Χαράλαμπος Γεωργούλας

Τώρα που όλοι υποχρεώνονται να παραδεχθούν ότι η μη περικοπή της προσωπικής διαφοράς των παλαιών συντάξεων είναι ένας εφικτός στόχος, για να μην πούμε μια απτή πραγματικότητα, είναι χρήσιμο να κάνουμε έναν απολογισμό της στάσης τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης απέναντι σ΄ ένα πρόβλημα τόσο κρίσιμης σημασίας. Χρήσιμο, γιατί μπορεί να μας αποκαλύψει δύο παραδείγματα πολιτικής συμπεριφοράς: ένα προς μίμησιν και ένα προς αποφυγήν.

Η απουσία στοιχειώδους πολιτικής διαδικασίας, που να επιχειρεί να εξηγήσει και να κάνει κατανοητές τις αιτίες τής κακοδαιμονίας τους, οδηγούν και σήμερα τους ηγέτες του ΚΙΝΑΛ στην αδυναμία να αρθρώσουν ένα πειστικό πολιτικό λόγο ανακοπής τής καθόδου και πειστικής εξήγησης της στάσης τους μπροστά στους δικούς τους ανθρώπους, τους ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες. Ιδίως εκείνους που έχουν αντιληφθεί ότι δεν αρκεί να ξορκίζεται ο ορμπανισμός, αλλά χρειάζεται να αναιρεθεί και το δόγμα που κυρίως τον εξέθρεψε: ο νεοφιλελευθερισμός, η λιτότητα, οι τεράστιες ανισότητες μέσα σε κάθε κράτος-μέλος και ανάμεσα στον Νότο και το Βορρά ή /και ανάμεσα στην Κεντρική Ευρώπη και την Ανατολική. Για να μη μιλήσουμε για το χάσμα ανάμεσα σε ηπείρους…

Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου στη ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός είπε για το έργο της κυβέρνησης: «Δεν φέραμε, δα, και το σοσιαλισμό!» Σωστή και χρειαζούμενη επισήμανση, αν και έγινε σε περιπαικτικό τόνο. Για δύο λόγους: γιατί καλό είναι ο πρωθυπουργός αυτής της κυβέρνησης να διευκρινίζει σε κάθε ευκαιρία ότι μια κυβέρνηση δεν είναι αριστερή μόνο όταν στοχεύει στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, αλλά και γιατί εξίσου χρήσιμο είναι να δηλώνεται η ιδεολογική δέσμευση, η τελική στόχευση της κύριας συνιστώσας της. Το ότι «δεν φέρνει το σοσιαλισμό», ωστόσο, δεν σημαίνει πως τα πράγματα γίνονται πολύ πιο εύκολα. Τα καθήκοντα και οι στόχοι κάθε εποχής, κάθε περιόδου, κάθε στιγμής έχουν τη βαρύτητά τους. Όσο κι αν φαίνονται μικρά ή ασήμαντα από την άποψη της ιστορικής ιδεολογικής δέσμευσης, συνθέτουν ωστόσο τις κύριες αντιθέσεις, τις κύριες συγκρούσεις, στις οποίες μεταφράζεται κάθε φορά η μεγάλη, η βασική αντίθεση ανάμεσα στην προοπτική της κοινωνικής και πολιτικής αριστεράς και της κοινωνικής και πολιτικής συντήρησης ή και αντίδρασης.

Καθώς όλοι εκτιμούν ότι έχουμε μπει σε «μακρά προεκλογική περίοδο», η λέξη πόλωση βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. Προεξοφλείται ότι θα αγγίξει τον υπέρτατο βαθμό, γεγονός που θεωρείται επιζήμιο. Όσοι εννοούν την τεχνητή πόλωση, έχουν δίκιο, γιατί αυτή επιδιώκεται συνήθως όταν δεν υπάρχουν ουσιαστικές πολιτικές διαφορές ή όταν σκοπό έχει να θολώσει την ατμόσφαιρα, ώστε οι υπαρκτές αντιθέσεις να μη διακρίνονται, και έτσι η αντιπαράθεση να μεταφέρεται σε ένα εικονικό πεδίο, όπου δημιουργούνται εντυπώσεις και όχι πεποιθήσεις.

Αν κάτι έχουμε καταλάβει αυτές τις μέρες από τον βομβαρδισμό των πληροφοριών, των εικόνων και των παντοειδών σχολίων, είναι ότι οι θάνατοι των συμπολιτών μας στο Μάτι είχαν προαναγγελθεί: ήταν βέβαιο ότι θα συμβούν, ήταν αβέβαιο πότε ακριβώς. Η συσσώρευση είκοσι χιλιάδων και πλέον ανθρώπων σε μια έκταση χωρίς πολεοδόμηση,χωρίς ρυμοτομία, χωρίς σχέδιο, χωρίς άδεια οικοδομής συχνά, χωρίς διέξοδο στη θάλασσα –αλλά μέσα στην καρδιά ενός πυκνού και εύφλευκτου πευκοδάσους– δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς ασύγγνωστη αμέλεια. Είναι ένα διαρκές έγκλημα δεκαετιών, που οι συνέπειές του χρειάστηκαν λίγα λεπτά για να φανούν. Αυτή την ευθύνη ποιος θα την αναλάβει; Ποιος θα τοποθετήσει πάλι την ιερότητα της ζωής λίγο πιο πάνω από την ιερότητα της ιδιοκτησίας;

Η διάσωση και η ανασυγκρότηση του δημόσιου συστήματος υγείας, η ανασύσταση του κοινωνικού κράτους με πρώτο μέλημα την προστασία των πιο αδύναμων οικονομικά και κοινωνικά στρωμάτων, η συστηματική προσπάθεια επαναφοράς του πλαισίου προστασίας της εργασίας, των συλλογικών συμβάσεων, της αύξησης του κατώτατου μισθού, της ενίσχυσης των υπηρεσιών ελέγχου της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, η κατοχύρωση και διεύρυνση πλήθους ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, η χρηστή αποτελεσματική και με κοινωνικό πρόσημο διαχείριση των δημοσιονομικών με στόχο την αναδιανεμητική διάθεση των υπερπλεονασμάτων δεν συνθέτουν μόνο έναν απολογισμό που άξιζε τον κόπο να επιχειρήσει να κάνει μια κυβέρνηση με κορμό την αριστερά. Προδιαγράφουν και τον τρόπο με τον οποίο χρειάζεται να συνταχθεί και να δοθεί ως πρόταση προς το εκλογικό σώμα και το σχέδιο για το «μετά». Δηλαδή, σαν συνέχεια ενός ήδη υπαρκτού και με ειδικό βάρος δείγματος γραφής και όχι με αποδοχή της λογικής που πάνε να επιβάλουν τα συστημικά και διαπλεκόμενα μίντια υπό την διεύθυνση της ΝΔ: με λίγα λόγια της λογικής των παροχών. Ό,τι μπορεί να εξοικονομηθεί, μπορεί να προοριστεί για την ελάφρυνση όσων σήκωσαν τα μεγάλα βάρη της μνημονιακής περιόδου. Αυτά, όχι μόνο τα δικαιούνται, αλλά αποτελούν στοιχεία ενός οικονομικού σχεδίου ενίσχυσης της ζήτησης και, συνεπώς, καταπολέμησης της υφεσιακής λιτότητας. Με άλλα λόγια, υπηρετούν το γενικό στόχο, προσβλέπουν στο σύνολο και όχι σε μια εκλογική πελατεία, όπως θέλει να λέει ο μύθος της ηγεσίας της ΝΔ.

