Έφη Γιαννοπούλου

24
05

Έφη Γιαννοπούλου: Τι εν τέλει επιχειρείται να εκκενωθεί στο Εμπρός;

Από το 2011 μέχρι την αρχή της πανδημίας που το θέατρο αναγκαστικά παρέμεινε κλειστό, παρουσιάστηκαν εκεί εκατοντάδες θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις, εκδηλώσεις ενίσχυσης αυτοοργανωμένων εγχειρημάτων, κινηματικών πρωτοβουλιών, έγιναν ομιλίες και διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων, αφιερώματα και φεστιβάλ. Ο χώρος έγινε προσβάσιμος για τα ανάπηρα άτομα, αλλά και για τους ανάπηρους καλλιτέχνες. Τα χρόνια που η Χρυσή Αυγή σάρωνε το κέντρο της Αθήνας και οι χρυσαυγίτες βρίσκονταν με ποσοστά που πλησίαζαν το 10% στη Βουλή, το Εμπρός οργάνωσε για αρκετές χρονιές το Αντιφασιστικό Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών με τεράστια συμμετοχή καλλιτεχνών και κοινού. Οργανώθηκαν εκδηλώσεις για το προσφυγικό, με σημαντικότερη μια διημερίδα μετά το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι. Το επισκέφθηκαν διάσημοι ξένοι στοχαστές όπως ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν, που συνομίλησε με το κοινό σε ένα κατάμεστο θέατρο τον Νοέμβριο του 2014, ή ο Ραούλ Βανεγκέμ. Οργανώθηκαν εκδηλώσεις για θέματα αιχμής και επικαιρότητας, για τα κοινά της πόλης αλλά και τα ψηφιακά κοινά, για το queer, για την απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού, για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και του Ζακ Κωστόπουλου. Συναντήθηκαν άνθρωποι, δημιουργήθηκαν σχέσεις, έγιναν ομηρικοί καυγάδες, κάποιοι έφυγαν και νέα πρόσωπα μπήκαν στο χώρο. Το εγχείρημα του Εμπρός κίνησε το ενδιαφέρον ξένων μέσων ενημέρωσης αλλά και ερευνητών και πανεπιστημιακών του εξωτερικού. Επηρέασε τα πολιτιστικά πράγματα με έναν τρόπο που μένει ακόμη να ερευνηθεί και να καταγραφεί. Σε μια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, η κατάληψη θα είχε κάποια στιγμή νομιμοποιηθεί και ο χώρος θα είχε παραχωρηθεί στις συλλογικότητες. Εδώ, οι εικόνες του εκκενωμένου, σφραγισμένου, τσιμεντωμένου θεάτρου σηματοδοτούν ένα τέλος εποχής, αλλά και μια απορία (με την πλήρη σημασία της λέξης), ένα αναπάντητο ερωτηματικό όχι μόνο για την τύχη που επιφυλάσσεται στο συγκεκριμένο κτίριο, αλλά και σε όσα διαδραματίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια στο εσωτερικό του.
16
06

Aihwa Ong: Ο νεοφιλελευθερισμός ως εξαίρεση

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποκτά το βιβλίο στον βαθμό που παρουσιάζει και αναλύει πολύ σύγχρονα φαινόμενα διακυβέρνησης και οικονομικής οργάνωσης με παραδείγματα άλλοτε υψηλά και άλλοτε χαμηλά, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Περιπλανώμενες ελίτ, Κινέζοι επιχειρηματίες στη Σανγκάη, εκπατρισμένοι και γηγενείς γνωσιακοί εργάτες στη Σιγκαπούρη, εργαζόμενοι στον χώρο του outsourcing, οικιακές βοηθοί στη Σιγκαπούρη και στο Χονγκ Κονγκ, όλοι αυτοί διαπραγματεύονται τον «νεοφιλελεύθερο» χώρο τής επιχειρηματικότητας του εαυτού, του ατομικισμού της αγοράς. Εδώ η ανάλυση της Ονγκ συναντά την ανάλυση των Χαρντ και Νέγκρι στην «Αυτοκρατορία». Αν όμως οι Χαρντ και Νέγκρι υποστηρίζουν πως η πολιτειότητα στην εποχή του αυτοκρατορικού κεφαλαίου απελευθερώνεται όλο και περισσότερο από την εθνική ιδιότητα του πολίτη και ότι η ανερχόμενη μορφή της άυλης εργασίας ενώνει τους εργαζόμενους σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ονγκ υποστηρίζει ότι αυτά τα υπερεθνικά γεωγραφικά πλάτη πολιτειότητας που ενεργοποιούνται σήμερα συνδέονται όλο και περισσότερο με εθνικοποιημένα δίκτυα που αποκλείουν κάθε αλληλεγγύη. Και προσθέτει ότι ο καπιταλισμός δεν είναι μια απλή μετάβαση από την πειθαρχική στη ρυθμιστική εξουσία, αλλά ότι ακόμη και σήμερα επιβιώνουν μορφές ζωής και εργασίας υπό τους όρους μιας νεο-δουλείας.
30
07

