Εφημερίδα των Συντακτών

11
08

Σωτήρης Αλεξίου: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να απολέσει την αριστερή του ταυτότητα

Τα πάθη του Εμφυλίου τα ξυπνούν αυτοί που θέλουν να πάρουν ιστορικές ρεβάνς και να αναβαπτιστούν, προσπαθώντας να ξεχαστεί η πολιτική και ιδεολογική τους καταγωγή. Το πρόβλημα δεν είναι η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ που θέλει να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη και να έρθει σε επαφή με την ιστορία, αλλά οι ακροδεξιοί θύλακες εντός της Ν.Δ. που θέλουν να την ξαναγράψουν και να επαναφέρουν, σήμερα, τις αντιδημοκρατικές ή ακόμα και παρακρατικές λογικές του παρελθόντος. Οσον αφορά την υπόλοιπη Αριστερά, θα πρέπει να καταλάβει πως όταν ο αναθεωρητισμός και η Ακροδεξιά απειλούν να ξαναγράψουν την ιστορία, τότε το να πιστεύεις πως αποτελείς τον κλειδοκράτορα της ιστορίας είναι μυωπικό και πολιτικά επικίνδυνο. Η ιστορία δεν έχει ιδιοκτήτες, αλλά αποτυπώνεται στη συλλογική μνήμη ενός λαού. Είναι κρίμα να κατασκευάζονται επιχειρήματα για να δικαιολογήσουν συμπλεγματικές αντιλήψεις και να δημιουργούν τείχη εκεί που θα έπρεπε να υπάρχουν γέφυρες. (...) Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το μόνο κόμμα που εξέδωσε επίσημο, γραπτό απολογισμό της κυβερνητικής του περιόδου. Σίγουρα τα συμπεράσματα είναι πολλά και, προφανώς, οι λόγοι της ήττας στις εκλογές είναι πολλοί και πολυπαραγοντικοί. Η λογική της ανάθεσης, η αδυναμία σύγκρουσης με τα κυκλώματα, που σαμποτάρανε τις πολιτικές μας, εντός του κράτους, η αδυναμία να διατηρήσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες που μας οδήγησαν στην κυβέρνηση, η δυσκολία εφαρμογής ριζοσπαστικών πολιτικών σε ένα πλαίσιο επιτροπείας, τα πολλαπλά κέντρα εξουσίας που δημιουργήθηκαν και η ρευστοποίηση του κόμματος και ένα ολόκληρο μιντιακό και επιχειρηματικό σύστημα που είχε στραφεί απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ γιατί γνώριζε ότι παραμένει πρόβλημα για τα συμφέροντά του είναι κάποιες από τις βασικές αιτίες της ήττας. Ο κόσμος που μας στήριξε περίμενε από εμάς να κάνουμε περισσότερα. Τώρα έχουμε την εμπειρία και τη δυνατότητα να το καταφέρουμε.
23
07

Paul Mason: Η μαζική μοιρολατρία είναι η βασική ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού

Πρέπει να αντιληφθούμε ότι η αλήθεια δεν αρκεί. Οι ορθολογιστές τείνουν να πιστεύουν ότι εάν παρουσιάσεις στους ανθρώπους τα γεγονότα, αυτοί θα αλλάξουν τις απόψεις τους. Ομως αυτό που εκμεταλλεύονται οι κλεπτοκράτες είναι η κρίση της νεοφιλελεύθερης αρχιτεκτονικής της σκέψης. Οταν μια θρησκεία αποτυγχάνει, το ανθρώπινο ένστικτο μας οδηγεί να ρωτήσουμε: υπάρχουν άλλες παλιότερες θρησκείες που δεν απέτυχαν; Ο νεοφιλελευθερισμός -η θρησκεία του ατομικισμού και της ιδιωτικοποίησης- έχει αποτύχει ξεκάθαρα. Ετσι από τη στιγμή που η ταυτότητα της αγοράς δεν εξηγεί πλέον τον κόσμο, οι άνθρωποι κατρακυλούν πίσω στις παλιές ταυτότητες: εθνότητα, θρησκεία, «ανδροπρέπεια». Στη δική μου χώρα η ταυτότητα του να ανήκεις στην «εργατική τάξη» επανακαθορίζεται με το να είσαι λευκός, αρσενικός, φασίστας άνω των πενήντα ετών – ενώ η πραγματική εργατική τάξη είναι πολυεθνική, στην πλειοψηφία της θηλυκή και νεαρής ηλικίας. Στη Βρετανία οι «αξίες» έχουν υπερκεράσει τα οικονομικά συμφέροντα ως η κινητήρια δύναμη στην πολιτική και την ψήφο. Γι’ αυτό πρέπει να αναγνωρίσεις πρώτα ότι αυτό που ο Γκράμσι (και ο Λένιν) αποκαλούσαν «οικονομισμό» δεν αρκεί. Δεν μπορείς να περιορίσεις όλους τους αγώνες στα οικονομικά και δεν μπορείς να περιμένεις ότι το κοινό οικονομικό συμφέρον των ανθρώπων θα διαλύσει τις αποκλίνουσες πολιτιστικές αξίες που εγείρονται μέσα στην εργατική τάξη. Σ’ αυτό είναι που ο Κόρμπιν και ο στενός του κύκλος -από την ίδια διανοητική παράδοση με το ελληνικό ΚΚΕ- έκαναν λάθος. Το να το κάνεις σωστά σημαίνει να ξεκινάς από την εμπειρία. Η Αριστερά πρέπει να οικοδομήσει κοινότητες της εργατικής τάξης που δεν θα έχουν έναν αποκλειστικό τρόπο σκέψης. Οταν λέμε «κοινωνικά κινήματα», το μυαλό μας πάει αμέσως σε έναν στεγαστικό συνεταιρισμό ή στα ενοίκια ή στις «Παρασκευές για το Μέλλον». Οι τομείς τους οποίους πρέπει να ξανακερδίσουμε ίσως μοιάζουν με ένα κοινωνικό κίνημα κυριακάτικης ποδοσφαιρικής ομάδας ή μια Τράπεζα Τροφίμων. Οι παλιές σοδιαλδημοκρατίες οικοδομήθηκαν μέσα σε πολύ φτωχές και απελπισμένες κοινότητες, με το να «μετατραπούν» σε ένα άτυπο κράτος πρόνοιας. Αυτό πρέπει να κάνουμε και εμείς. Και πάνω απ’ όλα πρέπει να καταλάβουμε ότι η ταινία στην οποία πρωταγωνιστούμε δεν είναι η ίδια με παλιότερα. Η νεοφιλελεύθερη λιτότητα είναι κακή. Ο προ-φασιστικός αυταρχικός εθνικισμός είναι χειρότερος. Θα συμμαχούσα με οποιονδήποτε νεοφιλελεύθερο οπαδό της λιτότητας που θέλει να σταματήσει τον φασισμό: το ερώτημα για τις ελίτ -σε Ελλάδα και Βρετανία- είναι εάν πραγματικά θέλουν να το κάνουν.
20
07

