Ακόμα κι αν δεν είχε αναβληθεί το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ που τώρα προαναγγέλλεται για τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, θα ήταν ήδη φορτωμένο με πολλά και σημαντικά καθήκοντα. Πολύ περισσότερο τώρα, μετά από μια πολυκύμαντη κυβερνητική εμπειρία, μια διάσπαση και μια μνημονιακή συμφωνία. Πώς θα μπορέσει να σηκώσει αυτό το βάρος το κομματικό σώμα, χωρίς να περιπέσει είτε σε μια απολογητική των συριζικών κυβερνήσεων είτε σε αυτομαστίγωση;
Από την κυβέρνηση στο κόμμα
Όπως συνήθως συμβαίνει, η σημασία των απαντήσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την έγκυρη διατύπωση των ερωτημάτων. Και επειδή, για να μπορέσει να συγκροτηθεί για πρώτη φορά μια κυβέρνηση της αριστεράς, εξουθενώθηκε σχεδόν ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα, τα ερωτήματα πρέπει να τεθούν από το αρμόδιο κομματικό όργανο και με μια απόσταση από την κυβέρνηση, ώστε να μην οδηγήσουν σε μια εκ των ένδον κριτική αποτίμηση του κυβερνητικού έργου (αυτό θα το κάνει το υπουργικό συμβούλιο), αλλά σε μια κριτική για το ρόλο του συνόλου του κομματικού σώματος στις συγκεκριμένες συνθήκες ανάληψης της κυβέρνησης εν μέσω κρίσης: ποιος ήταν αυτός ο ρόλος και πώς ανταποκρίθηκε σ’ αυτόν. Συνέβαλε στο σχηματισμό βέλτιστων κυβερνήσεων, τις προφύλαξε από λανθασμένες επιλογές, επέκρινε λανθασμένες αποφάσεις;
Από αυτή την άποψη έχει κεντρική σημασία το, καθόλου θεωρητικό, ερώτημα αν στις συγκεκριμένες συνθήκες επιτρέπεται σε ένα κόμμα της αριστεράς να αναλάβει κυβερνητικές ευθύνες, χωρίς να διακινδυνεύσει τα ιδρυτικά χαρακτηριστικά του, και αν είναι σε θέση μέσα στα συγκεκριμένα όρια να ασκήσει πολιτική που αφήνει αριστερά ίχνη. Τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται αυτονόητο, επειδή απλώς συμβαίνει.
Το ερώτημα που προκύπτει ως συνεπακόλουθο, φαίνεται πιο σημαντικό για ένα συνέδριο, όπως το επικείμενο του ΣΥΡΙΖΑ: ποιος είναι σ’ αυτές τις συνθήκες ο ξεχωριστός ρόλος του συνόλου του κομματικού σώματος και με ποιες κριτικές, πολιτικές συλλογικές και δημοκρατικές διαδικασίες μπορεί να ανταποκριθεί σ’ αυτό το ρόλο, τόσο απέναντι σε μια κατά τεκμήριο φιλική κυβέρνηση όσο και ως προς στο χρέος του για συμβολή στην αυτοοργάνωση της κοινωνίας.
Η συριζική ταυτότητα
Όμως αρκετά θεωρητικολογήσαμε. Σ’ αυτό το συνέδριο πρέπει να μπουν οι βάσεις για τη συγκρότηση και τη συνειδητοποίηση της ταυτότητας κάθε οργάνωσης μελών του ΣΥΡΙΖΑ ως ικανού και αποτελεσματικού κριτικού υποστηρικτή και λειτουργικού δίαυλου για τον κοινωνικό έλεγχο σε όλο το εύρος του κυβερνητικού έργου, από το τοπικό ως το κεντρικό πολιτικό. Και, επίσης, ως βασικού πυρήνα ανάπτυξης μορφών αυτοοργάνωσης της κοινωνίας. Μιλάμε για συγκρότηση και συνειδητοποίηση αυτής της ταυτότητας, γιατί συστατικά στοιχεία της υπάρχουν ήδη στη ζωή και τη δράση των μελών και των οργανώσεων του ΣΥΡΙΖΑ: τα βρίσκουμε σχεδόν παντού όπου οι ανάγκες ώθησαν στη δημιουργία δομών αλληλεγγύης τόσο πριν όσο και μετά τη διόγκωση του προσφυγικού κύματος. Η εμπειρία αυτή είναι πολύτιμη και χρειάζεται να αξιοποιηθεί στην ανάπτυξη νέων μορφών συλλογικής δράσης, όπως είναι της κοινωνικής οικονομίας και του συνεταιρισμού.