Έφη Γιαννοπούλου: Πλήρης και χωρίς όραμα υποταγή στον οικονομισμό

Η κεντρική αποτίμηση των προγραμματικών δηλώσεων της υπουργού μας επαναφέρει στην αρχική διαπίστωση, στην κυριαρχία του οικονομισμού και στην εργαλειοποίηση του πολιτισμού. Οι λεπτομέρειες αλλά και το παρελθόν της ίδιας και του νυν κυβερνώντος κόμματος δείχνουν ότι ακόμη κι αυτός ο σχεδιασμός μπορεί απλώς να περιοριστεί στην παραχώρηση «φιλέτων», πραγματικών και συμβολικών, σε ιδιωτικά συμφέροντα που αδημονούν να τα αξιοποιήσουν, προς ίδιον όφελος προφανώς.
25
05

Έφη Γιαννοπούλου: «Ο πολιτισμός για τα δικαιώματα»

Μια πολιτική που αντιμετωπίζει τον πολιτισμό ως δικαίωμα για όλους τους, οφείλει να κάνει διαρκώς αυτήν τη διπλή διαδρομή, να προσφέρει ισότιμη πρόσβαση στο πολιτιστικό αγαθό, και ταυτοχρόνως να αναγνωρίζει και να αξιοδοτεί τις πολιτισμικές πρακτικές όλων των διαφορετικών ομάδων που ζουν στην πόλη. Να δώσει χώρο για να αναπτυχθούν και να δοκιμαστούν οι ποικίλες νεανικές κουλτούρες και υποκουλτούρες, να ενθαρρύνει τη συμμετοχή στην πολιτισμική ζωή ως ένα μέσο αυτογνωσίας αλλά και γνωριμίας και ουσιαστικής επαφής με τον άλλον, με τη διαφορετικότητα. Να δημιουργήσει για τους δημότες μια πόλη όχι μόνο δημιουργική, αλλά και δίκαιη. Ο Δήμος της Αθήνας διαθέτει δομές, χώρους και ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί προς μια τέτοια κατεύθυνση. Διαθέτει επίσης εγκαταλελειμμένα κτίρια και υποδομές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, αλλά και δημόσιους χώρους που ίσως είναι το καταλληλότερο πεδίο άσκησης μιας τέτοιας πολιτικής.
17
05

Έφη Γιαννοπούλου: Θεσμική ορατότητα κερδισμένη με αίμα

Πλάι στη διεκδίκηση της ορατότητας αναδεικνύεται μια ουσιαστική, θεσμική, διεκδίκηση της συμπερίληψης. Της αναγνώρισης του Άλλου, αυτού που μέχρι χθες ήταν αόρατος ή αναγκασμένος να κρύβει την ταυτότητά του, και της ισότιμης παρουσίας του στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Τόσο η κινηματική όσο και η θεσμική διάσταση αυτής της διεκδίκησης επιτελούνται από συγκεκριμένους κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς. Ο ΣΥΡΙΖΑ, κόμμα που πρωτοστατούσε στους δικαιωματικούς αγώνες και τα κινήματα, μέσα από τις συνεχόμενες και κεντρικές πολιτικές και νομοθετικές του πρωτοβουλίες αυτά τα χρόνια που βρίσκεται στην κυβέρνηση, έχει συμβάλει σημαντικά ώστε η ορατότητα και η συμπερίληψη να γίνουν δημοκρατική κατάκτηση αλλά και διαρκές αίτημα για όλο και ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας.
18
10

