Old Boy

Έχουν επισημανθεί ομοιότητες στη θεματική του «Παιχνίδι του Καλαμαριού» με ταινίες όπως το “Βattle Royale” ή τα “Hunger Games”. Θα ρίξω μερικά πολύ πιο βαριά ονόματα στο τραπέζι, χωρίς να προβαίνω σε άλλου τύπου συγκρίσεις, χωρίς να παραγνωρίζω ότι στο «Καλαμάρι» και σεναριακά απιθανότητες που είναι πολύ δύσκολο να τις χωνέψεις υπάρχουν και χαρακτήρες που λειτουργούν σαν ενοχλητικές καρικατούρες υπάρχουν και γενικότερα δεν μπορείς να το πεις διακριτικό και υπαινικτικό, αλλά αβανταδόρικα εντυπωσιακό. Ε και; Έχει ταυτόχρονα και μια πρωτογενή θα έλεγε κανείς δύναμη, αναντίρρητα σαρωτική, χωρίς την οποία δεν θα είχε κάνει το μπαμ που έκανε. Και κυρίως, όλη η σαρωτική του δύναμη, στοχεύει κάπου, δείχνει κάπου και δεν ξέρω σε τι εξυπηρετεί να το προσπερνάμε αυτο με σηκωμένο φρύδι, επειδή η στόχευση γίνεται με όρους ποπ κουλτούρας. Για να έρθουμε λοιπόν στα πιο βαριά ονόματα, η επιστροφή στην παιδική ηλικία, την ανεμελιά της και την αθωότητά της ως ανάμνηση και κεντρί που μένει πιο ζωντανό απ’ όλα, φέρνει στο μυαλό το Rosebud του «Πολίτη Κέιν», όσο κι αν εδώ έχουμε να κάνουμε με τη διαστροφή της μετατροπής των παιδικών αθώων μνημών σε αιματοβαμμένα πεδία. Μάλλον δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η πιο αιχμηρή κριτική στον υπαρκτό καπιταλισμό τα τελευταία χρόνια ήρθε πάλι απ’ τη Νότια Κορέα και τα αριστουργηματικά «Παράσιτα», ενώ το επίσης σπουδαίο «Σκοτώνουν τα Άλογα Όταν Γεράσουν» που μιλούσε για παλιότερες εποχές του υπαρκτού καπιταλισμού έχει πολλές αναλογίες με την κεντρική ιδέα του «Καλαμαριού». Και για να πω και κάτι πολύ πιο ακραίο -και τηρουμένων πάντα όλων των αισθητικών και καλλιτεχνικών αναλογιών- όπως το “Salo” μιλά για τον φασισμό εικονοποιώντας την απανθρωποποίηση που επιβάλλει, έτσι και το «Παιχνίδι του Καλαμαριού», μιλά για τον υπαρκτό καπιταλισμό εικονοποιώντας την απανθρωποποίηση που επιβάλλει. Κι αν στο “Salo” το σώμα ήταν πεδίο εξουσίας και διαστροφής, εδώ το σώμα είναι εμπορεύσιμο προϊόν και κιβωτός οργάνων. Αν για τον φασισμό το σώμα σου και η ψυχή σου έπρεπε να τσακιστούν για να επιβάλει πάνω τους την εξουσία ο φασίστας, για τον υπαρκτό καπιταλισμό το σώμα σου έχει την αξία που έχει ανάλογα με το που βρίσκεσαι στην τροφική αλυσίδα, ανάλογα με το ποια είναι η οικονομική σου δύναμη: όσο πιο μικρή είναι, τόσο περισσότερο φτηναίνει η αξία της ζωής σου. Και πέραν του καπιταλισμού ως συστήματος, πέραν της κοινωνικής, κρατικής και οικονομικής οργάνωσης που είναι σαφώς πρωταρχικής σημασίας, θα υπάρχει πάντα και το ζήτημα της προσωπικής στάσης του καθενός μας απέναντι στην αδυναμία του άλλου, το πώς παίζουμε το παιχνίδι ζωής και θανάτου καθημερινά και χωρίς τύψεις, αποδεχόμενοι ως φυσικές τις ανισότητες και τις βάναυσες συνέπειές τους. Σε καίριο σημείο της σειράς μπαίνει το ερώτημα αν θα ζητήσει κανείς βοήθεια για έναν άνθρωπο που είναι σωριασμένος στον δρόμο. Βγαίνω προχθές από το σούπερ μάρκετ και ένας άλλος άνθρωπος μου ζητάει σχεδόν επιτακτικά να του δώσω βοήθεια. Δεν του δίνω τίποτα. Ασκώ μια εξουσία επάνω του για την οποία δεν μου φταίει εκείνη την ώρα κανένας καπιταλισμός.

