Ευκλείδης Τσακαλώτος

Διαβάζουμε για τις διαδηλώσεις σχεδόν παντού στο κόσμο, από το Ιράκ και το Λίβανο μέχρι τη Χιλή, και από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Καταλονία. Δεν έχουν,  βέβαια,  τα ίδια τα αιτήματα παντού, αλλά έχει ενδιαφέρον πώς μια φαινομενικά μικρή αιτία, για παράδειγμα η αύξηση της τιμής του εισιτηρίου κάποιου μεταφορικού μέσου, μπορεί να αποτελέσει αφορμή για έκρηξη. Ένα κοινό στοιχείο είναι η έντονη παρουσία της νεολαίας. Αν κάτι μας προϊδεάζει για την μη επιστροφή στην προ κρίσης εποχή είναι αυτό: νέοι και νέες που ξέρουν ότι το μέλλον τους θα έχει χειρότερες συνθήκες - σε μισθούς, σε ποιότητα θέσεων εργασίας, σε πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά, σε συντάξεις - από αυτές των γονιών τους. Η ριζοσπαστικότητα του φαινομένου είναι αποτέλεσμα και της ανυπαρξίας κεντρώων λύσεων. Δεν φαίνεται το σύστημα να μπορεί να βασιστεί σε κεντρώες εφεδρείες. Η καταστολή, σε αυτές τις συνθήκες, αποτελεί μονόδρομο. Αναρωτιέμαι αν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να πιάσει αυτό το ρεύμα, να το μετατρέψει σε ένα αφήγημα και συγχρόνως σε ρεαλιστικές προτάσεις; Αυτό θα είναι το μεγάλο στοίχημα της επόμενης περιόδου.

Το προσχέδιο του προϋπολογισμού της κυβέρνησης επιφέρει αύξηση εισοδήματος 72 ευρώ για το φτωχότερο 10% του πληθυσμού και 353 ευρώ για το πλουσιότερο 10%. Δηλαδή, το εισόδημα των πολύ πλουσίων θα αυξηθεί 5 φορές παραπάνω από όσο των πολύ φτωχών. Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού που η Ν.Δ. κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτυπώνεται με τον πιο εμφανή τρόπο η ταξική της μεροληψία. 72 ευρώ αύξηση για το φτωχότερο 10%. 353 ευρώ αύξηση για το πλουσιότερο 10%. Δηλαδή, το εισόδημα των πολύ πλουσίων θα αυξηθεί 5 φορές παραπάνω από όσο των πολύ φτωχών. Αντίστροφη εικόνα από αυτήν του ΣΥΡΙΖΑ, όπου για το έτος 2019, σύμφωνα με τα πραγματοποιηθέντα όπως αυτά αποτυπώνονται στο προσχέδιο του 2020, οι μεγαλύτερες αυξήσεις ήταν για τα χαμηλά και μεσαία στρώματα. Μάλιστα, η αύξηση στα εισοδήματα των πολιτών το 2019 αποδείχθηκε πολύ μεγαλύτερη από ό,τι προβλεπόταν.

