Χάρης Γολέμης

Τα κόμματα της σύγχρονης ριζοσπαστικής Αριστεράς, ιδιαίτερα εκείνα με αναφορά στον ιστορικό ευρωκομμουνισμό, που έχουν…

Αν οι δημοσκοπήσεις επαληθευτούν, φαίνεται ότι, πλην εξαιρετικού απροόπτου, στις αυριανές εκλογές θα θριαμβεύσει πάλι…

Η εμπειρία της Πορτογαλίας και της Σουηδίας μάς υπενθυμίζει ότι, με δεδομένο το χάσμα που τη χωρίζει από τη Δεξιά, η ριζοσπαστική Αριστερά έχει στρατηγικές διαφορές με τη σοσιαλδημοκρατία, οι οποίες καθιστούν εύθραστη την μεταξύ τους σχέση σε κυβερνητικό επίπεδο. Η συστημικότητα των ευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων θέτει κάποια όρια στην αλλαγή της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής τους, παρά τις προσπάθειες που κάνουν ορισμένα από αυτά, για λόγους επιβίωσης, να απομακρυνθούν από το νεοφιλελευθερισμό και την κατά καιρούς συμμαχία τους με τη Δεξιά. Η στάση του Μπλόκο, του ΚΚΠ και του σουηδικού Αριστερού Κόμματος δείχνει ότι ότι η Αριστερά πρέπει και μπορεί να έχει τη δύναμη, χωρίς να είναι σεχταριστική, να αρνείται την ομηρεία της από τους σοσιαλδημοκράτες στο όνομα της αντιμετώπισης της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς. Οι εξελίξεις στην Πορτογαλία, και ιδιαίτερα η στάση του Μπλόκο και του ΚΚΠ, ενόχλησαν όσους στην Ελλάδα θα ήθελαν μια κυβερνητική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ με το ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ (και αν χρειαστεί με το ΜέΡΑ25 και το ΚΚΕ). Όμως, πέρα από την κατά την γνώμη μου ανυπέρβλητη δυσκολία επίτευξης αυτού του στόχου και στη βάση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων των επόμενων εκλογών, οι υποστηρικτές του συγκεκριμένου κυβερνητικού «μοντέλου» πρέπει πρώτα να αποσαφηνίσουν την ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα των εταίρων της συνεργασίας. Αυτό, όμως, είναι ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε μια άλλη φορά.

Ποιος ήταν, λοιπόν, αυτός ο σοβαρός λόγος που οδήγησε στην απόφαση υπερψήφισης ενός νομοσχεδίου που προκάλεσε όλες τις παραπάνω παράπλευρες απώλειες; Η κυρίαρχη άποψη που ευλογήθηκε, αν δεν προήλθε, από την Κουμουνδούρου ήταν ότι τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ υπαγόρευσε ο φόβος της ηγεσίας του μήπως στην αντίθετη περίπτωση το κόμμα θα κατηγορούνταν ότι δεν θέλει τις επενδύσεις. Πόσο πειστική, όμως, μπορεί να είναι αυτή η εξήγηση όταν δέκα μέρες πριν οι βουλευτές του είχαν καταψηφίσει τη σύμβαση για την επένδυση στις Σκουριές; Θα εμπόδιζε περισσότερο τις αναμενόμενες ελληνικές και ξένες επενδύσεις η στάση απέναντι στη Lamda Development του Λάτση από την αντίστοιχη απέναντι στην πολυεθνική Eldorado; Παραμένει, λοιπόν, μυστήριο γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν καταψήφισε μια συμφωνία που καταργούσε την αντίστοιχη δική του που είχε ψηφιστεί τον Σεπτέμβριο του 2016 ως ένα από τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης. Όταν μάλιστα θα μπορούσε μέχρι και να είναι υπερήφανος γι’ αυτήν αφού, παρά το γεγονός ότι δεν είχε σχέση με την προμνημονιακή θέση του ΣΥΡΙΖΑ για μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό, προστάτευε σε κάποιο βαθμό τον δημόσιο χώρο.