Καθώς οι γυναικοκτονίες στην Ελλάδα έφτασαν ήδη τον αριθμό έντεκα για το 2021, θα μπορούσαμε ίσως, χωρίς καθόλου να αναιρέσουμε ή να σχετικοποιήσουμε τα ειδικότερα χαρακτηριστικά του εγκλήματος, να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τον ακόμη μεγαλύτερο ελέφαντα στο δωμάτιο. Θα μπορούσαμε δηλαδή να στρέψουμε το βλέμμα μας στη διάκριση ανδρών – γυναικών, όχι εστιάζοντας στο ότι οι άντρες σκοτώνουν σε συντριπτικά μεγαλύτερα ποσοστά τις συντρόφους τους απ’ ό,τι οι γυναίκες, αλλά εστιάζοντας στο ότι οι άντρες σκοτώνουν γενικότερα σε συντριπτικά μεγαλύτερα ποσοστά απ’ ό,τι οι γυναίκες. (...) Υπάρχει μεγαλύτερο δώρο απ’ το να σκέφτεσαι ότι ο άνθρωπος που ερωτεύτηκες αναπνέει κάπου αυτή τη στιγμή, γελάει κάπου αυτή τη στιγμή, κοιτάει κάπου αυτή τη στιγμή; Μα, υπάρχει και μεγαλύτερος πόνος, θα πεις; Δεν ξέρω. Κι έτσι να είναι, αν δεν τον αντέχεις, αν δεν τον αντέχεις και θες να σκοτώσεις ή να σκοτωθείς, τότε ξεκάθαρα δεν σκοτώνεις από έρωτα, αλλά από μη δυνατότητα να σταθείς στο ύψος του έρωτα, σκοτώνεις επειδή δεν είσαι ικανός για έρωτα, σκοτώνεις επειδή αυτό που ένιωσες για τον άλλο το ένιωσες με τον όρο και την προϋπόθεση ότι είναι κτήμα σου. Στο όνομα της ιδιοκτησίας σου λοιπόν σκοτώνεις και μόνο αυτής. Και της απαλευτοσύνης σου να μπορέσεις να σταθείς στα πόδια σου ξανά, είτε ερωτευόμενος κάποια στιγμή ξανά, είτε παραμένοντας εσαεί ερωτευμένος με τον άνθρωπο που σε άφησε. Αν λοιπόν σκοτώνεις επειδή είσαι τόσο πάρα πολύ λίγος, τόσο πάρα πολύ αδύναμος και τόσο πάρα πολύ κτηματίας, εκτός από εγκληματίας, είσαι και ο ορισμός αυτού που σκότωσε επειδή δεν μπόρεσε να ερωτευτεί. Είσαι και ο ορισμός αυτού που σκότωσε απ’ ό,τι είναι απέναντι στον έρωτα.

Από παιδιά μια λέξη στα αυτιά, μια λέξη στο μυαλό, μια προειδοποίηση, μια προσταγή: «Πρόσεχε». Πρόσεχε. Θα χτυπήσεις. Θα πονέσεις. Μην τρέχεις. Μείνε εκεί που είσαι. Μείνε στο ίδιο ακριβώς σημείο. Μην κουνιέσαι. Καθηλώσου. Έτσι θα είσαι ασφαλής. Έτσι κανείς δεν θα πονέσει. Ούτε εσύ ούτε εκείνοι που έχουν την ευθύνη σου. Έτσι κανείς δεν θα φταίξει. Έτσι όλα θα πάνε καλά. Υπακούς. Προσέχεις. Δεν τρέχεις. Δεν σκαρφαλώνεις. Δεν χάνεις την ισορροπία σου. Δεν πέφτεις κάτω. Δεν νιώθεις πόνο. Δεν τρως τα μούτρα σου. Τα μούτρα σου παραμένουν αφάγωτα. Κουβαλάς ακόμη τα πρώτα - πρώτα μούτρα που είχες. Οι δεκαετίες περνάνε με μούτρα παιδιού πάνω σε σώμα εφήβου, νέου, λιγότερο νέου, μεσήλικα, ηλικιωμένου, υπερήλικα.