Enzo Traverso: Για τον ρόλο του παρελθόντος και τις πολιτικές μνήμης
Μιλώ για «μεταφασισμό», επειδή η νέα Ακροδεξιά έχει πάρει την απόστασή της από τον φασισμό, τουλάχιστον στις χώρες όπου έχει γίνει σημαντικός παράγοντας στην πολιτική ζωή. Σε ιδεολογικό επίπεδο, ο μεταφασισμός είναι πολύ διαφορετικός από τον παραδοσιακό φασισμό όσον αφορά τη γλώσσα, την οργάνωση και την κινητοποίηση. Δεν είναι πλέον φασιστικός, αλλά δεν έχει γίνει ακόμα κάτι εντελώς διαφορετικό και νέο. Πρόκειται για μια μορφή μετάβασης, η οποία δικαιολογεί την έννοια του μεταφασισμού. Τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του είναι ο εθνικισμός και η ξενοφοβία, ειδικά με τη μορφή της ισλαμοφοβίας. Σήμερα, δεν βρίσκει πλέον τον θεμελιώδη σκοπό της στον αντικομμουνισμό ή στον αντισημιτισμό. Ο στόχος έχει αλλάξει. Ωστόσο, μια σημαντική οικονομική κρίση με την αποψίλωση του ευρώ και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, θα μπορούσε να επιφέρει μια αλλαγή κατεύθυνσης και μια επιστροφή στον παραδοσιακό φασισμό. Φυσικά, αυτό μπορεί να συμβεί και εκτός Ευρώπης. Μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, ο Jair Bolsonaro, ένας πολιτικός που σαφώς έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός φασίστα ηγέτη, εκλέχτηκε στη Βραζιλία. Αυτό απεικονίζει μια διεθνή τάση.
(...) Η ουσιαστική αποστολή της πολιτικής μνήμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι κυρίως καθοριστική και διακοσμητική: δείχνει αρετή ενώ υιοθετεί αντικοινωνικές πολιτικές. Από τη μια πλευρά φτωχαίνει την Ελλάδα, από την άλλη διοργανώνει τελετές μνήμης για το Ολοκαύτωμα. Από τη μία πλευρά εισάγει τη δύναμη της τρόικας, μιας υπερεθνικής εξουσίας που στερείται οποιασδήποτε δημοκρατικής νομιμοποίησης, από την άλλη διακηρύσσει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από τη μία πλευρά, χρηματοδοτεί μουσεία και εορτασμούς αφιερωμένους στα θύματα του ολοκληρωτισμού και της γενοκτονίας, από την άλλη κλείνει ερμητικά τα σύνορα και αρνείται να υιοθετήσει κοινή πολιτική για την υποδοχή των προσφύγων. Αυτή η υποκρισία μπορεί να έχει μόνο επιζήμιες συνέπειες. Η άνοδος της Ακροδεξιάς είναι απόδειξη αυτού.