Στο σημείωμα αυτό δεν θα αναλύσουμε τις αιτίες που καθιστούν πολιτικά αναγκαία την ύπαρξη τάσεων σε ένα κόμμα της Αριστεράς του 21ουαιώνα. Ο περιορισμένος χώρος δεν επιτρέπει ανάλυση τέτοιας έκτασης. Αυτό θα γίνει σε άλλη χρονική στιγμή. Θα αρκεστούμε να επισημάνουμε το άκαιρο και επικίνδυνο μιας συζήτησης, που φαίνεται να ανοίγει στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ, για την κατάργησή τους.
Ένα από τα στοιχεία της επιτυχημένης στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ ήταν και η πολιτική (όχι ιδεολογική) ενότητα του συνόλου της Αριστεράς. Η γένεση του, όμως, δεν εξάλειψε τα προπατορικά αμαρτήματα της Αριστεράς. Παράλληλα, με την ενότητα στην πολιτική δράση, υπήρχε και η πολιτική διαφωνία με το πρόγραμμα του ιδρυτικού συνεδρίου, από την πλευρά της Αριστερής πλατφόρμας, στην οποία εντάχθηκαν και κάποιες συνιστώσες του παλαιού ΣΥΡΙΖΑ, που επίσης διαφωνούσαν με το πολιτικό σχέδιο του ιδρυτικού συνεδρίου. Οι επιτυχίες στο εσωτερικό μέτωπο της πολιτικής εξασφάλιζαν την ενότητα, αφού υπήρχε η βεβαιότητα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κέρδιζε τις εκλογές και οι δυνάμεις, που διαφωνούσαν, πίστευαν ότι θα είχαν την ευκαιρία κάποια στιγμή να δοκιμάσουν το plan B, αν οι συσχετισμοί εντός ΣΥΡΙΖΑ άλλαζαν υπέρ τους.
Οι πραγματικές αιτίες της διάσπασης
Μετά την εκλογική νίκη τον Γενάρη του 2015, η πεποίθηση αυτή ενισχύθηκε διότι η πολιτική ΣΥΡΙΖΑ θα δοκιμαζόταν σύντομα στην πράξη και ο ΣΥΡΙΖΑ, όντας απομονωμένος στο ευρωπαϊκό επίπεδο, θα συγκρουόταν με υπέρτερες δυνάμεις. Έτσι η υπογραφή μνημονίου φαινόταν μονόδρομος. Όταν ήρθε το 3ο μνημόνιο θεώρησαν ότι ήταν ευκαιρία να αποχωρήσουν και να πάρουν τον κύριο όγκο των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ.
Ταυτόχρονα αποχώρησαν και όσοι θεώρησαν ότι έγιναν ασυγχώρητα λάθη στη διαπραγμάτευση (πράγμα που σε ένα βαθμό είναι αλήθεια, αλλά η έκβαση θα ήταν η ίδια ακόμη και αν η τακτική ήταν σωστή), αλλά και όσοι θεώρησαν ότι η συμφωνία δεν αφήνει περιθώρια άσκησης πολιτικής στην αντίθετη κατεύθυνση και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πια υιοθετήσει το νεοφιλελευθερισμό. Άρα και αυτοί αποχώρησαν εξαιτίας πολιτικής διαφωνίας.
Το γνωσιολογικό ατόπημα, που διαπράττουν όσοι ζητούν την κατάργηση των τάσεων, είναι ότι θεωρούν τον καταλύτη της διάσπασης (αδιαφανής λειτουργία τάσεων) αιτία της διάσπασης. Η πραγματική αιτία της διάσπασης ήταν η πολιτική διαφωνία, το διαφορετικό πολιτικό σχέδιο. Οι τάσεις που υπάρχουν σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ, ούτε αδιαφανή λειτουργία έχουν, ούτε σε επίπεδο διακηρύξεων υπηρετούν διαφορετικό πολιτικό σχέδιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κινδυνεύει να διασπαστεί από την ύπαρξη των τάσεων. Κινδυνεύει, όμως, αν τις αποβάλλει. Σε τελική ανάλυση, κόμμα των μελών δεν σημαίνει απαραίτητα κόμμα χωρίς τάσεις και κόμμα χωρίς τάσεις δεν σημαίνει μεγαλύτερη σταθερότητα και μηδενισμό του κινδύνου διάσπασης.
