Το κίνημα της «σαρδέλας» δεν μοιάζει με κανένα άλλο

Εί­ναι ι­διαί­τε­ρα ση­μα­ντι­κό έως συ­ναρ­πα­στι­κό αυ­τό που συμ­βαί­νει στην Ιτα­λία: μια πλα­τεία λαϊκή να ε­πη­ρεά­ζει και να δρο­μο­λο­γεί ε­ξε­λί­ξεις που κα­νέ­νας δεν μπο­ρού­σε να δει, να α­να­λύ­σει, να φα­ντα­στεί. Στην πιά­τσα (πλα­τεία) της Μπο­λό­νια, η πρω­το­βου­λία τεσ­σά­ρων φί­λων α­πό το πα­νε­πι­στή­μιο κα­τόρ­θω­σε να κι­νη­το­ποιή­σει τη νε­ο­λαία, τους παρ­τι­ζά­νους, τις γυ­ναί­κες, τους η­λι­κιω­μέ­νους με τα εγ­γό­νια τους, τους ερ­γα­ζο­μέ­νους, τους φοι­τη­τές, τους πα­νε­πι­στη­μια­κούς, τα με­σαία στρώ­μα­τα, σε μια πρω­τό­γνω­ρη εκ­δή­λω­ση-συ­νά­ντη­ση ε­να­ντίον της Ακρο­δε­ξιάς, του φα­σι­σμού. Με μια α­πλή α­νάρ­τη­ση-πρό­σκλη­ση, χω­ρίς κα­μιά ορ­γα­νω­τι­κή υ­πο­δο­μή και κι­νη­το­ποίη­ση, η νε­ο­λαία, ο λαός της πό­λης άρ­πα­ξε την ευ­και­ρία να βγει α­πό το σπί­τι, να εκ­φρα­στεί, να α­να­πνεύ­σει δη­μο­κρα­τία, να θυ­μη­θεί ό­τι η Μπο­λό­νια ή­ταν και εί­ναι α­ρι­στε­ρή, προο­δευ­τι­κή. Δεν ή­ταν τυ­χαίο που την πε­ρίο­δο της δι­κτα­το­ρίας στην Ελλά­δα η Βοlogna Rossa εί­χε ε­ξε­λιχ­θεί σε έ­να α­πό τα πιο ση­μα­ντι­κά κέ­ντρα ε­να­ντίον της χού­ντας. Το πα­νε­πι­στή­μιο της πό­λης –το αρ­χαιό­τε­ρο και έ­να α­πό τα κα­λύ­τε­ρα σε διε­θνές ε­πί­πε­δο– ό­που φοι­τού­σαν πε­ρί­που 12 χι­λιά­δες Έλλη­νες, ο δή­μος, πρω­το­πό­ρος στα ζη­τή­μα­τα α­νά­πτυ­ξης και ποιό­τη­τας ζωής, και ο­λό­κλη­ρη η κοι­νω­νία στή­ρι­ξαν ου­σια­στι­κά και με πρα­κτι­κή αλ­λη­λεγ­γύη τον α­γώ­να μας ε­νά­ντια στη δι­κτα­το­ρία.

