Χαράλαμπος Γεωργούλας

Το πρόσχημα που χρησιμοποιείται για να δικαιολογηθεί αυτή η διαρκής διολίσθηση, η προστασία της δημόσιας υγείας, είναι τόσο διάτρητο που δεν χρειάζεται προσπάθεια για να αντικρουστεί. Δεν είναι μόνο η πολιτεία της κυβέρνησης στον τομέα της προστασίας της δημόσιας υγείας και της κάλυψης των αναγκών του ΕΣΥ που το καθιστούν διάτρητο. Είναι και η πολιτική της στα μέσα συγκοινωνίας που το ανατρέπουν, οι σχεδόν ανύπαρκτοι έλεγχοι και τα υποτυπώδη μέτρα προστασίας στους χώρους εργασίας και στις κλειστές δομές, όπως οι φυλακές, τα ΚΥΤ προσφύγων, αλλά και οι μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Εκεί καταρρέει η επίκληση της έγνοιας της κυβέρνησης και μένει γυμνή η πρόθεσή της να επιβληθεί ένα νέο δόγμα, μια παγιωμένη πρακτική, που θα συνεχίσει να προβάλλεται σαν απαραίτητη και σωτήρια ακόμη και μετά την πανδημία. Άλλωστε, η πανδημία δεν υπήρχε ούτε σαν υποψία, όταν αυτή η κυβέρνηση έφερε στη Βουλή και ψήφισε νόμο για το δραστικό περιορισμό των συγκεντρώσεων και των πορειών, με άλλο πρόσχημα αυτή τη φορά, την ενόχληση της κυκλοφορίας και της λειτουργίας της αγοράς. Προσχήματα και αφορμές θα βρίσκονται κάθε φορά διαφορετικά, αλλά ο στόχος θα είναι ο ίδιος, η επιβολή του νέου δόγματος και η αποδοχή της παγιωμένης πρακτικής. Η αλήθεια είναι, βέβαια, πως όλα αυτά δεν επιχειρούνται εν κενώ. Αντιδράσεις υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει καταφέρει να στρέψει οριστικά προς τα πίσω τον τροχό της ιστορίας. Το κακό είναι πως και οι προσωρινές οπισθοδρομήσεις είναι εξίσου επώδυνες και επικίνδυνες για την εμπέδωση και την ανάπτυξη των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Γι’ αυτό οφείλουμε να είμαστε όχι μόνο καχύποπτοι, αλλά και αυστηροί και αποφασισμένοι στην αντιμετώπιση της κυβερνητικής πρακτικής. Στο όνομα του «νόμου και της τάξης» επιφέρει ανατροπές σε μια νομική τάξη κερδισμένη με αγώνες αιώνων.

Η σιγή ασυρμάτου που ακολούθησε τη λακωνική και ελάχιστα πειστική διαβεβαίωση ότι όλα βαίνουν καλώς στην καταγραφή των κρουσμάτων, βλάπτει σοβαρά την υπόθεση της καταπολέμησης του κορονοϊού. Για τον απλούστατο λόγο ότι εμποδίζει τον εντοπισμό και τη διόρθωση πιθανών λαθών ή κενών στην παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας και, συνεπώς, στην αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Δεν είναι τα πάντα όλα επικοινωνία. Δεν πρόκειται κατά κανένα τρόπο για θέμα κυβερνητικού γοήτρου ή προστασίας μας από τον ιό της αμφιβολίας. Μπροστά στην καλύτερη δυνατή οργάνωση της άμυνας του πληθυσμού στην πανδημία, γιατί περί αυτού πρόκειται, το γόητρο της κυβέρνησης μοιάζει αστείο μέγεθος. Όσο για τον ιό της αμφιβολίας, που συνδέεται άμεσα με το βαθμό πειστικότητας των περιοριστικών μέτρων και, συνεπώς, της αποδοχής τους από τον πληθυσμό, είναι προφανές ότι κάνει πάρτι ακριβώς σε συνθήκες επιβεβλημένης σιωπής.