Οι «αόρατοι» σκλάβοι της Ελλάδας και της Ευρώπης

Από τα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας και της Χουέλβα, στην Ισπανία, έως τις φάρμες με τα σπαράγγια της Γερμανίας, τα σφαγεία της Ολλανδίας και τις καλλιέργειες με τα βιολογικά καρότα της Γαλλίας, εκατοντάδες χιλιάδες εποχικοί εργάτες γης εργάστηκαν ως σύγχρονοι σκλάβοι, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, για να γεμίσουν τα ράφια των σουπερμάρκετ με τα αγαπημένα προϊόντα των Ευρωπαίων καταναλωτών. Ρίσκαραν τη ζωή τους, πληρώθηκαν πολύ κάτω από το βασικό μεροκάματο, εργάστηκαν απλήρωτες υπερωρίες, συχνά ανασφάλιστοι, απροστάτευτοι από τις αυθαιρεσίες των εργοδοτών τους, τους οποίους δεν γνώρισαν ποτέ, τις περισσότερες φορές. Τις απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν και εργάζονται την εποχή του κορονοϊού οι εποχικοί ξένοι εργάτες στις ευρωπαϊκές φάρμες που επιδοτούνται πλουσιοπάροχα από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε. αναδεικνύει πολύμηνη πανευρωπαϊκή κοινή έρευνα του Lighthouse Reports σε συνεργασία με τα Der Spiegel, Mediapart και Euronews. Κοινό συμπέρασμα είναι πως οι εποχικοί εργάτες είναι εξίσου αόρατοι στη νότια όσο και στη βόρεια Ευρώπη. Η εκμετάλλευσή τους είναι συστηματική, οι συνθήκες εργασίας συχνά επικίνδυνες, αν όχι απάνθρωπες, οι συνθήκες ενδιαίτησης προσομοιάζουν συχνά με αυτοσχέδιους οικισμούς τύπου φαβέλα, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές υγιεινής, χωρίς πόσιμο νερό, αποχέτευση και ηλεκτρικό. Οι εποχικοί εργάτες τυγχάνουν εκτεταμένης εκμετάλλευσης, με τον εκπρόσωπο της γαλλικής CGT, Μπερνάρ Ντεγκρέ, να κάνει λόγο για «έναν τρόπο επιχειρείν που μπορούμε να τον παρομοιάσουμε με διακίνηση ανθρώπων. Οι προσλήψεις γίνονται κυρίως σε τρίτες χώρες και δίνονται υποσχέσεις για μεροκάματα και συνθήκες εργασίας που δεν τηρούνται καθόλου. Αντίθετα, οι συνθήκες εργασίας και διαμονής είναι απάνθρωπες και απαράδεκτες». Αν στον Νότο το μοντέλο εκμετάλλευσης των εποχικών εργατών γης είναι σχετικά «πρωτόγονο», στον Βορρά τη βρόμικη δουλειά την κάνουν κυρίως οι ενδιάμεσες εταιρείες που νοικιάζουν εργαζόμενους. Τους χρεώνουν –σχεδόν πάντα με υπερβολικά και ανεξέλεγκτα ποσά– τη μεταφορά από τη χώρα καταγωγής τους, συχνά τη Ρουμανία ή την Πολωνία, την ενδιαίτηση και κάθε άλλο έξοδο, δεν τους ασφαλίζουν, τους απολύουν χωρίς καμία αποζημίωση αν τραυματιστούν ή αρρωστήσουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, δεν τηρείται καμία αργία, δουλεύουν ακατάπαυστα, ενώ δεν πληρώνονται υπερωρίες. Συνήθως στο τέλος της σεζόν, η οποία διαρκεί περίπου δύο με τρεις μήνες, λαμβάνουν πολύ λιγότερα, έως και τα μισά, χρήματα από όσα υπολόγιζαν ή τους είχαν υποσχεθεί οι ενδιάμεσοι επιτήδειοι. Οι εποχικοί εργάτες γης δεν γνωρίζουν αν και ποια δικαιώματα έχουν, ενώ είναι συχνά σε τέτοια ένδεια, που αποτελούν εύκολα θύματα για τους εκμεταλλευτές τους. Ο Φαμπιέν Τρουχίλο της γαλλικής ΠΑΣΕΓΕΣ επισημαίνει ότι «η κρίση του κορονοϊού έφερε στην επιφάνεια προβληματικές συνθήκες που τις καταδικάζουμε εδώ και δεκαετίες. Πρόκειται για ένα δομημένο σύστημα “σκλαβοπάζαρου”. Οι εργάτες φοβούνται τόσο πολύ για αντίποινα, που δεν τολμούν ούτε καν να μιλήσουν με τους συνδικαλιστές».
14
07

Nona Fernandez Silanes: Η “χιλιάνικη άνοιξη” είναι η απαίτηση για μια βαθιά αλλαγή προς μια κοινωνία λιγότερο άδικη

