Macro

«…Ο φασισμός είναι η αλήθεια της σύγχρονης κοινωνίας που η θεωρία είχε εξαρχής συνειδητοποιήσει: ο φασισμός στερεοποιεί τις ακραίες ταξικές διακρίσεις που παράγει αναπότρεπτα ο νόμος της υπεραξίας…»: η αστική τάξη χρησιμοποιεί το έθνος, και τον εθνικισμό, για ίδιον συμφέρον. Μπορεί να τοποθετείται υπέρ της αυτοδιάθεσης των λαών, μοναχά όμως όταν οι ανατροπές που προηγούνται ευνοούν, ή, έστω, δεν θίγουν τα συμφέροντά της. Αλλιώς, ο ολοκληρωτισμός αποτελεί, πάντοτε, μια κάποια λύση, τελευταίο κρυφό άσο στο μανίκι. Από τον Ναπολέοντα ως τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ, ποιος νοιάζεται για τα υπόλοιπα, όταν κινδυνεύει η κυριαρχία του κεφαλαίου;

Η Κίνα προωθεί το renminbi (επίσημη ονομασία του κινέζικου γουάν) ως παγκόσμιο νόμισμα, με απώτερο στόχο να αμφισβητήσει το μονοπώλιο του δολαρίου στις αγορές εμπορευμάτων. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτόν τον τρόπο σκέψης για την πολιτική. Ειδικά οι Γερμανοί, δεν ήθελαν ποτέ η Ευρωζώνη να προωθήσει το ευρώ ως παγκόσμιο νόμισμα. Κατά το παρελθόν, η γερμανική υπερσυντηρητική μακροοικονομική σχολή σκέψης ήταν λιγότερο ή περισσότερο σε ευθυγράμμιση με τα βιομηχανικά της συμφέροντα. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Η Ε.Ε. συνθλίβεται μεταξύ δυο αντίπαλων οικονομικών δυνάμεων και έχει ένα νομισματικό καθεστώς ευάλωτο σε κρίσεις. Η μείωση του δημόσιου χρέους ήταν πολιτική επιλογή. Εάν, αντιθέτως, η Γερμανία είχε επενδύσει στην άμυνα και το μελλοντικό βιομηχανικό πλεονέκτημα, αφήνοντας τα δημοσιονομικά να τραβήξουν τον δρόμο τους, θα βρισκόμασταν σε διαφορετικό σημείο σήμερα. Κάτι τέτοιο όμως θα απαιτούσε ένα επίπεδο γεωστρατηγικής σκέψης που απουσιάζει από τον πολιτικό διάλογο εντός της Ε.Ε.

Το διεθνές πλαίσιο στο οποίο οι δύο χώρες βρέθηκαν στο τέλος των δύο παγκόσμιων πολέμων ήταν πολύ διαφορετικό. Η Ρωσία, που βρισκόταν στην πλευρά των συμμάχων, θεωρήθηκε από τους ειρηνοποιούς στο Παρίσι ως απειλή που πρέπει να περιοριστεί για να μη μολύνει ο ιός της επανάστασης την Ευρώπη. Η Κίνα στο τέλος του σινο-ιαπωνικού πολέμου (1937-45) ήταν τεχνικά μια νικήτρια δύναμη, της οποίας το ενισχυμένο καθεστώς αντικατοπτρίστηκε στο να γίνει ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Και στις δύο χώρες οι κομμουνιστές ήρθαν στην εξουσία μέσω εμφυλίου πολέμων που και οι δύο ήταν έμμεσες συνέπειες του Πρώτου και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι το 1946 η Κίνα βρίσκονταν σε εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των εθνικιστών και των κομμουνιστών. Ο υπερπληθωρισμός, η ανεργία, η διαφθορά και η καταπίεση που χαρακτήρισαν αυτή την περίοδο έστρεψαν τον πληθυσμό ενάντια στους εθνικιστές, αν και όχι πάντα αποφασιστικά υπέρ του ΚΚΚ.

Η γυναίκα που πρωταγωνιστεί αυτή τη στιγμή στην ιδεολογική αντεπίθεση των Δημοκρατικών είναι η Stephanie Kelton. Ήταν η σύμβουλος του Μπέρνι Σάντερς στα οικονομικά κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2016, ενώ τώρα διδάσκει στο πανεπιστήμιο Stony Brook στη Νέα Υόρκη. Η θεωρία που η Kelton προτείνει ως αντικατάσταση του νεοφιλελεύθερου δόγματος είναι η MMT (Modern Monetary Theory). Υποστηρίζει ότι το κράτος μέσα από την κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να ρυθμίζει την ποσότητα χρήματος στην οικονομία, ακολουθώντας ελλειμματική πολιτική, προκειμένου να χρηματοδοτείται η πλήρης απασχόληση, μέσω πρωτοβουλιών και προγραμμάτων.

Δύο πράγματα: Πρώτον, ότι μια σύγχρονη στρατηγική του δημοκρατικού δρόμου δεν μπορεί να μην είναι διεθνιστική, όχι μόνο ιδεολογικά, αλλά και πρακτικά. Η σύγχρονη θεσμική οργάνωση του καπιταλισμού είναι τέτοια ώστε ο διεθνής χαρακτήρας των ταξικών αγώνων δεν μπορεί παρά να συμπίπτει με τον αγώνα για τον εκδημοκρατισμό των διεθνών θεσμών. Και δεύτερον, ότι η στρατηγική εναντίον της Ακροδεξιάς και του νεοφιλελευθερισμού οφείλει να είναι ενιαία.Είπαμε ότι στη χώρα μας ήδη αυτά τα δύο συμπλέουν, και ότι προοπτικά υπάρχει μια τάση προς την ίδια κατεύθυνση στην Ευρώπη. Τι θα συνεπαγόταν αυτό πρακτικά ως προς το περίφημο ζήτημα των συμμαχιών; Δεν αναφέρομαι σε συμμαχίες στο επίπεδο της τακτικής για τις οποίες πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν. Στο επίπεδο της στρατηγικής, η σύναψη συμμαχιών δεν μπορεί παρά να λαμβάνει υπ’ όψη αυτόν τον διττό στόχο. Δεν συγκροτείς στρατηγική συμμαχία με κάποιον ο οποίος είναι εναντίον της ΧΑ αλλά κατά τα άλλα θέλει ιδιωτικά πανεπιστήμια.

H παγκόσμια αύξηση των οικονομικών ανισοτήτων, εξαιτίας της επικράτησης του νεοφιλελευθερισμού, και η μνημονιακή κρίση στη χώρα μας, έπληξαν πρώτα και κύρια τις γυναίκες, επιβεβαιώνοντας ακριβώς ότι σε μια ταξικά άνιση Ελλάδα, οι γυναίκες εξακολουθούν να είναι οι πρώτες των οποίων οι κατακτήσεις και τα δικαιώματα θίγονται και συμπιέζονται, όταν γενικότερα τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα δέχονται επίθεση. Οι πάσης φύσεως προκαταλήψεις, οι εξουσιαστικές σχέσεις ανάμεσα στα φύλα, και, τελικά, οι πολυποίκιλες έμφυλες διακρίσεις καθιστούν τις γυναίκες τις πλέον ευάλωτες στη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη βία. Αναγνωρίζοντας αυτήν την καθόλου ευχάριστη πραγματικότητα, η κυβέρνηση πήρε πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα τη κύρωση της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για την ενδοοικογενειακή βία. Στην ίδια κατεύθυνση, της υπεράσπισης της γυναικείας χειραφέτησης, κινείται ο ΣΥΡΙΖΑ και με το σημερινό νομοσχέδιο.

Το Ιράν δεν είναι τυχαία χώρα. Ο πλούτος του δεν είναι μόνο τα πετρέλαια. Έχει μια βαθιά αστική παράδοση, μοναδική για την περιοχή, έχει ένα συγκλονιστικό δυναμικό νέων ανθρώπων πολύ μορφωμένων και ανήσυχων και τέλος, σε αντίθεση με τα γειτονικά κράτη, το Ιράν είναι μια εύτακτη πολιτεία, ένα κράτος που δουλεύει κανονικά σε όλα τα επίπεδα των δημοσίων πολιτικών. Τα τελευταία χρόνια, δια της επιρροής του, αποτελεί το περιφερειακό αντίπαλό δέος του καθεστώτος της Σαουδικής Αραβίας, μπροστά στο οποίο το Ιράν είναι παράδεισος θρησκευτικής ανεκτικότητας. Η Σαουδική Αραβία, σε αρμονική συνεργασία με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ επιθυμεί την απομόνωση του Ιράν, ενώ οι πιο ακραίες φωνές στα παραπάνω κράτη που δυστυχώς σήμερα εκφράζονται στις κυβερνήσεις τους, θέλουν την καταστροφή του, για να μην αυξήσει την επιρροή του στον ισλαμικό κόσμο. Στο Ιράν διεξάγεται εδώ και πολλά χρόνια ένας αδυσώπητος αγώνας μεταξύ των μετριοπαθών και σκληροπυρηνικών του κατεστημένου για την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα. Τα επίδικα είναι πολύ δύσκολα και περίπλοκα, ενώ η αμερικάνικη πολιτική επί Τραμπ ζορίζει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Πιστεύω πως αν το Ιραν άφηνε ελεύθερους ανθρώπους σαν την Σοτουντέχ να εκφράζουν ανεμπόδιστα τις απόψεις τους, το κέρδος θα ήταν ανυπολόγιστο για όλους σε μια δύσκολη περιοχή, σε μια ακόμη πιο δύσκολη στιγμή για την ανθρωπότητα.

Η Ευρώπη δεν θα καταφέρει να αποτελεί αξία για το μέλλον στα μάτια των ευρωπαίων πολιτών, αν δεν αντιλαμβάνονται την Ευρώπη ως ηθική δύναμη, ως φορέα σημαντικών ιδανικών στο πλαίσιο του παγκόσμιου συστήματος. Συνεπώς, ως παράδειγμα, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στη διαχείριση των συνόρων των κρατών – μελών, αλλά στην ανικανότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και πολιτών να διαχειριστούν και να αναπτύξουν πολιτικές φιλοξενίας των προσφύγων. Διότι αυτή η ανικανότητα καταστρέφει την ηθική υπόσταση και δυναμική του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η καγκελάριος ίσως έκανε λάθος όταν θεώρησε ότι έπρεπε να πάρει μια μονομερή απόφαση, το 2015, και αποφάνθηκε ότι πρέπει να ανοίξει τα σύνορα σε ορισμένους πρόσφυγες. Διότι αυτή η κίνηση επέτρεψε σε άλλους ευρωπαίους ηγέτες να αποφανθούν ότι η Γερμανία αποφάσισε άρα και εμείς αποφασίζουμε και δεν δεσμευόμαστε για μια κοινή απόφαση. Αφήνοντας κατά μέρος αυτήν πτυχή, ωστόσο, πιστεύω ότι η Μέρκελ έπραξε το σωστό, όχι μόνο για τη Γερμανία αλλά για την Ευρώπη εν γένει.