Κύρκος Δοξιάδης

20
02

Ας ξεχάσουμε την Κεντροαριστερά

Οι πολιτικές δυνάμεις που τοποθετούνται στο φάσμα Αριστερά-Δεξιά δεν ορίζονται επί τη βάσει μιας τυπικής λογικής ταξινομίας, όπως θα ήθελε μια θετικιστική προσέγγιση της πολιτικής. Συγκροτούνται ή δεν συγκροτούνται με ιστορικά συγκεκριμένο τρόπο, δηλαδή ανάλογα με τις ανάγκες και στρατηγικές επιλογές των ταξικών και ευρύτερα κοινωνικών δυνάμεων που προκύπτουν στις εκάστοτε ιστορικές συνθήκες. Αν με τον όρο «Κεντροαριστερά» εννοούμε τη μεταπολεμική ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία (και κατά κανόνα αυτό εννοούμε), τούτη προέκυψε στο πλαίσιο μιας κοινωνικής συναίνεσης στο εσωτερικό των καπιταλιστικών χωρών, ίσως ανεπανάληπτης στην ευρωπαϊκή Ιστορία, που η «χρυσή της εποχή» δεν κράτησε παραπάνω από δυόμισι δεκαετίες. Η «Κεντροαριστερά», ήτοι η Σοσιαλδημοκρατία, ήταν η πολιτική έκφραση όχι των συμφερόντων των «μεσαίων τάξεων», αλλά αυτής ακριβώς της κοινωνικής συναίνεσης, που με τη σειρά της υπήρξε το αποτέλεσμα ενός ευρύτερου συμβιβασμού μεταξύ των αντικρουόμενων στρατηγικών των ανώτερων και των κατώτερων τάξεων, στις πολύ συγκεκριμένες συνθήκες του ευρωπαϊκού καπιταλισμού κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Η εν λόγω συναίνεση στο πολιτικό επίπεδο εκδηλωνόταν και από το γεγονός ότι το κοινωνικό κράτος και ο κεϊνσιανός παρεμβατισμός ήταν πρακτικές που σε σημαντικό βαθμό ενστερνίζονταν και τα «καθαυτό αστικά», φιλελεύθερα και συντηρητικά κόμματα.
Περισσότερα »
06
02

Η διάχυση της ακροδεξιάς ιδεολογίας

Η ακροδεξιά «μετάλλαξη» της σημερινής Νέας Δημοκρατίας δεν είναι παρά η έμπρακτη διακήρυξη του κόμματος της ελληνικής άρχουσας τάξης ότι «το διάλειμμα της Μεταπολίτευσης τελείωσε, τα κεφάλια μέσα». Οσο για το Μακεδονικό, η τεράστια επένδυση προπαγάνδας και ιδεολογίας που αφιερώθηκε σε αυτό από την εν λόγω τάξη, τόσο μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού» όσο και τώρα, εξηγείται από το ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις που την εκφράζουν, προεξάρχοντος του πρωτοπαλίκαρου του «γεφυροποιού» Αβέρωφ, τότε όπως και τώρα, διείδαν σε αυτό μια χρυσή ευκαιρία η φασίζουσα ιδεολογία της μετεμφυλιακής Δεξιάς να καταστεί επιτέλους ηγεμονική.
Περισσότερα »
24
01