Χώ­ρος συ­νά­ντη­σης, δια­λό­γου, πρω­το­βου­λιώ­ν

Το «σφι­χτο­δέ­σι­μο» της πιά­τσας Ματ­ζιό­ρε το ζή­σα­με, λοι­πόν, και οι έλ­λη­νες φοι­τη­τές στα χρό­νια της χού­ντας. Ήταν για μας χώ­ρος συ­νά­ντη­σης, δια­λό­γου, πρω­το­βου­λιών, ε­νη­μέ­ρω­σης και κι­νη­το­ποίη­σης. Εκεί εί­χαν πραγ­μα­το­ποιη­θεί οι μα­ζι­κό­τε­ρες δια­δη­λώ­σεις ε­να­ντίον των συ­νταγ­μα­ταρ­χών, με συμ­με­το­χή του Ανδρέα Πα­παν­δρέ­ου, του Μί­κη Θε­ο­δω­ρά­κη και πολ­λών άλ­λων α­ντι­στα­σια­κών. Χω­ρίς να το συ­νει­δη­το­ποιού­με, να το κα­τα­λα­βαί­νου­με ή να το ε­πι­διώ­κου­με, α­πο­κτού­σα­με μέ­ρα με τη μέ­ρα μια στε­νή και ποιο­τι­κή σχέ­ση με­τα­ξύ μας που μας βοή­θη­σε να α­ντι­με­τω­πί­σου­με α­πο­τε­λε­σμα­τι­κά τους μη­χα­νι­σμούς της χού­ντας. Οι κά­θε λο­γής χου­ντι­κοί δεν τολ­μού­σαν να πε­ρά­σουν α­πό την πε­ριο­χή.
Δυ­στυ­χώς, η ε­πέ­λα­ση του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού στην Ε.Ε. τις τε­λευ­ταίες δε­κα­ε­τίες, με τη λι­τό­τη­τα, τη διεύ­ρυν­ση των α­νι­σο­τή­των, την α­νερ­γία, τον ξέ­φρε­νο κα­τα­να­λω­τι­σμό, τα πρω­το­φα­νή προ­βλή­μα­τα της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής, ε­πέ­φε­ρε την α­πορ­ρύθ­μι­ση της κοι­νω­νίας και στην Ιτα­λία, με α­πο­τέ­λε­σμα την ά­νο­δο της Ακρο­δε­ξιάς. Η δρα­μα­τι­κή πο­λι­τι­κή ε­ξέ­λι­ξη στη γει­το­νι­κή χώ­ρα συ­νέ­βα­λε κα­θο­ρι­στι­κά στην τρο­φο­δό­τη­ση του ρα­τσι­σμού, της ξε­νο­φο­βίας και στην αλ­λα­γή πο­λι­τι­κής α­πέ­να­ντι στους πρό­σφυ­γες και τους με­τα­νά­στες. Ου­σια­στι­κά, πνί­γη­κε η πο­λι­τι­κή κουλ­τού­ρα της Ιτα­λίας. Κυ­ριάρ­χη­σαν ο α­το­μι­σμός, η α­δια­φο­ρία, η α­δρά­νεια και η πε­ρι­θω­ριο­ποίη­ση της κοι­νω­νίας. Κα­τα­λυ­τι­κό ρό­λο για το νέο πο­λι­τι­κό το­πίο που δη­μιουρ­γή­θη­κε έ­παι­ξε η κυ­ριαρ­χία της Ακρο­δε­ξιάς.

Το «σφι­χτο­δέ­σι­μο» των κα­τοί­κων της Μπο­λό­νια

Τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα α­πό τις ε­κλο­γές στην πε­ρι­φέ­ρεια της Εμί­λια-Ρο­μά­νια, με πρω­τεύου­σα την Μπο­λό­νια, που θα διε­ξαχ­θούν τέ­λη Γε­νά­ρη, εί­ναι πι­θα­νόν να ε­πη­ρεά­σουν τις πο­λι­τι­κές ε­ξε­λί­ξεις σε κε­ντρι­κό ε­πί­πε­δο. Πά­ντως η πε­ριρ­ρέ­ου­σα α­τμό­σφαι­ρα και ι­διαί­τε­ρα η προ­κλη­τι­κή στά­ση/δή­λω­ση του Σαλ­βί­νι, ό­τι ε­τοι­μά­ζε­ται να κα­τα­λά­βει την πλα­τεία Ματ­ζιό­ρε και στην πο­ρεία την πε­ρι­φέ­ρεια, ε­νερ­γο­ποίη­σαν τα δη­μο­κρα­τι­κά α­ντα­να­κλα­στι­κά της νε­ο­λαίας και της κοι­νω­νίας γε­νι­κό­τε­ρα. Η πο­λι­τι­κή του α­πλη­στία τον ο­δή­γη­σε να κά­νει σο­βα­ρό στρα­τη­γι­κό λά­θος. Οι «Σαρ­δέ­λες», με την πρω­το­βου­λία τους, ζω­ντά­νε­ψαν και δυ­νά­μω­σαν την α­ντί­στα­ση των πο­λι­τών α­πέ­να­ντι στην πρό­κλη­ση των φα­σι­στώ­ν: να κερ­δί­σουν την πιά­τσα Ματ­ζιό­ρε, στην ο­ποία ο Σαλ­βί­νι δεν τόλ­μη­σε να πλη­σιά­σει. Ήδη υ­πάρ­χει με­γά­λη και μα­ζι­κή συμ­με­το­χή της νε­ο­λαίας και των πο­λι­τών στην προ­ε­κλο­γι­κή δια­δι­κα­σία του υ­πο­ψη­φίου της Αρι­στε­ράς για την Μπο­λό­νια.
Η πρω­τό­γνω­ρη πρω­το­βου­λία των τεσ­σά­ρων νέων ε­νερ­γο­ποίη­σε, κι­νη­το­ποίη­σε α­κό­μη και πο­λί­τες που για πολ­λά χρό­νια ή­ταν α­μέ­το­χοι στο κοι­νω­νι­κό γί­γνε­σθαι. Το «σφι­χτο­δέ­σι­μο» των κα­τοί­κων της Μπο­λό­νια εκ­φρά­στη­κε με τις «Σαρ­δέ­λες», α­πό­δει­ξη της βα­θιάς θέ­λη­σης για μια νέα πο­λι­τι­κή που να εκ­φρά­ζει α­πό «κά­τω» την κοι­νω­νία. Η προο­πτι­κή νί­κης στην πε­ρι­φέ­ρεια της πε­ριο­χής θα δια­σφα­λί­σει τις προϋπο­θέ­σεις για την κα­λύ­τε­ρη ορ­γά­νω­ση και ι­διαί­τε­ρα την πο­λι­τι­κή α­να­συ­γκρό­τη­ση της Αρι­στε­ράς, βα­σι­κή προϋπό­θε­ση για προο­δευ­τι­κές ε­ξε­λί­ξεις σε κυ­βερ­νη­τι­κό ε­πί­πε­δο.

