Μια εικαστικός με κεραίες ευαίσθητες στα προβλήματα της κοινωνίας, που δουλεύει με υλικά συναισθηματικά φορτισμένα, που πιστεύει στη συμμετοχική τέχνη, μια ειρηνική δύναμη του ακτιβισμού που σίγουρα δεν θέλει να προκαλεί αλλά να αφυπνίζει. Μια σημαντική και αναγνωρισμένη δημιουργός που ζει στη Νέα Υόρκη και έχει στο βιογραφικό της πολλές εκθέσεις και δράσεις σε Ευρώπη και Αμερική. Η Γεωργία Λαλέ σίγουρα δεν περίμενε ότι για τη ροζ σημαία της που εκτίθεται στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη –ένα καταγγελτικό έργο για το οξυμένο φαινόμενο των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα και για την έμφυλη βία– θα δεχόταν ακροδεξιά επίθεση από τον πρόεδρο της Νίκης, Δημήτρη Νατσιό, στο άρμα του οποίου δέθηκε ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, απαιτώντας με ένα τηλεφώνημα την αποκαθήλωση του έργου της. («Εφ.Συν,», «Ο Νατσιός “σφύριξε”, ο Γεραπετρίτης ανταποκρίθηκε στη λήξη»).
«Επίσημη ανακοίνωση δεν έχει βγάλει το προξενείο, ούτε καμιά ειδοποίηση έχω λάβει. Δεν ξέρω αν κατέβηκε ακόμα το έργο, αλλά, εάν το έχουν κατεβάσει, χωρίς την παρουσία μου, όπως ζήτησα, θα υπάρξει μεγάλο θέμα», μας λέει η Γεωργία Λαλέ, με την οποία επικοινωνήσαμε χθες, ζητώντας να σχολιάσει αυτήν την απροκάλυπτη λογοκρισία που θίγει την ελευθερία της καλλιτεχνικής δημιουργίας και των ιδεών, ενώ αποτελεί έμμεση επίθεση στο κίνημα κατά της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών.
Μια πρωτοφανής οπισθοδρόμηση που θυμίζει άλλες εποχές και έχει ξεσηκώσει κύμα υπέρ της Γεωργίας Λαλέ τόσο από τα κόμματα της Αριστεράς όσο και στα κοινωνικά δίκτυα, όπου οι χρήστες ανεβάζουν τη ροζ σημαία στο προφίλ τους στο Facebook και γράφουν σχόλια συμπαράστασης. Κι άλλοι, όπως η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μας θυμίζουν σπουδαία έργα τέχνης με σημαίες που έχουν δημιουργήσει καλλιτέχνες διαμετρήματος, από τον Τζάσπερ Τζόουνς μέχρι τον Βλάση Κανιάρη!
Ομως αυτά είναι ψιλά γράμματα για τον Δ. Νατσιό που κραύγαζε μέσα στη Βουλή «η σημαία μας είναι γαλανόλευκη και βάφεται με κόκκινο μόνο με το αίμα των ηρώων μας», κρατώντας μια φωτογραφία της σημαίας της Γ. Λαλέ με τις ροζ και κόκκινες λωρίδες… «Τα θύματα γυναικοκτονίας και ενδοοικογενειακής βίας είναι ήρωες στον αγώνα για το δικαίωμα στη ζωή», του απαντά η καλλιτέχνις μέσω της «Εφ.Συν.» προσθέτοντας: «Η λογοκρισία στην τέχνη είναι κάτι αρνητικό, και σίγουρα δεν είναι κάτι υγιές για τη δημοκρατική κοινωνία».
Η ίδια επισημαίνει ότι ποτέ δεν δήλωσε ότι έκανε ένα έργο για την ελληνική σημαία. «Δεν θεωρώ ότι προσβάλλω την ελληνική σημαία, η ελληνική σημαία είναι ένα σύμβολο του έθνους και ένα σύμβολο κάθε πολίτη που ζει στο έθνος», τονίζει. Θεωρεί άδικη την επίθεση που δέχτηκε: «Η αλήθεια είναι ότι δυστυχώς η ανδροκρατούμενη κοινωνία δεν θέλει να ακούγεται η φωνή των γυναικών και δεν θέλει να συζητιούνται αυτά τα θέματα». Πιστεύει ότι πίσω από αυτά τα δυσάρεστα γεγονότα υπάρχουν πολιτικά παιχνίδια. Ωστόσο βλέπει τελικά να βγαίνει κάτι θετικό, καθώς η σημαία της γίνεται σύμβολο και ακούγεται το μήνυμα του έργου. Οπως δηλώνει: «Νιώθω τη μεγάλη υποστήριξη του κόσμου και ελπίζω αυτό που θα μείνει να είναι το νόημα του έργου και η μάχη που πρέπει να δώσουμε σαν κοινωνία και σαν κράτος για να υπάρχει υποστήριξη για τους ανθρώπους που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία. Οσο μεγαλύτερη ισότητα μεταξύ των φύλων τόσο λιγότερα περιστατικά έμφυλης βίας θα έχουμε».
Η γνωστή εικαστικός εκφράζει την εκτίμησή της προς τον γενικό πρόξενο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, Κωνσταντίνο Κωνσταντίνου, ο οποίος εισηγήθηκε το πιλοτικό πρόγραμμα Carte Blanche Project που παρουσιάζει στο προξενείο τη δουλειά καλλιτεχνών από την Ελλάδα που ζουν ή εργάζονται στη Νέα Υόρκη σε συνεργασία με συμβουλευτική επιτροπή τεχνών (Ειρήνη Λιναρδάκη, Νατάσα Κατερινοπούλου, Λόλα Κουτούδη, Πάνος Τσαγκάρη) και την υποστήριξη του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητήριου.
Στο πλαίσιο αυτό εγκαινιάστηκε η έκθεση «Neighborhood Guilt» («Η Ενοχή της Γειτονιάς») της Γεωργίας Λαλέ την περασμένη Παρασκευή, ωστόσο μερικές μέρες πριν είχε αρχίσει ο «πόλεμος» εναντίον του γενικού προξένου από «ένθερμους πατριώτες ομογενείς», όπως ο εκδότης του «Εθνικού Κήρυκα» Αντώνης Διαματάρης, που έγραφε: «Τις τελευταίες μέρες έχουμε δεχτεί διαμαρτυρίες από αναγνώστες μας για μια έκθεση που θα γίνει εντός των ημερών στο Προξενείο και που προσβάλλει την ελληνική σημαία. Μεταξύ των άλλων είναι βαμμένη ροζ. Καλή και χρυσή η τέχνη, αλλά με ορισμένα εθνικά σύμβολα δεν παίζεις. Πώς να το κάνουμε. Ή τουλάχιστον δεν παίζεις στο κτίριο του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας με το θέμα της σημαίας μας. Απορώ πώς του ξέφυγε αυτό του γενικού προξένου». (efsyn.gr «Πριν τον Νατσιό, “τεχνοκριτικός” κι ο Διαματάρης»)
Για τη Γεωργία Λαλέ όλα ξεκίνησαν το 2021, όταν μέσω του διαδικτύου ζητούσε από γυναίκες που ζουν στην Ελλάδα να της χαρίσουν τα σεντόνια τους, ώστε να κάνει ένα έργο για την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες, «με τη μόνη προϋπόθεση ότι έχουν χρησιμοποιήσει αυτά τα σεντόνια για να ονειρευτούν έναν καλύτερο κόσμο, έναν κόσμο δίκαιο, έναν κόσμο που δεν θα φοβούνται οι γυναίκες να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους», μας λέει. «Γυναίκες από διάφορα μέρη της Ελλάδας μού έφεραν τα σεντόνια τους. Δεν επέλεξα εγώ τα χρώματα, οι ίδιες τα διάλεξαν, γι’ αυτά που συμβολίζουν το ροζ ή το κόκκινο».
Ετσι έκανε την περφόρμανς «Shelter» στην γκαλερί antonopoulou.art στην Αθήνα, έτσι έκανε τη σημαία που παρουσίασε στη Νέα Υόρκη στην έκθεση «Η Ενοχή της Γειτονιάς», μαζί ένα πάπλωμα με 22 σπιτάκια – «κάθε σπίτι είναι αφιερωμένο σε μια γυναίκα που έγινε θύμα γυναικοκτονίας το 2022. Κάθε σπιτάκι έχει την ημερομηνία θανάτου της γυναίκας, το όνομά της, την τοποθεσία όπου πέθανε, την ηλικία της, αν είχε παιδιά. Προκαλεί εντύπωση το εύρος της ηλικίας, από 17 χρόνων μέχρι 93 ετών».
Η Γεωργία Λαλέ κάνει τέχνη ακτιβιστική. Φόρεσε τα πορτοκαλί σωσίβια των προσφύγων που χάνουν τις ζωές τους στη θάλασσα και με τη δράση #OrangeVest από το 2015 μέχρι το 2016 μαζί με πολλούς εθελοντές βγήκε στους δρόμους της Νέας Υόρκης, της Φιλαδέλφειας, της Ουάσινγκτον αλλά και των Βρυξελλών, επιδιώκοντας να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει για την προσφυγική κρίση. Στο φεστιβάλ Art in Odd Places 2021 στη Νέα Υόρκη, έπλυνε νοσοκομειακές ρόμπες –ορισμένες δικές της καθώς είχε ακολουθήσει αγωγή για θεραπεία του καρκίνου του θυρεοειδούς–, σχολιάζοντας τους αποκλεισμούς στο αμερικανικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Σε αυτό το πνεύμα, πάλι με νοσοκομειακές ρόμπες, δημιούργησε μέσα στην πανδημία μια σημαία που παραπέμπει στην αστερόεσσα, θέλοντας να τιμήσει όσους πέθαναν στις ΗΠΑ από Covid-19. Γι’ αυτήν τη σημαία, όμως, δεν είδαμε να ξεσηκώνονται οι συντηρητικοί Αμερικανοί…
Πάντως η Γ. Λαλέ θέλει η ροζ σημαία της να έρθει, μέσω δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα, στην Ελλάδα «γιατί εκεί ανήκει, γιατί αυτή τη στιγμή έχει γίνει σύμβολο κατά της έμφυλης βίας. Βεβαίως οι γυναικοκτονίες είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά στατιστικά η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη στην αύξηση των γυναικοκτονιών μετά την πανδημία».
Παρή Σπίνου
