Ευκλείδης Τσακαλώτος

Άκουσα [στο πλαίσιο της συζήτησης για τον προϋπολογισμό] πολλές ομιλίες και από το ΚΚΕ και από το ΜέΡΑ25 και από το ΚΙΝΑΛ. Θέλω να πω, με κάθε ειλικρίνεια, όταν αντιμετωπίζουμε αυτή την κυβέρνηση όχι μόνο στα οικονομικά, όχι μόνο στα κοινωνικά, αλλά και στα δικαιώματα, θα εξαντλήσουμε τα δύο-τρία χρόνια της αντιπολίτευσης για το ποιος θα πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας από τη φθορά της κυβέρνησης; Αυτό θα πούμε στο λαϊκό κόσμο που θα δει τις συνέπειες αυτής της οικονομικής πολιτικής; Ότι δεν έχει σημασία αν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ή η Νέα Δημοκρατία; Καμία σημασία δεν έχει ότι πήραμε τα 700 εκατομμύρια της πρόνοιας και τα φτάσαμε στα 3 δισεκατομμύρια; Στους εργαζόμενους, για παράδειγμα, στα ξενοδοχεία που η επεκτασιμότητα τους έδωσε μια ανάσα, αλλά και σε άλλους, θα πείτε ότι αυτό δεν έχει καμία σημασία; Αυτό θα πούμε; Εκεί θα εξαντλήσουμε όλη την πολιτική μας ανάλυση; Ή θα δημιουργήσουμε μαζί, εκεί όπου συμφωνούμε, ευκαιρίες για κοινωνικές αντιστάσεις και στα δικαιώματα γενικά και στο χώρο εργασίας και για την πράσινη ανάπτυξη, να δημιουργήσουμε ένα μεγάλο ρεύμα που να εμποδίσει αυτή τη στρατηγική, που ξέρουμε εκ των προτέρων ότι δεν θα δουλέψει; Μπορεί να το αρνηθείτε. Δεν θα μας συγχωρέσει, όμως, ο κόσμος της εργασίας, ούτε εσάς, ούτε εμάς. Και πολύ φοβάμαι ότι αν δεν συνεργαστούμε, εκεί όπου μπορούμε, το κέρδος θα το πάρει η ακροδεξιά, εντός και εκτός της Νέας Δημοκρατίας. Ακούσατε τον προηγούμενο ομιλητή… Ελπίζω να τον ακούσατε, για το ποια είναι η πατριωτική, η μη κοσμοπολίτικη -κάτι μου λέει αυτή η λέξη, το «μη κοσμοπολίτικη», έχει μία ιστορία αυτή η λέξη- η εθνική πολιτική. Εκεί θα το αφήσουμε; Ή θα έχουμε αισιοδοξία και θα πούμε στον κόσμο της εργασίας ότι υπάρχει ελπίδα; Υπάρχει ελπίδα στο μέλλον να έχουμε προϋπολογισμούς που απαντάνε στα κοινωνικά, στα οικονομικά προβλήματα και στα δικαιώματα των ανθρώπων της εργασίας και του κόσμου που όλοι μας θέλουμε να υποστηρίξουμε.

Θυμίζω στον κ. Σκυλακάκη το ρητό του Τσόμσκι ότι το βασικό στοιχείο του νεοφιλελευθερισμού είναι ότι δεν είναι ούτε νέος ούτε φιλελεύθερος. Είσαστε σε μία παράταξη που θεωρείτε ότι είστε φιλελεύθεροι και δεν είχατε καν την ευγενή καλοσύνη να υποστηρίξετε  το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια. για ποιο φιλελευθερισμό μιλάτε; Ξέρετε τι έγινε χτες με την αστυνομία; Το θεωρείτε φιλελεύθερο αυτό; Αλλά ας πάμε τώρα στην οικονομική πολιτική. Τι μας είπε ο κ. Σκυλακάκης; Ότι καλά αυτά που είπα εγώ για τις χαμηλές επενδύσεις στην παγκόσμια οικονομία την παραγωγικότητα, την ανάπτυξη αλλά εμείς είμαστε ακόμη χειρότερα.  Μπορεί να μας εξηγήσει ο κ. Σκυλακάκης  από ποιο οικονομικό θεώρημα βγαίνει ότι οι αποτυχημένες πολιτικές σε πλούσιες οικονομίες γίνονται επιτυχημένες πολιτικές μόνο επειδή εφαρμόζονται σε λιγότερο πλούσιες οικονομίες; Δεν υπάρχει τέτοιο θεώρημα!  Αυτά τα στοιχεία ισχύουν και για πλούσιες οικονομίες και για λιγότερο πλούσιες και για ακόμη λιγότερο πλούσιες οικονομίες. Παντού έχετε αποτύχει τα τελευταία 30 χρόνια! Η έλλειψη και του "φιλελευθερισμού" σας  και του "νέου"  μας έχει διαλύσει.