Καπιταλιστικός ρεαλισμός: το τέλος μιας ιστορίας χωρίς τέλος

Το 2009, ο Βρετανός θεωρητικός Μαξ Φίσερ δημοσιεύει το σημαντικότερο ίσως βιβλίο του με τον τίτλο «Καπιταλιστικός ρεαλισμός: Υπάρχει άραγε εναλλακτική;». Η έννοια του καπιταλιστικού ρεαλισμού συνιστά κατά τον Φίσερ το ιδεολογικό αλλά και το πολιτισμικό πλαίσιο εντός του οποίου ο όψιμος καπιταλισμός αρθρώνεται ως η μοναδική ρεαλιστική κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Η θεωρητική προσέγγιση του Φίσερ παραπέμπει στην περίοδο που ακολούθησε την πτώση των κομουνιστικών καθεστώτων το 1989, αυτήν την οποία σε ένα άλλο διάσημο (ή ίσως διαβόητο) κείμενό του ο Φράνσις Φουκουγιάμα αποκαλούσε «το τέλος της ιστορίας».
12
07

Μεξικό: Ένας αριστερός λαϊκιστής πρόεδρος με συντριπτικό ποσοστό

Η νίκη του Άμλο και του ΜΟΡΕΝΑ αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο πεδίο της λατινοαμερικάνικης πολιτικής, στο βαθμό που διακόπτει την πολιτική «αλλαγή σκυτάλης» στην περιοχή, δηλαδή την πτώση των αριστερών κυβερνήσεων στη Βραζιλία, τη Χιλή, την Αργεντινή και άλλες χώρες. Η νίκη της μεξικανικής Αριστεράς «ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την ιστορία της αξιοπρέπειας του λατινοαμερικάνικου λαού», δήλωσε από τη Βολιβία ο πρόεδρος Έβο Μοράλες. Τα αποτελέσματα των μεξικανικών εκλογών θεωρείται πολύ πιθανό να επηρεάσουν τις βραζιλιάνικες προεδρικές εκλογές του φθινοπώρου, ενισχύοντας τη δυναμική του Λούλα. Άλλωστε, πολλοί διεθνείς αναλυτές τον συγκρίνουν με τον πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας, παρόλο που για χρόνια οι πολιτικοί του αντίπαλοι φρόντιζαν να τον παρουσιάζουν ως «κίνδυνο για το Μεξικό» και ως «δίδυμο αδελφό» του Ούγκο Τσάβες. Κάτι που πάντως είχαν ανασκευάσει με άρθρο τους οι New York Times ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο. Το οικονομικό πρόγραμμα του Λόπες Ομπραδόρ βασίζεται στην ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης μέσω της αύξησης των μισθών, σε αύξηση της κρατικής συμμετοχής στη διαχείριση της οικονομίας και στην επίτευξη αυτάρκειας όσον αφορά τα βασικά διατροφικά προϊόντα, στην αύξηση των δημόσιων επενδύσεων και στην καταπολέμηση της ανισότητας. Ωστόσο, η πρόσφατη μετριοπάθειά του κράτησε χαμηλούς τόνους στις αντιδράσεις των αγορών και των διεθνών οίκων αξιολόγησης την επομένη του θριάμβου του στις προεδρικές εκλογές. Αν και η συνέχεια, δηλαδή η κατάκτηση της πλειοψηφίας τόσο στη Γερουσία, όσο και στη Βουλή, ίσως να τους προκαλεί λίγο μεγαλύτερη ανησυχία.
01
07

