commonality

Το ζήτημα των απειλών που υφίσταται η δημόσια κριτική και η ελεύθερη έκφραση, στην Ελλάδα του 2021 δεν εξαντλείται, βέβαια, στις SLAPPs. Πριν λίγες μέρες αναθεωρήθηκαν άρθρα του Ποινικού Κώδικα, ανάμεσά τους και το 191. Το αναθεωρημένο άρθρο προβλέπει ότι τιμωρείται «όποιος δημόσια ή μέσω του διαδικτύου διαδίδει ή διασπείρει με οποιονδήποτε τρόπο ψευδείς ειδήσεις που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία». Η παλιά διατύπωση ήταν: «όποιος δημόσια ή μέσω του διαδικτύου διαδίδει ή διασπείρει με οποιονδήποτε τρόπο ψευδείς ειδήσεις με αποτέλεσμα να προκαλέσει φόβο κλπ.». Η διαφορά είναι εμφανής: η διατύπωση γίνεται πολύ πιο αόριστη, διευρύνοντας το αξιόποινο (με την παλιά, έπρεπε να αποδειχθεί ότι επήλθε το αποτέλεσμα), ανοίγοντας έτσι τον ασκό του Αιόλου. Δεν προχωράω, καθώς το ζήτημα υπερβαίνει σαφώς τις SLAPPs (παρότι το άρθρο 191 μπορεί να αξιοποιηθεί και σε αυτές) και μας οδηγεί στο κομβικό ερώτημα του ορισμού και της χρήσης των fake news, το οποίο αγγίζει τον πυρήνα της ελευθερίας της έκφρασης.

Τα όσα λένε για τις συνθήκες εργασίας μέσα στο λιμάνι είναι συγκλονιστικά: Ο 40χρονος Γιώργος είναι από τους «16άρηδες» και εξηγεί: «Είμαι 3 χρόνια στο λιμάνι και δουλεύω για 16 μεροκάματα το μήνα. Αντε να ζήσεις. Γυρίζω σπίτι και πονάνε όλα, χέρια, πλάτες και μετά θα πρέπει να πάω σε άλλη δουλειά. Ντελίβερι. Δύο παιδιά έχω να ταΐσω. Πώς θα τα βγάλω πέρα; Εχει συμπέσει να τελειώνω το ένα μεροκάματο και να με παίρνουν καπάκι τηλέφωνο να έρθω εδώ για δουλειά. Με τι μυαλό να δουλέψεις; Να ανέβεις 7 και 8 ορόφους κοντέινερς με δύσκολες καιρικές συνθήκες, να βρέχει, να φυσάει, να χιονίζει για να ασφαλίσεις και να απασφαλίσεις για να τα σηκώσει η γερανογέφυρα. Σε αυτά τα χρόνια, έχω δει 25 χρονών παιδιά και να έχουν αχρηστευτεί. Και δεν μας δίνουν και βαριά και ανθυγιεινά ένσημα. Αν δεν δει κάποιος, δεν μπορεί να καταλάβει πώς δουλεύουμε εδώ μέσα. Είμαστε συνέχεια με το πιστόλι στον κρόταφο για γρήγορα, όλο και πιο γρήγορα. Μια ζωή έχουμε. Δεν μπορεί να την παίζουμε κορόνα – γράμματα για τα κέρδη». «Αν δεν κατέβεις τώρα για δουλειά, δεν ανανεώνεται η σύμβαση…» «Η πίεση είναι μεγάλη. Ειδικά στους 16άρηδες, αν δεν κατέβεις τώρα σου λένε, δεν έχει ανανέωση της σύμβασης. Ολο μας εκβιάζουν. Τα 16 μεροκάματα μπορεί να είναι κόντρα βάρδια. Να σχολάσεις στις 7 το πρωί και 2 το μεσημέρι να είσαι πάλι εδώ. Και ξανά το ίδιο την άλλη και την παράλλη μέρα. Και αν πεις όχι, δεν ξανάρχεσαι. Να πεθάνεις», είπε και ο 30χρονος Δημήτρης, 3 χρόνια και αυτός στην COSCO. «Είναι τα καράβια χρονοναυλωμένα και πρέπει να κάνουμε συνέχεια γρήγορα. Εχω κινδυνεύσει πολλές φορές να βρεθώ στο κενό. Θα μπορούσα να είμαι εγώ στη θέση του Δημήτρη. Είναι άθλιες οι συνθήκες. Απάνθρωπες. Εχω ένα μωρό παιδί. Αυτό σκέφτομαι συνέχεια ότι πρέπει να μεγαλώσω. Δεν ήθελα να ξέρει ούτε η γυναίκα μου τις συνθήκες που δουλεύουμε. Αλλά τώρα πρέπει να το μάθουν όλοι, γιατί όταν φεύγουμε από τα σπίτια μας φιλάμε τις γυναίκες και τα παιδιά μας σαν να είναι κάθε φορά η τελευταία φορά». Εχουμε διαλύσει τις σπονδυλικές μας στήλες Ο 45χρονος Μάκης δείχνει τη φωτογραφία του νεκρού συναδέλφου του. «Τέτοιο καλό παιδί. Ψυχούλα. Και να σκεφτεί κανείς ότι ήθελε να φύγει. Μια δεν είχε και παιδιά. Ολοι είδαμε τα χαρτιά για τις πόστες την ημέρα που τον σκότωσαν. Ελεγαν ότι ήταν το ωράριό του 3 το μεσημέρι με 11 το βράδυ. Ολοι που ήμασταν εκεί το είδαμε αναγκαστικά, γιατί βλέπαμε ποια είναι η δική μας πόστα. Και έλεγαν τα τομάρια ότι ήταν εκτός ωραρίου και πως απλά γύρισε πίσω για να πάρει λέει κάτι. Εδώ ακόμα και για την τουαλέτα να πάμε χτυπάμε κάρτα. Μας ελέγχουν για να μην καθυστερήσουμε κανένα δευτερόλεπτο και υπάρξει καθυστέρηση στην εταιρεία. Μπορεί να μην είχαμε άλλον νεκρό έτσι πάνω στη δουλειά τα τελευταία χρόνια, όμως για να ρωτήσει κανείς για καρδιές, αρρώστιες. Για τις σπονδυλικές μας στήλες που τις έχουμε διαλύσει;».

Σκέφτομαι, μέρα που 'ναι, ότι πέρα από την εντελώς αναγκαία κριτική στον εθνικισμό, τον μιλιταρισμό, τους «πατριωταράδες», αξίζει να αναδείξουμε και ένα θετικό περιεχόμενο του πατριωτισμού. Που δεν ανάγεται στη φυλή, δεν συνδέεται με το φόβο και το μίσος για τον εχθρό, αλλά με την αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του, τη φροντίδα για τον λαό. Αντλώντας από τις λαμπρές παραδόσεις του δημοκρατικού και λαϊκού κινήματος (όπως ο πάνδημος ξεσηκωμός στις 28.10.1940 και η εποποιία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ), μπορούμε, έτσι, να μιλήσουμε για έναν πατριωτισμό που ενώνει, στον αντίποδα της εθνικοφροσύνης. Κάποιος που ασπάζεται μια τέτοια έννοια του πατριωτισμού δεν τρέχει στα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία ούτε ομνύει στις στρατιωτικές δαπάνες και τον φράχτη του Έβρου. Αντίθετα, μπορεί να θεωρεί τη Συμφωνία των Πρεσπών σωτήρια (για την ειρήνη, για την περιοχή, για τις σχέσεις των δύο λαών, άρα και για τον ελληνικό), να αγωνίζεται για να δοθούν χρήματα και εξοπλισμός στα σχολεία και τα νοσοκομεία, όχι για φρεγάτες. Είναι απολύτως πατριωτικό αυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι ιστορικά, ο πατριωτισμός υπήρξε έννοια εξαιρετικά διφορούμενη, καθώς έχει συνδεθεί με τις μεγαλύτερες καταστροφές αλλά και εξάρσεις της νεοελληνικής ιστορίας. Και έχει διαγράψει την πορεία ενός εκκρεμούς, καλύπτοντας όλο το φάσμα από την ακραία εθνικοφροσύνη μέχρι τον δημοκρατικό ξεσηκωμό. Ας μιλήσουμε., λοιπόν για τη δεύτερη, τη φωτεινή όψη, χωρίς να ξεχνάμε ασφαλώς την πρώτη, τη σκοτεινή, η οποία άλλωστε και κυριάρχησε.

Με πρωτοβουλία του Τομέα Δικαιωμάτων επισκεψη αντιπροσωπειας του ΣΥΡΙΖΑ στον Ασπρόπυργο στην οικογένεια του Νίκου Σαμπάνη για να εκφράσουμε την συμπαράσταση μας αυτές τις δύσκολες στιγμες. Παρων ο γραμματέας του κόμματος Δ. Τζανακοπουλος μαζί με βουλευτες και μέλη της Κ.Ε. Στο πλάι της οικογένειας για την απόδοση δικαιοσύνης.

Το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων δεν απομονώθηκε από την υπόλοιπη Αριστερά. Το τμήμα του στο Σικάγου, για παράδειγμα, είχε σχέση συνεργασίας με τους Young Patriots, μια οργάνωση που αποτελούνταν κυρίως από γιους και κόρες λευκών μεταναστών των Απαλαχίων. Το 1969, το ΚΜΠ προσκάλεσε τους Young Patriots και άλλες αριστερές οργανώσεις να έρθουν στο Όκλαντ για να συμμετάσχουν στη διάσκεψη του Ενιαίου Μετώπου κατά του Φασισμού. Η ηγεσία του Χάμπτον ήταν ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία αυτής της σύνδεσης. Δυναμικός επικεφαλής του παραρτήματος του ΚΜΠ στο Σικάγο, ο Χάμπτον απευθύνθηκε στους φτωχούς λευκούς στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να σφυρηλατήσει μια αντιρατσιστική, αντικαπιταλιστική συμμαχία των στερημένων. Όπως εξήγησε ο Χάμπτον: "Δεν πρόκειται να πολεμήσουμε τον ρατσισμό με ρατσισμό, αλλά θα πολεμήσουμε με αλληλεγγύη. Λέμε ότι δεν θα πολεμήσουμε τον καπιταλισμό με τον καπιταλισμό των μαύρων, αλλά θα τον πολεμήσουμε με τον σοσιαλισμό". Η δολοφονία του το 1969 κατέστρεψε το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων και στέρησε από το κίνημα έναν από τους νεότερους και πιο ελπιδοφόρους ηγέτες του. Οι Πάνθηρες ενεπλάκησαν επίσης στο αντιπολεμικό κίνημα, βλέποντας τον αγώνα τους για την ελευθερία και την αυτοδιάθεση των μαύρων να συνδέεται με τα κινήματα αντίστασης στο Βιετνάμ, την Αλγερία και αλλού. Στην πραγματικότητα, άνοιξαν ένα παράρτημα στην Αλγερία το 1969. Όταν ασχολήθηκαν με το κίνημα κατά της επιστράτευσης ("ένας από τους πρώτους λειτουργικούς συνασπισμούς που είχαμε", σημείωσε ο Σιλ), οι Πάνθηρες κατέστησαν σαφές στους διαδηλωτές ότι η κακοποίηση που αντιμετώπιζαν οι Αφροαμερικανοί στις ΗΠΑ από την αστυνομία αντανακλούσε την καταστολή που βίωναν οι Βιετναμέζοι και άλλες ομάδες από τον αμερικανικό στρατό. Τα γραπτά του Νιούτον σχετικά με την ιδεολογία του Κόμματος των Μαύρων Πανθήρων στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αντανακλούσαν μια ευρύτερη τάση μεταξύ των Αφροαμερικανών ριζοσπαστών - από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ έως τον Στόκλι Καρμάικλ - που συνέδεε τον ρατσισμό στο εσωτερικό με τον ιμπεριαλισμό στο εξωτερικό. Ο Νιούτον, για παράδειγμα, εξέφρασε αρκετές φορές την υποστήριξή του στην Παλαιστίνη στα πολυδιαβασμένα δοκίμιά του. Στη δεκαετία του 1970, ως μέλη μιας ευρύτερης αριστεράς της Μαύρης Δύναμης, οι Πάνθηρες συμμετείχαν σε συζητήσεις σχετικά με την καλύτερη πορεία δράσης για τους Αφροαμερικανούς μετά την παρακμή του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Στελέχη του κινήματος Μαύρης Δύναμης όπως ο Αμίρι Μπαράκα (ΛίΡοϊ Τζόουνς πριν από τη στροφή του προς τον μαύρο εθνικισμό στα τέλη της δεκαετίας του '60) είχαν γίνει δηλωμένοι μαρξιστές και απέφευγαν την εθνικιστική ρητορική. Οι Πάνθηρες, αν και λιγότερο μαύροι εθνικιστές απ' ό,τι θα ήθελε η λαϊκή φαντασία, δεν εγκατέλειψαν ποτέ το σύνθημα της Μαύρης Δύναμης. Αλλά ξόδεψαν αρκετό χρόνο για να σκεφτούν το κατάλληλο μείγμα μεταξύ του μαύρου εθνικισμού και του σοσιαλισμού - και ενημέρωσαν την πρακτική άλλων αριστερών ομάδων κατά τη διαδικασία αυτή.

Ήταν φοβισμένος. Του είχαν επιτεθεί πολλές φορές στο παρελθόν και ο αδερφός μου έλεγε ότι «τρέχω γρήγορα και φεύγω». Δεχόταν συχνά επιθέσεις [ο μάρτυρας συγκινήθηκε]. Tου είχαν επιτεθεί στο παρελθόν, έχει χτυπηθεί στην Πατησίων από φασίστες. Ήταν ένα παιδί που φοβόταν, είχε δεχτεί πολλά λεκτικά και σωματικά πάντα. Είχε τον νου του πάντα να μη συμβεί κάτι. Κάποιος τον τρόμαξε και προσπάθησε να αισθανθεί κάπου ασφαλής. Και βρήκε το λάθος σημείο.