Οι αριστεροί δεν ενδιαφέρονται μόνο για όσα συμβαίνουν ή αφορούν τη χώρα τους, αλλά με τη διεθνιστική τους ενσυναίσθηση νοιάζονται για τους φτωχούς και τους αποκλεισμένους που πεθαίνουν από τον κορονοϊό σε όλες τις αμερικανικές πολιτείες, επειδή ο ακροδεξιός, δήθεν αντισυστημικός, πρόεδρος της χώρας δίνει προτεραιότητα όχι στην υγεία αλλά στην καπιταλιστική οικονομία, και γιατί είναι αλληλέγγυοι με τα αμερικανικά κινήματα: το κίνημα Black Lives Matter που αρνείται να υποταγεί στη δολοφονική αστυνομική καταστολή, το γυναικείο κίνημα που αλληλομισείται με τον μισογύνη Τραμπ, και το κίνημα κατά της κλιματικής αλλαγής, την οποία σαρκάζει αυτός ο επικίνδυνος τύπος, στηρίζοντας τις αμερικανικές εξορυκτικές εταιρείες. Όλοι αυτοί δεν θέλουν να ζήσουν άλλη μια τετραετία με τον ίδιο ένοικο του Λευκού Οίκου. Είμαστε μαζί τους γιατί τους θεωρούμε αδέλφια μας, γιατί οι αριστερές αξίες υπερβαίνουν τα σύνορα, γιατί η αριστερή ταυτότητα είναι διεθνική, γιατί αν θέλουμε τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό δεν μπορούμε να αδιαφορούμε για τις εξελίξεις στην ισχυρότερη χώρα του κόσμου.

Όπως συνέβη και στην Αμερική με την αποχώρηση του Σάντερς από την κούρσα για την επιλογή του υποψήφιου των Δημοκρατικών στις εκλογές της επόμενης Τρίτης, έτσι και στο Εργατικό Κόμμα, μετά την αποχώρηση του Κόρμπιν η αριστερή τάση βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Στην κοινοβουλευτική ομάδα, οι βουλευτές της Socialist Campaign Group είναι μια πολύ μικρή μειοψηφία, 34 στους 200, ενώ σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας YouGov το 41% των ψηφοφόρων του Εργατικού Κόμματος στις εκλογές του 2019 υποστηρίζει την απόφαση για τον Κόρμπιν, με μόνο το 26% να είναι εναντίον της. Επιπλέον, η αριστερή τάση που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκλογή του Κόρμπιν στη θέση του αρχηγού του κόμματος το 2015 με ποσοστό 59%, μετά το διχασμό της στο δημοψήφισμα για το Brexit –το οποίο, κατά τη γνώμη πολλών αναλυτών με τους οποίους συμφωνώ, είναι ένας από τους κύριους λόγους της ήττας των Εργατικών στις εκλογές του 2019– εμφανίζεται μάλλον αποθαρρημένη, παρά τις προσπάθειες του Momentum. Να μην ξεχνάμε ότι η υποψήφιά της για την ηγεσία, Ρεμπέκα Λονγκ Μπέιλι, την οποία στήριξε ο Κόρμπιν, έλαβε στις εσωκομματικές εκλογές το 27% των ψήφων, έναντι 56,2% του Κιρ Στάρμερ και 16,2% της Λίζα Νάντι, η οποία τοποθετήθηκε υπέρ της αναστολής της κομματικής ιδιότητας του Κόρμπιν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για τον Στάρμερ και την ομάδα του η αριστερά είναι ξένο σώμα στο Εργατικό Κόμμα. Το ερώτημα είναι αν αυτό ισχύει και για τα μέλη του κόμματος και αν όσα από αυτά ανήκουν στην αριστερή πτέρυγα έχουν τη δύναμη να αντισταθούν στις προσπάθειες περιθωριοποίησής τους και την υπομονή να περιμένουν μια ήττα του κόμματος στις επόμενες εκλογές, προκειμένου να αμφισβητήσουν με αξιώσεις τον Στάρμερ.

