνε λιγότερο. Από αυτόν που πρώτα αποκλείει και μετά στοχοποιεί. Αυτός ο θεσμικός, συστημικός ρατσισμός είναι η βάση κάθε προκατάληψης, profiling και διακρίσεων στη μεταχείριση υπόπτων, κατηγορουμένων κ.λπ. Δεύτερον, με το πολιτικό σήμα που στέλνεται με τα σχετικά για τα "λυμένα χέρια" της αστυνομίας, με τη θεσμική κάλυψη (και ενίοτε συγκάλυψη) περιστατικών αυθαίρετης και παράνομης συμπεριφοράς των αστυνομικών οργάνων, με την επίσκεψη του αρμόδιου υπουργού στους υπό διερεύνηση αστυνομικούς, με το τουίτ του έτερου υπουργού της κυβέρνησης που προεξοφλούσε το "καλώς έχειν" κ.ο.κ. Και τρίτον, με τις θεμελιώδεις θεσμικές επιλογές ως προς τη δομή και το προσωπικό της ΕΛΑΣ. Αρκεί κανείς να αναρωτηθεί ποιες υπηρεσίες είναι αυτές που συνήθως εμπλέκονται σε υποθέσεις αυθαιρεσίας, παράνομης βίας, υπέρβασης εξουσίας κ.λπ., πότε και με ποιο σκεπτικό (ανα)συστήθηκαν και πώς στελεχώνονται, τι διαφορές έχει η εκπαίδευση και το καθεστώς των αστυνομικών και των ειδικών φρουρών κ.ο.κ. Ασφάλεια σε μια δημοκρατική κοινωνία σημαίνει αστυνομία με υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, με αυστηρούς κανόνες, με λογοδοσία και διαφάνεια. Η συζήτηση για την ασφάλεια όχι απλώς δεν είναι αντιπαραθετική προς τα δικαιώματα, αλλά δεν μπορεί να γίνει χωρίς να συμφωνήσουμε στα βασικά: Ότι όλες οι ζωές μετράνε το ίδιο.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ζούμε σε μία περίοδο που όλο και συχνότερα η νομιμοποίηση των πολιτικών αποφάσεων δεν γίνεται στη βάση δημοκρατικών σταθμίσεων, αλλά με την επίκληση επιστημονικών δεδομένων και ευρημάτων. Με αυτή την έννοια, η συζήτηση για τις δημοσκοπήσεις είναι μια πλευρά μόνο –αν και πολύ ουσιαστική– της συζήτησης συνολικά για τη σχέση πολιτικής και επιστήμης στη σημερινή δημοκρατία. Παραδοσιακά, η δημοκρατία απαιτούσε πολίτες που να μπορούν να κρίνουν τις πολιτικές απόψεις και αποφάσεις. Σήμερα αυτό σημαίνει επιπλέον και να μπορούν να ελέγξουν την εγκυρότητα των επιστημονικών δεδομένων που τους παρουσιάζονται και, κυρίως, να εξάγουν από αυτά τα δικά τους πολιτικά συμπεράσματα με κριτικό τρόπο. Το να διασφαλίσουμε συλλογικά τους θεσμικούς, πολιτικούς, επιστημονικούς, επικοινωνιακούς και οικονομικούς όρους ώστε να γίνει αυτό εφικτό είναι ουσιώδες για τη λειτουργία της σημερινής δημοκρατίας.

