Με τις ζέστες ξεκίνησαν οι μικρο-εισβολές των λουόμενων στις παραλίες, σε αναζήτηση αμμουδερού χώρου κοντά στη θάλασσα. Τους χώρους αυτούς διεκδικούν μεγάλες και μικρές ξενοδοχειακές μονάδες, μοδάτα ή ευκαιριακά beach bars, που «ναρκοθετούν» με τις ρεζερβέ ξαπλώστρες τον χώρο, ενώ πελώριες περιφραγμένες βίλες εμποδίζουν την πρόσβαση στις ακτές, υπενθυμίζοντας με πινακίδες στους λουόμενους ότι λίγοι δύνανται να μετατρέψουν την πρόσβαση και την κοινοχρησία σε ιδιωτική αποκλειστική χρήση και εκμετάλλευση.
Μια πρόσθετη ανισότητα στην ισότιμη και απρόσκοπτη πρόσβαση σε δημόσιο και κοινόχρηστο χώρο…
Το πεδίο και τους όρους της καθημερινής καλοκαιρινής αψιμαχίας επιχειρεί να ρυθμίσει μια σειρά από αντιφατικούς και ασαφείς νόμους και διατάξεις, ενώ η εφαρμογή τους εχει ανατεθεί σε δυσεύρετα αστυνομικά όργανα και πρόσφατα σε λιμενικούς, όταν δεν ασχολούνται με πολύ σοβαρότερα καθήκοντα…
Το Σύνταγμα προσδιορίζει με σαφήνεια ότι ο αιγιαλός και οι παραλίες είναι δημόσια αγαθά (δεν δύνανται να μεταποιηθούν εμπραγμάτως…) και κοινόχρηστα (ανήκουν σε κοινή και δημόσια χρήση), κατοχυρώνοντας μάλιστα το δικαίωμα αυτό με αξιώσεις αδικοπραξίας και χρηματικής αποζημίωσης, ενώ οι σχετικοί εφαρμοστικοί νόμοι πάσχουν σε σαφήνεια και κυρίως σε δυνατότητα εφαρμογής.
Οι προνοητικοί πολίτες μαζί με τα μπανιερά, κουβαδάκια, φτυαράκια και ομπρέλες, καλό είναι να διαθέτουν φωτοαντίγραφα τουλάχιστον τριών νόμων, του 2344/1040, του 2971/2001 περί ελευθέρας πρόσβασης και το άρθρο 967 ΛΚ του Αστικού Κώδικα, που μεταξύ άλλων ορίζει τον αιγιαλό ως κοινόχρηστο αγαθό.
Αν οι επίμονοι πολίτες θελήσουν να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα των κάθε λογής κτισμάτων, θα πρέπει να προσφύγουν στις ασαφείς διατάξεις του νόμου 4607/2019, που παραχωρεί την «απλή χρήση» της παραλίας και να εμπλακούν σε ενδιαφέρουσες αντιπαραθέσεις για το αν μια εγκατάσταση είναι νόμιμη (πρόχειρη) ή παράνομη (μόνιμη)…
Η τότε κυβέρνηση έβαλε περιορισμό στην «απλή χρήση» και εκμετάλλευση της παραλίας από ιδιωτικές επιχειρήσεις, περιορίζοντας το εμβαδό στα 300 τ.μ. από τα 500 τμ.
Οι ενοχλητικοί λουόμενοι πολίτες μπορούν να ελέγξουν τη νομιμότητα συγκρίνοντας την περιγραφή της πινακίδας που, η επιχείρηση υποχρεούται να αναρτά, με τον κατειλημμένο χώρο, να μετρά την απόσταση μεταξύ των ξαπλωστρών σε ένα μέτρο κλπ.
Επειδή παρόμοιες πρωτοβουλίες κοινωνικοποιημένων πολιτών δεν συνηθίζονται, η επίκληση στην παρέμβαση των οργάνων της επιβολής της τάξης, (σε τόσο αντίξοες καιρικές συνθήκες), αναβάλλεται… Μονίμως!
Οι προαναφερθείσες παραλιακές περιπέτειες μπορούν να διεξάγονται σε σχετικά χαλαρό καθεστώς, γιατί διασφαλίζονται ακόμη τρεις βασικές προϋποθέσεις : ήλιος (θερμοκρασίες), θάλασσα (καθαρή) και οι αμμουδιές.
Και οι τρεις δέχονται βλαπτικές επιθέσεις από πολλαπλές ανθρώπινες δραστηριότητες, που, δυνητικά, στα επόμενα χρόνια κινδυνεύουν να μετατρέψουν μια απόλαυση σε πραγματικό στοίχημα ή εφιάλτη για πολλούς.
Οι θερμοκρασίες ρεκόρ στην επιφάνεια της θάλασσας και το άνευ προηγουμένου λιώσιμο των παγετώνων είναι μεταξύ των αιτιών που περιγράφονται σε έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού και της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της ΕΕ.
Σχετικά με την ποιότητα και καταλληλόλητα των θαλάσσιων υδάτων μια πρόσφατη μελέτη του Scientific Reports ICTA_UAB «the generation of marine litter in Mediterranean islands beaches as an effect of tourism and its mitigation», που αφορά σε 24 μεσογειακές παραλίες (περιλαμβάνονται η Κρήτη, η Μύκονος και η Ρόδος), καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το 80% των θαλάσσιων σκουπιδιών καταλήγει στις παραλίες, απειλώντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα τους και με σοβαρές οικονομικές επιδράσεις στους παρόχθιους οικισμούς (καθαρισμός ακτών, δημόσια υγεία κλπ..)
Η Μεσόγειος δέχεται κάθε χρόνο, περίπου, το 1/3 του παγκόσμιου τουρισμού και υποφέρει από την αρνητική επίδραση της ανεξέλεγκτης τουριστικής βιομηχανίας στο περιβάλλον, που μαζί με την εξορυκτική δραστηριότητα «κατατρώει τις σάρκες της».
Τέλος, οι αμμοληψίες και οι κάθε είδους τουριστικές «αμμουδικές» διευθετήσεις με εκσκαφές και επιλεκτικές μεταφορές αμμώδους υλικού, συνιστούν μια ανερχομένη πρόσθετη απειλή για τις παραθαλάσσιες και ποτάμιες όχθες.
Το πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) «Άμμος και βιωσιμότητα: 10 στρατηγικές συστάσεις για την αποτροπή μιας κρίσης» προειδοποιεί ότι η συνέχιση της υπερκατανάλωσης της άμμου, έχει επιπτώσεις στην αειφόρο ανάπτυξη: «Όλες οι χώρες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι διακυβεύεται η ανάπτυξή τους εάν δεν φροντίζουν πλέον την άμμο, ένα κοινό αλλά πολύτιμο και υπερεκμεταλλευόμενο φυσικό πόρο, που βρίσκεται σε πολλές παραλίες, θάλασσες και ποτάμια».
Κάθε χρόνο αφαιρούνται από τις γεωδομές 50 δισ. τόνοι, αρκετοί για να χτιστεί ένας τείχος πλάτους 27 μέτρων και ύψους 27 μέτρων γύρω από τον πλανήτη.
Ο χαρακτηρισμός της άμμου ως στρατηγικού πόρου είναι επιβεβλημένος, όπως επιβεβλημένη είναι και η επανεξέταση του τρόπου εξόρυξης και χρήσης της, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα και η συνέπεια στις αρχές της κυκλικής οικονομίας.
Η άμμος πρέπει να θεωρείται όχι μόνο δομικό υλικό, αλλά και στρατηγικός πόρος με πολλαπλούς ρόλους για το περιβάλλον. Παρέχει οικότοπο (carreta-carreta), προστατεύει τη χλωρίδα, την πανίδα και τη βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων φυτών που λειτουργούν ως καταβόθρες άνθρακα ή φιλτράρουν το νερό.
Η εξόρυξη άμμου από ποτάμια και παράκτια ή θαλάσσια οικοσυστήματα μπορεί να οδηγήσει σε διάβρωση, αλάτωση των υδροφόρων οριζόντων, μείωση προστασίας από επιθαλάσσιες καταιγίδες, με σοβαρές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και καταστροφικές συνέπειες στη διαβίωση και τον εφοδιασμό ολόκληρων κοινοτήτων.
Σύμφωνα με μελέτη της ICTA_UAB, η αποφυγή παρόχθιων, παραποτάμιων και υποθαλάσσιων αμμοληψιών είναι περιβαλλοντικά ορθός τρόπος για την προσαρμογή στην κλιματική κρίση, ενώ προτείνει την ανάπτυξη ενός διεθνούς προτύπου σχετικά με τον τρόπο εξόρυξης άμμου από το θαλάσσιο και παρόχθιο περιβάλλον, συνιστώντας την απαγόρευση της εξόρυξης /αφαίρεσης της από τις παραλίες, καθώς θεωρείται ζωτικής σημασίας για την ανθεκτικότητα των ακτών, το περιβάλλον και την οικονομία.
Ιωσήφ Σινιγάλιας
Η ΕΠΟΧΗ
