Κατέ Καζάντη

Ο Χριστός, αυτός που προ ημερών γιορτάστηκε στη Δύση, είναι queer: αν ο Ιησούς γεννήθηκε για να διακόψει τη ροή του υπάρχοντος, άδικου, κόσμου, αν γεννήθηκε για να σταθεί στο πλευρό των κατατρεγμένων και των περιθωριακών, αν γεννήθηκε για να φέρει στο προσκήνιο την πόρνη έναντι του υποκριτή και τον αδελφό τον ελάχιστο έναντι του πλούσιου αξιωματούχου, σήμερα θα κατέβαινε από τους ουρανούς όχι μοναχά ως πρόσφυγας, όπως συχνά λέγεται και γράφεται, αλλά και ως queer.

Στην εγχώρια βιομηχανία της κατανάλωσης, μεγάλη -τη μεγαλύτερη ίσως – βαρύτητα στη διάχυση του κρυφού μηνύματος του προϊόντος, ώστε ο πελάτης να ταυτιστεί μαζί του, δίνει γνωστή φίρμα πώλησης παιχνιδιών και όχι μόνο. Φέτος, εν όψει Χριστουγέννων, επιστρατεύεται στόρι πατριαρχικής οικογένειας καπεταναίου που βρίσκεται στα φουρτουνιασμένα πελάγη. Το πλοίο του, σημειωτέον, λέγεται “Μεγαλόχαρη”. Η δε μουσική υπόκρουση, ανήκει στον Ξαρχάκο. “Τα JUMBO”, λέει η εταιρεία, “φέτος αφιερώνουν τη μεγάλη τους καμπάνια, στη Μεγάλη Ελλάδα της θάλασσας και την ψυχή των ανθρώπων της. Μια ψυχή που ανθίζει μέσα από την εμβληματική μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου, από την ταινία «Κόκκινα φανάρια», σε μια νέα συγκλονιστική εκτέλεση που επιμελήθηκε ο ίδιος ο συνθέτης, για τις ανάγκες της ταινίας”. Η τέχνη, δηλαδή, μεταλλαγμένη, υποστηρίζει την μαζική υποκουλτούρα του καταναλωτισμού. Το δε μήνυμα της διαφήμισης, φανερά “πατρίς – θρησκεία – οικογένεια”, αφιερωμένο στις “ψυχές των ανθρώπων”, μπορεί να καταγραφεί ως μνημείο υποκρισίας: η πληθώρα των καταγγελιών για τις κάκιστες σχέσεις εργασίας στα καταστήματα, με τα ωράρια – λάστιχο, την τετράωρη “απασχόληση” που γίνεται καταχρηστικά 6ωρη, 8ωρη κ.ο.κ., δεν αφήνουν περιθώρια για τις “καλές προθέσεις” των αφεντικών. Το δε ξέπλυμα της κακής εικόνας που επιχειρείται είναι ενδεικτικό του τρόπου λειτουργίας του παγκόσμιου καπιταλισμού. Να ξαναθυμηθεί ο καταναλωτής το μαγαζάκι της γωνίας, που δεν έχει τον παρά να ακριβοπληρώσει προπαγανδιστικά σποτ, είναι μια οφειλή στον εαυτό του. Διότι έτσι ενισχύει την ταξική αλληλεγγύη, το δε έξοδο θα του επιστραφεί, ίσως στο πολλαπλάσιο.

Παρακάμπτοντας την επί της ουσίας συμφωνία ή διαφωνία με την πεποίθηση της ΄Αρεντ, περί “Κοινοτοπίας του Κακού”, δεν γίνεται να μην παρατηρήσει κανείς την ομοιότητα: σε όλες τις συνθήκες, η τρόπος αποφυγής να λάβει οιοσδήποτε θέση απέναντι στο όντως Κακό, είναι, κάθε φορά, η επίκληση του “ιδιαίτερου καθήκοντος”. Η επίκληση του “επαγγελματισμού”, του τεχνοκρατισμού, ο οποίος, δήθεν, μένει ανεπηρέαστος από πολιτικές θέσεις ενώ, στην πραγματικότητα, είναι οργανικό κομμάτι της πολιτικής, ως άλλοθι της πιο βαθιάς συντήρησης. Διότι η κ. Μιχαηλίδου, η μη πολιτικός ούτε και ψυχολόγος, σε προηγούμενη φάση, και όταν την συνέφερε, και επί των συνδρόμων της αριστεράς ομίλησε και για ψυχικά νοσούντες. Και ας δηλώνει τώρα “οικονομολόγος”. Όταν οι δήθεν αγγελικά πλασμένοι άριστοι, σε ζητήματα τόσο σημαντικά όσο εκείνων που άπτονται του ρατσισμού/φασισμού, κρύβονται πίσω από αφελή “δεν ξέρω, δεν απαντώ”, κάποιος οφείλει να τους εγκαλέσει. Και να τους δείξει με σαφήνεια πως, η πολιτική δεν είναι δουλειά για τεχνοκράτες αλλά ενόρμηση (Βέμπερ). Και αν δεν τους αρέσει, να πάνε σε δουλέψουν πολυεθνική. Δεν κάνουν γι΄ αυτούς τα υπουργεία.

