Συναντήσαμε την Άντα Διάλλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης της Σχολής Καλών Τεχνών, στο Πάρκο Γουδή όπου βρέθηκε στο πάνελ του δεύτερου Φεστιβάλ ΣΠΟΥΤΝΙΚ για τα «100 χρόνια από τις μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο».
Συζητήσαμε μαζί της για τη Ρωσική Επανάσταση η οποία σφράγισε τον 20ό αιώνα δημιουργώντας τεράστιες προσδοκίες για την κοινωνική απελευθέρωση των εργαζόμενων τάξεων και για τη δημιουργία μίας δικαιότερης κοινωνίας.
Επανάσταση ή «πραξικόπημα»
Η φιλελεύθερη (και όχι μόνο) σχολή σκέψης συνηθίζει να αποκαλεί τον Οκτώβρη «πραξικόπημα των μπολσεβίκων». «Εγώ υιοθετώ αυτό που αναφέρει ο Έρικ Χομπσμπάουμ, ότι ο Οκτώβρης μπορεί να χαρακτηριστεί πραξικόπημα από καθαρά “τεχνική σκοπιά” αλλά προφανώς δεν είναι πραξικόπημα αφού δε θα μπορούσε να διατηρηθεί η Επανάσταση αν δεν υπήρχε λαϊκή στήριξη», σημειώνει στo Left.gr η κ. Διάλλα τονίζοντας ότι οι μπολσεβίκοι κατάφεραν να απαντήσουν με έναν άμεσο τρόπο σε αυτό που πολλοί άνθρωποι εκείνη την εποχή επιθυμούσαν να ακούσουν για να συστρατευθούν.
«Από την άλλη μεριά», προσθέτει, «το 1917, σαν έτος, περιλαμβάνει πολλές επαναστάσεις. Ως εκ τούτου, η ώθηση που πήρε ο Οκτώβρης σχετίζεται και ό,τι ήθελαν άλλοι άνθρωποι πέρα από την ταξική χειραφέτηση (βλέπε τα γεγονότα του Φεβρουαρίου του ίδιου έτους αλλά και την επανάσταση των διαφόρων εθνικοτήτων που προσέβλεπαν στην αλλαγή καθεστώτος)».
Όπως αναφέρει η ιστορικός, αποκτά ιδιαίτερη επικαιρότητα σήμερα η άποψη ότι «θα πρέπει να δει κανείς την Επανάσταση με μία πιο ευρεία ματιά και περιεχόμενο καθώς ήταν τόση η καταπίεση στη Ρωσία εκείνης της χρονικής περιόδου ώστε οτιδήποτε συνέβαινε ήταν επαναστατικό. Με αυτήν την έννοια, αυτό που κρατάμε διαχρονικά είναι ότι η Επανάσταση δεν είναι κάτι το τρομακτικό (σ.σ.: όπως αφήνει να εννοηθεί η ρητορική του ιστορικού αναθεωρητισμού) αλλά μία προσπάθεια να αλλάξουν οι άνθρωποι τη ζωή τους προς το καλύτερο».
Η μνήμη ενάντια στη λήθη
«Η διάσωση της μνήμης της Επανάστασης σήμερα μας προσφέρει τη διάσωση της βεβαιότητας ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάζουν και καθιστά πιο στέρεη την ιστορική πεποίθηση ότι οι άνθρωποι μπορούν να φτιάξουν τις συνθήκες που θα ζήσουν, δεν είναι τίποτα δεδομένο και αναλλοίωτο», επισημαίνει η συνομιλήτριά μας.
«Επίσης», αναφέρει”, «υπάρχουν οράματα που ακόμα δεν έχουν υλοποιηθεί. Ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι η Ουτοπία κατέρρευσε, η ιδέα της Ουτοπίας, η ελπίδα για μία νέα αλλαγή, είναι αυτό που μπορούμε να κρατήσουμε ως κληρονομιά από το 1917».