Η Νέα Δημοκρατία με τον προϋπολογισμό που κατέθεσε δείχνει ξεκάθαρα τις προθέσεις της. Δεν δίνει επί της ουσίας τίποτα σε μισθωτούς και συνταξιούχους, ανατρέπει την τάση ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους που έγινε επί ΣΥΡΙΖΑ και χρησιμοποιεί δημιουργική λογιστική στις προβλέψεις της για να της βγουν τα νούμερα. (...) Ταυτόχρονα, η Ν.Δ. φαίνεται να αναιρεί όσα έλεγε προεκλογικά για την υπερφορολόγηση. (...) Η Ν.Δ. δεν μπορεί καν να ισχυριστεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ της άφησε καμένη γη. Από τον ίδιο τον προϋπολογισμό προκύπτει ότι η Ν.Δ. επέλεξε να κατευθύνει αυτά τα χρήματα στις επιχειρήσεις αντί να τα κατευθύνει στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. (...) Η Νέα Δημοκρατία κατέθεσε έναν ιδεοληπτικό, νεοφιλελεύθερο προϋπολογισμό, ο οποίος καταφέρνει ταυτόχρονα να μην είναι ούτε αναπτυξιακός ούτε κοινωνικός. Είναι ένας προϋπολογισμός για τους λίγους, με μια δοκιμασμένη συνταγή. Τη συνταγή που μας οδήγησε στην κρίση.

Τρίτη 12/11/19. Ανακοινώνεται η συμφωνία των σοσιαλιστών με τους Podemos για σχηματισμό κυβέρνησης στην Ισπανία. Βέβαια με χειρότερους όρους από πριν, αφού και οι δυο οπισθοχώρησαν στις εκλογές της Κυριακής, ενώ η Δεξιά, αλλά κυρίως η Ακροδεξιά, κέρδισαν πόντους. Ο Sanchez στοιχημάτισε ότι θα αύξανε τις έδρες του και θα έφτανε πιο κοντά στην πολυπόθητη αυτοδυναμία. Δε του βγήκε. Η πολιτική ως τζόγος. Πότε θα συμφιλιωθούν οι σοσιαλδημοκράτες με την ιδέα ότι το κέντρο έχει πεθάνει, και δεν έχουν μέλλον αν δεν στραφούν Αριστερά; Και η May στη Βρετανία είχε κάνει παρόμοιους υπολογισμούς στις τελευταίες εκλογές, και είδε το Χάρο με τα μάτια της με το εκπληκτικό ράλι του Jeremy Corbyn και των Εργατικών. Ας τα αναλογιστεί αυτά ο Κυριάκος Μητσοτάκης που φαίνεται να ταλαντεύεται με διπλές εκλογές σε κανένα χρόνο.

