Δημήτρης Χριστόπουλος

Η πιο αντιπροσωπευτική εκπρόσωπος της μετάλλαξης από εξωκοινοβουλευτική αριστερά σε ακραίο κέντρο και τώρα σε επιφανής alt - right δημόσια διανοούμενος, Σώτη Τριανταφύλλου, προτείνει την κατάργηση της μνήμης του Πολυτεχνείου την 17η Νοέμβρη "επειδή το Πολυτεχνείο έχει γίνει αντικείμενο που έχει ξεφύγει από την ιστορική του ακρίβεια". Ωστόσο, καμία σχολική γιορτή δεν είναι συνεπής στην ιστορική ακρίβεια. Δεν φαντάζομαι η κυρία Τριανταφύλλου να προτείνει και την κατάργηση της 25ης Μαρτίου που κατεξοχήν βασίζεται σε έναν μύθο... Όχι βέβαια! Επομένως, γιατί να καταργηθεί το Πολυτεχνείο και όχι τόσες άλλες σχολικές γιορτές; Διότι απ όλες αυτές, είναι μόνο από το πνεύμα του Πολυτεχνείου που η νέα Δεξιά της κας Τριανταφύλλου θα ήθελε να απαλλαγεί. Διότι, παρά την ενοχλητική μουσειοποίησή του από τις σχολικές γιορτές, εκπέμπει κάτι άβολα αντιστασιακό. Ακόμη τουλάχιστον... Το Πολυτεχνείο ζει λοιπόν.

Όταν λοιπόν κάποιοι πετάνε την μπάλα στην εξέδρα και αντί να διαμαρτυρηθούν για την τραγική απόφαση της κυβέρνησης, λένε "μα κι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε τίποτε" ουσιαστικά δείχνουν ότι δεν είναι σε θέση, λόγω της ιδεολογικής τους τύφλωσης, να διακρίνουν τι διακυβεύεται στην ελληνική κοινωνία σήμερα. Με την ευκαιρία να πω ότι η αξιωματική αντιπολίτευση κατέθεσε τροπολογία με την οποία προβλέπει είσοδο σε χώρους λατρείας κατόπιν rapid test. Αλλά ξέχασα, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε τίποτε με την εκκλησία, οπότε να την καταψηφίσουμε την τροπολογία...

Μάθαμε ότι ο αντιφασιστικός αγώνας έχει μια διάσταση νομική και δικαστική. Ο αντιφασισμός είναι και…

Το σύμφωνο AUKUS συνιστά, κατά την άποψή μου, επικίνδυνη γεωπολιτική εξέλιξη μακράς διάρκειας. Επαναφέρει τα πυρηνικά όπλα ενώ η προγραμματική δέσμευση ήταν ότι θα τα μαζέψουν και διότι εγκαινιάζει μια εποχή ενός νέου ψυχρού πολέμου με την Κίνα. Το ότι η Γαλλία, όμως, ανακαλεί τους πρέσβεις της από ΗΠΑ κι Αυστραλία διότι η τελευταία αποφάσισε να μην αγοράσει τα υποβρύχιά της από την "πατρίδα των δικαιωμάτων" , δε φαίνεται σοβαρό. Το Παρίσι είναι ο νούμερο ένα προμηθευτής όπλων και διατηρεί αγαστές διπλωματικές σχέσεις με όλες τις τυρρανίες της Αφρικής, από την Αίγυπτο ως το Μάλι ή την Ακτή Ελεφαντοστού. Όλα μέλι - γάλα εκεί. Ο απόλυτος κυνισμός . Γι'αυτό και βλέπετε πως κανείς δεν δείχνει διατεθειμένος να συμπαρασταθεί σοβαρά στο Παρίσι σε αυτή τη δύσκολη για εκείνο στιγμή που οι αγγλοσάξωνες το καταφρόνησαν έτσι. Όλα λοιπόν έχουν το τίμημά τους. Ακόμη κι ο αφόρητος κυνισμός.

Εύχομαι αν με το καλό εκλεγεί μια κυβέρνηση που θέλει στοιχειωδώς να υπερασπιστεί τον κοσμικό χαρακτήρα της Ελληνικής Δημοκρατίας και την θρησκευτική ελευθερία των ανθρώπων που ζούνε στη χώρα αυτή, να έχει το θάρρος να καταργήσει τους αγιασμούς στα σχολεία, το πιο βαρετό, ανούσιο και αντιδραστικό τμήμα του τελετουργικού του ανοίγματος της σχολικής χρονιάς. Καιρός είναι. Λυπάμαι αλλά όσο δεν έχουμε το θάρρος να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα σε μια Δημοκρατία, τόσο άνθρωποι σαν κι αυτόν τον παπά δικαιώνονται και θα συνεχίζουν να συμπεριφέρονται με τον τρόπο αυτόν. Το να επιβάλει η πολιτεία την ευλογία της Εκκλησίας παραβιάζει τη θρησκευτική ελευθερία των μαθητών και των γονέων τους. Όποιοι γονείς και παιδιά θέλουν, μπορούν να παίρνουν την ευλογία αυτή χωρίς την αναγκαστική παρουσία των άλλων. Αυτή είναι η μόνη συμβατή με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια λύση.

Όποιος λοιπόν στοιχειωδώς έχει εικόνα του ελληνικού πανεπιστημίου, ξέρει ότι η τυχόν εμφάνιση ειδικών φρουρών σε αυτό με το που ανοίξει για μαθήματα θα είναι το πιο εκρηκτικό υλικό που θα μπορούσε κανείς να επινοήσει. Πραγματικό φουρνέλο! Χαίρομαι λοιπόν που έστω και με προσχηματικά επιχειρήματα, η κυβέρνηση παραπέμπει στις καλένδες το σχέδιό της. Η δυσαρέσκεια μου - και πολλών άλλων συναδέλφων - είναι ότι το σχέδιο δεν εγκαταλείπεται. Ξέρω φυσικά ότι κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτικός κόλαφος. Για το λόγο αυτό, εντός ολίγων ημερών θα καταθέσουμε και την αίτηση ακύρωσης της προκήρυξης για τη συγκρότηση του σώματος των ειδικών φρουρών στα πανεπιστήμια με την ελπίδα ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας θα τιμήσει το άρθρο 16 του Συντάγματος που παραβιάζεται σφόδρα με το νόμο αυτόν.

Χρειάζεται μια βαθιά κατανόηση του ιστορικού βάθους των πολιτειακών αλλαγών που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στη Δυτική και Κεντρική Ασία σε συνάρτηση με την δύση της ευρωπαϊκής και αμερικάνικης ηγεμονίας στον κόσμο. H παλινόρθωση του ισλαμιστικού καθεστώτος των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν δημιουργεί για πρώτη φορά στην ιστορία ένα γεωγραφικό συνεχές θεοκρατικών καθεστώτων: από την ανατολική όχθη του Έβρου, και την μετριοπαθέστερη εκδοχή της Τουρκίας, στο Ιράν, όπου η Ισλαμική Επανάσταση σε λίγο κλείνει μισό αιώνα ζωής, ως το πολύπαθο Αφγανιστάν όπου η εσωτερική δυναμική της ισλαμιστικής παλινόρθωσης σάρωσε το διεφθαρμένο καθεστώς που είχαν εγκαταστήσει οι δυτικοί.  Και τέλος, η μεγαλύτερη Ισλαμική Δημοκρατία της υφηλίου, το Πακιστάν των 220 εκατομμυρίων.  Στο σύνολο, συζητάμε για έναν πληθυσμό που αγγίζει το μισό δις ανθρώπων…  Έτσι για να έχουμε συναίσθηση των μεγεθών: 82 η Τουρκία, 83 το Ιράν, 38 το Αφγανιστάν, 40 το Ιράκ, 17 η Συρία…  Ήδη από του χρόνου, σε αυτή την περιοχή της Ασίας θα ζούνε περισσότεροι άνθρωποι από την Ευρώπη ολόκληρη.  Για τους πρόσφυγες, η Δύση είναι ακόμη το συνώνυμο του μόνου χώρου προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όσο κι αν τους κάνει συνειδητά τη ζωή δύσκολη... Ακόμη κι αν η Κίνα εδραιώσει ολοκληρωτικά σε μερικά χρόνια την γεωπολιτική και οικονομική της ηγεμονία στην υφήλιο, δύσκολα θα δείτε πρόσφυγες να κατευθύνονται προς το Πεκίνο στο κοντινό μέλλον. Η τεράστια αυτή περιοχή ξερνάει τους ανθρώπους της – με ευθύνες και δικές μας – και εμείς επινοούμε ασφαλείς τρίτες χώρες στα σωθικά της, για να τους παρκάρουμε. Έτσι όμως, οι «ασφαλείς τρίτες χώρες»  θα καταπιούν ευκολότερα την ηθική μας ευτέλεια.   Όσο τάχα οδυρόμαστε για το μέλλον των Αφγανών γυναικών στον τόπο τους και την ίδια στιγμή κλείνουμε στα μούτρα την πόρτα της πατρίδας μας στους ίδιους κατατρεγμένους ανθρώπους, τόσο πιο υποκριτές κι ευτελέστεροι θα είμαστε και θα φαινόμαστε. Ως χώρα, ως Ευρώπη, ως πολιτισμός. Ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν μπορεί να είναι συνάρτηση της απόστασης που σε χωρίζει από αυτόν που υποφέρει. Αν είναι μακριά σου, να συμπάσχεις κι αν έρχεται δίπλα σου, θες να τον διώξεις, είσαι απλώς ηθικά ανάξιος.  Για αρχή, μου φαίνεται βασικό να συμφωνήσουμε σε αυτό σήμερα.

Ας μη διστάζουμε όμως να δούμε κατάματα την ηθική απαξία του κυνισμού μας. Να μην εκμαυλιστούμε. Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά σήμερα έχει αλλάξει το αντισημιτικό της προφίλ και φοράει τα καλύτερα φιλοϊσραηλινά ρούχα: είτε από θαυμασμό στο κράτος του Ισραήλ, από ισλαμοφοβία, από ανάγκη εξιλέωσης, ο νούμερο ένα θαυμαστής του Νετανιάχου είναι οι πριν από λίγο καιρό αντισημίτες. Ας ρίξουμε μια ματιά στην ελληνική ακροδεξιά προς επαλήθευση. Εμείς, όμως, ας ακούσουμε, σε τελευταία ανάλυση, και κανέναν μεγάλο Ισραηλινό αντιφρονούντα που έχει το θάρρος να εκφέρει δημόσια λόγο εναντίον της κατοχικής πολιτικής της πατρίδας του. Τον συγγραφέα Άμος Οζ, τον δημοσιογράφο Γιντεόν Λέβι και τόσους άλλους… Τι μας λένε; Ότι το Ισραήλ θα ήταν χίλιες φορές καλύτερο αν μάθαινε από τα εγκληματικά του σφάλματα. Είναι κρίμα η χώρα αυτή να βυθίζεται κι άλλο στον εθισμό του εγκλήματος. Αυτό έχει πάθει το Ισραήλ. Έχει εθιστεί στην τοξικότητα της κατοχής και δεν ξέρει πώς να ζήσει χωρίς αυτήν. Έναν τοξικοεξαρτημένο φίλο δεν τον κερνάτε το αντικείμενο του εθισμού του. Του το στερείτε. Αυτό πρέπει να κάνουν οι Δυτικές κυβερνήσεις απέναντι στο Ισραήλ.

Το τουρκικό, αυτό είναι τo εγγύτερο, από πλευράς περιεχομένου, σύστημα σε εκείνο που προωθείται με το σχέδιο νόμου για την αστυνομία στα πανεπιστήμια. Επίσης, το γεωγραφικά εγγύτερο στην Ελλάδα. Ξέρω ότι η διαπίστωση αυτή προκαλεί πιθανώς μια δυσφορία στους θιασώτες του, που θα προτιμούσαν να μοιάζει με το γερμανικό, το γαλλικό, το ολλανδικό ή κάποιο σκανδιναβικό μοντέλο, αλλά δεν φταίω εγώ, που κάνω τη διαπίστωση. Το μόνο κράτος-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης που έχει εναποθέσει την πανεπιστημιακή φύλαξη στην αστυνομία του είναι η γείτων. Μια χώρα που δύσκολα θα χαρακτήριζες πρότυπο για τις επιδόσεις της στο κράτος δικαίου και στην ακαδημαϊκή ελευθερία. Το αναγνώρισε και ο άρτι εκλεχθείς Έλληνας δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Γιάννης Κτιστάκις, ο οποίος δίδαξε για δύο χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, το ομολόγησε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», επικροτώντας το μέτρο. «Η αυστηρή επιτήρηση στις πύλες της Ροβέρτειου Σχολής του Βοσπόρου, όπου δίδαξα, δεν εμπόδισε αλλά προστάτευσε τη διδακτική μου ελευθερία». Την ίδια στιγμή παρατηρεί κανείς και αποκλίνουσες φωνές από τον συντηρητικό χώρο, οι οποίες πληθαίνουν. (...) Ο χρόνος τρέχει και συμβαίνουν πράγματα. Το νέο σχέδιο νόμου που προετοιμάζεται να ακολουθήσει θα είναι αυτό για την επανεισαγωγή των πρυτανικών συμβουλίων, με παράπλευρο στόχο είτε να παύσει η θητεία των ενοχλητικών πρυτάνεων είτε να καπελωθεί από κυβερνητικά στελέχη. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση και άμεση αντίδραση με προτάσεις.   Πάντως, δοτούς πρυτάνεις επέβαλε η γειτονική μας Τουρκία στα πανεπιστήμια με έκτακτη νομοθεσία, οι φοιτητές ξεσηκώθηκαν και, φυσικά, η αστυνομία, που κατοικοεδρεύει στα τουρκικά πανεπιστήμια, τους περιέλαβε.   Ακούω ήδη εκείνους και εκείνες που διαβάζουν να μου λένε: «Εμείς δεν είμαστε Τουρκία». Γνωρίζω τι είμαστε. Υποψιάζομαι όμως και τι μπορούμε να γίνουμε... Ανέκαθεν οι τουρκικές συνταγές ήταν γλυκός πειρασμός για κάθε εξουσία. 

Εξ ορισμού είναι δύο οι πολιτικές στρατηγικές: η μια αφορά την ένταξη, συμπερίληψη, ενσωμάτωση (χρησιμοποιώ ως ταυτόσημες τις λέξεις) και η άλλη τον αποκλεισμό ή την έξωση. Ποιους θέλουμε και ποιους όχι με δυο λόγια. Ποιοι θέλουμε να είμαστε; Το κατεξοχήν πολιτικό ερώτημα της σύνθεσης κάθε πολιτικής κοινότητας. Στο ποιοι ανήκουν στον λαό η ελληνική πολιτεία την άνοιξη του 2010 και το καλοκαίρι του 2015 έδωσε μια απάντηση προσπαθώντας να υιοθετήσει έναν συμπεριληπτικό Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας. Την πρώτη φορά, το 2010, η στρατηγική της συμπερίληψης φάνταζε σχεδόν ουτοπία. Το “Έλληνας γεννιέσαι” δεν το συναντούσαμε μόνο στο δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος, αλλά ήταν το κεντρικό επιχείρημα της συντηρητικής παράταξης και του Συμβουλίου της Επικρατείας όταν ανέτρεψε το πρώτο βήμα του 2010. Κι όμως, το βήμα έγινε. Εφεξής ισχύει το διπλό δίκαιο του εδάφους. Είναι πλέον λιγότερο από θέμα μιας γενιάς όλα τα εγγόνια μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα να αποκτήσουν αυτομάτως την ελληνική ιθαγένεια. Να το συνειδητοποιήσουμε! Διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση ένας κύκλος φαίνεται να κλείνει. Οι κάτοικοι της Ελλάδας είναι ή θα γίνουν άμεσα  Έλληνες πολίτες ανεξάρτητα αν οι γονείς τους είναι ξένοι. Η μεγαλύτερη επιτυχία αυτής της τομής είναι το γεγονός ότι σήμερα, μόλις πέντε χρόνια μετά τη θέσπισή της, κανείς στα σοβαρά δεν σκέφτεται να την αμφισβητήσει. Είναι ενδεικτικό πως, μολονότι η κτήση ιθαγένειας των παιδιών των μεταναστών με τη γέννηση ήταν αυτό που πραγματικά εξαγρίωνε την Νέα Δημοκρατία (περισσότερο το 2010 και λιγότερο το 2015), πλέον φαίνεται όχι απλώς να το έχει χωνέψει, αλλά να μην ενοχλείται κιόλας. Δεν εξηγείται αλλιώς το ότι στην πρόσφατη αλλαγή των όρων πολιτογράφησης επί το αυστηρότερον για τους ενηλίκους ούτε καν τέθηκε θέμα για την κτήση της ιθαγένειας των παιδιών. Σε αυτό το ερώτημα -στο πώς ορίζουμε τους εαυτούς μέσω των άλλων- παραπέμπει η όποια ανάγνωση της ιστορικής αφετηρίας της Ελλάδας. Και σε αυτό το ερώτημα δεν θα βρούμε την απάντηση σε μια έτοιμη συνταγή του παρελθόντος: θα ήταν αδιανόητο και εντελώς ξένο εξάλλου με το πνεύμα της ίδιας της Επανάστασης του 1821 σήμερα να λέγαμε πως «Έλληνες είναι οι χριστιανοί κάτοικοι της Ελλάδας». Για την ακρίβεια αυτό ακριβώς λένε σήμερα οι εκπρόσωποι του ελληνικού φυλετισμού. Τόσο το φόβητρο του αποκλεισμού όσο και η προοπτική της κοινωνικής και πολιτικής συμπερίληψης έχει μια μακρά παράδοση που διαπλέκεται με τη διαρκή κίνηση ανθρώπων που έζησαν, ζουν και θα ζουν σε αυτόν τον τόπο. Το να μετατοπίζουμε διαρκώς το κατώφλι εις βάρος του αποκλεισμού είναι πολιτικά κρίσιμο για το δημοκρατικό μέλλον της χώρας αυτής.