«Μάλιστα. Μοιάζουμε εμείς οι δυο. Από την άλλη, δεν έχω συναντήσει στη ζωή μου μεγαλύτερο μυστήριο από εμένα τον ίδιο. Σε μια δίκαιη κοινωνία, θα με αποθήκευαν κάπου. Αλλά βέβαια αυτό που απειλεί στ’ αλήθεια τον συστηματικό παραβάτη δεν είναι η δίκαιη κοινωνία, αλλά η σάπια»
Το καινούργιο βιβλίο του Κόρμακ Μακάρθι αποτελεί εκδοτικό γεγονός. Οι πιστοί αναγνώστες του σε όλο τον κόσμο περίμεναν δεκαέξι ολόκληρα χρόνια για να το πάρουν στα χέρια τους. «Ο επιβάτης» κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Γιώργου Κυριαζή.
Με ήρωά του έναν πρώην φυσικό, τον Μπόμπι Γουέστερν, και νυν δύτη διάσωσης, εγκατεστημένο στη Νέα Ορλεάνη στα μέσα της δεκαετίας του ’80, μας οδηγεί και πάλι στα βάθη της αβύσσου της ανθρώπινης ψυχής. Αφορμή για να εξελιχθεί ένα ατμοσφαιρικό νουάρ, σχεδόν θρίλερ, είναι ένα αεροπλάνο που έπεσε στη θάλασσα και από το οποίο λείπει ένας επιβάτης και το μαύρο κουτί. Το δεύτερο πρόσωπο-κλειδί στο βιβλίο, που αφηγείται παράλληλα την ιστορία του, είναι η σχιζοφρενής αδερφή τού Γουέστερν και μαθηματική διάνοια, η Αλίσια. Με έναν αριστοτεχνικό τρόπο ο Μακάρθι την οδηγεί στο να ξεγυμνώσει όλες τις φοβίες, τις αδυναμίες και τους εφιάλτες μιας ταραγμένης συνείδησης.
Οι προσωπικοί της δαίμονες, καλεσμένοι ή ακάλεστοι, βρίσκονται πάντα στο δωμάτιό της δημιουργώντας μια απίστευτη λογοτεχνική ευκαιρία στον συγγραφέα για να ξεδιπλώσει στο έπακρο τη συγγραφική του ευφυΐα.
Αγαπημένοι «τόποι» του Μακάρθι, μαύρες κηλίδες στην αμερικανική Ιστορία, έρχονται και πάλι στην επιφάνεια. Το Βιετνάμ, η ατομική βόμβα, η δολοφονία του Κένεντι, είναι κάποια από αυτά. Με μεγάλες δόσεις αμερικανικής πραγματικότητας, δίχως ιλουστρασιόν επιστρώσεις. Θα βρείτε πολλούς και ενδιαφέροντες χαρακτήρες μέσα στο βιβλίο. Με μια τρανς γυναίκα, ο Γουέστερν συζητά το ερώτημα αν υπάρχει Θεός ή γυναικεία ψυχή. Με έναν μάγο που έγινε ιδιωτικός ντετέκτιβ μιλάει για την τραγωδία της ομορφιάς. Και βέβαια μπαίνει στο πραγματικό ζήτημα αυτής της ιστορίας: την ατομική βόμβα και το ερώτημα εάν η πραγματικότητα για το τι έγινε μπορεί να γίνει γνωστή.
Ο Μπόμπι και η Αλίσια είναι παιδιά ενός διάσημου πυρηνικού φυσικού που βοήθησε στη διάσπαση του ατόμου, οδηγώντας στην καταστροφή τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Ισως γι’ αυτό ο Μπόμπι σπούδασε φυσική. Ο Μακάρθι μιλά με άνεση για κβαντομηχανική, πρωτόνια, κουάρκ, λεπτόνια και τη θεωρία των χορδών. Το ενδιαφέρον του για τη φυσική τροφοδοτήθηκε από την εποχή που ήταν διευθυντής στο Ινστιτούτο Σάντα Φε, ένα μη κερδοσκοπικό ερευνητικό κέντρο. Από το 2014 παρακολουθούσε από κοντά τους ερευνητές, ψάχνοντας τα όρια της επιστήμης και, πιθανώς, της λογοτεχνίας.
Οταν ο Μπόμπι πιάνει δουλειά σε μια εξέδρα άντλησης πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού, ο Μακάρθι μάς προσφέρει μερικές από τις πιο ωραίες σκηνές του λογοτεχνικού ήρωά του. Περιπλανιέται στους έρημους χαλύβδινους διαδρόμους, καθώς ο άνεμος βρυχάται έξω, τρώγοντας βερίκοκα και πείθεται όλο και περισσότερο ότι κάποιος άλλος αόρατος είναι επίσης εκεί, ακριβώς πίσω του.
Αυτό το βιβλίο, βλέπετε, περιέχει με έναν εξαιρετικά ισορροπημένο τρόπο τον έντονα υπαρξιακό φιλοσοφικό λόγο του συγγραφέα, την επιστήμη, και βέβαια το μυστήριο, αφού ο αναγνώστης θα βρει πλάι σε ρήσεις του φιλοσόφου Εμίλ Σιοράν κυβερνητικές μυστικές υπηρεσίες, σκελετούς και θαμμένο χρυσό.
Με γραφή δυνατή, μεθυστική σε κάποια σημεία, και ωραία πρόζα, το βιβλίο σε πάει πολύ κοντά στα μέρη που διαδραματίζεται και πλάι στους πρώτους και δεύτερους ήρωές του. Αναμφισβήτητα ο Μακάρθι έχει μεγαλουργήσει στον «Επιβάτη» που, παρά τον μεγάλο όγκο του (σχεδόν 600 σελίδες), κυλάει σαν νερό. Και έπεται σύντομα και ο δεύτερος τόμος, το «Stella Maris», εστιασμένος περισσότερο στην Αλίσια, το οποίο ήδη μεταφράζεται. Να σημειώσουμε πως η μεταφραστική δουλειά του Γιώργου Κυριαζή και σε αυτό το βιβλίο είναι εξαιρετική αφού εισάγει τον αναγνώστη όχι μόνο στην αμερικανική γλώσσα αλλά και στην κουλτούρα.
Διαβάζω πως αυτά θα είναι και τα τελευταία βιβλία του Κόρμακ Μακάρθι. Είναι άλλωστε 89 ετών. Ο «Επιβάτης» ανοίγει όμως την όρεξη στον αναγνώστη να τον ξαναδιαβάσει και πάλι. Να θυμηθεί τον «Δρόμο», το «Ολα τα όμορφα άλογα», το «Πέρασμα», τον «Ματωμένο μεσημβρινό». Αναμφισβήτητα, ακόμα κι αν δεν μας δώσει άλλα βιβλία, άφησε όσο λίγοι το στίγμα του στην αμερικανική και παγκόσμια λογοτεχνία.
Κυριακή Μπεϊόγλου