Η διαφωνία των Πρεσπών

Στην εποχή του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, κατά την οποία η (καπιταλιστική) οικονομία απογυμνώνεται από τα ιδεολογικο-πολιτικά της φτιασίδια και προβάλλει ως αυτό που πράγματι είναι, δηλαδή ένα σύστημα ανελέητου ανταγωνισμού και αντίστοιχων κανονιστικών αρχών όπου το δέον είναι η επικράτηση των ισχυρότερων, το οικονομικό επίπεδο δεν επικαθορίζει απλώς τα άλλα δύο, τείνει να τα υποκαταστήσει. Σε περιόδους κρίσης και συνακόλουθης κοινωνικής πόλωσης, τα ιδεολογικά και πολιτικά ζητήματα επανακάμπτουν κυρίως από την Αριστερά –όπου αυτή καθίσταται επαρκώς ισχυρή εννοείται. Τότε προκύπτει η εξής ενδιαφέρουσα κατάσταση: όσον αφορά το κυρίαρχο κοινωνικό καθεστώς, ο επικαθορισμός μεταξύ επιπέδων συνίσταται στον τρόπο με τον οποίο το οικονομικό στοιχείο συναρθρώνει τα άλλα δύο επίπεδα ούτως ώστε να εξυπηρετούνται οι στρατηγικοί του στόχοι. Στην πολιτική διαμάχη τα αστικά κόμματα αφήνουν κατά μέρος τις μεταξύ τους έριδες και διαφορές και συνενώνουν τις δυνάμεις τους έναντι του κοινού εχθρού, που είναι το κόμμα ή τα κόμματα της Αριστεράς (στον βαθμό που αυτά κρίνονται αρκούντως απειλητικά για το καθεστώς εννοείται –δεν αναφέρομαι σε περιπτώσεις όπως το σημερινό ΚΚΕ). Και στη σφαίρα της ιδεολογίας ανευρίσκεται κάποιο ιδεολόγημα ικανό να υπερκεράσει τις όποιες προσπάθειες της Αριστεράς για δική της ιδεολογική ηγεμόνευση. Το οικονομικό στοιχείο εδώ είναι εκείνο που ενοποιεί τις ετερογενείς και συχνά αντιφατικές πολιτικές και ιδεολογικές στοχεύσεις και πρακτικές. Με τον όρο «οικονομικό στοιχείο» δεν αναφέρομαι σε χρηματοπιστωτικά μεγέθη αλλά στις ταξικές (εξ ορισμού) σχέσεις παραγωγής. Η ταξική αλληλεγγύη που επιδεικνύεται στις μέρες μας μεταξύ των ποικιλόμορφων αστικών πολιτικών και ιδεολογικών δυνάμεων είναι σχεδόν συγκινητική. Αναρωτιέμαι πόσοι εξ όσων μετείχαν στο συλλαλητήριο της Κυριακής είχαν επίγνωση του ταξικού χαρακτήρα αυτής τους της μέθεξης.
Περισσότερα »
10
01

Οι εκλογές, το Μακεδονικό, η Αριστερά

Οσο και αν εξακολουθεί να διαρρηγνύει τα ιμάτιά της για τον «ευρωπαϊσμό» της, η εθνικιστική στροφή της Ν.Δ. μεθοδεύεται με τρόπο που στενεύει καθοριστικά τα περιθώρια ελιγμών που η ίδια αφήνει στον εαυτό της. Η υιοθέτηση της φτηνής ακροδεξιάς προπαγάνδας, ότι η κυβέρνηση «αντάλλαξε το Σκοπιανό με τη μη περικοπή των συντάξεων», αποκαλύπτει πως η ίδια η Δεξιά έτσι ακριβώς βλέπει τα πράγματα. Με απλά λόγια, πως αν κάνει εκείνη κυβέρνηση και θέλει να μείνει συνεπής προς την «εθνικά υπερήφανη» (ήτοι εθνικιστική) στάση της, τούτο θα έχει ολέθριες οικονομικές συνέπειες για τη χώρα.
Περισσότερα »
28
12

Το κρίσιμο 2019

Η βασική αιτία για τον ακραίο κρατικό αυταρχισμό που επικράτησε στις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού» συνίσταται στο ότι η κατάργηση της δημοκρατίας ισοδυναμούσε με την απόπειρα αυταρχικής κατάργησης των ίδιων των ταξικών αγώνων. Μια απόπειρα που, εκτός του ότι ήταν καταδικασμένη εκ των πραγμάτων στην αποτυχία, εγκαθίδρυσε και την τυραννία που δυσφήμησε το όνομα του σοσιαλισμού άγνωστο μέχρι πότε.
Περισσότερα »
13
12

