Η Αυγή

Η αντιπαράθεση των τελευταίων ημερών επιβεβαίωσε ότι ο αγώνας για την κατοχύρωση και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων θέλει αποφασιστικότητα, επιμονή και απαρέγκλιτη πίστη στον στόχο. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι μαζί μας σε αυτές τις προσπάθειες και αυτό το εισπράξαμε την προηγούμενη εβδομάδα από όλους όσοι ασχολούνται με τα δικαιώματα των παιδιών. Υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν. Η πλήρης ισότητα των φύλων παραμένει ζητούμενο, η κατάσταση στις φυλακές απέχει πολύ από αυτό που επιτάσσει μια ευνομούμενη Πολιτεία, υπάρχει το μεγάλο ζήτημα των εργασιακών δικαιωμάτων, τα δικαιώματα της τρίτης ηλικίας, υπάρχουν τα δικαιώματα των αναπήρων, όσα αφορούν τους ψυχικά άρρωστους, τα άτομα που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, τους μετανάστες. Και ο κατάλογος είναι μακρύς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη μέρα της ίδρυσής του διακηρύσσει ότι το κοινωνικό του σχέδιο δε μπορεί να δημιουργεί αποκλεισμούς οποιουδήποτε είδους. Στα ζητήματα των δικαιωμάτων δεν μπορούν να υπάρξουν εκπτώσεις κι αστερίσκοι (...) ο χώρος της δικής μας Αριστεράς δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκύπτει στον κυρίαρχο κοινωνικό συντηρητισμό ή σε κινήσεις πολιτικού εκβιασμού. Το τέλος της σκληρής εποπτείας “μας επιτρέπει να κάνουμε περισσότερα για τις κοινωνικές τάξεις που η Αριστερά προνομιακά θέλει να αντιπροσωπεύσει”.

Πρώτα απ’ όλα, ο Μαρξ μας εξήγησε καλύτερα απ’ όλους ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ο φυσικός τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας. Στην Αθλιότητα της Φιλοσοφίας, που δημοσιεύτηκε όταν ήταν μόλις 29 χρονών, ήδη ειρωνεύονταν τους αστούς οικονομολόγους που επιχειρηματολογούσαν πως οι καπιταλιστικές σχέσεις «είναι φυσικοί νόμοι, ανεξάρτητοι από τις επιδράσεις του χρόνου». Ο Μαρξ έγραψε πως γι αυτούς «έχει υπάρξει ιστορία, αφού στους θεσμούς της φεουδαρχίας βρίσκουμε αρκετά διαφορετικές σχέσεις παραγωγής από εκείνες της αστικής κοινωνίας», αλλά ότι δεν εφάρμοσαν την ιστορία στο τρόπο παραγωγής που υποστήριξαν, παρά παρουσίασαν τον καπιταλισμό «ως φυσικό και αιώνιο». Στο βιβλίο μου Ιστορικός Καπιταλισμός προσπάθησα να πω πως ο καπιταλισμός είναι κάτι που προέκυψε ιστορικά, σε αντίθεση με κάποια αόριστη και ασαφή ιδέα που υιοθετήθηκε από πολλούς οικονομολόγους. Υποστήριξα αρκετές φορές ότι δεν υπάρχει καπιταλισμός που δεν είναι ιστορικός καπιταλισμός. Είναι τόσο απλό για μένα όσο ότι οφείλουμε πολλά στο Μαρξ. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να πω στους νέους είναι ότι πρέπει να τον διαβάσουν. Μην διαβάσετε γι 'αυτόν, αλλά διαβάστε τον Μαρξ. Λίγοι άνθρωποι - σε σύγκριση με τους πολλούς που μιλάνε γι 'αυτόν - διαβάζουν στην πραγματικότητα τον Μαρξ. Αυτό ισχύει και για τον Adam Smith. Γενικά συνήθως διαβάζουμε για τους κλασσικούς. Οι άνθρωποι μαθαίνουν γι 'αυτούς μέσω της σύνοψης άλλων ανθρώπων. Θέλουν να εξοικονομήσουν χρόνο, αλλά, στην πραγματικότητα, αυτό είναι χάσιμο χρόνου! Χρειάζεται κανείς να διαβάσει ενδιαφέροντες ανθρώπους και ο Μαρξ είναι ο πιο ενδιαφέρον μελετητής του 19ου και 20ου αιώνα. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι 'αυτό. Κανείς δεν είναι ίσος του σε ό,τι αφορά τον αριθμό των θεματικών με τις οποίες καταπιάστηκε, ούτε και σε ό,τι έχει να κάνει με την ποιότητα της ανάλυσής του. Έτσι, το μήνυμά μου προς τη νέα γενιά είναι ότι ο Μαρξ αξίζει πραγματικά να τον ανακαλύψετε, αλλά πρέπει να τον διαβάσετε, να τον διαβάσετε, να διαβάσετε εκείνον. Να διαβάσετε τον Karl Marx!