Στη συνολικότερη προσπάθεια του αντίπαλου στρατοπέδου να απαξιώσει την παρακαταθήκη της Οκτωβριανής Επανάστασης εντάσσεται και η ταύτιση κομμουνισμού – ναζισμού (βλέπε την πρόσφατη αντιπαράθεση με αφορμή το συνέδριο της Εσθονικής προεδρίας). Όπως σημειώνει η κ. Διάλλα, η ιδέα της εξομοίωσης ναζισμού – κομμουνισμού είναι πολύ παλιά και ξανάρχεται συνέχεια στην επιφάνεια καθώς την κρατούν ζωντανή κάποιες από τις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, το εθνικό αφήγημα των οποίων είναι ότι “συμπιέστηκαν” μεταξύ της Ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης» (κάτι που παραπέμπει στη θεωρία των «δύο άκρων»).
Όπως αναφέρει η ιστορικός, «όλοι μας πρέπει να αφήσουμε το παρελθόν να αναπνεύσει και να μη του φοράμε στενά κοστούμια. Η Επανάσταση συνέβη, πρέπει να τη δούμε με ανοιχτούς όρους και να μπορέσουμε να την ξαναφέρουμε μπροστά μας. Χρειάζεται να μελετήσουμε με νέους τρόπους το παρελθόν, να στοχαστούμε πάνω στη μία ή την άλλη τροπή που πήραν ή θα μπορούσαν να έχουν πάρει τα γεγονότα, να δούμε το παρελθόν, αλλά και το μέλλον, με μία ενδεχομενικότητα για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε καλύτερα το μέλλον.
Η πολιτική άποψη της εξομοίωσης προφανώς δεν βλέπει με ανοιχτότητα το ζήτημα. Δεν θέτει ζητήματα όπως αυτό της αλλαγής της κοινωνίας ή της κινητοποίησης των μαζών, όπως θα λέγαμε παλαιότερα».
Η κληρονομιά της ρωσικής Πρωτοπορίας
«Όλα αυτά τα ζητήματα μπορούμε να τα συζητήσουμε με φόντο το παράδειγμα της Ρωσικής Επανάστασης. Και , επιπλέον, πρέπει να ξανασυζητήσουμε την ίδια την έννοια της Επανάστασης γιατί και αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά και να συζητήσουμε και το πώς συζητάμε διαχρονικά για την Επανάσταση», συμπληρώνει η κ. Διάλλα. .
Η συζήτηση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει και την τέχνη αλλά και την παρακαταθήκη της Οκτωβριανής Επανάστασης στον Πολιτισμό. «Κάτι που πρέπει να τονίσουμε σήμερα, ενθυμούμενοι και τη ρωσική Πρωτοπορία, είναι η επιστροφή του Πολιτικού στην τέχνη», τονίζει η κ. Διάλλα και εξηγεί:
«Η τέχνη θέλει ξανά σήμερα να δει την καθημερινότητα, να αγκαλιάσει τους ανθρώπους και η κρίση ήταν καταλυτικός παράγοντας προς αυτή την κατεύθυνση και το βλέπουμε πολύ συχνά γύρω μας. Ένα παράδειγμα είναι η, έστω και ελλιπής συζήτηση γύρω από τη Documenta, είτε διαφωνεί είτε συμφωνείς κανείς με την ίδια την πρωτοβουλία, δείχνει την επιστροφή της πολιτικής στην τέχνη. Παντού, σε εκθέσεις και μουσεία, συζητιέται επίσης η παρακαταθήκη της Πρωτοπορίας, στη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και σε όλους τους τομείς».
Συμπερασματικά, η σημασία της διάσωσης της μνήμης της Ρωσικής Επανάστασης καθίσταται ακόμα πιο αναγκαία 100 χρόνια μετά, σε μία περίοδο που ο πλανήτης και οι καταπιεζόμενες τάξεις ζουν στην επικράτεια του αδιανόητου (βλέπε εκλογή Τραμπ, επιστροφή των εθνικισμών και της ακροδεξιάς απειλής, όξυνση των ανισοτήτων, απειλή πυρηνικού πολέμου, προσφυγική κρίση, κλιματική αλλαγή).
Ίσως μόνο αν στοχαστούμε ξανά πάνω στις «μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο» πριν έναν αιώνα, μπορέσουμε να φανταστούμε πώς θα αλλάξουμε στη ζωή μας στο σήμερα, πώς θα δώσουμε μορφή στην Ουτοπία που έχει ανάγκη ο κόσμος στον 21ο αιώνα…
Πηγή: Left
