Παύλος Κλαυδιανός

Δύο από τα πολύ σοβαρά εκκρεμή ζητήματα για τη χώρα, που επιχειρεί να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, το τέλος του μνημονιακού προγράμματος και η ελάφρυνση του χρέους και η συμφωνία για το Μακεδονικό με την βόρεια γείτονα μας ΠΓΔΜ, όπως προκύπτει από τις εξελίξεις την προηγούμενη εβδομάδα, φαίνεται ότι είναι σε καλό δρόμο. Τα αντικυβερνητικά ΜΜΕ, βέβαια, επιχειρούν να το αποκρύψουν με διάφορους τρόπους, προβάλλοντας, κινδυνολογικά μάλιστα, διάφορες ειδήσεις ήσσονος σημασίας ή εκμεταλλευόμενα διάφορες αμετροέπειες κυβερνητικών στελεχών που δυστυχώς δεν λείπουν. Οι ειδήσεις σχετικά με τις ζυμώσεις για την ελάφρυνση του χρέους, αποκαλύπτουν ότι οι δανειστές εξετάζουν συγκεκριμένες πια προτάσεις, που γρήγορα θα πάρουν τελική μορφή, καθώς θα ολοκληρώνονται τα προαπαιτούμενα και θα συνομολογείται και η συμφωνία των δεσμεύσεων για το «μετά». Προφανώς, είναι ακόμη μακρύς ο δρόμος, αλλά άρχισε να διατρέχεται, και σε βατές συνθήκες. Το κρίσιμο είναι οι βαθμοί ελευθερίας που θα εξασφαλισθούν για το «μετά», δηλαδή η δυνατότητα να ασκηθεί μια πολιτική όλο και περισσότερο και με τα χρώματα της Αριστεράς. Και αυτό χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, προσοχή και επιμονή στο στόχο.

Το βήμα που έγινε στη Βιέννη την Παρασκευή το απόγευμα όσον αφορά το Μακεδονικό φαίνεται ότι υπερέβη μερικές από τις υπάρχουσες διαφωνίες και έδωσε έτσι το περιθώριο στον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, να δηλώσει μετά το πέρας της τριμερούς συνάντησης ότι είναι «αισιόδοξος ότι στην επόμενη συνάντηση Ελλάδας και ΠΓΔΜ μπορεί να γίνει το “μεγάλο βήμα”».

Το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής της Δευτέρας στη Βάρνα της Βουλγαρίας, μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, ως ένα βαθμό, προετοιμάζονταν στις Βρυξέλλες, Πέμπτη και Παρασκευή, στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αυτό δεν διέφυγε ούτε λεπτό της προσοχής του έλληνα πρωθυπουργού που υπήρξε εξαιρετικά δραστήριος, για να πετύχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Μαζί με το ταξίδι του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, στα Σκόπια και τη συνάντηση που θα έχει με το συνάδελφό του της FYROM, παρουσία του κ. Νίμιτς διαμορφώνεται ένα πυκνό σε ζυμώσεις, ίσως και αποφάσεις, δεκαήμερο για κρίσιμα ζητήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Καθώς όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα ιδιαίτερα διαταραγμένο και επικίνδυνο περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή μας η ψυχραιμία, η διπλωματική τεκμηρίωση και αποφασιστικότητα είναι ένας χρήσιμος οδηγός.

Δύο τοποθετήσεις, από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης, δείχνουν την αγχώδη προσπάθεια και των δύο να κρατηθεί ορατή στην κορυφή του προγράμματος δράσης τους η οικονομία και συγκεκριμένα η προετοιμασία της πορείας προς την έξοδο, το τέλος του προγράμματος. Μετά το τέλος της συνεδρίασης του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ η ενημέρωση, μέσω του ΑΠΕ, σημείωνε με έμφαση ότι ήταν αποκλειστικό της αντικείμενο η έξοδος από το μνημόνιο και η επόμενη μέρα. «Η σημερινή συζήτηση αποτέλεσε την πρώτη από σειρά συνεδριάσεων που θα ακολουθήσουν, αναφορικά με το συνολικό σχεδιασμό του επόμενου διαστήματος για το βασικό στόχο της εξόδου από το μνημόνιο και του πώς θα σχεδιαστεί η «επόμενη μέρα» μετά τα μνημόνια», τονιζόταν. «Κομβικό σταθμό», συνέχιζαν, «συνιστά η παρουσίαση της στρατηγικής για την ανάπτυξη (growth strategy) της χώρας προς τους εταίρους, που αναμένεται να γίνει περί τα τέλη Απριλίου.» Αυτό θα είναι, μάλιστα, και το θέμα της επόμενης συνεδρίασης με εισηγητές τους Γιάννη Δραγασάκη και Ευκλείδη Τσακαλώτο, όπως αναγγέλθηκε. Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης είναι, επίσης, «στις προτεραιότητες του κυβερνητικού και κομματικού σχεδιασμού».

Είναι προφανές ότι ο κ. Μητσοτάκης πιεζόμενος από τα ακροδεξιά του, όπως και στο μακεδονικό, διολίσθησε στον εθνικισμό και στις ακροδεξιές κορώνες. Ο πρωθυπουργός το σημείωσε αμέσως αυτό. «Είχα την εντύπωση ότι θα αφήνατε τα εθνικά θέματα απ’ έξω το τελευταίο διάστημα», είπε, προσθέτοντας: «δεν αντέξατε στον πειρασμό και ήρθατε εδώ για να κατηγορήσετε την κυβέρνηση». «Στα εθνικά θέματα δεν χωρά ανευθυνότητα», τόνισε ο Αλ. Τσίπρας.

Αλλά δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτό που θα κυριαρχήσει το 2018 και το 2019 θα είναι οι εξελίξεις στο κοινωνικό και κοινοβουλευτικό πεδίο, το είδος εξόδου που θα εξασφαλιστεί από το μνημονιακό πρόγραμμα, οι δεσμεύσεις που θα επιβληθούν στη χώρα από τους δανειστές. Αυτό είναι ακόμα ανοιχτό και ήδη διακρίνεται η προσπάθεια η τελική ισορροπία να είναι ες βάρος μας. Αυτό θα φέρει σε σύγκρουση την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ τόσο με την αντιπολίτευση και τις επιχειρηματικές ελίτ στο εσωτερικό όσο και με τους δανειστές, ιδίως την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Στο εσωτερικό η αξιωματική αντιπολίτευση, η ευρύτερη συντηρητική παράταξη επιθυμούν διακαώς προληπτική πιστωτική γραμμή, ουσιαστικά ένα τέταρτο μνημόνιο προφανώς για να μην είναι η Αριστερά αυτή που θα οδηγήσει την χώρα στο δρόμο της ανόρθωσης. Αλλά όχι μόνο. Όσο η οικονομία πείθει ότι έχει μπει στο δρόμο της ανάκαμψης τόσο στο τραπέζι θα έρχεται ως επίδικο η πολιτική που θα ακολουθηθεί μετά τον Αύγουστο. Από τώρα θέτουν ζήτημα διασφάλισης των μνημονιακών κεκτημένων ιδίως στον τομέα της εργασίας. «Οι σημερινοί κυβερνώντες δεν κρύβουν την πρόθεσή τους να ξηλώσουν με την πρώτη ευκαιρία τις αλλαγές που έγιναν» σημειώνει στο κύριο άρθρο της η «Καθημερινή», δηλαδή τα «μέτρα μείωσης εργατικού κόστους και μεταρρύθμισης στην αγορά εργασίας» στα οποία οφείλεται η ανάκαμψη…

Η κυβέρνηση είναι ωφέλιμο να συνειδητοποιήσει εις βάθος ότι η πορεία προς την έξοδο και η διαδρομή μετά θα είναι τραχιά και μια γεύση πήραμε στο τελευταίο Γιούρογκρουπ. Εντούτοις, το συμβάν πέρασε χωρίς ιδιαίτερη αξιολόγηση μέσα στη φούρια της Novartis. Όμως, γνωρίζουμε ότι, ανεξάρτητα από τις δικές μας απόψεις, το πολιτικό κλίμα επηρεάζει τις οικονομικές συμπεριφορές και τις συμπεριφορές θεσμών. Δεν πρέπει να μας είναι αυτό αδιάφορο, να χάνουμε το μέτρο, δίνοντας λαβή σε όσους δεν θα ήθελαν μια κυβέρνηση με κορμό την Αριστερά να επιλύσει ιστορικής σημασίας ζητήματα.