“Όποιος δεν θέλει να μιλήσει για τον καπιταλισμό δεν πρέπει να μιλάει και για τον φασισμό”, η Κεραμέως, ακολουθώντας, προφανώς εν αγνοία της, τη ρήση του Μαξ Χορκχχάιμερ παρακάμπτει το αντιφασιστικό μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου. Αν παραδεχτούμε πως “ολοκληρωτικό καθεστώς δεν είναι παρά το προηγούμενο αστικό χωρίς τις αναστολές του” και αν συνυπολογίσουμε πως στη σύγχρονή μας δεξιά ενσωματώνεται κομμάτι της “σοβαρής” Χρυσής Αυγής, το μήνυμα της υπ. Παιδείας γίνεται περισσότερο κατανοητό. Το κοινό της μεγαλωμένης παράταξης τέτοια θέλει να ακούει. Λόγια στρογγυλεμένα και πετσοκομμένα, με συγκεκριμένο ιδεολογικό φορτίο, εκείνο του ιστορικού αναθεωρητισμού. Από κοντά οι οργανικοί -ο θεός να τους κάνει- διανοούμενοι του συστήματος: Θεοδωρόπουλος, Μουμτζής και άλλοι διάφοροι, διαφορετικών ποιοτικών διαβαθμίσεων, καλλιεργούν τον σπερματικό λόγο μιας νέας ορθοδοξίας που επιτρέπει, αν δεν προτρέπει, σε όλα τα λουλούδια της ακροδεξιάς να ανθίσουν, έστω παρασιτικά.  Εδώ, στη διάχυση του ιδεολογικού δηλητηρίου, βρίσκεται στο μείζον πρόβλημα της εποχής: πάνω, ίσως, και από τα αντιδραστικά νομοσχέδια που περνούν από τη Βουλή, πάνω και από τις αντεργατικές ρυθμίσεις, πάνω και από τις ενισχύσεις στις “ιδιωτικές πρωτοβουλίες”, βρίσκεται η προσπάθεια να διασυρθεί η κοινωνία προς τη χειρότερη, μεταπολιτευτικά, συντηρητικοποίηση. Διότι οι νόμοι και οι ρυθμίσεις αλλάζουν. Η μαυρίλα όμως της λησμονιάς, η απανθρωποποίηση που επιφέρει η, τάχατε τεχνική, παράλειψη της ναζιστικής θηριωδίας είναι η νέα πολιτική ορθότητα, μια νέα κανονικότητα, στην οποία ο λαός οφείλει να εθιστεί. Ο δυτικός κόσμος αλλάζει επί τα χείρω. Οι ‘Ελληνες της “αριστείας” είναι ένα τυπικό δείγμα ενός νέου πολιτικού προτύπου που απέναντι του οφείλει να σταθεί, με κάθε τρόπο, η αριστερά. Για χάρη της ελπίδας εκείνων που δεν ελπίζουν πια, για χάρη της ελπίδας των ηττημένων.

Τα τηλεοπτικά πάνελ, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του κοινοβουλίου, είναι πλήρως ενταγμένα στη βιομηχανία του θεάματος. Η επιλογή των προσώπων έχει αγοραία κριτήρια: μετά τα γούστα του αφεντικού, το επόμενο προσόν είναι τα νούμερα της τηλεθέασης. Ο πόλεμος της φωνασκίας, ο διαγκωνισμός των εξυπνακισμών, το ειδικό στήσιμο όπως ακριβώς το διδάσκει ο επικοινωνιολόγος, αντικαθιστούν τα ιδεολογικοπολιτικά επιχειρήματα, ενίοτε πέρα από κάθε όριο ορθολογισμού. Η απολίτικη πλευρά της πολιτικής, με την απάληψη των ιδεολογικών διαφορών και την αντικατάστασή τους με μια μηχανιστική, ολωσδιόλου ανώδυνη, ανταλλαγή λεκτικών πυρών είναι εδώ.

Το κόμμα είναι -πρέπει να είναι- ο κατεξοχήν συλλογικός, οργανικός διανοούμενος, μακριά από τα σχήματα που απλώς επαναδιαπραγματεύονται αστικού τύπου μεταρρυθμίσεις, μακριά από πολιτικούς καιροσκοπισμούς. Οφείλει να επαναδιατυπώνει διαρκώς έναν νέο ρηξικέλευθο προγραμματικό λόγο, με ιδεολογική παρρησία και δίχως να πέφτει στην παγίδα της αντιφατικής, ή και εν πολλοίς συντηρητικής, κίνησης των μαζών.

Η πολιτισμική διάδραση, ο σεβασμός στην ετερότητα, η διάνοιξη των διανοητικών οριζόντων με την όσμωση των λαών, πάνε περίπατο. Η επέλαση των μύθων που, διαχεόμενοι στις μάζες, διαμορφώνουν την κουλτούρα του τρόμου, επισημοποιείται. Τα σύνορα κλείνουν, όχι, βεβαίως, για την κίνηση των κεφαλαίων, αλλά για τους αξιολύπητους που μετατρέπονται σε θύτες. Η Ευρώπη, τώρα και επισήμως, νομιμοποιεί νεοφασιστικές λογικές. Ο διαχωρισμός σε λαούς και πολιτισμούς που αξίζουν προστασίας και σ’ εκείνους που μπορούν άνετα να πεθάνουν, δίχως να λείψουν σε κανέναν, επισφραγίζεται με το χαρτοφυλάκιο της Μετανάστευσης και της Προστασίας του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής. Το οποίο από τη θέση του Αντιπροέδρου, αναλαμβάνει, μάλλον μετά χαράς, ο Έλληνας Μαργαρίτης Σχοινάς.