Διαβάζουμε για τις διαδηλώσεις σχεδόν παντού στο κόσμο, από το Ιράκ και το Λίβανο μέχρι τη Χιλή, και από το Χονγκ Κονγκ μέχρι την Καταλονία. Δεν έχουν,  βέβαια,  τα ίδια τα αιτήματα παντού, αλλά έχει ενδιαφέρον πώς μια φαινομενικά μικρή αιτία, για παράδειγμα η αύξηση της τιμής του εισιτηρίου κάποιου μεταφορικού μέσου, μπορεί να αποτελέσει αφορμή για έκρηξη. Ένα κοινό στοιχείο είναι η έντονη παρουσία της νεολαίας. Αν κάτι μας προϊδεάζει για την μη επιστροφή στην προ κρίσης εποχή είναι αυτό: νέοι και νέες που ξέρουν ότι το μέλλον τους θα έχει χειρότερες συνθήκες - σε μισθούς, σε ποιότητα θέσεων εργασίας, σε πρόσβαση σε κοινωνικά αγαθά, σε συντάξεις - από αυτές των γονιών τους. Η ριζοσπαστικότητα του φαινομένου είναι αποτέλεσμα και της ανυπαρξίας κεντρώων λύσεων. Δεν φαίνεται το σύστημα να μπορεί να βασιστεί σε κεντρώες εφεδρείες. Η καταστολή, σε αυτές τις συνθήκες, αποτελεί μονόδρομο. Αναρωτιέμαι αν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να πιάσει αυτό το ρεύμα, να το μετατρέψει σε ένα αφήγημα και συγχρόνως σε ρεαλιστικές προτάσεις; Αυτό θα είναι το μεγάλο στοίχημα της επόμενης περιόδου.

Το προσχέδιο του προϋπολογισμού της κυβέρνησης επιφέρει αύξηση εισοδήματος 72 ευρώ για το φτωχότερο 10% του πληθυσμού και 353 ευρώ για το πλουσιότερο 10%. Δηλαδή, το εισόδημα των πολύ πλουσίων θα αυξηθεί 5 φορές παραπάνω από όσο των πολύ φτωχών. Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού που η Ν.Δ. κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτυπώνεται με τον πιο εμφανή τρόπο η ταξική της μεροληψία. 72 ευρώ αύξηση για το φτωχότερο 10%. 353 ευρώ αύξηση για το πλουσιότερο 10%. Δηλαδή, το εισόδημα των πολύ πλουσίων θα αυξηθεί 5 φορές παραπάνω από όσο των πολύ φτωχών. Αντίστροφη εικόνα από αυτήν του ΣΥΡΙΖΑ, όπου για το έτος 2019, σύμφωνα με τα πραγματοποιηθέντα όπως αυτά αποτυπώνονται στο προσχέδιο του 2020, οι μεγαλύτερες αυξήσεις ήταν για τα χαμηλά και μεσαία στρώματα. Μάλιστα, η αύξηση στα εισοδήματα των πολιτών το 2019 αποδείχθηκε πολύ μεγαλύτερη από ό,τι προβλεπόταν.

1) Περασμένα ξεχασμένα. Μπορεί να έχεις πει ότι δεν βγαίνουμε από το μνημόνιο, έχουμε το 4ο και πιο σκληρό μνημόνιο, και ότι η οικονομία βουλιάζει αλλά χρειάζεται να ξεχάσεις αυτά τα ρητορικά σχήματα όταν είναι η σειρά σου να μεγαλουργήσεις. 2) Τα νούμερα είναι πάντα ευέλικτα και δεν χρειάζεται να στέκονται εμπόδιο σε ένα καλό αφήγημα. 3) Το δημοσιονομικό κενό που υπάρχει δεν πρέπει ποτέ να σε ανησυχεί. Το υπολογίζεις στα 1.9 δισ. και ως καλός νεοφιλελεύθερος το καλύπτεις με τους γνωστούς τρόπους που σου έμαθαν «οι επαναστάσεις του Reagan και της Thatcher, η Ινδία τη δεκαετία του 1990, η επεκτατική πολιτική του Trump σήμερα, και πιστεύουμε η Βραζιλία τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες και μήνες. Και γνωρίζουμε ότι θα λειτουργήσουν και εδώ.» (Mike Pompeo, 5/10/2019, Aθήνα) 4) Επιλέγεις το ρυθμό ανάπτυξης που σε βολεύει για να αυξηθούν τα έσοδα. Δεν σε επηρεάζει όλη η προηγούμενη εμπειρία των τελευταίων 30 ετών που έχει αποδειχθεί ότι μια μείωση των φόρων επί των επιχειρήσεων ούτε τα έσοδα αυξάνει, ούτε την ανάπτυξη τονώνει. Να έχεις πάντα την βαθιά πίστη ότι αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά. 5) Μειώνεις τους συντελεστές στις επιχειρήσεις και του χρόνου βλέπουμε τι θα κάνουμε με το κενό. 6) Από σεμνότητα βλέπεις και άλλα στοιχεία που μπορούν να καλύψουν το κενό. Για παράδειγμα υπόσχεσαι ότι ενάντια σε όλη την ιστορία και πρακτική της παράταξής σου θα γίνεις λιοντάρι στο κυνήγι της φοροδιαφυγής. Και άρα ενσωματώνεις στον προϋπολογισμό 702 εκ από την μείωση της φοροδιαφυγής. Εξάλλου και να αποτύχεις σε έχει καλύψει ο πρωθυπουργός σου με τις δηλώσεις του στο Καστελόριζο: «Το κράτος δεν πρέπει να στέλνει [το ΣΔΟΕ]» 7) Αυξάνεις τον ΕΝΦΙΑ αλλά να είναι καλά οι φίλοι σου στα ΜΜΕ : «Ο ΕΝΦΙΑ θα αυξάνεται στον Προϋπολογισμό αλλά θα είναι σαν να μην αυξάνεται» 😎 Τέλος, μην αγχώνεσαι για την επόμενη μέρα. Αν δεν σου βγουν όλα τα παραπάνω, εκεί είσαι να αντιμετωπίσεις την όποια δημοσιονομική ανισορροπία προκάλεσες με περικοπές στο κοινωνικό κράτος. Κάποιο συνδικάτο ή κίνημα θα βρεις να κατηγορήσεις ότι φταίει με τις παράλογες και ξεπερασμένες απαιτήσεις του. Κάθε εμπόδιο για καλό.