Ανεξάρτητα από το πού στηρίζει τις απαιτήσεις της η Τουρκία —μιλά για διεθνές δίκαιο αλλά δεν το εννοεί, ιδίως αποφεύγοντας προσφυγή στη Χάγη— σήμερα επιστρατεύει και οξύνει το πρόβλημα και ως μία ακόμη απάντηση προς τις ΗΠΑ. Το είπε ευθέως ο κ. Τσαβούσογλου ότι δεν θα ανεχθεί να παίξει η Ελλάδα τον ρόλο της πέμπτης φάλαγγας των ΗΠΑ στην περιοχή. Η ελληνική πλευρά, πέρα από την άμεση επικοινωνία με την τουρκική, σωστά, επομένως, απευθύνθηκε στο ΝΑΤΟ – άρα και στις ΗΠΑ – και την ΕΕ κρατώντας ταυτόχρονα την ψυχραιμία της. Ωστόσο, η συγκεκριμένη συμπεριφορά, μάλλον, δεν είναι απλή διαπραγματευτική κίνηση της Τουρκίας που στερείται κινδύνου. Γι’ αυτό και η ακραία επιθετική οξύτητα στις δηλώσεις των αξιωματούχων της.

Στην Ελλάδα δαπανούσαμε για φάρμακα τόσα δισ. που ήταν παράλογο. Και αυτό γινόταν πολλά, πάρα πολλά χρόνια, αλλά το πολιτικό σύστημα, ο δικομματισμός το άφηνε. Αυτό ήταν το κεντρικό σκάνδαλο που δεν αφορούσε μόνο την Νοβάρτις: η πολυφαρμακία του δικομματικού συστήματος.

Σε νέα και πολύ πιο οξυμένη, με αντιπαραθέσεις, φάση μπαίνουμε ή μάλλον έχουμε μπει με άξονα το μακεδονικό σε ευθεία, δυστυχώς, συνοδεία με τους κομματικούς πολιτικούς στόχους της αξιωματικής, κυρίως, αντιπολίτευσης. Φύγαμε, πια, από την πρώτη φάση κατά την οποία η αντιπολίτευση, σύσσωμη, σχεδόν, ασκούσε δριμεία κριτική για το ότι η κυβέρνηση έκανε μυστική διπλωματία, ότι επεδίωκε να δημιουργήσει προβλήματα στους αντιπάλους της κ.τ.λ. και περάσαμε τώρα στο πολύ σκληρό παιχνίδι. Ποιος είναι ο στόχος της ΝΔ; Με όλα τα μέσα να μην προχωρήσει η συμφωνία με τη FYROM. Ένα μεγάλο μέρος της ηγεσίας της το επιδιώκει, διότι, με βάση το εθνικιστικό ή φοβικό σκεπτικό της, δεν θέλει τη λύση, καθώς αν συμβεί θα έχει τη λέξη Μακεδονία. Ένα άλλο, όμως, τμήμα της σύρεται στην άρνηση, προφανώς, και διότι δεν καίγεται και τόσο από την αντίληψη περί αυτοπροσδιορισμού, μιας και το συνδέει απολύτως με τις πολιτικές εξελίξεις. Έχει εδραία πεποίθηση ότι θετική εξέλιξη στις διαπραγματεύσεις Ελλάδας-FYROM ωθεί σε μια, αργά ή γρήγορα, αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων και των σχέσεων μεταξύ των κομμάτων.