Καλειδοσκόπιο του θυμού

Η "Γη του θυμού" του Χρήστου Χρυσόπουλου αντικατοπτρίζει τη σημερινή ευρωπαϊκή μεγαλούπολη, όπου η καθημερινότητα διαβρώνεται αδιάκοπα από την οργή και τη βία, από την καταπίεση και την αίσθηση ασφυξίας. Εμφανής στις πιο κοινές χειρονομίες, στον τόνο της φωνής, ακόμη κι όταν δεν γίνεται ουρλιαχτό, ο θυμός είναι πάντα έτοιμος να στραφεί στον πιο αδύναμο, τον ξένο, τον μετανάστη, τον πρόσφυγα, ή στον πιο κοντινό, αυτόν που με την παρουσία του ερεθίζει ανηλεώς τα πλέον ταπεινά ένστικτα. Ο κόσμος που περιγράφει εδώ ο συγγραφέας μοιάζει να μη διαθέτει καμιά διέξοδο, καμιά λύση. Ο θυμός ανακυκλώνεται χωρίς τέλος, και ο αφηγητής είναι παρών και απλώς καταγράφει τις άπειρες εκδοχές του, ένα καλειδοσκόπιο της οργής. Μια διελκυστίνδα όπου θύτες και θύματα αλλάζουν διαρκώς θέση, όπου η μόνη ανακούφιση προέρχεται από την εξομοίωση όλων στη βαρβαρότητα.
23
06

Ακούγοντας τη νέα γενιά που ασφυκτιά

Θα μπορούσε να δει κανείς στα διηγήματα της Στεργίου μια σύγχρονη εκδοχή αστικής ηθογραφίας, μια απόπειρα να μιλήσει η νεαρή συγγραφέας για τη γενιά της και τα αδιέξοδά της, για τον τρόπο που η γενιά αυτή μεγάλωσε μέσα στα χρόνια της κρίσης, για τον τρόπο που ζει και κινείται στη σημερινή Αθήνα, αλλά και ταυτοχρόνως να θίξει μια σειρά από ζητήματα που εμφανίζονται συχνά στην τρέχουσα επικαιρότητα. Η νεαρή συγγραφέας πετυχαίνει πράγματι σ’ αυτή την προσπάθειά της φέρνοντας στο προσκήνιο τους ανθρώπους της ηλικίας της, νεαρούς επιστήμονες ως επί το πλείστον, καταδικασμένους στην ανεργία ή σε βαρετές δουλειές, που ασφυκτιούν μέσα σε ζωές δίχως νόημα και προοπτική. Και το καταφέρνει χάρη στην οξύτητα της ματιάς της, στην ικανότητά της να αναδεικνύει τις λεπτομέρειες και στη φρεσκάδα της γλώσσας της. Ωστόσο, στα πιο ολοκληρωμένα διηγήματα της συλλογής, το «Ριάλιτι» και τα «Φτερά χήνας», πετυχαίνει ένα αποτέλεσμα που υπερβαίνει κατά πολύ αυτόν το στόχο αλλά και αυτά που συνήθως περιμένουμε από μια πρώτη λογοτεχνική προσπάθεια κι από μια τόσο νέα συγγραφέα. Και στα δυο το ονειρικό ή το παραληρηματικό στοιχείο συμπλέκονται με την πραγματικότητα και η αφήγηση δομείται και κορυφώνεται υποδειγματικά. Είναι εμφανής εδώ τόσο η αναγνωστική εμπειρία της Στεργίου, η τριβή της με τη λογοτεχνία, όσο και η ικανότητά της να περάσει από την αφήγηση μιας ενδιαφέρουσας ιστορίας σε κάτι πολύ πιο βαθύ, από τη μια σε μια ανατομία των οικογενειακών σχέσεων και του ψυχισμού των προσώπων της, από την άλλη σε μια συνειδητά καλοδουλεμένη λογοτεχνική κατασκευή. Κι αυτά τα στοιχεία δημιουργούν ακόμη περισσότερες προσδοκίες για τη συνέχεια.
01
06

Αναγνώσεις και παραναγνώσεις: Η φυσικότητα της βίας

Η έμφυλη διάσταση της βίας έγινε ιδιαίτερα εμφανής στην επίθεση στον Γιάννη Μπουτάρη όχι ως βία που απευθύνεται από άντρες προς γυναίκες ή ΛΟΑΤΚΙ άτομα, αλλά κυρίως ως βία συνδεδεμένη με τα εθνικιστικά αφηγήματα και την προάσπιση του «εθνικού σώματος» και της (τοξικής) αρρενωπότητάς του.