Ιδιαίτερα θα ήθελα να επισημάνω δυο μεγάλα κενά στην πολιτική μας. Το πρώτο έχει να κάνει με τις γυναίκες. Η εμπειρία των τελευταίων χρόνων σε όλο τον δυτικό κόσμο λέει ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη αντισυστημικότητα από τους άνδρες. Ακριβώς γιατί έχουν πιο άμεσες προσλαμβάνουσες για τις συνέπειες των κυρίαρχων πολιτικών, στους χώρους δουλειάς, στο σπίτι, στις γειτονιές. Οι ανισότητες - οικονομικές, περιφερειακές, πρόσβασης σε κοινωνικά αγαθά και αλλά πολλά - εξηγούν αυτή την αντισυστημικότητα που στρέφεται και δεξιά και αριστερά. Αλλά, αν δεν ασχοληθούμε πιο σοβαρά με το θέμα, πως θα στραφούν προς την Αριστερά; Το δεύτερο έχει να κάνει με τον πολιτισμό. Όσοι και όσες από εμάς έχουν περάσει από τον Γκράμσι, έστω και περαστικά, καταλαβαίνουμε τη σημασία του πολιτισμού για την ηγεμονία. Όχι περιστασιακά, όχι για να «πιάσουμε» τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού, αλλά ως συστατικό στοιχείο της κατανόησης της πραγματικότητας και της δημιουργίας ενός άλλου μπλοκ κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Ιδιαίτερα δε σε σχέση με τη νεολαία, υπάρχουν σημαντικές πολιτιστικές δραστηριότητες που δεν τις κατανοούμε, και συχνά δίνουμε την εντύπωση ότι δεν μας ενδιαφέρει να τις κατανοήσουμε. Ο πολιτισμός επηρεάζει το πως σκέφτονται οι άνθρωποι τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους με τους άλλους. Χωρίς άποψη για αυτό το πολιτισμικό φίλτρο κατανόησης των ανθρώπων, ηγεμονία απλώς δεν χτίζεις. Οι αντικειμενικές συνθήκες για το χτίσιμο μιας νέας ηγεμονίας υπάρχουν. Στο χέρι μας είναι να δημιουργήσουμε και τις υποκειμενικές. Η διαδικασία της διεύρυνσης του κόμματος αποτελεί μια θαυμάσια πρώτη ευκαιρία γι αυτό το εγχείρημα. Ιδιαίτερα αν αυτή συνδυαστεί και με δουλειά μυρμηγκιού.