Πολλή συζήτηση έχει γίνει κατά καιρούς για το τέλος της παραδοσιακής πολιτικής, για την κρίση των πολιτικών κομμάτων, την κρίση του συνδικαλισμού και ούτω καθεξής. Όλα αυτά ισχύουν, φαίνεται όμως ότι υπάρχει και ένα δια-γενεακό ζήτημα πρόσληψης των πραγμάτων. Σε πάρα πολλές έρευνες σχετικά με τους νέους και την πολιτική διαπιστώνεται ότι υπάρχουν συμπεριφορές και δράσεις που οι νέοι και οι νέες αντιλαμβάνονται πολιτικές, ακόμη και αν αυτό δεν γίνεται κατανοητό ως τέτοιο από τις μεγαλύτερες γενιές ή από τους παραδοσιακούς τρόπους περιγραφής και μέτρησης των πολιτικών φαινομένων. Ένα τέτοιο φαινόμενο ζήσαμε στην Ελλάδα χθες : Η διαγραφή του λογαριασμού σε μια ψηφιακή πλατφόρμα, η αρνητική κριτική στο Google Play ή στο Apple Store, η ανάρτηση με το hashtag #cancel_efood θεωρήθηκε – και ήταν – πολιτική πράξη υπεράσπισης των εργασιακών δικαιωμάτων των 115 ανθρώπων που βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο βίαιης επισφαλειοποίησης και προσέλαβε μαζικά χαρακτηριστικά, ήταν δε νικηφόρα. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη. Στην ετήσια έρευνα του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς Νεολαία. Συνήθειες, αντιλήψεις και πολιτική συμπεριφορά, εκτός των παραδοσιακών μορφών πολιτικής κινητοποίησης, μεγάλο ποσοστό ερωτώμενων 17-34 ετών δήλωσε ότι θα συμμετείχε σε συλλογή υπογραφών (42%) ή σε μποϊκοτάζ προϊόντων. Εξάλλου – και αυτό το ξέρει πολύ καλά το μάρκετινγκ, όπως αποτυπώθηκε λ.χ. στη διαφημιστική καμπάνια ενός κατεξοχήν νεανικού πακέτου κινητής τηλεφωνίας – βασικό χαρακτηριστικό της νεότητας είναι το «εδώ και τώρα». Οι μικροί αγώνες, όπως ο χθεσινός, μπορεί να μην ανατρέπουν το σύστημα, μπορεί να μην καταργούν τους νόμους, όμως μπορούν να είναι νικηφόροι, εδώ και τώρα. Πρέπει να αναρωτηθούμε σοβαρά γιατί μόλις πριν λίγους μήνες – στη «μητέρα των μαχών» απέναντι στο εργασιακό νομοσχέδιο Χατζηδάκη – η αντίδραση υπήρξε πολύ πιο χλιαρή από τον χθεσινό «χαμό» με αφορμή ένα περιστατικό σε μία μόνο εταιρία, τη στιγμή που τα διακυβεύματα ήταν παρόμοια. Να δούμε πόσο ο πολιτικός λόγος που διατυπώνεται από τους συγκροτημένους θεσμούς (συνδικάτα, κόμματα κ.λπ.) ακουμπάει στις εμπειρίες, στις ζωές και στις αγωνίες εκείνων στους οποίους απευθύνεται. Στην αναζήτηση νέων μεγάλων αφηγήσεων ή νέων κοινωνικών υποκειμένων που θα γίνουν οι φορείς της πολιτικής ανατροπής, καμιά φορά η παραδοσιακή Αριστερά φαίνεται να μην μπορεί να δει αυτό που συμβαίνει κυριολεκτικά κάτω απ’ τη μύτη της και, στην πραγματικότητα, από δικούς της με την ευρεία έννοια ανθρώπους – μέλη της, ψηφοφόρους της και αυτούς τους οποίους υποτίθεται επιδιώκει να εκπροσωπήσει. Ναι, τα συνδικάτα πρέπει να μαζικοποιηθούν, όπως και τα κόμματα – γιατί σε τελική ανάλυση οι αγώνες συνενώνονται και πολιτικοποιούνται εκεί. Όμως φαινόμενα όπως ο ψηφιακός ακτιβισμός και κινήματα όπως το καταναλωτικό θα έπρεπε εδώ και πολύ καιρό να έχουν πάψει να θεωρούνται δευτερεύοντα. Αν οι άνθρωποι πολιτικοποιούνται μέσα από τις εμπειρίες τους, οι γενιές που βρίσκονται ή που έρχονται σήμερα στο προσκήνιο πολιτικοποιούνται (και) μέσα από τις διαδικασίες όπως η χθεσινή. Διαδικασίες καθόλου μακρινές από τη δική τους σκληρή εργασιακή και άλλη πραγματικότητα. Ρόλος των συνδικάτων και των κομμάτων θα ήταν να κατανοήσουν τις διαδικασίες αυτές και να συνδεθούν μαζί τους, κυρίως όμως το στοίχημα θα ήταν να τις πολιτικοποιήσουν και να τις βοηθήσουν να νικήσουν: Μετά τη χθεσινή διαδικτυακή πρωτοβουλία που ανάγκασε την efood να ανακαλέσει το σχεδιασμό της, θα περίμενε κανείς το συνδικαλιστικό κίνημα να αξιοποιήσει την κοινωνική δυναμική και να αναδείξει το ζήτημα αντίστοιχων πρακτικών σε άλλες εταιρίες, να προκηρύξει απεργία σε αυτές και να ζητήσει από τους ανθρώπους που εκδήλωσαν την αγανάκτησή τους βάζοντας ένα αστεράκι στο efood app να πάνε ένα βήμα πιο πέρα και να συμβάλουν στην περιφρούρησή της. Θα περίμενε κανείς οι κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων τις Αριστεράς να καταθέσουν πρόταση νόμου – γιατί όχι και κοινή; – που να αξιοποιεί τις επεξεργασίες άλλων χωρών και να διαμορφώνει ένα θεσμικό πλαίσιο προστασίας απέναντι στην εργασιακή επισφάλεια και τις καταχρηστικές εργοδοτικές πρακτικές.