Τάκης Μαστρογιαννόπουλος

Το κόμμα που περιγράφει η Μ. Ζορμπά, δεν είναι το κόμμα της περιόδου του ψυχρού πολέμου, είναι το κόμμα της σταλινικής διαστρέβλωσης και παραμόρφωσης. Ένας τύπου κόμματος το οποίο οι κομμουνιστές της ανανέωσης, και δεν ήταν ευτυχώς οι μόνοι, απέρριψαν και τυπικά στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Πιστεύει ειλικρινά η Μ. Ζορμπά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα τέτοιο κόμμα; Εγώ, αν ήμουν στην θέση της και το πίστευα, θα έφευγα χιλιόμετρα μακριά. Ένα τέτοιο κόμμα δεν μεταλλάσσεται. Καμιά νέα «γραμματική των μελών» δεν πρόκειται να το μετασχηματίσει, όσα στελέχη του ΠΑΣΟΚ και αν προσχωρήσουν στην ηγεσία του. Θα μείνει με την «αρχαία σκουριά» του μέχρι τελικής εξαφάνισης, όπως απέδειξε και το άδοξο τέλος πολλών κομμάτων τόσο της κομμουνιστικής όσο και της σοσιαλιστικής αριστεράς, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το αλήστου μνήμης ΠΑΣΟΚ. Ποιες είναι οι διαζευκτικές λύσεις που αναφέρει τελικά στο άρθρο της η Μ. Ζορμπά; «Χρειάζονται εναλλακτικές επιλογές συμμετοχής» εκτιμά «Χρειάζονται δίκτυα διαλόγου, προβληματισμού και θεματικών ενδιαφερόντων που θα συνδέουν με ευρύτερες με ευρύτερες κοινωνικές συναρμογές. Τα τοτέμ των συνωμοσιών, των πατερναλιστικών κοινότοπων αναλύσεων, των μικρών και μεγαλύτερων τιμαρίων, του βερμπαλιστικού ριζοσπαστισμού, του παραγοντισμού, της πρωτοκαθεδρίας και του συντεχνιασμού δεν είναι παραγωγικά και μετατρέπουν τις ωραιότερες ιδέες σε χλωμές ιδεοληψίες εσωτερικής κατανάλωσης χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα» Εδώ η Μ. Ζορμπά παραβιάζει ανοιχτές θύρες. Οι «εναλλακτικές επιλογές συμμετοχής», έγιναν πράξη, και μάλιστα πολλά χρόνια, πριν όταν συγκροτήθηκε ο Χώρος Διαλόγου και Κοινής Δράσης, όταν οι δυνάμεις που τον αποτελούσαν συμμετείχαν ενεργά στο Φόρουμ, στις ευρωπορείες και σε πολλές κινηματικές μορφές δράσης, με αποκορύφωμα τη μάχη των πλατειών, όταν οι συζητήσεις και οι ανταλλαγές απόψεων και θέσεων για θέματα στρατηγικής και τακτικής  ήταν στην ημερήσια διάταξη. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες προέκυψε και ο ΣΥΡΙΖΑ την ίδια ακριβώς περίοδο που η Μ. Ζορμπά ήταν Διευθύντρια του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη! Τα υπόλοιπα, οι βερμπαλισμοί, οι παραγοντισμοί, οι συντεχνιασμοί, οι πατερναλισμοί, τα τιμάρια και οι χλωμές ιδεοληψίες μπορεί κατά περιόδους να χαρακτηρίζουν διάφορα κόμματα και οργανώσεις της αριστεράς, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, όμως, κατά κύριο λόγο  αντιπροσωπεύουν τον χώρο από τον οποίο ήλθε και η ίδια, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα αυτό  του Κ. Σημίτη. Ωστόσο, σε ένα πράγμα έχει δίκιο η Μ. Ζορμπά. Στο ότι πρέπει να γίνει ένας απολογισμός του ενάμιση χρόνου. Τι απέδωσε, αν απέδωσε, η διεύρυνση και κυρίως ο μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο πολιτικά όσο και οργανωτικά. Κείμενα και άρθρα, όπως αυτά του Μπάμπη Γεωργούλα, του Μιχάλη Σπουρδαλάκη, του Κύρκου Δοξιάδη και πολλών άλλων, δίνουν την ευκαιρία για ένα σοβαρό, εν όψει και του συνεδρίου, διάλογο, όχι μόνο με το περιεχόμενο τους –κυρίως βέβαια γι’ αυτό- αλλά και για το ύφος που πρέπει να χαρακτηρίζει τον εσωτερικό διάλογο σε ένα κόμμα που θέλει να παραμείνει στο χώρο της αριστεράς. Να μου επιτρέψει να πω για ένα διάλογο μακριά από Κινέζους βασανιστές.

