Η πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ στο ζήτημα της κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου είναι διδακτική. Μας μαθαίνει πως η προπαγάνδα περιλαμβάνει όχι μόνο δημόσιο λόγο, αλλά και θεσμικές πρακτικές. Ο σκοπός της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης -και των συνακόλουθων κατασταλτικών παρεμβάσεων της αστυνομίας σε πανεπιστημιακά ιδρύματα- δεν είναι ούτε η καταπολέμηση της «ανομίας», ούτε η «αποκατάσταση της τάξης» στον ακαδημαϊκό χώρο. Είναι η κατοχύρωση της εικόνας του δημόσιου πανεπιστημίου στη συνείδηση του πολλού κόσμου ως πεδίου παραβατικότητας. Με άλλα λόγια, ο σκοπός είναι τα πλάνα από τις πανεπιστημιακές «γιάφκες» και τις καταστροφές των «μπαχαλάκηδων» που δείχνει η τηλεόραση καθημερινά, σε όλα τα δελτία, μέχρι να τα «εμπεδώσει» και ο τελευταίος πολίτης.
Οι απώτεροι στόχοι
Όπως είχα υποστηρίξει σε άλλο άρθρο πριν έναν χρόνο («Εφ.Συν.», 27.11.2018, «Πανεπιστήμιο και νεοφιλελεύθερη στρατηγική»), η αδίστακτη και συστηματική προπαγανδιστική απαξίωση της δημόσιας τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν αποσκοπεί μόνο στην κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος και στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Στοχεύει, βέβαια, και σε αυτό, αλλά είναι ευρύτερου κοινωνικο-πολιτικού βεληνεκούς. Πρόκειται για τη στρατηγική της εξουδετέρωσης του δυνάμει ριζοσπαστικού χαρακτήρα της πανεπιστημιακής παιδείας, της συρρίκνωσης του ακαδημαϊκού χώρου ως πεδίου ανάπτυξης κριτικής σκέψης, ήτοι θεωρητικής και ταυτόχρονα πρακτικής αμφισβήτησης του κυρίαρχου συστήματος.
Και για αυτόν το λόγο, οι κατασταλτικές παρεμβάσεις που παρατηρούμε στις μέρες μας, στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο (πρώην ΑΣΟΕΕ) και όχι μόνο, θα πρέπει να ιδωθούν ως τμήμα μιας συνολικότερης στρατηγικής, που δεν περιορίζεται στα πανεπιστήμια, και που χαρακτηρίζει μια επικρατούσα τάση των εκφραστών του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού στη χώρα μας κατά τη σημερινή συγκυρία.
Παρά την άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, οι σημερινοί κυβερνώντες νιώθουν ανασφάλεια. Νιώθουν ανασφάλεια, διότι γνωρίζουν ότι το κοινωνικο-οικονομικό καθεστώς τους έχει αναθέσει μια δύσκολη και σύνθετη αποστολή. Οφείλουν να ξηλώσουν τα όσα –περιορισμένα έστω- φιλολαϊκά μέτρα είχε προλάβει να πάρει η κυβέρνηση της Αριστεράς, να προετοιμάσουν τον κόσμο για την ανενόχλητη εξακολούθηση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, στις οποίες ευλαβικά προσκολλώνται, και ταυτόχρονα να μεριμνήσουν ούτως ώστε να μην ξανασυμβεί το «ατύχημα» να ανέλθει η Αριστερά στην κυβερνητική εξουσία –κατά προτίμηση ούτε καν στην αξιωματική αντιπολίτευση. Όντως δύσκολο το εγχείρημα, διότι προαπαιτεί μια κοινωνική συναίνεση, που δύσκολα επιτυγχάνεται στο πλαίσιο της παγκόσμιας διαρκούς κρίσης του νεοφιλελεύθερου συστήματος. Κρίση που δεν είναι μόνο αυστηρά οικονομική –σε αυτήν θα έπρεπε αναμφίβολα να περιλάβουμε και το προσφυγικό ζήτημα, από κοινού με τις αιτίες που το προξενούν.
Ο ιδεολογικός εξωραϊσμός
Όταν δεν είναι εφικτή η συναίνεση, ο τρόπος επίτευξης της κοινωνικής πειθάρχησης είναι η καταστολή. Όσο όμως ακόμη έχουμε κοινοβουλευτισμό, η σκέτη καταστολή δεν αρκεί. Ο κόσμος θα αρχίσει να εξεγείρεται και η καταστολή θα αποβεί «μπούμερανγκ». Μεθοδεύεται επομένως ένας «ιδεολογικός εξωραϊσμός» της καταστολής. Το δόγμα «νόμος και τάξη» επιτελεί κομβικό ρόλο ως προς αυτή την πλευρά της στρατηγικής της καταστολής. Η καταστολή καταξιώνεται ως επιβολή του νόμου και της τάξης, η οποία με τη σειρά της προστατεύει τους πολίτες από τα φαινόμενα «βίας απ’ όπου κι αν προέρχονται» -εκτός αν προέρχονται από τους ίδιους τους μηχανισμούς καταστολής που μας προστατεύουν.
Με άλλα λόγια, στην προκειμένη περίπτωση, η ίδια η καταστολή λειτουργεί ως ιδεολογία -το οποίο σημαίνει δύο πράγματα. Αφ’ ενός, η κατασταλτική πρακτική απευθύνεται στην υποκειμενικότητα των πολιτών, με στόχο τη δική της αποδεκτότητα. Οι πολίτες πρέπει να συνηθίσουν να ζουν με την καταστολή και να την αποδέχονται ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς τους. Και αφ’ ετέρου, ως καθημερινή πρακτική, η καταστολή συγκροτεί τη δική της αναπαράσταση. Στα ίδια δελτία ειδήσεων, παρουσιάζονται «συνέχειες»: από τη γιάφκα της «Επαναστατικής Αυτοάμυνας», έως τη «γιάφκα» του υπογείου στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, και από τις απολογίες των κατηγορούμενων ως μελών της τρομοκρατικής οργάνωσης, μέχρι τις αγορεύσεις βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που «υπερασπίζονται τους μπαχαλάκηδες».
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πηγή: Η Εποχή
