φτώχεια

24
06

Δημήτρης Καρέλλας: Μειώνοντας τη φτώχεια – μέχρι;

Από την εποχή της θατσερικής αντεπανάστασης ενάντια στο κοινωνικό κράτος (αυτό που περιέγραφε ο εμπνευστής του, λόρδος Μπέβεριτζ, το 1943 ως «ένα οικοδόμημα κοινωνικής προστασίας από την κούνια μέχρι τον τάφο») το 25% έως το 35% του πληθυσμού των αναπτυγμένων δυτικών κοινωνιών (χωρίς καν Αφρική, Ασία και Λ. Αμερική) βρίσκεται στο εφιαλτικό κατώφλι της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Και σε περιόδους κρίσεων (οικονομικής, κοινωνικής, ανθρωπιστικής, υγειονομικής) αυτά τα ποσοστά αυξάνονται δραματικά. Με κάθε είδους κυβερνήσεις: φιλελεύθερες, νεοφιλελεύθερες, σοσιαλφιλελεύθερες, σοσιαλδημοκρατικές. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ κοινωνικό κράτος, είναι η κάλυψη των ουσιαστικών αναγκών και κινδύνων των ανθρώπων με την παροχή δημόσιων υπηρεσιών προς όποιον/α τις χρειάζεται και οι οποίες χρηματοδοτούνται από ένα προοδευτικό, έντιμο και αποτελεσματικό σύστημα φορολόγησης. Το εξ αυτού σύστημα κοινωνικής προστασίας αποτελεί το βασικό στοιχείο καταπολέμησης του φόβου απέναντι στην ανεργία, την αρρώστια, την ανημπόρια, την αναπηρία, τη φτώχεια. Και, με την απαραίτητη ενσυναίσθηση των εντεταλμένων δημόσιων λειτουργών, καταπολεμά και τη μοναξιά… Εχει φανεί ότι ένα τέτοιο σύστημα δεν είναι συμβατό όχι μόνο με τις τρέχουσες νεοφιλελεύθερες αλλά και τις βασικές παραδοχές περί το καπιταλιστικό σύστημα: δεν λειτουργεί με κριτήριο το κέρδος, δεν αποτιμάται με όρους οικονομικής απόδοσης. Ετσι, οποιαδήποτε κυβέρνηση δεν λαμβάνει υπόψη το αντικαπιταλιστικό στοιχείο του κοινωνικού κράτους, κινδυνεύει να παλεύει για τη μείωση του ποσοστού κινδύνου φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού κατά 2, 3, 6 εκατοστιαίες μονάδες, για να το δει να παίρνει πάλι την ανιούσα με την επόμενη κυβέρνηση ή με την πρώτη κρίση – όπως θα συμβεί σήμερα. Ενώ η απαίτηση είναι να μηδενίσουμε το ποσοστό.
25
11

Δημήτρης Καρέλλας: Η συνταγματοποίηση της ακραίας φτώχειας

Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όσα εμπόδια και να συναντούσε για να μπει σε εφαρμογή και όσες αντιφάσεις και να κουβαλούσε, έχει αφήσει ανακουφιστικό αποτύπωμα στους δείκτες φτώχειας της χώρας που πέφτουν κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα: από το 21,4% το 2014 βρέθηκε στο 18,5% το 2017 και η παιδική φτώχεια από το 26,6 στο 22,7, χωρίς να έχουν μετρηθεί ακόμα τα αποτελέσματα από τη συνεχή μείωση της ανεργίας (2018-2019), το επίδομα ενοικίου (2019), τα σχολικά γεύματα (2018-2019), το Κοινωνικό Μέρισμα του 2018. Πράγμα που αποτυπώθηκε και πολιτικά στις εκλογές του Ιουλίου 2019, με την εντυπωσιακή ταύτιση του αριθμού των ανέργων δικαιούχων του ΚΕΑ με τον αριθμό των ανέργων που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως, θα είναι ένα θέμα για τη ΝΔ να βρει τρόπο διείσδυσης στα κοινωνικά στρώματα που στηρίχθηκαν από την προηγούμενη κοινωνική πολιτική και κρατούν τον ΣΥΡΙΖΑ στο 31,5%. Θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από λόγια και σίγουρα δεν θα την βοηθήσει η καθιέρωση ενός συστήματος αντιμετώπισης της φτώχειας που εγκλωβίζει περισσότερο κόσμο σε αυτήν. Αφήστε που ετοιμάζεται να συνταγματοποιήσει ένα τέτοιο μοντέλο ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ένα από τα χειρότερα δυνατά, την ίδια στιγμή που σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν φουντώσει η συζήτηση και τα πιλοτικά προγράμματα για την καθιέρωση ενός βασικού εισοδήματος για όλους/ες χωρίς προϋποθέσεις, τα οποία πρέπει να αρχίσουμε να διερευνούμε. Κατά τα άλλα, τα αυτάρεσκα συγχαρητήρια μεταξύ των μελών της κυβέρνησης και τα δοξαστικά σχόλια από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα της κυβερνητικής προπαγάνδας είναι αυτά που δε αφήνουν να ακουστούν οι καγχασμοί του ΔΝΤ.
18
03

Φτώχεια και «εθνο-ταξικότητα»

Η φτώχεια έχει πολλές διαστάσεις, όπως και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Οι μορφές και οι διαστάσεις τους συγκροτούν ένα αλληλοδιαπλεκόμενο δίκτυο αποκλεισμών. Η κατάσταση της φτώχειας έχει συναισθηματικές συνέπειες και δημιουργεί μια μόνιμη ανασφάλεια και αίσθηση «μη ανθρωπινότητας», την οποία είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος τρίτος. Όταν οι συνέπειες της φτώχειας συνδυάζονται με τον αποκλεισμό που δημιουργεί η διαφορετική γλώσσα, η θρησκεία ή το χρώμα, τότε το μείγμα μπορεί να γίνει εκρηκτικό και οι κοινότητες των διπλά αποκλεισμένων -των φτωχών και διαφορετικών- να μην έχουν διέξοδο και προοπτική μεταβολής των όρων του αποκλεισμού τους. Η εθνο-ταξικότητα είναι έννοια που δεν έχει χρησιμοποιηθεί αρκετά, μπορεί όμως να βοηθήσει στην κατανόηση της εθνοτικής / πολιτισμικής διάστασης της φτώχειας και του αποκλεισμού. Γι’ αυτό και ένα άρτιο κοινωνικό κράτος δεν αποτελεί από μόνο του τη λύση, όπως συνήθως πιστεύεται. Αυτό δεν είναι αρκετό να καταπολεμήσει αφενός την ανασφάλεια και τα αίτια της φτώχειας, αφετέρου την πολιτισμική διάσταση του αποκλεισμού που τη γεννά.