Στα 82 του χρόνια ήταν ο guest star στο 13ο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Κοινωνιολογικής Ένωσης, που πραγματοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα. Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ , γεννημένος το 1935 στο Κεντ της Βρετανίας, είναι καθηγητής Ανθρωπολογίας και Γεωγραφίας στο Κέντρο Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου City της Νέας Υόρκης. Χωρίς υπερβολή είναι ο πλέον γνωστός γεωγράφος στον κόσμο, καθώς εκτός από τα 21 βιβλία του, έχει διδάξει στο πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς των Ηνωμένων Πολιτειών και στην Οξφόρδη.
Ο Χάρβεϊ ξεκίνησε την καριέρα του ως Μαρξιστής γεωγράφος, αλλά γρήγορα στράφηκε στη μελέτη της αστικοποίησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ειδικότερα, το βιβλίο του «Η συνθήκη του μεταμοντερνισμού» επελέγη από τη βρετανική εφημερίδα Independent μεταξύ των 50 κορυφαίων βιβλίων που γράφτηκαν παγκοσμίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η βρετανική Βασιλική Γεωγραφική Εταιρία τον τίμησε με το μετάλλιο του «Ευεργέτη» το 1995 και το 2007 εξελέγη πανηγυρικά μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών.
Εκ των σημαντικότερων εν ζωή μελετητών του Μαρξ, ο καθηγητής Χάρβεϊ μίλησε για 45 λεπτά στο συνέδριο για το Κεφάλαιο του Μαρξ και τη σημασία του στην ερμηνεία και την αλλαγή του σημερινού κόσμου.
Τον συναντήσαμε σε ένα διάλειμμα του συνεδρίου των ευρωπαίων κοινωνιολόγων. Σε μια σακούλα κρατούσε δύο αντίτυπα από το τελευταίο του βιβλίο που κυκλοφόρησε μόλις πριν λίγες ημέρες στα αγγλικά με τίτλο «Marx, capital and the madness of economic reason».
«Σταθερά προσηλωμένος στον Μαρξισμό, όταν τα πάντα γύρω μας φαίνεται να τον αρνούνται;» τον ρωτήσαμε, θέλοντας να τον …κεντρίσουμε. Φυσικά και περίμενε την ερώτηση και απαντά ατάραχος: «Εδώ και πάρα πολλά χρόνια αρκετοί διατείνονται ότι δεν έχει και μεγάλη σημασία να αξιοποιήσουμε τον Μαρξ για να ερμηνεύσουμε την πραγματικότητα. Και όμως! Η μελέτη του Μαρξ και του έργου του σήμερα έχει νόημα, γιατί κατά κάποιον τρόπο ξαναζούμε τις συνθήκες εργασίας του 19ου αιώνα. Αυτός είναι ο νεοφιλελευθερισμός, που έχει στόχο, όχι μόνο να μειώσει τη δύναμη της εργασίας, αλλά και να την κάνει να μην μπορεί να αντισταθεί στις τρομακτικές αλλαγές που συντελούνται. Απλά θέλει να γινόμαστε όλο και περισσότερο καταναλωτές».
Και προσθέτει: «Ο νεοφιλελευθερισμός, ο καπιταλισμός, προσπαθεί να εμφανίζεται βέβαια σαν κάτι που δεν είναι στην πραγματικότητα, φυσικά για το δικό του συμφέρον. Η μεγαλύτερη φιλοδοξία του Μαρξ ήταν να απο-φετιχοποιήσει την κατανόηση του κεφαλαίου και αυτό σήμερα έχει ιδιαίτερη σημασία να το αναδεικνύουμε».
Τακτικός επισκέπτης της Ελλάδας ο καθηγητής Χάρβεϊ παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. «Νομίζω ότι η κατάσταση είναι τέτοια, ώστε πραγματικά δεν έχετε άλλη επιλογή από το να επιβάλλετε ότι απαιτήσουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ. Είναι γεγονός ότι αυτοί οι δύο θεσμοί έχουν υπάρξει εντελώς παράλογοι και ηλίθιοι, άλλα δεν διαφαίνεται κάποια ελπίδα ότι αυτό θα αλλάξει», λέει και συνεχίζει: «Ίσως, αν επανεκλεγεί η Μέρκελ θα μπορούσε να αλλάξει λίγο και φαντάζομαι ότι υπάρχει κάποια ελπίδα ότι θα προσπαθήσει να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα, αλλά δεν βλέπω να έχετε πολλές επιλογές. Ναι, θα μπορούσατε να αλλάξετε κάποια από τα κοινωνικά μέτρα, που θεωρώ ότι είναι σημαντικό σε βάθος χρόνου, αλλά όχι όσον αφορά την οικονομία».
Ερωτηθείς για το έργο αλλά και τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η Ελλάδα, ο καθηγητής Χάρβεϊ λέει ότι «η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ λειτουργεί αναγκαστικά υπό καθεστώς έλλειψης επιλογών. Αλλά τώρα είναι μια ευκαιρία να γίνουν πολλά περισσότερα απ’ ότι αυτή κυβέρνηση έχει κάνει πράξη μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερα σε ότι αφορά την κοινωνία. Χρειάζεται, όμως, ένα τιτάνιο έργο και τεράστιες προσπάθειες για να συντελεστεί μια σπουδαία μεταμόρφωση, σε αντί-νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση σε σχέση με την οργάνωση του δημογραφικού, την οργάνωση του πληθυσμού, την ανάπτυξη συλλογικών συστημάτων ενίσχυσης των εργαζομένων. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα πρέπει να θεωρηθεί νίκη το γεγονός ότι σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έχει θέσει ερωτήματα που δεν μπορούν να αγνοηθούν».
Αντι-φασιστικός ή αντι-νεοφιλελεύθερος αγώνας
Ο καθηγητής Χάρβει στέκεται ιδιαίτερα και στην άνοδο της άκρας δεξιάς στην Ευρώπη. «Νομίζω ότι υπάρχει ένα ζήτημα σχετικά με το πώς αντιμετωπίζουμε την αυξανόμενη δύναμη του ακροδεξιού, νέο-Ναζιστικού κινήματος, την Ουγγαρία και τέτοιες χώρες. Είναι ένα μεγάλο ερώτημα αν θα κάνεις αντί-καπιταλιστικό αγώνα, αντί-νεοφιλελεύθερο αγώνα ή έναν αντί-φασιστικό αγώνα. Και νομίζω πως αυτή τη στιγμή, πολλοί άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι, πιθανότατα, πρέπει να περιορίσουμε τις διαφορές μας μέσα σε έναν συνεκτικό αντί-φασιστικό αγώνα. Αυτό σημαίνει ότι πολλά από τα πράγματα που θα ήθελα να δω να γίνονται δεν θα γίνουν, γιατί οι συνθήκες μιας τέτοιας συμμαχίας είναι τέτοιες, που δεν θα υπάρχει ένας πραγματικά προοδευτικός τρόπος να γίνει αυτό».
Στη συζήτηση μπαίνει φυσικά και ο ρόλος που διαδραματίζει η παρουσία του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο καθηγητής Χάρβεϊ δεν κρύβει την ανησυχία του. Αποδίδει την εκλογή του Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών στην αλλοτρίωση που υπάρχει πλέον σε πολύ μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στις αναπτυγμένες χώρες. «Η εκλογή του Τραμπ ήταν αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει αποξενωθεί από την εργασία του, από τις πολιτικές διαδικασίες. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται απελπισμένοι και συμπεριφέρονται με έναν τρόπο που αντιστοιχεί δυστυχώς στην αλλοτρίωση. Απογοήτευση και οργή, αλλά χωρίς να κάνουν κάτι για να αλλάξουν το σύστημα. Αυτό που πρέπει να κάνει μια αριστερή κυβέρνηση είναι να δώσει νόημα στην καθημερινότητα».
Η συζήτηση κλείνει με την είδηση-για πολλούς- της εβδομάδας: Την εκτόξευση βαλλιστικού πυραύλου από τη Βόρεια Κορέα πάνω από την Ιαπωνία. «Είναι πραγματική τρέλα αυτό που γίνεται. Ο Τραμπ είναι επίσης απρόβλεπτος και ουδείς μπορεί να είναι ήσυχος ή αδιάφορος για τις εξελίξεις στην Ασία», λέει ο Χάρβεϊ. «Φοβάμαι ότι μπορεί να υπάρξει πυρηνικός πόλεμος στην περιοχή», προσθέτει με φανερή αγωνία στο πρόσωπό του. Δεν κρύβει, άλλωστε, την απαισιοδοξία του για το αύριο. «Δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι ο 21ος αιώνας θα είναι καλύτερος από τον 20ο».
Πηγή: Left από ΑΠΕ-ΜΠΕ