Όσο και αν η απόφαση του Εφετείου έβαλε την επίσημη σφραγίδα στο τέλος της μαύρης εγκληματικής συμμορίας, αυτή είχε ήδη ολοκληρώσει τον κύκλο της. Και, είτε μας αρέσει είτε όχι, αυτός που έσβησε την Χρυσή Αυγή από τον εκλογικό χάρτη ήταν ο Μητσοτάκης, απορροφώντας τη μεγάλη πλειοψηφία των οπαδών της με την εθνικιστική δημαγωγία του και την άτυπη συμπόρευση μαζί της στα συλλαλητήρια για το όνομα της Μακεδονίας. Όμως, αυτή η πολιτικάντικη κίνηση δεν είναι χωρίς συνέπειες, αν λάβουμε υπόψη ότι ο ελληνικός πληθυσμός, με τη βοήθεια της εκκλησίας και των ΜΜΕ, αποτελεί ένα εξαιρετικά εύφορο έδαφος για τις ακροδεξιές ιδέες, που δεν αποκλείεται ή να διαβρώσουν σταδιακά τη ΝΔ, ή να αναζητήσουν την έκφρασή τους σε κάποιο νέο ακροδεξιό σχηματισμό, που θα κυνηγάει, όπως η ΧΑ, πρόσφυγες, μαύρους, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, και φυσικά αριστερούς, υπό την ανοχή των μολυσμένων από τον χρυσαυγητισμό δυνάμεων καταστολής ή σε συνεργασία μαζί τους. Γι’ αυτό, η προσπάθεια ανάκτησης από τη δεξιά της κυβερνητικής εξουσίας, π.χ. με πλειοδοσία πατριωτισμού στα λεγόμενα εθνικά θέματα, λειτουργεί εκ των πραγμάτων υπέρ της δεξιάς και της ακροδεξιάς, και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη.

Εδώ και πολλά χρόνια, στην ύστερη περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, δεξιοί, κεντροαριστεροί και σοφτ αριστεροί, μάς είχαν πρήξει για την ανάγκη να «επενδύουμε» όσα λεφτά είχαμε σε μετοχές ή σύνθετα χρηματιστηριακά προϊόντα, χωρίς να αποκλείουν και τις «επενδύσεις» σε ακίνητα, για να ενισχυθεί η οικοδομική δραστηριότητα (που εν τέλει, αν και έδιναν μικρές προσόδους, αποδείχτηκαν εκ των υστέρων πολύ ασφαλέστερες). Υπ’ αυτήν την έννοια, δεν κατανοώ γιατί όλοι δαύτοι την πέφτουν στον Δημήτρη Παπαδημούλη, αφού αυτό που έκανε, δεν ήταν κάτι άλλο από το να «επενδύσει» σε αγορά σπιτιών τα πολύ καλά λεφτά που έβγαζε και βγάζει ως ευρωβουλευτής, ο οποίος μάλιστα κάνει πολύ καλά τη δουλειά του.

Όμως, πέρα από την αναγνώριση δομικών ομοιοτήτων, η δογματική υιοθέτηση θέσεων που υποστήριξε η αριστερή πτέρυγα του κινήματος πριν από έναν και παραπάνω αιώνα δεν βοηθά τη σύγχρονη ριζοσπαστική αριστερά στη χάραξη της στρατηγικής της. Αντίθετα, αυτή έχει πολλά να κερδίσει και από απόψεις τις οποίες είχαν εκφράσει στο παρελθόν τόσο ο αναρχισμός όσο και ο σοσιαλδημοκρατικός μεταρρυθμισμός, που πολεμήθηκαν με σφοδρότητα από το επαναστατικό μαρξιστικό ρεύμα, δικαιολογημένα ίσως στο πλαίσιο της σκληρής ιδεολογικής πάλης στις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες εκείνης της εποχής. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το ζήτημα της κυβερνητικής συμμαχίας των σοσιαλδημοκρατών με αστικά κόμματα, την οποία καταδίκαζε τότε ως προδοτική η αριστερή τάση της σοσιαλδημοκρατίας. Παρά το γεγονός ότι σήμερα η συμμετοχή σε συμμαχικές κυβερνήσεις συνεχίζει να διχάζει τα ευρωπαϊκά ριζοσπαστικά αριστερά κόμματα, τόσο μεταξύ τους όσο και εσωτερικό τους, αυτό το ενδεχόμενο δεν αποτελεί πια ζήτημα αρχής αλλά τακτικής επιλογής.