Δεν χρειάζεται ένα ακόμα μέτωπο
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πρώτο επιτυχημένο παράδειγμα πολιτικής νίκης απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό. Η συμφωνία που υπέγραψε, αφαίρεσε ένα σημαντικό τμήμα της λάμψης του, όμως και μετά τη συμφωνία άντεξε πολιτικά και ξανακέρδισε την εκλογική μάχη, εξακολουθεί να υπάρχει και αυτό είναι προβληματικό για το νεοφιλελευθερισμό. Δεν θα ησυχάσουν αν δεν επιτύχουν την οριστική ήττα του. Ταυτόχρονα, όμως, αν ένα αριστερό κόμμα κινδυνεύει με στρατηγική ήττα (= μετάλλαξη), αυτό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ. Ο θεσμικά οργανωμένος νεοφιλελευθερισμός καταβάλλει τεράστια προσπάθεια να υιοθετήσει ο ΣΥΡΙΖΑ το μνημόνιο, να μεταλλαχτεί και να μην αποτελεί πλέον υπόδειγμα. Στην πράξη, σε κάθε μέτρο που επιβάλλεται από το μνημόνιο, κάθε μέλος και στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, ακροβατεί ανάμεσα στο αξιακό του φορτίο και τη συντονισμένη προσπάθεια που πρέπει να καταβάλλουν όλοι μαζί, ώστε να επιτύχει βαθμούς αυτονομίας από το μνημόνιο, να περιγράψει και να εφαρμόσει ένα παράλληλο πρόγραμμα αντίστροφης αναδιανομής. Είναι πολλά τα στελέχη που στην προσπάθεια αυτή, παίρνουν κουράγιο από το ιδεολογικό ρεύμα (τάση) στο οποίο ανήκουν, εξοπλίζονται ιδεολογικά και σε τελική ανάλυση θεωρούν την ύπαρξη των τάσεων, ως αναγκαία προϋπόθεση για να παραμείνουν στον ΣΥΡΙΖΑ. Η αξίωση για κατάργηση των τάσεων, είναι ακραίος παραλογισμός. Απαιτεί να κάνεις την τελική αναμέτρηση με την συνείδησή σου. Είναι σαν να δίνεις σπίρτα στα παιδιά. για να παίξουν σε μπαρουταποθήκη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ανοικτά πολλά μέτωπα. Το εξωτερικό με τους θεσμούς και τις αξιολογήσεις, το εσωτερικό με την αντιπολίτευση, την διαπλοκή και το στοίχημα του εκδημοκρατισμού. Το ανθρωπιστικό με την στήριξη των αδυνάτων και την πάλη ενάντια στο νεοναζισμό, που σηκώνει κεφάλι, εκμεταλλευόμενος το προσφυγικό. Το εσωτερικό με τον εαυτό του, να προλάβει να εκπονήσει και να εφαρμόσει το παράλληλο πρόγραμμα. Η μείωση του στελεχικού δυναμικού του εξαιτίας της διάσπασης δυσκολεύει αυτή την μάχη. Πόσο συνετό είναι στην παρούσα φάση για τον ΣΥΡΙΖΑ να ανοίξει ένα ακόμη απρόκλητο μέτωπο εναντίον του εαυτού του, ενώ έχει ανοικτά τόσα άλλα μέτωπα; Δεν αντέχει μια αντιπαράθεση στους κόλπους του, που πιθανόν να οδηγήσει σε νέα διάσπαση και πτώση της κυβέρνησης. Ο κερδισμένος σε αυτή την περίπτωση θα είναι ο αντίπαλος και η ιδέα της αριστερής παρένθεσης. Ας θυμηθούμε ξανά το σύνθημα κανείς δεν περισσεύει.
Αντώνης Βασιλείου
Πηγή: Η Εποχή