Αξίζει τον κόπο να μελετήσει κάποιος όλες τις συζητήσεις στη Βουλή αυτής της περιόδου, για να αθροίσει τις αντιθέσεις, τις ενστάσεις και τις αλλεπάλληλες αντιπροτάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Η κυβερνητική πλειοψηφία δεν τις αποκρούει μόνο ως απαράδεκτες, απαξιώνει συνήθως να αναφερθεί έστω σ’ αυτές, τις προσπερνάει σαν ανύπαρκτες. Σπανιότερα τις διαστρεβλώνει τόσο, ώστε να μπορεί να φανεί δικαιολογημένη η απόρριψή τους. Και δεν το κάνει μόνο με τον κύριο αντίπαλό της, τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο ΚΚΕ απαξιώνει να αναφερθεί φορτώνοντάς του την κατηγορία ότι βρίσκεται σε…άλλο πλανήτη, παρά το γεγονός ότι συχνότατα οι προτάσεις του κατατίθενται με γνώμονα τα συγκεκριμένα προβλήματα λαϊκών τάξεων. Όσο για τις προτάσεις τού Κινήματος Αλλαγής, αδιαφορεί για τον κόπο που καταβάλλουν τα επιτελεία του, για να καταθέτουν διαρκώς καθόλα συζητήσιμες και επεξεργασμένες προτάσεις. Στην τελευταία συνεδρίαση της Βουλής, την περασμένη Τετάρτη, ο κ. Μητσοτάκης απαξίωσε να αναφερθεί στις προτάσεις που κατέθεσε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Αλ. Τσίπρας, παρότι προκλήθηκε επανειλημμένα και παρότι αυτές αφορούσαν την αντιμετώπιση της πανδημίας και όχι το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Στο επικίνδυνο αυτό έργο της, η κυβέρνηση συνεπικουρείται από τα καλοταϊσμένα μίντια, τα οποία δημιουργούν έναν προστατευτικό κλοιό, που χρειάζονται τεράστιες προσπάθειες, για να μπορέσει να ραγίσει κάπου και να ακουστούν λίγες λέξεις, που να θυμίζουν ότι υπάρχει αντιπολίτευση, ιδίως της αριστεράς, που λέει κάτι διαφορετικό με ένα λόγο συγκροτημένο και κατανοητό και όχι με θραύσματα από ομιλίες ή δελτία του γραφείου τύπου, ή με προκλητούς τηλεκαβγάδες σε τηλεπαράθυρα. Κι αυτό είναι ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Γιατί συμβάλλει στην εξέλιξη της επιχείρησης εξαφάνισης της αντιπολίτευσης, που τόσο έχει ανάγκη ο νεοφιλελευθερισμός, για να επιβληθεί σαν η μόνη έλλογη λύση.

Δέκα ολόκληρους μήνες χρειάστηκε η επιτελική κυβέρνηση, για να αποφασίσει να ανταποκριθεί στο αίτημα της απλής λογικής, που υποδείκνυε από την έναρξη της πανδημίας την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η αισχροκέρδεια με τα τεστ για τον κορονοϊό, τα οποία είχαν σχεδόν αποκλειστικά αναταθεί στα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Τα γρήγορα τεστ μόλις στην κορύφωση του δεύτερου κύματος της πανδημίας άρχισαν να γίνονται δωρεάν και να βρίσκονται, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, στη διάθεση ορισμένου αριθμού πολιτών των μεγάλων αστικών κέντρων. Μέχρι τότε, αν κάποιος ήθελε να διαπιστώσει αν έχει εκτεθεί στον κίνδυνο της μόλυνσης από τον κορονοϊό, ή έστω να καθησυχάσει τη δικαιολογημένη ανησυχία του, έπρεπε να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη του και, αν έβρισκε τα 80, 100 ή 120 ευρώ που απαιτούσαν τα ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια για ένα μοριακό τεστ, να απευθυνθεί σε ένα από αυτά για να το κάνει. Με ποιο τρόπο απαντούσε η κυβέρνηση στο κρίσιμο αυτό πρόβλημα, που δεν ήταν απλά ατομικό, αλλά η λύση του θα μπορούσε να αντιμετωπίσει και μια συλλογική υγειονομική ανάγκη περιορισμού της εξάπλωσης της πανδημίας; Με μια δήλωση πίστης στους «νόμους» της αγοράς. Ηχούν ακόμα στα αφτιά μας οι κυνικές εξηγήσεις του υπουργού Ανάπτυξης ότι, αν μπουν αγαθά τέτοιου τύπου σε διατίμηση, η αγορά θα αντιδράσει με περιορισμό της προσφοράς τους και, τελικά, χαμένοι θα βγουν οι πολίτες. Η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία επέβαλε στην κυβέρνηση να απαντάει μ’ αυτό τον ουδέτερο τυπικά, αλλά βαθιά κυνικό στην ουσία τρόπο. Το σύμβολο της πίστης ενός νεοφιλελεύθερου είναι αυτό: μην αγγίζετε τους «νόμους» της αγοράς, γιατί θα οδηγηθούμε όλοι στην καταστροφή!