Κύρκος Δοξιάδης: Ο καθωσπρέπει εθνικισμός

Πρόκειται για έναν εθνικισμό που έχει οριστικά πάρει διαζύγιο από τον «δημοκρατικό πατριωτισμό», από τη δημοκρατία εν γένει, από τον Διαφωτισμό σε οποιαδήποτε από τις παρακαταθήκες του. Ο δρόμος για τον εθνικοσοσιαλισμό είναι ορθάνοιχτος. Και τούτο ισχύει τόσο για τα συλλαλητήρια όσο και για τις μαθητικές καταλήψεις. Αυτό (παριστάνουν ότι) δεν καταλαβαίνουν όσοι θέτουν την (επιφανειακά) αφελέστατη ερώτηση: «Μα είναι δυνατόν να υπονοείτε ότι οι μετέχοντες σε συλλαλητήρια και οι μαθητές που διαμαρτύρονται με καταλήψεις είναι ακροδεξιοί;» Η προφανής απάντηση είναι: «Κι αν δεν είναι ήδη, τρέχουν ολοταχώς προς τα εκεί». Η άρχουσα τάξη τα γνωρίζει όλα αυτά, αλλά διακατέχεται από έναν απύθμενο κυνισμό, που οφείλεται κυρίως στο ότι ποτέ της δεν κατάφερε να αποκτήσει την περιπόθητη ηγεμονία που θα εξασφάλιζε την κυριαρχία της. (...) Οι ηγέτιδες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις, απέναντι στις κυριαρχούμενες τάξεις, οφείλουν να προσφέρουν (και υλικές δυνατότητες για αξιοπρεπή διαβίωση), να δείχνουν (κατά τρόπο πειστικό) ότι συμπάσχουν, να ελέγχουν και να καθοδηγούν (και όχι μόνο να καταστέλλουν). Αν κάτι χαρακτηρίζει διεθνώς την άρχουσα τάξη στην παρούσα φάση του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού είναι ότι τούτη την αρχαία συνταγή την έχει γραμμένη στα αρχαιότερα των υποδημάτων της. Οφείλουμε να είμαστε υπερήφανοι για τη δική μας άρχουσα τάξη. Σε ανύποπτο χρόνο, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, πριν καλά καλά επικρατήσει πλήρως ο νεοφιλελευθερισμός, με τον «καθωσπρέπει εθνικισμό» της αποκλειστικής ελληνικότητας της Μακεδονίας, επινόησε μια εύκολη λύση στο δύσκολο πρόβλημα της ηγεμονίας. Κι ας πρόκειται για λύση που πιθανότατα οδηγεί στην εύκολη «ηγεμονία» του φασισμού.
Περισσότερα »
09
11

ΔΙΑ­ΧΩ­ΡΙ­ΣΜΟΣ ΚΡΑ­ΤΟΥΣ – ΕΚ­ΚΛΗ­ΣΙΑ­Σ: Ένα πρα­κτι­κό ζή­τη­μα για την Αρι­στε­ρά

Η Αρι­στε­ρά στην Ελλά­δα, ό­πως η Αρι­στε­ρά κά­θε χώ­ρας, πα­σχί­ζει να κα­τα­στεί η­γε­μο­νι­κή ε­πι­κα­λού­με­νη συ­χνά στοι­χεία ε­θνι­κής ταυ­τό­τη­τας και ι­στο­ρίας, στο πλαί­σιο πά­ντα ε­νός ρι­ζο­σπα­στι­κά εν­νοού­με­νου «δη­μο­κρα­τι­κού πα­τριω­τι­σμού» -ο ο­ποίος δυ­νά­μει προσ­λαμ­βά­νει α­ντιι­μπε­ρια­λι­στι­κά έως και α­ντι­κα­πι­τα­λι­στι­κά πρό­ση­μα. Το πρό­βλη­μα εί­ναι πως στη χώ­ρα μας τού­τη, η ε­θνι­κή ταυ­τό­τη­τα «πά­ει πα­κέ­το» με τα πα­σι­φα­νώς προ-νεω­τε­ρι­κά και α­ντι-Δια­φω­τι­στι­κά στοι­χεία της ελ­λη­νοορ­θο­δο­ξίας. Εξ ου και η προ­α­να­φερ­θεί­σα «α­μη­χα­νία». Για τους λό­γους που προ­σπά­θη­σα να ε­ξη­γή­σω, το πρό­βλη­μα για την Αρι­στε­ρά δεν εί­ναι θεω­ρη­τι­κό ή «με­τα­φυ­σι­κό», εί­ναι πρα­κτι­κό. Για την Αρι­στε­ρά, ο δια­χω­ρι­σμός κρά­τους και εκ­κλη­σίας δεν εί­ναι μό­νο τι θα γρά­φει το Σύ­νταγ­μα. Εί­ναι το ξή­λω­μα των πρα­κτι­κών που έ­χουν συ­γκρο­τή­σει και ε­ξα­κο­λου­θούν να συ­γκρο­τούν ταυ­τό­τη­τες ε­δώ και του­λά­χι­στον ε­νά­μι­σι αιώ­να –που κά­πο­τε ό­μως πρέ­πει να αρ­χί­σει. Αν ό­χι τώ­ρα, πό­τε; Αν ό­χι α­πό την κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς, α­πό ποιον;
Περισσότερα »
31
10

