Κάθε φορά που δηλώνουμε πως ονειρευόμαστε μία κοινωνία στην οποία όλοι οι άνθρωποι θα απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού, πως ονειρευόμαστε την Ελλάδα ως έναν τόπο συμπερίληψης και ποικιλομορφίας, θεωρούμαστε μέχρι και σήμερα ονειροπόλοι και «ανέλπιστα ρομαντικοί». Η συντηρητική και στερεοτυπική σκέψη που βρίσκεται βαθιά ριζωμένη στην ελληνική κουλτούρα γενικότερα και στην κοινωνική και πολιτική ζωή ειδικότερα, δεν παύει να διατηρεί ακόμη και να δημιουργεί νέα εμπόδια στην προσπάθεια των ανθρώπων να ζήσουν ελεύθεροι, απαλλαγμένοι από διακρίσεις, ομοφοβικές στάσεις και προκαταλήψεις – δίχως να αντιμετωπίζονται ως πολίτες «δεύτερης κατηγορίας».
Ο θεσμός της υιοθεσίας, αν και αποτελεί από την αρχαιότητα μία διαχρονική ανθρώπινη εμπειρία, μία σημαντική κοινωνική, ψυχοσυναισθηματική και νομική πράξη, εξακολουθεί να καθίσταται αρκετά προβληματικός και χρονοβόρος, ακόμη και για τα ετερόφυλα ζευγάρια που έχουν «επισφραγίσει» τη σχέση τους με το θεσμό του γάμου και κατ’ επέκταση δικαιούνται να υιοθετήσουν παιδιά. Πρόκειται για μία διαδικασία που αγγίζει και διακινεί πλούσια συναισθήματα, καθώς αυτά μετατοπίζονται από το αίσθημα εγκατάλειψης, ματαίωσης και οδύνης, στην αγάπη, την αφοσίωση, τη φροντίδα, τη στοργή, το σεβασμό και την κοινωνική προσφορά. Μέχρι σήμερα, η κοινή υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια είναι νόμιμη σε 26 χώρες και σε ορισμένες ομοσπονδιακές περιφέρειες. Στην περίπτωση των ομόφυλων ζευγαριών που ζουν στην Ελλάδα, η μη νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου καθιστά αδύνατη τη διαδικασία της υιοθεσίας. Ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο διαθέτει το δικαίωμα στην υιοθεσία, μονάχα ατομικά.
Η κ. Στέλλα Μπελιά, εκπαιδευτικός, ακτιβίστρια, μέλος της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, Πρόεδρος και ιδρυτικό μέλος της ΜΚΟ «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο», με αφορμή τη συμμετοχή της ίδιας και της οργάνωσής της στην Επιτροπή που συστάθηκε προ μερικών ημερών για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για ΛΟΑΤΚΙ+, μιλάει στην για το ζήτημα της υιοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα επισημαίνοντας πως θεμελιώδης παράγοντας για να καταστεί αυτή δυνατή, είναι η αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου. Παράλληλα, η ισχυρή πεποίθηση πολλών ότι η «καλύτερη» αξιολογικά μορφή οικογένειας είναι η ετεροκανονική πυρηνική οικογένεια που ζει κάτω από την ίδια στέγη, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιδεολογικά εμπόδια στην απόφαση έναρξης διαδικασιών για τη νομιμοποίηση της υιοθεσίας από ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρια.
Ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο έχει το δικαίωμα να πραγματοποιήσει μία υιοθεσία, μονάχα ατομικά. Ποιες προσπάθειες γίνονται στην παρούσα φάση στην Ελλάδα, όσον αφορά την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια; Πραγματικά, ο μη ετεροκανονικός σεξουαλικός προσανατολισμός ενός υποψήφιου γονέα, δεν αποτελεί κριτήριο για τον αποκλεισμό του από την διαδικασία και μπορεί να μπει στο μητρώο υποψηφίων. Στην πράξη δεν είμαστε πολύ σίγουροι αν όντως οι κοινωνικοί λειτουργοί που χειρίζονται τις υποθέσεις έχουν την ίδια άποψη. Έχουν γίνει κάποιες επιμορφώσεις σε κοινωνικούς λειτουργούς στο Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής, που συμμετείχαμε ως Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, και σύντομα θα τις επαναλάβουμε αλλά δεν ξέρω αν αυτό είναι αρκετό. Για να μιλήσουμε για προσπάθειες για τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια στην Ελλάδα πρέπει καταρχάς, να έχει γίνει αναμόρφωση του Οικογενειακού Δικαίου, ώστε να παρέχεται πλήρης πρόσβαση στον πολιτικό γάμο σε όλα τα ζευγάρια ανεξαρτήτως φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Για τα ετερόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, προβλέπεται ο θεσμός της αναδοχής παιδιών, δίχως ωστόσο να τους επιτρέπεται η υιοθεσία. Τι ισχύει στην περίπτωση των ομόφυλων ζευγαριών, που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης; Ισχύει ακριβώς το ίδιο που προβλέπεται και για ετερόφυλα ζευγάρια. Δεν υπάρχει δηλαδή στον νόμο για την αναδοχή εμφανής αρνητική διάκριση, αλλά στην πραγματικότητα ένα ετερόφυλο ζευγάρι μπορεί εάν θέλει να συνάψει γάμο, ένα ομόφυλο ζευγάρι δεν έχει αυτή τη δυνατότητα και η διάκριση είναι έμμεση κι έτσι ερχόμαστε πάλι στην ανάγκη της αναμόρφωσης του Οικογενειακού Δικαίου και κυρίως στον κομμάτι εκείνο που αναγνωρίζει έννομα την συγγένεια.