Το απαραίτητο συμπλήρωμα της αστυνομοκρατίας στους δρόμους των μεγάλων πόλεων, για να αποτραπούν οι απεργιακές συγκεντρώσεις, είναι η διαβολή των απεργών και η έντεχνη τοποθέτησή τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Μόνο που το θεάρεστο λειτούργημά τους επιτελείται σε μια στιγμή που η κυβέρνηση διατυμπανίζει σε όλους τους τόνους και με τη γνωστή νεοφιλελεύθερη θρασύτητα ότι κανείς και τίποτα δεν θα την εμποδίσει να νομοθετεί χωρίς σταματημό σε μια ανάπηρη από τον κορονοϊό Βουλή και σε μια παγωμένη από την πανδημία κοινωνία και οικονομία προωθώντας το αντιμεταρρυθμιστικό έργο της, γιατί γι’ αυτό την ψήφισε ο κόσμος. Ο επιτιθέμενος, λοιπόν, έχει κάθε δικαίωμα να βαδίζει ανελέητος κατά πάντων. Οι αμυνόμενοι πρέπει να προσέχουν τη συμπεριφορά τους, γιατί έχουμε πανδημία. Είναι το σημείο όπου η γελοιότητα του ρολίστα παπαγάλου μεταλλάσσεται σε αθλιότητα υπό τις ευλογίες των θεωρητικών του νεοφιλελευθερισμού, που δεν ανέχονται την πρόταξη των αξιών της ελευθερίας και της ισότητας, γιατί αναστέλλουν την απαραίτητη για την πρόοδο και την ανάπτυξη ανισότητα. Σιγά μην ήμασταν όλοι ίσοι, αυτοί που κυβερνούν μ’ αυτούς που κυβερνιούνται. Ελεύθεροι να δρουν είναι αυτοί που κυβερνούν. Ολοι οι άλλοι είμαστε ελεύθεροι να τους υπομένουμε, όπως την πανδημία ή την κακή μας τύχη.

Ποια θα είναι από εδώ και εμπρός η εξέλιξη των πραγμάτων; Η μέχρι στιγμής κοινή στάση απέναντι στην κυβερνητική επιχείρηση δυναμικής καταστολής και πολιτικής συκοφάντησης των τριών κομμάτων (αλλά και του ΚΙΝΑΛ σε ορισμένα σημεία) αφήνει περιθώρια για αισιοδοξία. Αν τα πράγματα έμεναν εκεί, θα ήταν απογοητευτικό. Χρειάζονται πρωτοβουλίες κοινής δράσης, καλλιέργειας, όπου είναι δυνατόν, της συνεννόησης, της συνεργασίας, της κοινής στάσης απέναντι στις κυβερνητικές επιθέσεις. Κανείς δεν έχει να χάσει από αυτά, εκτός από τη δεξιά. Και δεν γίνεται να δοθούν με επιτυχία οι πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες της δύσκολης περιόδου που μας περιμένει, χωρίς αυτή και άλλες προϋποθέσεις. Είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει σκοπό να μας βγάλει από το τούνελ της πανδημίας σε ένα πολιτικό-νομικό πεδίο αγνώριστο, κι αυτό δεν αποτρέπεται με τους συνήθεις σχεδιασμούς.  Οι διαφορές δεν θα πάψουν διά μαγείας να υπάρχουν, ούτε θα εξαλειφθούν ολοκληρωτικά. Η εμπειρία, όμως, που έχουμε, και στην Ευρώπη, μας δείχνει ότι μπορούν να συμβούν ακόμα και πράγματα που φάνταζαν αδύνατα. Δεν είναι θέμα καλής θέλησης, είναι επιταγή των καιρών. Και για να μιλήσουμε με όρους ποδοσφαιρικούς, η μπάλα τώρα βρίσκεται στα πόδια της Κουμουνδούρου. Για μελετημένες μπαλιές, όχι άστοχα χτυπήματα.