Στις 18 Οκτωβρίου του 2019 ξεκίνησε στη Χιλή μια κοινωνική εξέγερση που ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα ζούσα. Οι πολίτες, κουρασμένοι από δεκαετίες αποχαλινωμένου και καταχρηστικού νεοφιλελευθερισμού, αποφάσισαν να διαδηλώσουν διεκδικώντας αξιοπρέπεια στη ζωή τους. «Η Χιλή ξύπνησε» ήταν το σύνθημα, διότι όλη αυτή η βίαιη και επισφαλής πραγματικότητα της κάθε μέρας είχε γίνει ένας εφιάλτης ανυπόφορος. Η εξέγερσή μας είναι μια φωτεινή εκδήλωση αυθόρμητης δημιουργικότητας, ενέργειας και συλλογικής δουλειάς που όμοιά της δεν έχει συμβεί στη Χιλή εδώ και πολλά πολλά χρόνια. Η απάντηση της κυβέρνησης Πινιέρα ακολούθησε μια δικτατορική λογική, καθώς επέβαλε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, απαγόρευση κυκλοφορίας, ενώ οι άνθρωποί της έχουν διαπράξει δολοφονίες και μία από τις πιο αδιανόητες βαρβαρότητες – τις σκόπιμες βλάβες στα μάτια. Χιλιάδες θύματα τραυματίστηκαν στα μάτια ή έχασαν την όρασή τους, κάτι που μας παραπέμπει σε σκηνές από ελληνική τραγωδία. Τώρα, η υγειονομική κρίση έχει αποκαλύψει ακόμη περισσότερο την κοινωνική κρίση. Το κουτί της Πανδώρας έχει ανοίξει, το όνειρο τελείωσε. Η καρτ ποστάλ της “χώρας-σε-τροχιά-ανάπτυξης” βάφτηκε κόκκινη στις ζώνες υψηλής μετάδοσης του ιού, εκεί όπου η επισφάλεια και η εξαθλίωση, κρυμμένες επί δεκαετίες, συσσωρεύονται και παίρνουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Εκεί όπου η ανισότητα μας πνίγει σαν κύμα. Και όποιος μέχρι τις 18 Οκτωβρίου προσπερνούσε αυτήν την κατάσταση, σήμερα δεν μπορεί να συνεχίσει να την αγνοεί. Η «χιλιάνικη άνοιξη», όπως την αποκαλείτε, είναι η απαίτηση για μια βαθιά αλλαγή προς μια διαφορετική κοινωνία, λιγότερο καταχρηστική, λιγότερο άδικη, με ένα κράτος πιο ισχυρό που δεν θα αφήνει τους πολίτες σε αυτή την απόλυτη ορφάνια. Είναι η απαίτηση για μια κοινωνία με μεγαλύτερη ισότητα, περισσότερη δημοκρατία, μια κοινωνία πιο τρυφερή, στην οποία η αξιοπρέπεια θα είναι ο κανόνας και όχι ένα προνόμιο.
21
06

Νάσος Ηλιόπουλος: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ποντάρει στην φθορά της κυβέρνησης

Το πρόγραμμα «Μένουμε Ορθιοι» αποτέλεσε μια απάντηση στις άμεσες ανάγκες της στιγμής. Ορισε μάλιστα και ένα μοντέλο αντιπολίτευσης σαφέστατα διακριτό από αυτό που έκανε η Ν.Δ. Θυμόμαστε όλοι τον κ. Χατζηδάκη σχεδόν να παρακαλάει τον κ. Μοσκοβισί να κοπούν οι συντάξεις και το αφορολόγητο έτσι ώστε μέσα από την καταστροφή να κερδίσει μερικούς πόντους η παράταξή του. Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ποντάρει χαιρέκακα στην κατάρρευση. Προτείνει σήμερα ένα άμεσα υλοποιήσιμο πρόγραμμα ακριβώς για τη στήριξη και θωράκιση της κοινωνίας. Είναι σωστή όμως η παρατήρηση ότι δεν μπορούμε να σταθούμε εκεί. Χρειαζόμαστε κάτι συνολικότερο. Η πανδημία ανοίγει -με τον γνωστό απρόβλεπτο τρόπο που έχουν οι κρίσεις- τη στρατηγική συζήτηση και θέτει ερωτήματα για το πώς μπορούν να αναδιαταχθούν ριζικά οι κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις. Εκεί, και με ορίζοντα το συνέδριό μας, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να εργαστεί εντατικά. Να εμπνεύσει ξανά την εμπιστοσύνη ότι υπάρχουν οι ιστορικές δυνατότητες για ριζικές τομές και συγκρούσεις, με ορίζοντα τα συμφέροντα και τα δικαιώματα της κοινωνικής πλειοψηφίας.
16
05

Νίκος Βούτσης: Ερχονται ισχυρές κοινωνικές συγκρούσεις και πολιτικές μετατοπίσεις

Είμαι βέβαιος ότι όλες και όλοι στην ηγεσία του κόμματος, ιδιαίτερα μάλιστα και σε πρώτη ευθύνη ο πρόεδρός του Αλ. Τσίπρας, αισθανόμαστε ακέραιη και βαριά την ευθύνη για την αναδιαμόρφωση στις νέες συνθήκες της σύγχρονης αριστερής ταυτότητας του κόμματος στην καρδιά της ευρύτερης δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης της χώρας. Η συνεχής αυτή προσπάθεια έχει βαθύ αξιακό και ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο στο έδαφος της ανάκτησης της ηγεμονίας των προοδευτικών απόψεων μέσα στην κοινωνία και σε αντιστοίχιση με έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη για τη σύγκλιση αριστερών, ριζοσπαστικών, οικολογικών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων που εγκαταλείπουν την πρόσδεση σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αυτή η προσπάθεια δεν επιγράφεται ούτε εξαντλείται σε μία αντιπολίτευση «εντίμων» εναντίον «ανεντίμων» πολιτικών αντιπάλων. Εμπεριέχει τη δημοκρατική θεσμική προσήλωση στην πάλη για ριζική αλλαγή θεσμών και καθεστωτικών νοοτροπιών και αγκυλώσεων. Δίνει σύγχρονο νόημα στην «αντιδεξιά» κουλτούρα και διαμορφώνει ένα ποιοτικά διαφορετικό ύφος για την εξουσία και τη διακυβέρνηση από αυτό που διαχρονικά η συντήρηση και βέβαια η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί. Είναι αυτονόητη βέβαια η αντίθεση σε λαϊκίστικες εξάρσεις που περιθωριακά ενδημούν σε όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν ή που προσδοκούν, όπως εμείς, μία νέα διακυβέρνηση της χώρας.
15
04