Είναι φανερό ότι η Ευρώπη ολόκληρη μπαίνει σε μια νέα περίοδο ακόμα πιο σκληρών οικονομικών αλλά και πολιτικών αντιμεταρρυθμίσεων. Η σημερινή πολιτική που οδηγεί στην εξαθλίωση της κοινωνίας γεννιέται όχι από τις ιδιαιτερότητες των ηγετών των αστικών κομμάτων και του συστήματος εξουσίας αλλά από τη βαθιά κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Η υγειονομική κρίση επιτείνει και επιταχύνει τις διαδικασίες και το μέγεθος της κρίσης, υπονομεύει το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, ενισχύει την άκρα δεξιά και οδηγεί σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Οι κυρίαρχες οικονομικά και πολιτικά δυνάμεις, οι αστικές ελίτ, δείχνουν να μην ανησυχούν από την άνοδο της ακροδεξιάς η οποία αμφισβητεί το μεταπολεμικό ευρωπαϊκό status όπως αυτό αποκρυσταλλώθηκε και στη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευελπιστούν ότι τελικά θα ελέγξουν την ακροδεξιά. Κάνουν το ίδιο λάθος που έκαναν στον μεσοπόλεμο. Εκτιμούσαν, εντελώς λανθασμένα, ότι σε μια κάποια στιγμή, αφού θα ξεμπέρδευαν με το εργατικό κίνημα και την αριστερά, σοσιαλιστική και κομμουνιστική, θα έλεγχαν τα καθεστώτα του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Η ιστορία τους διέψευσε με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα. Η Μέρκελ και ο Σόλτς, με την πλήρη υποστήριξη τόσο των συντηρητικών και σοσιαλδημοκρατικών όσο και των «κοκκινο-πράσινων» κομμάτων του στρατοπέδου των «φειδωλών», οδηγούν το σκάφος της Ευρώπης, ακριβώς όπως ο καπετάνιος του Τιτανικού, στα παγόβουνα μιας κρίσης ο οποία, ενισχύοντας τις φυγόκεντρες τάσεις, λειτουργεί σε βάθος χρόνου διαλυτικά για την σημερινή μορφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την βαρέως ασθενούσα και όχι μόνον λόγω της πανδημίας, «γερμανική» Ευρώπη.

Η αντίληψη ότι η παράταξη εκφράζει στο οργανωτικό πεδίο το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ προς τους προερχόμενους από διαφορετικές πολιτικές και ιδεολογικές κατευθύνσεις -κυρίως τους προερχόμενους από τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας- είναι διπλά λανθασμένος. Οι εμπειρίες της εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας σε ζητήματα εσωκομματικής δημοκρατίας είναι ιδιαίτερα τραυματικές. Η ίδρυση και η εμφάνιση  του ΠΑΣΟΚ ως «κίνημα» και όχι ως κόμμα- υποτίθεται διαφοροποίηση του από τις υπαρκτές σταλινικές παραδόσεις του κομμουνιστικού κινήματος- δεν εμπόδισε τον σχηματισμό από την αρχή αυτού, του κατ’ όνομα κινήματος, ως ένα ιδιαίτερα προεδροκεντρικό κόμμα -ο προεδρικός βοναπαρτισμός του Α. Παπανδρέου είχε πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις- με αδύναμα κεντρικά όργανα, με συνεχείς διαγραφές, με πλήρη ανυπαρξία ουσιαστικής εσωτερικής δημοκρατικής ζωής και με τελική κατάληξη τον οριστικό πολιτικό και οργανωτικό εκφυλισμό του και την εξαφάνιση του από τον πολιτικό χάρτη της χώρας. Αυτοί που αποχώρησαν, κυρίως τα απλά μέλη, άφησαν το ΠΑΣΟΚ πίσω τους. Δεν θέλουν να το ξαναβρούν μπροστά τους. Δεν γνωρίζω αν ο καινοφανής χαρακτηρισμός «κόμμα εν κινήσει» αντιπροσωπεύει τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, αλλά εάν ισχύει τότε το τρένο του κόμματος τρέχει, και μάλιστα με τρελή ταχύτητα, προς το παρελθόν για να συναντήσει τόσο το αλήστου μνήμης ΠΑΣΟΚ όσο, και πράγμα χειρότερο, την πλήρως εκφυλισμένη ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία.