Ραγκίπ Ντουράν

Τα τουρκικά ΜΜΕ και η κοινή γνώμη συζήτησαν την περασμένη εβδομάδα για το θάνατο ενός 20χρονου φοιτητή και μιας 30χρονης γυναίκας σε τραγικές συνθήκες. Αυτοί οι δύο ξεχωριστοί θάνατοι έχουν θρησκευτικές και πολιτικές διαστάσεις. Στην πρώτη περίπτωση, πρόκειται για την αυτοκτονία του Ενές Καρά, δευτεροετούς φοιτητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Firat στην πόλη Έλαζιγ (Ανατολική Ανατολία). Ο Καρά άφησε ένα γράμμα και ένα βίντεο, εξηγώντας τους λόγους για τον τερματισμό της ζωής του. Κατόπιν αιτήματος των γονέων του, έμενε σε μία φοιτητική εστία που διοικείται από μια θρησκευτική, ριζοσπαστική ισλαμιστική, αίρεση, την Κοινότητα Nour, η οποία ιδρύθηκε από τον Σαΐντ Νουρσί (1878-1960). «Βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον, όπου έχω χάσει κάθε χαρά της ζωής», είχε γράψει ο Ενές. Δήλωνε άθεος και διαμαρτυρόταν για την καταστολή των επικεφαλής της εστίας: «Δεν αισθάνομαι ελεύθερος εδώ. Έχω μόλις 3 από τις 24 ώρες της μέρας για τον εαυτό μου. Μας αναγκάζουν να διαβάζουμε θρησκευτικά βιβλία. Επιπλέον, πήραν το φορητό υπολογιστή μου», είχε δηλώσει. Όσον αφορά στη δεύτερη περίπτωση θανάτου, πρόκειται για την Οζγκέ Νουρ Τεκίν, μια 30χρονη παντρεμένη γυναίκα με ένα παιδί, κάτοικο Άγκυρας. Είχε ψυχολογικές διαταραχές, ο σύζυγός της και οι γονείς της είχαν ζητήσει τη συμβουλή ενός ψευτοϊμάμη από το Καϊσερί (Κεντρική Ανατολία), τον Ερντάλ Καγιά. Ο τελευταίος είχε προτείνει στο σύζυγο να δώσει 100 ξυλιές στους γλουτούς της συζύγου του, να θυσιάσει ένα πρόβατο και να προσευχηθεί για πολύ καιρό, «για να βγάλει το τζίνι που βρίσκεται στην κοιλιά της γυναίκας»! Συμβουλές που πραγματοποιήθηκαν με τη συνεργασία των μελών της οικογένειας και η Τεκίν υπέκυψε στα τραύματά της. Η αστυνομία συνέλαβε αρχικά τον ψευτοϊμάμη, το σύζυγο και ορισμένα μέλη της οικογένειας, αλλά ο εισαγγελέας τους άφησε αργότερα ελεύθερους.

Ο Ερντογάν ανακοίνωσε την Τετάρτη, ως κατώτατο μισθό στον δημόσιο τομέα («SMIC»), 4253 τουρκικές λίρες (265 δολάρια ΗΠΑ). Είναι πράγματι, αύξηση 40% περίπου με βάση την τουρκική λίρα, αλλά μείωση 15% περίπου με βάση το δολάριο ΗΠΑ! Η κυβέρνηση θέλει να φανεί ότι «οι σκοτεινές δυνάμεις», «οι ξένοι που δεν θέλουν να δουν μια ισχυρή Τουρκία», «τα συμφέροντα και τα λόμπι του δολαρίου», «οι Δυτικοί» ή ακόμη και οι «ιμπεριαλιστές» θέλουν την καταστροφή της Τουρκίας, το τέλος του Ισλάμ και τη διαίρεση του έθνους. Οι περισσότεροι πλέον πολίτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που στο παρελθόν ψήφισαν τον Ερντογάν, δεν πιστεύουν πλέον σε αυτές τις εξηγήσεις. Η σκέψη και η αίσθηση της ανάλυσης και της σύνθεσης γίνονται σαφέστερες, όταν οι τσέπες αρχίζουν να αδειάζουν και ειδικά όταν κάποιος αρχίζει να πεινά.

Εφεξής, η Κίνα, ή ακριβέστερα το κινεζικό μοντέλο ανάπτυξης, είναι το νέο παιχνίδι του Προέδρου. «Θα παράγουμε πολλά και θα εξάγουμε πολλά, όπως οι Κινέζοι», ονειρεύεται. Οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί επιστήμονες σημειώνουν ότι το κινεζικό μοντέλο βασίζεται σε πολύ χαμηλούς μισθούς, σε έναν εργασιακό χώρο χωρίς συνδικάτα, σε κρατικές ενισχύσεις και φυσικά σε παντελή έλλειψη της δημοκρατίας. «Αυτό το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί μόνο κάτω από ένα αυταρχικό καθεστώς», όπως στη Χιλή του Πινοσέτ, λένε οι περισσότεροι οικονομολόγοι. Επιπλέον, η Τουρκία δεν έχει, ούτε την υποδομή, ούτε το ανθρώπινο δυναμικό της Κίνας, προσθέτει. Η σκληρά αντιαμερικανική, φιλορωσική και φιλο-Κινεζική ομάδα που σχηματίστηκε από τους στρατιωτικούς και γραφειοκράτες του Παλαιού Καθεστώτος, το «Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας» («VP») με επικεφαλής τον Ντογού Πέριντσεκ, είναι, λέγεται, ο αρχιτέκτονας αυτού του μοντέλου. Ο Πέριντσεκ, πρώην μαοϊκός νέος φίλος του Ερντογάν, πρότεινε πρόσφατα την απαγόρευση της χρήσης του δολαρίου ΗΠΑ για την καταπολέμηση της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Εθνικιστές, μιλιταριστές και κρατιστές, όπως ο Ερντογάν, όλοι τηρούν σιγή ιχθύος για την άνευ προηγουμένου καταστολή από το Πεκίνο, της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων στην Κίνα. Το σύνθημα των Τούρκων συντηρητικών στη δεκαετία του '50 ήταν «Η Τουρκία θα γίνει μία μικρή Αμερική». Αυτό δεν έγινε πραγματικότητα. Έτσι τώρα αλλάζουμε ήρωες!

Το ίδιο το Κράτος και η κυβέρνηση έστησαν αυτήν τη λατρεία της προσωπικότητας. Αλλά τα τουρκικά λαϊκά στρώματα σέβονται, επίσης, αυτόν τον «ηγέτη που έσωσε τη χώρα». Ένα μεγάλο μέρος του κόσμου της αριστεράς εκτιμά πολύ τον Μουσταφά Κεμάλ και τον αντιμετωπίζει ως έναν Μεγάλο Επαναστάτη. Υπάρχουν, ωστόσο, τέσσερις τουλάχιστον ομάδες που αποτελούν εξαίρεση στον αγώνα εγκωμιασμού του Ατατούρκ: - Οι Κούρδοι, διότι υπήρξαν μεγάλες επιχειρήσεις (1925 και 1937) «κάθαρσης» κατά των Κούρδων, επί θητείας ήδη του Ατατούρκ ως Προέδρου της Δημοκρατίας. Επιπλέον, οι σημερινοί Κούρδοι ουδόλως συμφωνούν με τις εθνικιστικές ή ακόμη και ρατσιστικές θέσεις της κεμαλικής περιόδου, συμπεριλαμβανομένης της θέσης και της εφαρμογής του Έθνους-Κράτους που αρνείται ακόμη και την ύπαρξη των Κούρδων. - Οι Ισλαμιστές, διότι ο Ατατούρκ είχε αγωνιστεί με αποφασιστικό τρόπο κατά της ισλαμιστικής αντίδρασης. Είχε απαγορεύσει τις ισλαμικές αιρέσεις, τα ιδιωτικά ισλαμικά σχολεία (μεντρεσέδες). Ένθερμος υπερασπιστής και αρχιτέκτονας της τουρκικού τύπου κοσμικότητας, ο Ατατούρκ εγκωμίαζε την Επιστήμη έναντι της προπαγάνδας της Πίστης. - Οι μη μουσουλμανικές μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή οι Αρμένιοι, οι Έλληνες και οι Εβραίοι. Ο Μουσταφά Κεμάλ πίστευε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία διαλύθηκε εξαιτίας των μη τουρκικών και μη μουσουλμανικών μειονοτήτων που λειτούργησαν ως η πέμπτη φάλαγγα των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Αρκετά εκατομμύρια Αρμένιοι, Έλληνες και Εβραίοι εκδιώχθηκαν από την πατρίδα τους, σφαγιάστηκαν ή απελάθηκαν. - Τέλος, η ριζοσπαστική αριστερά, που προσπαθεί να κάνει μία ισορροπημένη αξιολόγηση, πιστεύει ότι οι πολιτικές αδυναμίες του Ατατούρκ υπερτερούν των προσόντων του. Αντιπροσωπεύοντας τις άρχουσες τάξεις, ο Ατατούρκ, σύμφωνα με τη μαρξιστική αριστερά, σκότωσε τους κομμουνιστές ηγέτες της εποχής, ήξερε πώς να κάνει τακτικές συμμαχίες με τις ξένες δυνάμεις και δεν ήταν ισχυρός υπερασπιστής της Δημοκρατίας.

Ένας Γάλλος συνάδελφος που υπηρετεί στην Κωνσταντινούπολη εδώ και 20 χρόνια δεν σταματούσε να δηλώνει ευτυχισμένος για την επαγγελματική του δραστηριότητα ως ανταποκριτή στην Τουρκία: «Εδώ είναι υπέροχα. Υπάρχουν πέντε τουλάχιστον καυτά θέματα προς κάλυψη καθημερινά. Επιπλέον, η ατζέντα αλλάζει σχεδόν κάθε δύο ώρες. Ποτέ δεν ξέρουμε τι θα κυριαρχήσει στα ΜΜΕ δύο ώρες αργότερα και γρήγορα ξεχνούμε τι συνέβη προχθές. Αλλά, ωστόσο, είναι καλό να εργάζεσαι ως δημοσιογράφος στην Τουρκία. Αυτή η χώρα είναι ένας παράδεισος για τη δημοσιογραφία». Πιθανώς, έχει δίκιο, αλλά υπάρχουν σίγουρα κάποιες συμπληρωματικές «αποχρώσεις». Πράγματι πέντε θέματα κυριάρχησαν στην τουρκική κοινή γνώμη την περασμένη εβδομάδα: - Η προετοιμασία στρατιωτικής επίθεσης κατά των Κούρδων στη Συρία - Η μη αναστρέψιμη υποτίμηση της τουρκικής λίρας - Η αποτυχία του τουρκικού καθεστώτος στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας - Η κυβέρνηση εξακολουθεί να μην ελέγχει ή να διαχειρίζεται την πανδημία του κορωναϊού: 28.465 νέα κρούσματα και 198 νέοι θάνατοι την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου. - Τέλος, οι παρατυπίες και η παράνομη δράση του Ιδρύματος Νεολαίας («TUGVA») με επικεφαλής το γιο του Προέδρου Ερντογάν αποκαλύφθηκαν από ένα δημοσιογράφο.

Πρώην ψηφοφόροι του Ερντογάν, μουσουλμάνοι ελαφρώς ισλαμιστές γενικά, που πλούτισαν χάρη στο προεδρικό καθεστώς, βλέπουν τώρα την αποδυνάμωση του σημερινού συστήματος. Πλέον, δεν θα ψηφίσουν το κυβερνών κόμμα, αλλά δεν ξέρουν πού να πάνε. Πρόκειται για το 20% των ψηφοφόρων που δηλώνουν αναποφάσιστοι. Οι δημοσκοπήσεις έχουν προκαλέσει την ανησυχία τους. Επιπλέον, το κόμμα του Ερντογάν αντιμετωπίζει πλέον προβλήματα με τους εταίρους του. Η οικονομική, υγειονομική και διπλωματική κρίση δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Οι ανησυχούντες Συντηρητικοί έχουν δίκιο, διότι δεν έχουν απάντηση σε ένα ζωτικό ερώτημα: Τι θα γίνει με εμάς, όταν φύγει ο Ερντογάν; Φοβούνται μήπως δικαστούν και καταδικαστούν. Φοβούνται μήπως χάσουν τα πλούτη τους που απέκτησαν παράνομα ή αθέμιτα. Το κόμμα του Ερντογάν, το «AKP», θα έπρεπε να έχει περισσότερα από 9 εκατομμύρια μέλη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Ωστόσο, περισσότερα από ένα εκατομμύριο μέλη εγκατέλειψαν το κόμμα από τις αρχές του 2020, σύμφωνα με τον Άρειο Πάγο, την αρχή που ελέγχει τα πολιτικά κόμματα. Αρκετές δεκάδες επιχειρηματίες και μεγάλες εμπορικές εταιρίες, πρώην υποστηρικτές του Ερντογάν εγκατέλειψαν την τουρκική αγορά, για να εγκατασταθούν στο εξωτερικό. «Σε μία χώρα, όταν δεν υπάρχουν Νόμοι, δεν ασκείται η ελευθερία των επιχειρήσεων», πιστεύουν. «Όλοι, παλιοί και νέοι υποστηρικτές του Ερντογάν, τα μέλη της αντιπολίτευσης, όλοι ανησυχούν. Διότι κανείς -συμπεριλαμβανομένων αυτών που βρίσκονται στην εξουσία- δεν ξέρει τι θα συμβεί στο εγγύς μέλλον. Κανονικά, υπό τις παρούσες συνθήκες, οι αρχές θα έπρεπε να ανησυχούν», αναλύει ένας εξόριστος στη Γαλλία Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών.