Popaganda

Λίγοι άνθρωποι έχουν βουτήξει τόσο βαθιά στη λογοτεχνία όσο η Τζίνα Πολίτη και κατόρθωσε να…

Η Πρόταση Δυσπιστίας, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν πέρασε. Το ερώτημα πλέον είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ…

Καταγράφεται μια τάση που δεν είναι ελληνική, είναι διεθνής, όπου έχουμε την απομείωση του δημοκρατικού χώρου και των δημοκρατικών θεσμών και τη μετατροπή τους σε ένα κέλυφος, που στο εσωτερικό δεν υπάρχει τίποτα από όσα θα ξεχωρίζαμε ως τους χυμούς της δημοκρατίας. Το διακύβευμα για μια δημοκρατία δεν είναι απλά να υπάρχει ένα κοινοβούλιο που ψηφίζεται κάθε τέσσερα χρόνια αλλά να είναι εγγυημένη η δυνατότητα των πολιτών και των οργανώσεων του κινήματος να ξεδιπλώσουν τη δράση τους, να μπορούν να συγκεντρώνονται, να εκφέρουν λόγο, να υπάρχουν ΜΜΕ που ελέγχουν την εξουσία. Θέτοντας έτσι το ζήτημα της δημοκρατίας είναι σαφές ότι υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Στην Ελλάδα έχουμε μια κυβέρνηση που συνθέτει από τη μια τις πιο ακραίες νεοφιλελευθερες τάσεις, δηλαδή πολιτικές απορρυθμίζουν την εργασία, ιδιωτικοποιούν τον δημόσιο χώρο και από την άλλην, ενστερνίζεται εξαιρετικά νεοσυντηρητικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, ο Ποινικός Κώδικας που ψηφίζεται, είναι ο ορισμός της αντιμεταρρύθμισης, αποσκοπεί στην αυστηροποίηση των ποινών, στην περισσότερη φυλακή, στην κατάργηση πετυχημένων μορφών του Ποινικού Δικαίου, όπως η υφ’ όρων απόλυση μόνο και μόνο γιατί αυτό ικανοποιεί υποτίθεται ένα ακροατήριο που θέλει αίμα με όρους ρωμαϊκής αρένας. Καμία σχέση δεν έχει με τον πολίτικο φιλελευθερισμό που φέρει στο κέντρο του τον σωφρονισμό, τον τρόπο που ο κρατούμενος θα αποδοθεί ξανά στην κοινωνία γιατί γεννήθηκε στην κοινωνία, το ίδιο το έγκλημα και οι συνθήκες τέλεσης είναι γεννήματα της κοινωνίας. Δεν μπορούν να εξοβελιστούν δια παντός ή να θανατωθούν, γιατί στο τέλος του ποινικού λαϊκισμού υπάρχει η θανατική ποινή. Αυτά έχουν επιπτώσεις στην ποιότητα της δημοκρατίας. (...) Αυτό που απουσιάζει στη δημόσια συζήτηση είναι το ζήτημα των φυλακών και της κατάστασης τους. Έχει μείνει πίσω και θα πρέπει να το φέρουμε πιο μπροστά. Υπήρξαν περιπτώσεις που βρέθηκε στο επίκεντρο, πχ με την απεργία πείνας του Βασίλη Δημάκη. Είχαμε να κάνουμε με έναν ποινικό κρατούμενο, υπότροπο, ο οποίος, όμως, κατόρθωσε μέσα από τον δικό του δρόμο να μορφωθεί, να σπάσει τον φαύλο κύκλο του εγκλήματος και της φυλακής. Παρ’ όλα αυτά, αντί να τύχει ευεργετικών μέτρων, έτυχε εκδικητικότητας. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο εγκλεισμός ετοιμάζει έναν κρατούμενο για να επανενταχθεί στην κοινωνία ή αν ηγεμονεύεται από τη λογική «κλείσε την πόρτα, πέτα το κλειδί και αστον να σαπίσει». Φυσικά, υπάρχει ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης και έκτισης ποινής, ειδικά στα ειδεχθή εγκλήματα. Η έκτιση ποινής, όμως, θα πρέπει να συνδυάζει τους στόχους της δικαίωσης των θυμάτων, της ειρήνευσης της κοινωνίας και της επιστροφής του κρατούμενου στην κοινωνία. Το αίτημα των μεγαλύτερων ποινών εκπορεύεται σ’ έναν βαθμό από την αντίληψη ότι αυτός που τέλεσε το έγκλημα, το τέλεσε μόνος του και άρα πρέπει να εξοβελιστεί ή να εξοντωθεί. Ενώ αυτό που θα έπρεπε να έχουμε στο μυαλό μας είναι πως το έγκλημα και οι συνθήκες τέλεσης του κυοφορούνται μέσα στην κοινωνία. Είμαστε σε μια φάση γενικευμένης οπισθοχώρησης και αντιδραστικοποίησης. Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι αλλαγές που κάνει η κυβέρνηση στερούν από τον κρατούμενο την προσδοκία ότι αφενός θα έχει επαφή με την κοινωνία και αφετέρου θα επιστρέψει στην κοινωνία. Έτσι, γίνεται έρμαιο των εγκληματικών δικτύων που δραστηριοποιούνται εντός της φυλακής. Λειτουργεί το σύστημα της περιστρεφόμενης πόρτας που εν τέλει κάνει την κοινωνία πιο ανασφαλή και με περισσότερο έγκλημα. Η αύξηση των ποινών, λοιπόν, καταλήγει αντιπαραγωγική, καθώς δημιουργεί μια δεξαμενή ανθρώπων που είναι διαρκώς μπλεγμένοι στην πελατεία του ποινικού συστήματος. (...) Κοίταξε, μια Πολιτεία που δεν εξασφαλίζει την πρώτη κατοικία για κάθε άνθρωπο που ζει στην επικράτεια της, του στερεί το βασικότερο δικαίωμα για να ασκήσει τα υπόλοιπα δικαιώματα. Πως θα απολαύσεις οποιοδήποτε αγαθό εάν δεν έχεις ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι σου; Διαβάζοντας το έτσι, κατανοούμε ότι η κατάληψη ενός ακατοίκητου οικήματος προκειμένου κάποιος/οι να το κατοικήσουν, συνιστά πράξη που μπορεί να δικαιωθεί. Το ζήτημα δεν είναι αν πρόκειται για μια νόμιμη ή παράνομη ενέργεια αλλά για μια δίκαιη ενέργεια. Η φιλελεύθερη δημοκρατία, στις καλύτερες στιγμές της, αναγνωρίζει ότι τα έννομα αγαθά έχουν – αυτό που λέμε στη θεωρία – μια επικίνδυνη ζωή, δεν είναι διαφυλαγμένα και τέλος. Όταν αναλαμβάνεις ένα πολιτικό αξίωμα, σημαίνει ότι θέτεις τον εαυτό σου στην πολιτική κριτική που ενίοτε μπορεί να είναι και σκληρή. Το πρόσφατο παράδειγμα με τα τρικάκια στο γραφείο της Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής, Σοφίας Νικολάου, είναι χαρακτηριστικό. Το δικαστήριο αθώωσε τους ανθρώπους που κατηγορούνταν ότι πέταξαν τα τρικάκια με αυτήν την επιχειρηματολογία, ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία οφείλει να ανεχτεί τέτοιου είδους ακτιβιστικές ενέργειες. Εμείς, σαν ριζοσπάστες δικηγόροι, παρότι οραματιζόμαστε τον κοινωνικό μετασχηματισμό, περιφρουρούμε και υπενθυμίζουμε τις καλύτερες στιγμές της φιλελεύθερης δημοκρατίας προκειμένου να αποφευχθεί η παρανομοποίηση των κοινωνικών δράσεων.

«Κανέναν μήνυμα του Πολυτεχνείου δεν συγκαλύφθηκε. Δεν μπορούν να το κάνουν, είναι πάνω απ’ αυτούς, πάνω απ’ όλους μας. Κανείς και καμία δεν μπορεί να το ακουμπήσει. Δεν προδίδεται το Πολυτεχνείο, γιατί δεν έχει ιδιοκτήτες. Είναι ένα κτίριο που κουβαλάει την ψυχή και τη ζωή όσων πέρασαν και θα περάσουν από αυτό, θα δείχνει πάντα τη συνέχεια του αγώνα. Δεν είναι μνημείο, είναι το σπίτι της μνήμης και η μνήμη είναι η ζώσα μας ύπαρξη, αντιστέκεται στη φθορά του χρόνου και σε κάθε μορφή εξουσίας, ας το πάρουν χαμπάρι. Τίποτα που υπήρξε αληθινά δεν μπορεί να χαθεί. Η γενιά του Πολυτεχνείου, υπάρχει ηλικιακά μόνο. Στην Αθήνα εκείνον τον καιρό ήταν 70.000 φοιτητές και εκεί μέσα βρεθήκαμε 5.000. Δεν λέω ότι οι άλλοι ήταν εναντίον μας, όμως ήθελε τόλμη να κλειστείς εκεί μέσα χωρίς να ξέρεις αν θα ξαναβγείς. Καλά κάνουν και επιτίθενται στα μηνύματα του Πολυτεχνείου, αυτή είναι η δουλειά τους. Μπορεί να απαντήσει όμως κάποιος απ’ όλους αυτούς, τι έχει αλλάξει σήμερα στην Παιδεία ή στην Υγεία, να απαντήσουν έστω αν έχουμε πραγματική Ελευθερία; Το παραμύθι που αναμασά η εξουσία, είναι ότι η γενιά του Πολυτεχνείου ξεπουλήθηκε. Πέντε-δέκα άνθρωποι ήμασταν όλοι κι όλοι εκεί δηλαδή; Με ρωτάς για τη Μαρία Δαμανάκη. Μέχρι το ‘74 μπορώ να πω μόνο καλές κουβέντες για όλες κι όλους, γιατί βάλαμε το κεφάλι μας στον ντορβά, πώς να το κάνουμε τώρα; Οι επιλογές που έγιναν μετά το ΄74 και μετά είναι προσωπική ευθύνη του καθένα και της κάθε μίας. Όταν όμως γίνεσαι δημόσιο πρόσωπο και κουβαλάς αυτή την ιστορία, το μόνο που καταφέρνεις είναι να κάνεις ζημιά και σ’ αυτό που έκανες. Μ’ αυτήν την έννοια, η δική μου επιλογή δεν ήταν μετά το Πολυτεχνείο, ήταν η πολιτική μου θέση απ’ την αρχή. Θέλαμε να αλλάξουμε τον κόσμο και να χωράει κι άλλους κόσμους μέσα του. Δεν συμβιβαζόμασταν με τίποτα λιγότερο. Προσωπικά, οι νεκροί δεν με άφησαν να γίνω κάτι άλλο, νιώθω χρεωμένος σε εκείνους. Με παρακάλαγαν να γίνω υπουργός και βουλευτής, δεν με ενδιέφερε ποτέ. Κάποτε μου είπε κάποιος πως ό,τι κάναμε εκείνη την εποχή ήταν μάταιο. Του είπα πως εγώ δεν είμαι χριστιανός ορθόδοξος και πως τα ματαιότης ματαιοτήτων είναι για εκείνους που θα πάνε στον άλλον κόσμο. Εγώ πιστεύω ότι είναι προτιμότερο να αγωνίζεται κανείς ακόμη και μάταια, παρά να ζει μάταια. Δεν υπάρχει για μένα απογοήτευση, γιατί όποιος αγωνίζεται δεν έχει καιρό να απογοητευτεί».

Η επίθεση που δέχομαι είναι ξεκάθαρα μισογύνικη. Είναι η πρώτη φορά που το αντιμετωπίζω στην Ελλάδα άλλα όχι η πρώτη φορά στην επαγγελματική μου πορεία. Στην Ολλανδία το έχω βιώσει όταν ασχολήθηκα με θέματα ταμπού και για την Ελλάδα οι επαναπροωθήσεις είναι θέμα ταμπού. Για παράδειγμα, είχα κάνει μια σειρά εκπομπών για το Ισλάμ και τη σεξουαλικότητα και πολλοί μουσουλμάνοι ήθελαν να με σκοτώσουν. Μετά έκανα μια σειρά για την κακοποιητική πορνογραφία στη Δύση και πώς εξοικειώνει τα παιδιά με αναπαραστάσεις αντικειμενοποίησης σε σχέση με τις γυναίκες. Τότε οι δυτικοί με έβριζαν. Λυπάμαι που υπάρχουν τόσο τοξικοί άνθρωποι και που μετά από τόσα κύματα φεμινισμού, ακόμα οι γυναίκες αντιμετωπίζονται με στερεότυπα και σεξισμό. Όταν μια γυναίκα δε φοβάται και διεκδικεί τη φωνή της, τιμωρείται με σχόλια μίσους και δολοφονία χαρακτήρα. Αυτό συμβαίνει συγκεκριμένα στις γυναίκες και όχι στους άνδρες. Από την άλλη, έχω λάβει και πολλά μηνύματα συμπαράστασης. Ό,τι κάνω είναι κρυστάλλινο και βροντερό, γιατί τα άσχημα πράγματα συμβαίνουν όταν οι καλοί άνθρωποι σιωπούν. Αν είχαν ενδιαφερθεί για τις επαναπροωθήσεις όλοι αυτοί που ξεψάχνισαν ποια είναι η δημοσιογράφος που μίλησε για τις επαναπροωθήσεις, ίσως οι επαναπροωθήσεις δεν θα είχαν κανονικοποιηθεί. Ίσως η πολιτική εξουσία θα υποχρεώνονταν να συμμαζευτεί και να σεβαστεί το δικαίωμα των προσφύγων/ισσων για προστασία και πρόσβαση στο άσυλο. Ίσως κάποιοι άνθρωποι δεν θα είχαν κινδυνέψει να πνιγούν στη θάλασσα. Ίσως η ελληνική δημοσιογραφία (στη κυρίαρχη της εκδοχή) να ήταν κάτι κοινωνικά χρησιμότερο από μια παρασιτική ντουντούκα.

Η πατριαρχία είναι όπως το οξυγόνο και η μόλυνση του περιβάλλοντος, είναι παντού. Οι ίδιες οι γυναίκες λαμβάνουμε πατριαρχία και στη συνέχεια αναγκαστικά την αναπαράγουμε, ώστε να επιβιώσουμε μέσα σε αυτήν, υιοθετώντας χαρακτηριστικά τοξικής αρρενωπότητας που και οι ίδιες αποστρεφόμαστε.  Δεν φωτίζουμε την υπέροχη φύση μας, αντίθετα την κρύβουμε ή «φοράμε» εκείνη των αντρών, δημιουργώντας ένα δυσλειτουργικό αποτέλεσμα. Δεν μας μαθαίνουν, ούτε μας αφήνουν να ανακαλύψουμε τις δικές μας δυνάμεις, οπότε πρέπει να τις βρούμε μόνες μας, περνώντας απ’ αυτήν την αμήχανη στιγμή μιας διεργασίας που δεν ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε, τραυματίζοντας ακόμα και η μία την άλλη. Πρέπει πρώτα εμείς οι ίδιες να λατρέψουμε το είδος μας, να γίνουμε πιο συμπεριληπτικές. Έτσι θα δώσουμε ένα καλό παράδειγμα στους άντρες για το πώς θα έπρεπε να μας αντιμετωπίζουν. Θα έχουν έναν επιπλέον λόγο να σταματήσουν να συντηρούν και να διαιωνίζουν την κατάφωρη αδικία που βιώνει το γυναικείο φύλο εδώ και αιώνες. Δεν είναι εύκολο όμως, πρέπει να αλλάξουμε δέρμα».

Θυμάμαι ότι το 2015 καταθέσαμε υπόμνημα στην επιτροπή της Βουλής, που συζητούσε τον νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης, που περιείχε πάνω από 80 έρευνες που έλεγαν ακριβώς αυτό: ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων δεν έχει επιπτώσεις στην ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, στην ψυχική υγεία των παιδιών ή στην κοινωνική τους προσαρμογή, μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις παιδιά ομογονεϊκών οικογενειών έφερναν καλύτερα αποτελέσματα. Νομίζω ότι αυτή η άρνηση να δεχτούν κάποιες/οι τα επιστημονικά δεδομένα σχετίζεται με αρκετούς παράγοντες. Ένας τέτοιος παράγοντας είναι  τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που έχουν εδραιωθεί κοινωνικά για τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους, ότι δηλαδή τους ενδιαφέρει μόνο το σεξ, ότι δεν μπορούν να αναπτύξουν συντροφικές μακροχρόνιες σχέσεις κ.ο.κ. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι αυτή η ισχυρή πεποίθηση πολλών ότι η «καλύτερη», αξιολογικά, μορφή οικογένειας είναι η ετεροκανονική πυρηνική οικογένεια με μια μαμά, έναν μπαμπά σε σχέση γάμου που ζουν με τα παιδιά τους κάτω από την ίδια στέγη. Όλοι οι άλλοι οικογενειακοί σχηματισμοί, επειδή δεν ανήκουν στο συνηθισμένο στην νόρμα δηλαδή, οδηγούν στο λανθασμένο συμπέρασμα- όπως έχει αποδειχτεί από άπειρες έρευνες- πως δεν είναι «νορμάλ» και άρα κατάλληλες για να μεγαλώνουν εντός τους παιδιά.

[Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να μιλάμε για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αν συνεχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε αυτό το φλέγον ζήτημα ως κάτι έξω από το πλαίσιο της πολιτικής και συγκεκριμένα του καπιταλισμού] και δεν νομίζω ότι έχει να κάνει απλώς με το ότι οι κυβερνήσεις είναι δέσμιες τεράστιων εταιρικών συμφερόντων, αλλά με την ιδέα ότι η επιτυχία μιας κυβέρνησης μετράται πρώτα και κύρια στο επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης. Προφανώς ο πιο εύκολος -ή ο πιο τεμπέλικος- τρόπος για να δώσεις ώθηση στην ανάπτυξη είναι απλά να δημιουργείς υποτιθέμενα ιδανικές συνθήκες για να παράξουν πλούτο οι εταιρίες. Μπορείς όμως να έχεις μία υγιή οικονομία που δεν αγνοεί επιδεικτικά την κλιματική κρίση, αλλά αυτό απαιτεί ένα επίπεδο δέσμευσης, διαχείρισης και επιμέλειας, στοιχείων δηλαδή που κατά τη γνώμη μου έχει αποδειχτεί επανειλημμένα ότι δεν είναι εφικτά μέσα στο πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού. Επιπλέον, όπως είπα οι κυβερνήσεις δεν παίρνουν δραστικά μέτρα γιατί πιέζονται από τις πετρελαιοβιομηχανίες, αλλά δεν είναι ο μόνος καθοριστικός παράγοντας της αποτυχίας. Έχουν ούτως ή άλλως έλλειψη βούλησης να επιδοθούν σε μία νέου τύπου διαχείριση και σχεδιασμό της οικονομίας, να πάρουν την τολμηρή απόφαση να δώσουν προτεραιότητα σε συγκεκριμένα κομμάτια της οικονομίας έναντι άλλων, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας σε τομείς που έχουν να κάνουν με την αποκατάσταση των δασών ή τον καθαρισμό των θαλασσών. Όλα αυτά απαιτούν μία διαφορετική νοοτροπία από αυτή που αποδεδειγμένα έχει παράξει επί τουλάχιστον δύο γενιές ηγετών, ο νεοφιλελευθερισμός. Νομίζω λοιπόν ότι ακόμη και περιπτώσεις πολιτικών όπως ο Τζάστιν Τρουντό στον Καναδά ή ο Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία, που λένε όλα τα σωστά πράγματα σχετικά με την κλιματική κρίση, παραμένουν περιορισμένοι μέσα στο πλαίσιο των αρχών του νεοφιλελευθερισμού, που δεν τους επιτρέπει ούτε καν να διανοηθούν την κλίμακα αλλαγών που πρέπει να γίνουν προς όφελος των ανθρώπων και του φυσικού κόσμου. Δεν πιστεύουν ότι αυτός είναι ο ρόλος τους, αλλά το να δημιουργούν τα κατάλληλα οικονομικά κίνητρα ώστε να αναπτύσσονται οι εταιρίες και να δημιουργούνται περισσότερες θέσεις εργασίας. Μέχρι εκεί φτάνει η φαντασία τους.

Πρώτα πρώτα πρέπει να σκεφτόμαστε τι δεν έχουμε κάνει εμείς σωστά. Σε ότι αφορα τους ανθρώπους που είναι εδώ, είναι μονόδρομος να μπούμε σε μια λογική ενσωμάτωσης. Άλλη λύση εγω δεν βλέπω, εκτός από το μίσος και τον ρατσισμό. Οφείλουμε να θέσουμε την ΕΕ προ των ευθυνών της – κοιτάζοντας τον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης από τον χώρο της φιλελεύθερης δεξιάς μέχρι την αριστερά, την σοσιαλδημοκρατία και τους πράσινους, μπορεί να βρει κανείς περιθώρια για συμμαχίες κι επανεκτίμηση της κατάστασης. Δεν είναι τάση ηγεμονκή σαν κι αυτή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (που έχει και στοιχεία ακροδεξιάς προσέγγισης τύπου Όρμπαν), όμως το πεδίο για τη μάχη είναι εκεί. (...) Η σκοπιμότητα του όρου «μεταναστευτικό» έναντι του όρου «προσφυγικό» είναι προφανής: απέναντι στον μετανάστη δεν υπάρχει καθήκον προστασίας. Όμως έχει νοήμα η ερώτηση. Γιατί δεν υπάρχει κανένα σύνταγμα στη φιλελεύθερη Δύση που να λέει «τους πρόσφυγες τους σώζουμε και τους μετανάστες τους πνίγουμε». Ακόμα και οι παράνομοι μετανάστες έχουν δικαίωμα στη ζωή, σε στοιχειωδη αξιοπρέπεια κτλ., αυτό λέει και το άρθρο 5 του δικού μας Συντάγματος. Μπορεί λοιπόν να μην αλλάζει κάτι επί της ουσίας, όμως η δημιουργία και η αναπραγωγή της τομής ανάμεσα στους δύο όρους έχει -απ’ ότι φαίνεται- μεγάλη σημασία για του κυβερνώντες.