Το «Bella Ciao» κι­νη­το­ποιεί, συ­γκι­νεί, ε­νώ­νει

Στο πο­λι­τι­κό ερ­γα­στή­ρι, που ξε­κί­νη­σε α­πό την Μπο­λό­νια, α­κού­γε­ται και πά­λι δυ­να­τά το «Βella Ciao», το α­ντι­φα­σι­στι­κό ι­τα­λι­κό τρα­γού­δι που μα­γεύει και ξε­ση­κώ­νει τους αν­θρώ­πους, που εί­ναι ύ­μνος στη δύ­να­μη της ε­νό­τη­τας του λα­ού. Εξάλ­λου στην Ιτα­λία, α­πό τον με­γά­λο μαέ­στρο Το­σκα­νί­νι μέ­χρι τον ρι­ζο­σπά­στη, α­ρι­στε­ρό συν­θέ­τη Λουίτ­ζι Νό­νο, «η πραγ­μα­τι­κή μου­σι­κή» εί­ναι αυ­τή που… μι­λά­ει στον λαό, για την α­ντί­στα­ση στο φα­σι­σμό, για την πα­ρέμ­βα­ση στο κοι­νω­νι­κό γί­γνε­σθαι και στη ζωή γε­νι­κό­τε­ρα· εκ­φρά­ζει τις α­νά­γκες, τις α­γω­νίες και τις ελ­πί­δες των αν­θρώ­πων. Το «Bella Ciao» κι­νη­το­ποιεί, συ­γκι­νεί, ε­νώ­νει τους αν­θρώ­πους σε μια ει­ρη­νι­κή ε­πα­νά­στα­ση, α­πό την Μπο­λό­νια στις με­γα­λύ­τε­ρες πό­λεις της Ιτα­λίας και –για­τί ό­χι;– της Ευ­ρώ­πης.
Το το­πίο, η πα­θια­σμέ­νη δυ­να­μι­κή της πλα­τείας-κοι­νω­νίας, πρω­ταρ­χι­κά ε­να­ντίον της βαρ­βα­ρό­τη­τας και του ε­φιάλ­τη του ρα­τσι­σμού και του φα­σι­σμού, εί­ναι μια αι­σιό­δο­ξη προο­πτι­κή για δη­μο­κρα­τι­κές, προο­δευ­τι­κές ε­ξε­λί­ξεις. Κο­ντο­λο­γίς, ε­πι­βε­βαιώ­νε­ται η γκραμ­σια­νή ά­πο­ψη για τον ρό­λο της κουλ­τού­ρας, της ι­δε­ο­λο­γίας στην κα­τά­κτη­ση της πο­λι­τι­κής και οι­κο­νο­μι­κής ε­ξου­σίας. Για τον λό­γο αυ­τόν, τα α­ντι­δρα­στι­κά κα­θε­στώ­τα θεω­ρούν πά­ντα τον πο­λι­τι­σμό, τα βι­βλία, τη μου­σι­κή και τα τρα­γού­δια με­γά­λο κίν­δυ­νο, για­τί πολ­λα­πλα­σιά­ζουν τις δυ­να­τό­τη­τες και το δέ­σι­μο της κοι­νω­νίας, δη­μιουρ­γούν μια δυ­να­μι­κή και αι­σιο­δο­ξία που τις φο­βά­ται η κρα­τού­σα τά­ξη. Το «Βella Ciao» στις ι­τα­λι­κές πλα­τείες, στα στό­μα­τα των «παι­διών της Μπο­λό­νια» που έ­πει­σαν για την α­να­γκαιό­τη­τα να α­κου­στεί η νε­ο­λαία και το σύ­νο­λο της κοι­νω­νίας, να κα­λυ­φθεί το με­γά­λο κε­νό που υ­πάρ­χει τις τε­λευ­ταίες δε­κα­ε­τίες σε πο­λι­τι­κό και κοι­νω­νι­κό ε­πί­πε­δο· έ­να κε­νό που δη­μιουρ­γή­θη­κε α­πό τα σο­βα­ρά σφάλ­μα­τα του Δη­μο­κρα­τι­κού Κόμ­μα­τος, ι­διαί­τε­ρα α­πό την πρω­θυ­πουρ­γί Ρέ­ντσι.

Υπάρ­χει το πε­ρι­θώ­ριο

Η κοι­νω­νι­κή ε­πα­νέ­νω­ση εί­ναι βα­σι­κή προϋπό­θε­ση για νέες, προο­δευ­τι­κές, ε­ναλ­λα­κτι­κές πο­λι­τι­κές· εί­ναι το πρώ­το βή­μα για την ε­πα­νέ­νω­ση της Αρι­στε­ράς στην Ιτα­λία, για την α­να­γέν­νη­ση της Ευ­ρωα­ρι­στε­ράς. Η κι­νη­το­ποίη­ση των πο­λι­τών με μια αυ­θόρ­μη­τη εκ­δή­λω­ση-έκ­φρα­ση ε­νά­ντια στην «ε­πι­δρο­μή» που ορ­γά­νω­σε ο Σαλ­βί­νι για να κα­τα­κτή­σει πο­λι­τι­κά την πιο δη­μο­κρα­τι­κή πε­ριο­χή της Ιτα­λίας, ή­ταν α­πο­τέ­λε­σμα μιας έ­ξυ­πνης πο­λι­τι­κής πρω­το­βου­λίας την κα­τάλ­λη­λη στιγ­μή. Δη­μιουρ­γή­θη­κε ή­δη μια νέα κα­τά­στα­ση με πολ­λα­πλά θε­τι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα σε ο­λό­κλη­ρη τη χώ­ρα. Ξύ­πνη­σαν τα πα­ρα­δο­σια­κά δη­μο­κρα­τι­κά αι­σθή­μα­τα, γέ­μι­σαν οι με­γα­λύ­τε­ρες πλα­τείες της χώ­ρας, θυ­μί­ζο­ντας τις τε­ρά­στιες συ­γκε­ντρώ­σεις του με­γά­λου η­γέ­τη της Αρι­στε­ράς Ενρί­κο Μπερ­λιν­γκουέρ. Οι πο­λί­τες συ­νει­δη­το­ποιούν μέ­ρα με τη μέ­ρα ό­τι υ­πάρ­χει η δυ­να­τό­τη­τα, το πε­ρι­θώ­ριο, ε­ναλ­λα­κτι­κής προο­δευ­τι­κής πο­λι­τι­κής στην Ιτα­λία και στην Ευ­ρώ­πη. Το κί­νη­μα της «σαρ­δέ­λας» δεν μοιά­ζει με κα­νέ­να άλ­λο – γεν­νή­θη­κε α­πό κά­τω, α­πό την κοι­νω­νία, τά­ρα­ξε με σει­σμι­κο τρό­πο τα πο­λι­τι­κά ζη­τή­μα­τα.
Η α­πρό­βλε­πτη κι­νη­το­ποίη­ση της πλα­τείας και η ε­πα­νέ­νω­ση των αν­θρώ­πων εί­ναι τα ά­με­σα θε­τι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα. Μια κι­νη­το­ποίη­ση που πι­στεύει σε σύν­δε­ση της πο­λι­τι­κής και των πο­λι­τι­κών με την κοι­νω­νία. Δεν προω­θεί τη δη­μιουρ­γία νέ­ου κόμ­μα­τος. Άλλω­στε στις προ­σέ­χεις πε­ρι­φε­ρεια­κές ε­κλο­γές στη­ρί­ζει τους υ­πο­ψη­φίους της Αρι­στε­ράς, ι­διαί­τε­ρα στην Μπο­λό­νια.