Οχι, δεν κινδυνεύουν όλοι εξίσου!

Την παροιμία «Οπου φτωχός κι η μοίρα του» θυμίζουν τα στοιχεία της εξάπλωσης του κορονοϊού σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες, αν και η συντριπτικά μεγαλύτερη επιβάρυνση των οικονομικά ασθενέστερων δεν είναι... παιχνίδι της μοίρας, αλλά προκύπτει από τη ζοφερή ταξική πραγματικότητα: συνωστισμός, ανάγκη για δουλειά και μετακίνηση με ΜΜΕ εκθέτουν τους εργάτες στον ιό πολύ περισσότερο. Ο μύθος της ισότητας απέναντι στον κορονοϊό καταρρίπτεται καθημερινά από την ίδια την πραγματικότητα, καθώς οι χάρτες που καταγράφουν την πορεία του COVID-19 όχι μόνο σε χώρες αλλά και σε πόλεις και γειτονιές αποκαλύπτουν πως όσο φτωχότερος είσαι τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχεις να μολυνθείς, να νοσήσεις και να πεθάνεις από τον ιό.
08
04

Η μεγάλη καραντίνα δικαιωμάτων και ελευθεριών

Καθώς ο φονικός κορονοϊός απλώνει έναν παγκόσμιο ιστό φόβου, ο κρατικός αυταρχισμός και η καταστολή παίρνουν εξαιρετικά επικίνδυνες διαστάσεις. Τα προεδρικά διατάγματα και οι ΠΝΠ υποκαθιστούν με ταχύτητα τις δημοκρατικές διαδικασίες, τα Κοινοβούλια υπολειτουργούν, στρατός και αστυνομία αποκτούν υπερεξουσίες. Στη μοιραία οικονομική ύφεση οι πρώτες «απαντήσεις» είναι απολύσεις κατά το δοκούν και συρρίκνωση εργασιακών/ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Το κρίσιμο ερώτημα για την επόμενη μέρα είναι τι θα μας κληροδοτήσει αυτό το καθεστώς έκτακτης ανάγκης.
04
04

Μέτρα για την υγειονομική κρίση: στο απυρόβλητο η ιδιοκτησία;

Η πολιτεία δεν επιτρέπεται να καθυστερήσει άλλο την παρέμβασή της σε δύο κρίσιμα πεδία. Αφενός να θέσει υπό τον έλεγχό της κάθε διαθέσιμο μέσο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας και αφετέρου να προστατεύσει τους πολίτες από αντικοινωνικές συμπεριφορές που προτάσσουν το κυνήγι του κέρδους έναντι της προστασίας της ζωής. Το Σύνταγμα παρέχει τη σχετική δυνατότητα. Χρειάζεται να αναληφθούν άμεσα και οι ανάλογες πολιτικές πρωτοβουλίες. (...) Το πλέγμα αυτών των συνταγματικών διατάξεων επιτρέπει μια σειρά από μέτρα, όπως: ● Επίταξη των υποδομών, του εξοπλισμού και του προσωπικού των ιδιωτικών κλινικών. Οι πόροι του δημόσιου συστήματος υγείας, ανθρώπινοι και υλικοί, ούτως ή άλλως πεπερασμένοι, είναι εξουθενωμένοι μετά την τραυματική εμπειρία της δημοσιονομικής προσαρμογής. Η ενσωμάτωση του ιδιωτικού τομέα υγείας στον σχεδιασμό αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης συνιστά επιτακτική αναγκαιότητα. ● Επίταξη παραγωγικών μονάδων, εργοστασίων και βιοτεχνιών, προκειμένου να κατευθύνουν την παραγωγή τους σε υγειονομικό υλικό και εξοπλισμό που βρίσκεται σε έλλειψη. ● Επιβολή διατίμησης σε είδη πρώτης ανάγκης στα οποία παρατηρούνται φαινόμενα αισχροκέρδειας, όπου δηλαδή ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης έχει οδηγήσει σε πολλαπλασιασμό τιμών. Ούτε οι πολίτες ούτε, πολύ περισσότερο, το εθνικό σύστημα υγείας επιτρέπεται να επιβαρύνονται με υπέρογκες δαπάνες μόνο και μόνο επειδή πράττουν το καθήκον τους στο πλαίσιο του σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εδώ δεν αρκούν οι ευχές ή παραινέσεις από την πλευρά της πολιτείας. ● Αναστολή της επιβολής αναγκαστικών μέτρων σε βάρος πολιτών που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις. Ούτε εδώ αρκούν οι εκκλήσεις στις διοικήσεις των τραπεζών.
04
04