1) Περασμένα ξεχασμένα. Μπορεί να έχεις πει ότι δεν βγαίνουμε από το μνημόνιο, έχουμε το 4ο και πιο σκληρό μνημόνιο, και ότι η οικονομία βουλιάζει αλλά χρειάζεται να ξεχάσεις αυτά τα ρητορικά σχήματα όταν είναι η σειρά σου να μεγαλουργήσεις. 2) Τα νούμερα είναι πάντα ευέλικτα και δεν χρειάζεται να στέκονται εμπόδιο σε ένα καλό αφήγημα. 3) Το δημοσιονομικό κενό που υπάρχει δεν πρέπει ποτέ να σε ανησυχεί. Το υπολογίζεις στα 1.9 δισ. και ως καλός νεοφιλελεύθερος το καλύπτεις με τους γνωστούς τρόπους που σου έμαθαν «οι επαναστάσεις του Reagan και της Thatcher, η Ινδία τη δεκαετία του 1990, η επεκτατική πολιτική του Trump σήμερα, και πιστεύουμε η Βραζιλία τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες και μήνες. Και γνωρίζουμε ότι θα λειτουργήσουν και εδώ.» (Mike Pompeo, 5/10/2019, Aθήνα) 4) Επιλέγεις το ρυθμό ανάπτυξης που σε βολεύει για να αυξηθούν τα έσοδα. Δεν σε επηρεάζει όλη η προηγούμενη εμπειρία των τελευταίων 30 ετών που έχει αποδειχθεί ότι μια μείωση των φόρων επί των επιχειρήσεων ούτε τα έσοδα αυξάνει, ούτε την ανάπτυξη τονώνει. Να έχεις πάντα την βαθιά πίστη ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά. 5) Μειώνεις τους συντελεστές στις επιχειρήσεις και του χρόνου βλέπουμε τι θα κάνουμε με το κενό. 6) Από σεμνότητα βλέπεις και άλλα στοιχεία που μπορούν να καλύψουν το κενό. Για παράδειγμα υπόσχεσαι ότι ενάντια σε όλη την ιστορία και πρακτική της παράταξής σου θα γίνεις λιοντάρι στο κυνήγι της φοροδιαφυγής. Και άρα ενσωματώνεις στον προϋπολογισμό 702 εκ από την μείωση της φοροδιαφυγής. Εξάλλου και να αποτύχεις σε έχει καλύψει ο πρωθυπουργός σου με τις δηλώσεις του στο Καστελόριζο: «Το κράτος δεν πρέπει να στέλνει [το ΣΔΟΕ]» 7) Αυξάνεις τον ΕΝΦΙΑ αλλά να είναι καλά οι φίλοι σου στα ΜΜΕ : «Ο ΕΝΦΙΑ θα αυξάνεται στον Προϋπολογισμό αλλά θα είναι σαν να μην αυξάνεται» 😎 Τέλος, μην αγχώνεσαι για την επόμενη μέρα. Αν δεν σου βγουν όλα τα παραπάνω, εκεί είσαι να αντιμετωπίσεις την όποια δημοσιονομική ανισορροπία προκάλεσες με περικοπές στο κοινωνικό κράτος. Κάποιο συνδικάτο ή κίνημα θα βρεις να κατηγορήσεις ότι φταίει με τις παράλογες και ξεπερασμένες απαιτήσεις του. Κάθε εμπόδιο για καλό.

Ιδιαίτερα θα ήθελα να επισημάνω δυο μεγάλα κενά στην πολιτική μας. Το πρώτο έχει να κάνει με τις γυναίκες. Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων σε όλο τον δυτικό κόσμο λέει ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη αντισυστημικότητα από τους άνδρες. Ακριβώς γιατί έχουν πιο άμεσες προσλαμβάνουσες για τις συνέπειες των κυρίαρχων πολιτικών, στους χώρους δουλειάς, στο σπίτι, στις γειτονιές. Οι ανισότητες - οικονομικές, περιφερειακές, πρόσβασης σε κοινωνικά αγαθά και αλλά πολλά - εξηγούν αυτή την αντισυστημικότητα που στρέφεται και δεξιά και αριστερά. Αλλά, αν δεν ασχοληθούμε πιο σοβαρά με το θέμα, πως θα στραφούν προς την Αριστερά; Το δεύτερο έχει να κάνει με τον πολιτισμό. Όσοι και όσες από εμάς έχουν περάσει από τον Γκράμσι, έστω και περαστικά, καταλαβαίνουμε τη σημασία του πολιτισμού για την ηγεμονία. Όχι περιστασιακά, όχι για να «πιάσουμε» τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού, αλλά ως συστατικό στοιχείο της κατανόησης της πραγματικότητας και της δημιουργίας ενός άλλου μπλοκ κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Ιδιαίτερα δε σε σχέση με τη νεολαία, υπάρχουν σημαντικές πολιτιστικές δραστηριότητες που δεν τις κατανοούμε, και συχνά δίνουμε την εντύπωση ότι δεν μας ενδιαφέρει να τις κατανοήσουμε. Ο πολιτισμός επηρεάζει το πως σκέφτονται οι άνθρωποι τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους με τους άλλους. Χωρίς άποψη για αυτό το πολιτισμικό φίλτρο κατανόησης των ανθρώπων, ηγεμονία απλώς δεν χτίζεις. Οι αντικειμενικές συνθήκες για το χτίσιμο μιας νέας ηγεμονίας υπάρχουν. Στο χέρι μας είναι να δημιουργήσουμε και τις υποκειμενικές. Η διαδικασία της διεύρυνσης του κόμματος αποτελεί μια θαυμάσια πρώτη ευκαιρία γι αυτό το εγχείρημα. Ιδιαίτερα αν αυτή συνδυαστεί και με δουλειά μυρμηγκιού.

Η αδυναμία της ασκούμενης πολιτικής να εξασφαλίσει ανάπτυξη και καλές δουλειές, και η τάση να αυξάνονται οι κοινωνικές και οι περιφερειακές ανισότητες, είναι που δημιουργούν το Brexit, τον Τραμπ, αλλά και την αστάθεια των παραδοσιακών κομμάτων της κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς, το φαινόμενο Σαλβίνι ή Όρμπαν. Αλλά είτε έτσι είτε αλλιώς, το ερώτημα είναι τι κάνουμε, και πιο συγκεκριμένα τι κάνουμε με την Ευρώπη. Θα ψάξει άσκοπα κανείς να βρει έστω και κάποιες νύξεις για το μέλλον της Ευρώπης στην ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Για τις συντάξεις δεν είπε κουβέντα ο κύριος Πρωθυπουργός. Θα έχουμε οικονομίες από αυτό ή θα μειώσουμε και τις κοινωνικές εισφορές -άρα άλλη δαπάνη- και θα δούμε πού θα πάει αυτό; Επιπλέον, για τις συντάξεις, έχετε καταλάβει ότι αυτό που έχετε εξαγγείλει -που δεν το ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός- έχει μεγάλη συνέπειες όχι μόνο για τους συνταξιούχους, αλλά και τους νέους εργαζόμενους; Έχει συνέπειες για τους εργαζόμενους γιατί μία μερίδα πληθυσμού πρέπει να πληρώσει εισφορές και για τους νυν συνταξιούχους και για τις δικές τους συντάξεις. Όταν τα έλεγα αυτά στα κανάλια με τον κ. Βορίδη και τον κ. Χατζηδάκη μου λέγανε ότι αυτά είναι μεταβατικά προβλήματα. Μόνο που είναι μεταβατικά προβλήματα για τα οποία είτε πρέπει να βρείτε χρήματα είτε θα τα πληρώσουν οι νέοι εργαζόμενοι. Μόνο μεταβατικά δεν είναι. Και δεν θέλω να σας αδικήσω, γιατί δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος.

Νομίζω ότι η απομείωση του χρέους μας δίνει ως Ελλάδα και σε εσάς αλλά και στην Ελλάδα, στα κόμματα, στην αντιπολίτευση, στα επιμελητήρια, στα συνδικάτα μια περίοδο 15 χρόνων, που θα έχουμε ένα καθαρό διάδρομο. Έχουν μειωθεί οι χρηματοδοτικές μας ανάγκες στο 10% για τα επόμενα χρόνια, αυτό μας δίνει  και σας δίνει έναν αέρα για να μπορεί αυτή η χώρα να πάει μπροστά και για την ανάπτυξη που και εσείς και εμείς θα θέλαμε. Σας αφήνουμε ένα μαξιλάρι που ξέρετε ότι είναι πολύ χρήσιμο. Υπάρχουν πάντα μαύρα σύννεφα στην Ευρώπη για την ανάπτυξη, οπότε είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που μπορεί κατά κάποιο τρόπο να χρησιμοποιηθεί, αλλά και ένα μέρος να μην χρησιμοποιηθεί για να υπάρχει για το μέλλον. Σας αφήνουμε μια οικονομία με ανάπτυξη. Ανάπτυξη στη μεταποίηση, στις εξαγωγές και νομίζω θα μπορούσα να πω κι άλλα πράγματα που θα σας είναι χρήσιμα. Όλα αυτά τα καταφέραμε σε πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες με τρία χρόνια μνημόνια.

Με εφόδιο την αξιοπιστία, νομοθετήσαμε εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων μόνιμα θετικά μέτρα για το 2019 υλοποιώντας μια σοβαρή μακροοικονομική πολιτική. Το κόστος δανεισμού της χώρας, που το παραλάβαμε σε απαγορευτικά επίπεδα άνω του 10%, έχει μειωθεί σε ιστορικά χαμηλά, με το 10ετές να βρίσκεται στο 2,049%. Τα τελευταία 4 χρόνια το υπουργείο Οικονομικών βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο των εξελίξεων. Τόσο εγώ όσο και η ομάδα του υπουργείου συνολικά βρεθήκαμε σε κρίσιμες διαπραγματεύσεις, κληθήκαμε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις, δώσαμε μάχες που πολλές φορές έδειχναν χαμένες πριν καν ξεκινήσουν. Ομως η ομάδα αυτή κατάφερε πολλά και σημαντικά. Γιατί στη διαπραγμάτευση δεν άφησε ούτε λέξη να πέσει κάτω. Γιατί είχε και την τεχνική επάρκεια αλλά και το πολιτικό κριτήριο. Αλλά κυρίως γιατί δούλεψε με σχέδιο, σαφή ιεράρχηση και ξεκάθαρη στοχοθεσία.