Πε­νή­ντα χρό­νια α­πό τον Γαλ­λι­κό Μάη, μια ε­ξέ­λι­ξη γε­γο­νό­των δρο­μο­λο­γεί θε­τι­κές προο­πτι­κές, με πρω­τα­γω­νί­στρια τη νε­ο­λαία. Με νέες και ευ­ρη­μα­τι­κές πρω­το­βου­λίες, το κί­νη­μα νε­ο­λαίας της Μπο­λό­νια, που κα­νείς δεν το πε­ρί­με­νε, κα­νείς δεν το εί­χε προ­βλέ­ψει, δεί­χνει ό­τι ο ρό­λος της πλα­τείας εί­ναι η διεκ­δί­κη­ση για έ­να κα­λύ­τε­ρο μέλ­λον, ό­πως βρο­ντο­φω­νά­ζει και το μα­θη­τι­κό κί­νη­μα με ε­πι­κε­φα­λής τη Σουη­δέ­ζα Γκρέ­τα Τούν­μπερ­γκ. Εί­ναι φω­νές αμ­φι­σβή­τη­σης του ευ­ρω­παϊκού οι­κο­δο­μή­μα­τος. Η νέα γε­νιά φαί­νε­ται α­πό αυ­τές και α­πό άλ­λες πρω­το­βου­λίες σε πολ­λές χώ­ρες πως ε­νη­λι­κιώ­νε­ται πο­λι­τι­κά. Αμφι­σβη­τεί, ου­σια­στι­κά, τον τρό­πο με τον ο­ποίο α­σκεί­ται η πο­λι­τι­κή, τις προ­τά­σεις για την ε­πί­λυ­ση των σύγ­χρο­νων προ­βλη­μά­των. Η νε­ο­λαία εί­ναι δυ­να­τή, ζω­ντα­νή, με φρέ­σκες και συ­γκρο­τη­μέ­νες α­πό­ψεις. Θέ­λει και μπο­ρεί να συμ­βά­λει κα­θο­ρι­στι­κά στο πα­ρόν και το μέλ­λον της σύγ­χρο­νης κοι­νω­νίας. Ιδιαί­τε­ρα η Ε.Ε. πρέ­πει να κα­τα­νοή­σει ό­τι δεν υ­πάρ­χει χρό­νος για χά­σι­μο. Η ε­μπλο­κή της νε­ο­λαίας εί­ναι μο­νό­δρο­μος, πα­ρά­γο­ντας κα­θο­ρι­στι­κός για το μέλ­λον της Ευ­ρώ­πης, η ο­ποία δυ­στυ­χώς δεν εί­χε και δεν έ­χει κα­μία πο­λι­τι­κή για τους νέ­ους. Εκτός α­πό το «Erasmus», που εί­ναι έ­να ερ­γα­λείο με πο­λύ­πλευ­ρα θε­τι­κά α­πο­τε­λέ­σμα­τα στην ε­πι­κοι­νω­νία, στις κοι­νές ε­μπει­ρίες και προο­πτι­κές –και για τον λό­γο αυ­τόν θα πρέ­πει το συ­ντο­μό­τε­ρο να διευ­ρυν­θεί σε πε­ρισ­σό­τε­ρες δρα­στη­ριό­τη­τες–, κα­τά τα άλ­λα υ­πάρ­χει έ­να τε­ρά­στιο κε­νό, α­δια­φο­ρία και α­πα­ξίω­ση για τα ό­νει­ρα των νέων. Η ελ­πί­δα της Ευ­ρώ­πης εί­ναι οι νέ­οι της. Ιδιαί­τε­ρα η Αρι­στε­ρά έ­χει την υ­πο­χρέω­ση, τα πε­ρι­θώ­ρια αλ­λά και το ι­δε­ο­λο­γι­κό υ­πό­βα­θρο να α­σχο­λη­θεί και να α­να­λύ­σει σε βά­θος την «ει­σβο­λή» της νε­ο­λαίας στις πο­λι­τι­κές ε­ξε­λί­ξεις. Στις τά­ξεις της α­νή­κουν οι α­γω­νι­στές που τρα­γού­δη­σαν δυ­να­τά μέ­χρι να μα­τώ­σουν το «Bella Ciao».

Ο Ρούλης Κο­κε­λί­δης εί­ναι ε­πί­τι­μο μέ­λος της Ε­ΣΗΕ­Α, δι­δά­σκει στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Μπο­λό­νια.

Πηγή: Η Εποχή