Υπερασπίζομαι μια στάση με τον κόσμο και τη γνώση που είναι αντίθετη μ’ αυτή που προωθεί ο κοινωνικά κυρίαρχος ορισμός της κοινωνιολογίας. Βρίσκεται στον αντίποδα αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «ηρωική πόζα». Στη στάση δηλαδή αυτή των κοινωνικών επιστημόνων η οποία συνδέεται με την ψευδαίσθηση μιας πανταχού παρούσας κοινωνιολογίας που είναι ικανή να απαντήσει, με την αίσθηση ενός ασαφούς πολιτικού καθήκοντος, σε κάθε ερώτημα γενικού ενδιαφέροντος, ακόμη κι όταν αυτό δεν τίθεται. Είναι η στάση που υιοθετήθηκε από εκπροσώπους της γενιάς που (δια)μορφώθηκε τις δεκαετίες του 1960-70 κυρίως στη Γαλλία και αναπαράγεται μέχρι σήμερα από αυτούς που άφησαν στο πόδι τους. Είναι μια στάση η οποία επέτρεψε τη μετατροπή του κάθε λογής τίτλου “κοινωνικής στράτευσης και μαχητικότητας” σε ψευδο-επιστημονικό κεφάλαιο. Βρίσκεται όμως και στον αντίποδα της «τεχνοκρατικής πόζας» που οδηγεί συχνά σε μια «κρατική επιστήμη», σε μια επιστήμη η οποία λειτουργεί υποστηρικτικά στο κράτος προκειμένου να θεμελιωθεί καλύτερα η επιτελεστική εξουσία του, δηλαδή να δημιουργεί μια πραγματικότητα απλώς ονοματίζοντάς την.

Ο κόσμος μας αλλάζει. Στη Λατινική Αμερική η Αριστερά δίνει τη μάχη της αναδιανομής του πλούτου διεκδικώντας να κερδίσει τις εκλογές στη Βενεζουέλα, τη Βραζιλία και όχι μόνο. Ο προοδευτικός κύκλος δεν έκλεισε. Η Ευρώπη δεν έχει αξιόλογη πολιτική ηγεσία και οράματα και πιέζεται από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, ενώ το μεταναστευτικό χωρίς γενναίες αποφάσεις θα τροφοδοτεί την Άκρα Δεξιά, τον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Η νίκη του Ασάντ στη Συρία μπορεί να οδηγήσει στην επιστροφή πολλών προσφύγων. Βρισκόμαστε σε μια νέα κοινωνία όπου η διαρκής επιτήρησή μας από το Ίντερνετ αλλάζει τον πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό ρόλο των ατόμων, των κομμάτων, των συνδικάτων και της γενικότερης κοινωνικής οργάνωσης, με τον μεγαλύτερο ατομικισμό και την κοινωνικότητα που μας προσφέρει.

Το να σκεφτόμαστε την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε τον πολιτικό αγώνα στην Ευρώπη. Σημαίνει ότι σκύβουμε το κεφάλι μπροστά στις δυνάμεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της συντήρησης, σημαίνει ότι προδίδουμε τα ιδανικά της. Στην πολιτική κανείς δεν κατέχει την αλήθεια, αλλά το να πέσει κανείς σε έναν από τους δύο σκοπέλους δεν είναι μοιραίο μόνο για την Αριστερά, αλλά και για την Ευρώπη. Μια αλληλέγγυα και διεθνιστική Αριστερά, φορέας ενός πολιτικού προγράμματος, μπορεί να υπάρξει αύριο και να είναι πλειοψηφική στην Ευρώπη, αν καταφέρουμε να βρούμε τα εργαλεία του διαλόγου και αν δουλέψουμε μαζί χωρίς αποκλεισμούς. Ο σκοπός είναι μέσα από τον διάλογο με το σύνολο των προοδευτικών Ευρωπαίων εταίρων να καταφέρουμε να αναδείξουμε έναν συσχετισμό δυνάμεων που θα ευνοεί το ευρωπαϊκό πρόγραμμα και τους λαούς της Ευρώπης.