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ μπορέσει με σοβαρότητα, με πειστική πολιτική αιτιολόγηση και με τη συναίνεση των τοπικών δυνάμεων να διαμορφώσει μια ατμόσφαιρα προγραμματικής σύγκλισης και συνεργασίας συγγενών δυνάμεων, η επιχείρηση κατασκευής μιας υγειονομικής ζώνης που έχει αναλάβει η ηγεσία της ΝΔ, θα υποστεί σίγουρα σοβαρό ρήγμα. Μια αξιοπρεπής και όχι ευκαιριακή συνεργασία —προεκλογική ή μετεκλογική— σε τοπικό επίπεδο μπορεί να μην έχει άμεσο αντίκτυπο στις διαθέσεις των κομμάτων στην κεντρική πολιτική σκηνή, προδιαθέτει, όμως, για θετικές μετατοπίσεις στο εκλογικό σώμα, οι οποίες είναι βέβαιο ότι θα πιέσουν κόμματα και ηγεσίες. Αν δεν ανταποκριθούν, θα υποστούν τις συνέπειες.

Ο αναβρασμός στο χώρο του πολιτικού και κοινωνικού κέντρου θα συνεχιστεί για αρκετό διάστημα ακόμα. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι ότι η (πασοκική ουσιαστικά) ηγεσία του ΚΙΝΑΛ αντιλαμβάνεται ως εκλογικό καθήκον της την ανάκτηση ψηφοφόρων που στράφηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Λες και οι ψηφοφόροι είναι αριθμοί που τους παίρνει και τους πάει ο άνεμος πότε από εδώ και πότε από εκεί. Δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των υλικών φορέων της «μεσαίας τάξης» στη νέα περίοδο και με γνώμονα αυτές να πολιτευτεί. Δεν έχει εκτιμήσει σωστά τη διάθεση ρήξης με την προϋπάρχουσα κατάσταση, που εξέφρασε η υπερψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ τρεις φορές μέσα στο 2015 και η δημοσκοπική του διατήρηση σε υψηλά ποσοστά, παρά τον ανελέητο πόλεμο από την πλευρά των θιγόμενων συμφερόντων. Όποιος αντιμετωπίζει στις παρούσες συνθήκες την πολιτική αναμέτρηση στο χώρο του κέντρου σαν ένα αγώνα ρεβάνς κατά του ΣΥΡΙΖΑ, το πιο πιθανό είναι να στρέψει εναντίον του ακόμα κι αυτούς που έχουν αντιρρήσεις ή δισταγμούς για την κυβερνητική πολιτική.

Το κακό με τις υπερβολικές δόσεις είναι ότι συμπαρασύρουν όλο το πολιτικό σύστημα προς τα δεξιά, σε μια νέα υστερική εθνικοφροσύνη, προκαλώντας μια αναπόφευκτη αντίδραση, η οποία επιφέρει αναταράξεις στο εσωτερικό όλων των πολιτικών δυνάμεων. Δεν είναι μόνο οι ΑΝΕΛ που πλήττονται. Το ΚΙΝΑΛ βρίσκεται στα πρόθυρα της διάσπασης, γιατί το Ποτάμι δεν διανοείται να μη διαφοροποιηθεί από αυτό το νοσηρό κλίμα που διαμορφώνει η ΝΔ. Στην Ένωση (όχι και πολύ) Κεντρώων κύριος οίδε τι μπορεί να συμβαίνει. Όσο για τη ΝΔ που θα έπρεπε να επιχαίρει, η ηγεσία της αναγορεύει σε… συριζαίο τον κ. Μίχαλο και τον διαγράφει, επειδή διαφοροποιείται και στην αποτίμηση της εξόδου και στο μακεδονικό. Η ρευστότητα που προκαλεί στο πολιτικό σκηνικό, η στροφή της ΝΔ, δεν φαίνεται να είχε προβλεφθεί από την ηγεσία της. Όπως φαίνεται να μην είχε προβλεφθεί και το ενδεχόμενο να έχει πολύ διαφορετικές, έως αντίθετες, συνέπειες από τις αναμενόμενες, ευνοϊκές για την ίδια.