Όταν παρατηρούμε ότι δεν χρειάζεται να μιμηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ τις κατάρες και τις θριαμβολογίες, προφανώς δεν γίνεται λόγος για ένα είδος «συναινετικής αντιπολίτευσης», αλλά για μια δραστική αντιπολίτευση, που καλλιεργεί στα λαϊκά στρώματα τη συναίσθηση ότι υπάρχει διαφορετικός τρόπος και δρόμος, εντελώς εφικτός, αντί να προβάλλει και να προτάσσει κυρίως την ανικανότητα της κυβέρνησης ή την καταστροφικότητα των επιλογών της. Αυτές είναι πρωτογενώς αισθητές. Τη δική σου εκδοχή και υπόδειξη χρειάζεται να κάνεις αισθητή. Τον κίνδυνο αυτό τον αντιλαμβάνεται ο κ. Μητσοτάκης, γι’ αυτό και ματαίωσε την προγραμματισμένη για χθες, Παρασκευή, συζήτηση στη Βουλή με την ερώτηση του Αλ. Τσίπρα προς τον πρωθυπουργό για τις δημόσιες συγκοινωνίες. Προφανώς δεν ήθελε τη στιγμή που, με ίχνη αυτοκριτικής αλλά χωρίς ίχνος έμπρακτης μεταμέλειας, ανακοινώνει το νέο γενικευμένο απαγορευτικό, να βρεθεί αντιμέτωπος στη Βουλή όχι μόνο με μια σκληρή κριτική για την απουσία μέτρων στις δημόσιες συγκοινωνίες και τη σημασία της, αλλά και με τη σκιαγράφηση ενός προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ γι’ αυτές. Και, τελικά, με μια επιχειρηματολογία που εξηγεί γιατί με τη ΝΔ δεν είναι εφικτό να υπάρξει κάτι τέτοιο. Θα μπορούσαμε έτσι να έχουμε στη διάθεσή μας ένα υπόδειγμα αντιπολιτευτικής στρατηγικής, που δεν έχει ανάγκη ούτε από κατάρες ούτε από θριαμβολογίες. Έχει ανάγκη μόνο από ένα κοινωνικό κίνημα υποστηρικτικό της διάσωσης, του εκσυγχρονισμού και της ανάπτυξης των δημόσιων συγκοινωνιών ως κοινού αγαθού.

Δεν υπάρχει άνθρωπος που θα αρνηθεί την ανάγκη ενίσχυσης όχι μόνο της νοσοκομειακής περίθαλψης, αλλά και της πρωτοβάθμιας που βοηθάει στην πολυτιμότατη πρόληψη. Η αντιπολίτευση επισημαίνει ότι το προσωπικό του ΕΣΥ το 2020 είναι κατά 5.000 άτομα μικρότερο από το 2019 και η κυβέρνηση δεν το αντικρούει. Όπως δεν υπάρχει άνθρωπος που θα καταλάβει γιατί δεν δίνεται απάντηση στις δημοτικές αρχές, που λένε ότι μπορούν να εξασφαλίσουν επιπλέον σχολικές αίθουσες. Μήπως επειδή οι περισσότερες σχολικές αίθουσες χρειάζονται και περισσότερους δάσκαλους; Τέλος, ποιος μπορεί να πιστέψει ότι οχτώ μήνες τώρα δεν ήταν δυνατό να εξασφαλιστούν τα έμψυχα και τα υλικά μέσα για τη μετατροπή των μέσων μαζικής μεταφοράς από επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία σαρδελοκούτια σε ανθρώπινα λεωφορεία και βαγόνια. Όσο κι αν ψάξει κανείς το γιατί υπάρχει αυτό το ηχηρό κενό, δεν θα βρει άλλη απάντηση από την εγγενή απέχθεια των νεοφιλελεύθερων στις δημόσιες δαπάνες και στην ενίσχυση των δημόσιων θεσμών, ακόμα κι όταν αφορούν κρίσιμους τομείς σαν τους προαναφερόμενους. Μπείτε για λίγο στη θέση αυτού που πρόταγμά του είναι η… ελεύθερη επιλογή του θεράποντος γιατρού και βλέπει το δημόσιο σύστημα υγείας σαν εμπόδιο στην δήθεν ελευθερία του. Ή στη θέση αυτού που ελπίζει ότι θα έρθει κάποτε η ώρα που τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα θα…αυτοχρηματοδοτούνται. Ή, τέλος, στη θέση εκείνου που όνειρο και πρόγραμμά του είναι η ιδιωτικοποίηση των συγκοινωνιών. Πώς να διανοηθούν να προτάξουν την κάλυψη με δημόσια δαπάνη αυτών των αναγκών, πώς να συναινέσουν στην ενίσχυση ενός δημόσιου τομέα που τον χρειάζονται την ώρα της πανδημίας, αλλά φοβούνται ότι θα τους μείνει σαν βάρος και εμπόδιο μετά το πέρασμά της; (...) Με λίγα λόγια και συμπερασματικά, στους κρίσιμους τομείς που προαναφέραμε, δεν πρέπει να περιμένουμε ούτε αυτοκριτική για καθυστερήσεις που πολλαπλασιάζουν τα κρούσματα, ούτε θεαματικές ανατροπές στην κυβερνητική πολιτική. Το όνειρο πρωθυπουργού και υπουργών είναι να περάσει η πανδημία , δίχως να κινδυνέψουν να τους κατηγορήσει κανείς για σοσιαλμανία. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να έχει κόστος για όλους μας.