Νόμος και εξουσία

Ο λαϊκότροπος όρος «λαμογιά», με τον τρόπο που κατά κανόνα τουλάχιστον χρησιμοποιείται, σηματοδοτεί μια εξουσιαστική στην ουσία της πρακτική, κατά την οποία οι ισχυροί του κόσμου τούτου είναι σε θέση να ενεργούν όχι «ακριβώς» παραβαίνοντας τον νόμο, δεδομένου ότι η ισχύς που διαθέτουν τους επιτρέπει να επιδρούν και στον ίδιο τον νόμο, είτε κατά τη θέσπισή του είτε κατά την εφαρμογή του είτε κατά την τήρησή του. Η «λαμογιά» είναι η λέξη που αποκαλύπτει πως ο σύγχρονος –εγχώριος αλλά όχι μόνο– νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, τη στιγμή ακριβώς που ομνύει στο όνομα της «αξιοκρατίας» και του «θεμιτού ανταγωνισμού», στηρίζεται ο ίδιος σε πρακτικές που διαρκώς μας θυμίζουν την «πικρή αλήθεια» πως κάποιοι έχουν πιο ίσες ευκαιρίες και διαθέτουν περισσότερη ισονομία από τους άλλους (για να παραφράσουμε και τον Οργουελ, που είθισται να παρατίθεται ως καυστική σάτιρα στο καθεστώς του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού» και μόνον).
Περισσότερα »
16
10

Ο Αλτουσέρ και οι ΑΝ.ΕΛΛ.

Την «αλτουσεριανή» της επιλογή η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ την πλήρωσε ακριβά – στο επίπεδο ακριβώς όπου οι διαφορές εκδηλώθηκαν πιο έντονα, ήτοι στο ιδεολογικό. Το 'χουν αυτό οι πολιτικές αποφάσεις όμως – «αλτουσεριανές» ή μη. Αν είχε αρνηθεί τη συγκυβέρνηση με τους ΑΝ.ΕΛΛ. δίνοντας προτεραιότητα στο οικονομικό ή στο ιδεολογικό επίπεδο, πιθανότατα η χώρα εκείνη την απόφαση θα την είχε πληρώσει πολύ χειρότερα. Το ζήτημα όμως είναι πως, με την απόφαση του αρχηγού των ΑΝ.ΕΛΛ. να αρχίσει να χαράσσει τη δική του εξωτερική πολιτική, έχουμε ένα νέο δεδομένο. Η συγκυρία ακόμη επιβάλλει την πρωτοκαθεδρία του πολιτικού επιπέδου, σε αυτό όμως το επίπεδο αμφισβητείται στην πράξη η συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. Δεδομένου ότι εκλογές θα έχουμε ούτως ή άλλως σε μερικούς μήνες, μήπως ήρθε η ώρα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ να αναλάβει πρωτοβουλίες προς μια αναδιάρθρωση των συμμαχιών της ακόμα και στο καθαρά πολιτικό επίπεδο;
Περισσότερα »
29
09

Ευκαιρία για δημοκρατική κάθαρση στην αστυνομία

Αν η νόμιμη βία είναι το ειδοποιό χαρακτηριστικό και το στήριγμα του κράτους σύμφωνα με τη βεμπεριανή αλλά και τη μαρξιστική προσέγγιση, οφείλουμε, σύμφωνα με τη δεύτερη τουλάχιστον, να αναγνωρίσουμε πως η «ημι-νόμιμη» βία του «ημι-κράτους» των μπράβων είναι εκείνη που κατά μέγα μέρος στηρίζει το σύστημα που σε άλλο άρθρο μου είχα ονομάσει «λαμογιανό καπιταλισμό». Τα φαινόμενα της βίας ως αυτοδικίας, λοιπόν, δεν αποτελούν τη σκανδαλώδη εξαίρεση, αλλά τον θλιβερό κανόνα. Η διάχυση των φαινομένων ακροδεξιάς βίας διευκολύνεται από την ήδη υπάρχουσα δομική βία του κυρίαρχου κοινωνικοοικονομικού συστήματος με τις «ιδιαιτερότητές του». Ας μην ξεχνάμε πώς λειτουργούν ως «συγκοινωνούντα δοχεία» οι οργανώσεις της Χρυσής Αυγής με εκείνες των οπαδών ποδοσφαιρικών συλλόγων.
Περισσότερα »