Αυτά τα χαρακτηριστικά χρειάζεται να τονωθούν και να συγκροτηθούν ως πρότυπα της συλλογικής πολιτικής δράσης. Να εξειδικευτούν σε ένα συγκεκριμένο σχέδιο, που η εφαρμογή του θα παρακολουθείται συστηματικά τόσο στην πιλοτική φάση του όσο και στην προχωρημένη γενίκευσή του στο προσεχές μέλλον.
Για να υπάρξει κόμμα
Για να μη μείνουν, όμως, αυτά ωραία λόγια, χρειάζονται τουλάχιστον τρεις προϋποθέσεις: πρώτον, να διατεθούν τα απαραίτητα στελέχη για την οργάνωση του κόμματος, που θα χρειαστεί να αποσπαστούν και από κυβερνητικές θέσεις, τώρα που έχει περάσει η πρώτη περίοδος έκτακτης ανάγκης, δεύτερον, να συγκροτηθούν τα καθοδηγητικά όργανα ως συλλογικά δημοκρατικά όργανα που συγκεντρώνουν και αξιοποιούν συστηματικά την εμπειρία που αποκομίζουν από τις οργανώσεις, και έχουν συνείδηση της προσωπικά κατανεμημένης ευθύνης για την πρόοδο και την ανάπτυξή τους (γιατί σήμερα ο τύπος καθοδήγησης που επικρατεί, είναι του περιστασιακού επισκέπτη), και τρίτον, να αποκτήσει επιτέλους υπόσταση η ιδεολογική συζήτηση και η φροντίδα για την ιδεολογική συγκρότηση κάθε μέλους, ώστε στη συνείδησή του η προοπτική του σοσιαλισμού να μην αποτελεί ένα μακρινό όραμα, αλλά μέτρο για την καθημερινή συμπεριφορά του.
Όλα αυτά υπάρχουν ως ιδέες τόσο στα καταστατικά και προγραμματικά κείμενα του ΣΥΡΙΖΑ όσο και στη συνείδηση των μελών του. Ωστόσο, ο τύπος του κόμματος που οικοδομήθηκε στην πράξη μέχρι σήμερα, είχε την τάση να απωθεί αυτά τα χαρακτηριστικά και να ευνοεί την αντίληψη ότι όλες τις πανθομολογούμενες αδυναμίες μπορεί να τις καλύψει η ύπαρξη ενός χαρισματικού ηγέτη. Προφανώς δεν θα βρεθεί εύκολα κάποιος που να υποστηρίξει αυτή την άποψη στα σοβαρά, όμως στην πράξη χρησιμοποιείται ακόμη και ασυνείδητα σαν σανίδα σωτηρίας, σαν εύκολη λύση ξοδεύοντας μ’ αυτό τον τρόπο άσκοπα και ανώφελα ένα πολύτιμο κεφάλαιο.
Από την έκβαση του συνεδρίου αυτού δεν θα εξαρτηθεί η μακροημέρευση της κυβέρνησης, γιατί αυτή είναι συνάρτηση πολλών άλλων παραμέτρων που το υπερβαίνουν. Θα εξαρτηθεί, όμως, η επιβεβαίωση του ΣΥΡΙΖΑ ως κύριας συγκροτητικής μορφής της σύγχρονης ελληνικής ριζοσπαστικής αριστεράς. Το αν θα υπάρξει αυτή η επιβεβαίωση, εξαρτάται από την ικανότητα που θα δείξει αυτό το κόμμα να ανανεώνει το πολιτικό του σχέδιο ανατρέχοντας σε σταθερές αξίες που αντέχουν στο χρόνο, να εκφράζει τις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και να τις εγγράφει στο διαρκές αίτημα της κοινωνικής αλλαγής.
Πηγή: Εποχή