Νίκος Φίλης: Η Ε.Ε. έχει μπει σε αναπνευστήρα

Η Ε.Ε. έχει μπει σε αναπνευστήρα. Το αίτημα για ευρω-ομόλογο, δηλαδή για αμοιβαιοποίηση του χρέους, στην ουσία επαναφέρει με μεγαλύτερη ορμή τη συζήτηση για ριζική αλλαγή της οικονομικής πολιτικής. Θα επιμείνει η κυρία Μέρκελ στην άρνησή της, όπως έκανε στην ελληνική κρίση, ή θα υποχρεωθεί σε συμβιβασμό που θα δούμε πόσο βιώσιμος θα είναι. Ηγέτες εννέα χωρών που αντιπροσωπεύουν το 60% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ καλούν την καγκελάριο να υποχωρήσει. Πρόκειται στην ουσία για ένα δεύτερο πολύ πιο ισχυρό αυτή τη φορά σύνθημα «Go back κυρία Μέρκελ», που τόσο είχε λοιδορηθεί στην ελληνική περίπτωση. Αυτή τη φορά όμως η αξίωση εδράζεται πάνω στο δράμα της Ιταλίας και της Ισπανίας, για το οποίο η Γερμανία και ο περίγυρός της επέδειξαν αδιαφορία, προξενώντας έτσι ένα βαθύ ψυχολογικό ρήγμα στην Ε.Ε., ένα τραύμα που δύσκολα θα επουλωθεί. Καθώς μάλιστα ενεργοποιεί δυο αντίρροπες δυνάμεις που και οι δυο μάχονται τη σημερινή αδιέξοδη αρχιτεκτονική της Ευρώπης με διαμετρικά αντίθετους στόχους. Από τη μια η πολιτική για περισσότερη κοινωνική και δημοκρατική Ευρώπη με ανθρωπιά και αλληλεγγύη και από την άλλη οι εθνικοί απομονωτισμοί, οι ακροδεξιές πολιτικές, ακόμη και οι αντιδημοκρατικές εκτροπές, όπως έδειξαν οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουγγαρία του αποκρουστικού κυρίου Ορμπαν. (...) Με την πανδημία κλείνει ο κύκλος του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80. Ξαφνικά όλοι προσβλέπουν στον ρόλο του κράτους. Αντιγράφω τον διαπρεπή γεωγράφο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, ο οποίος σημειώνει: «Αν οι μόνες πολιτικές που αποδίδουν είναι οι σοσιαλιστικές, τότε η άρχουσα ολιγαρχία θα κινηθεί για να εξασφαλίσει ότι αυτές δεν θα είναι λαϊκές σοσιαλιστικές, αλλά εθνικές σοσιαλιστικές. Καθήκον των δυνάμεων που προτείνουν μια αντικαπιταλιστική πολιτική είναι να εμποδίσουν μια τέτοια εξέλιξη» (ΕΠΟΧΗ, 29/3/2020). Στην ουσία επανέρχεται το φάντασμα του Μεσοπολέμου, σε μια περίοδο μάλιστα που ο ακροδεξιός ριζοσπαστισμός παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας σε Ε.Ε. και Αμερική. Η απάντηση δεν είναι η κεντρώα συναίνεση, αλλά ο αριστερός ριζοσπαστισμός που μπορεί να συναντηθεί με μια νέα κοινωνική εμπειρία και διαθεσιμότητα.