Ακαδημαϊκοί ψυχολόγοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό, έχουν τοποθετηθεί τα τελευταία χρόνια μέσα από γραπτές παρεμβάσεις, υπέρ της υιοθεσίας παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια, ενώ ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων δεν έχει μετρήσιμες επιπτώσεις στην ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, στη ψυχική υγεία των παιδιών ή στην κοινωνική τους προσαρμογή, σύμφωνα με επιστημονικές βιβλιογραφίες. Γιατί παρ’ όλα αυτά επιμένουμε να «εθελοτυφλούμε»; Θυμάμαι ότι το 2015 καταθέσαμε υπόμνημα στην επιτροπή της Βουλής, που συζητούσε τον νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης, που περιείχε πάνω από 80 έρευνες που έλεγαν ακριβώς αυτό: ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων δεν έχει επιπτώσεις στην ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, στην ψυχική υγεία των παιδιών ή στην κοινωνική τους προσαρμογή, μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις παιδιά ομογονεϊκών οικογενειών έφερναν καλύτερα αποτελέσματα. Νομίζω ότι αυτή η άρνηση να δεχτούν κάποιες/οι τα επιστημονικά δεδομένα σχετίζεται με αρκετούς παράγοντες. Ένας τέτοιος παράγοντας είναι τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που έχουν εδραιωθεί κοινωνικά για τους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους, ότι δηλαδή τους ενδιαφέρει μόνο το σεξ, ότι δεν μπορούν να αναπτύξουν συντροφικές μακροχρόνιες σχέσεις κ.ο.κ. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι αυτή η ισχυρή πεποίθηση πολλών ότι η «καλύτερη», αξιολογικά, μορφή οικογένειας είναι η ετεροκανονική πυρηνική οικογένεια με μια μαμά, έναν μπαμπά σε σχέση γάμου που ζουν με τα παιδιά τους κάτω από την ίδια στέγη. Όλοι οι άλλοι οικογενειακοί σχηματισμοί, επειδή δεν ανήκουν στο συνηθισμένο στην νόρμα δηλαδή, οδηγούν στο λανθασμένο συμπέρασμα- όπως έχει αποδειχτεί από άπειρες έρευνες- πως δεν είναι «νορμάλ» και άρα κατάλληλες για να μεγαλώνουν εντός τους παιδιά.
Η μη νομιμοποίηση στην Ελλάδα του γάμου ομοφύλων και της υιοθεσίας από ομόφυλο ζευγάρι, αποτελεί μία θεμελιώδη παραβίαση της αρχής της ισονομίας; Έχω δηλώσει πολλές φορές ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι στην Ελλάδα είμαστε πολίτες Β΄ κατηγορίας, πληρώνουμε φόρους όπως οι πολίτες Α΄ κατηγορίας αλλά έχουμε λιγότερα δικαιώματα από αυτούς. Φυσικά και πρόκειται για παραβίαση της αρχής της ισονομίας. Το άρθρο 4 του Συντάγματος μιλάει για την «Ισότητα των Ελλήνων» και λέει: «Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου» αλλά, όπως σαφώς καταλαβαίνουμε, κάποιοι είναι πιο ίσοι από κάποιους άλλους δυστυχώς.
Δεν πρόκειται όμως μόνο για παραβίαση στο εσωτερικό της χώρας. Είμαστε εξίσου πολίτες κατηγορίας και σε επίπεδο Ε.Ε. Τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και γενικότερα τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγνωρίζονται και προστατεύονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βάση των Συνθηκών που διέπουν την Ένωση, τους νόμους τους οποίους υιοθετούν τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ελευθεριών της ΕΕ και τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ε.Ε., όμως δεν υπάρχει δυνατότητα να επιβληθεί από την Ένωση οτιδήποτε αφορά την εσωτερική νομοθεσία των κρατών – μελών. Η νομοθεσία και η πολιτική της ΕΕ φτάνει στο εσωτερικό ως «οδηγία» χωρίς υποχρεωτικότητα για συμμόρφωση σε αυτήν και το Εθνικό Κοινοβούλιο ενσωματώνει την οδηγία ή όχι. Μπορούν να καταδικαστούν κράτη –μέλη αλλά αυτό δεν εξασφαλίζει ότι θα αλλάξει άμεσα ένας νόμος που δημιουργεί διακρίσεις. Τελικά είναι απολύτως θέμα πολιτικής βούλησης αν θα συνεχίσουμε να ζούμε με παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή αν θα γίνουν οι απαραίτητες νομοθετικές παρεμβάσεις ώστε να διασφαλιστούν ίσα δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους.
Μιλήστε μου για το έργο της οργάνωσής σας, «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο». Το πρώτο κίνητρο για την δημιουργία της οργάνωσης ήταν η ανάγκη μιας ομάδας ΛΟΑΤΚΙ+ γονέων να έχουν τα παιδιά τους επαφή και με άλλα παιδιά που μεγαλώνουν σε αντίστοιχες οικογένειες. Στην πορεία είδαμε ότι αυτό δεν είναι αρκετό και τον Γενάρη του 2014 αποκτήσαμε νομική μορφή, ώστε να μπορούμε να παρέμβουμε και θεσμικά ως οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών. Οι δράσεις μας έχουν διπλό στόχο από τη μία με εκδηλώσεις, συναντήσεις, workshops, στοχεύουμε στην ενδυνάμωση των ΛΟΑΤΚΙ+ γονέων και των παιδιών μας και από την άλλη προσπαθούμε με διάφορες παρεμβάσεις να καταρρίψουμε τους μύθους γύρω από την γονεϊκότητα των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤΚΙ+. Αντιλήψεις όπως, ότι η ανατροφή από ΛΟΑΤΚΙ+ γονέα κατευθύνει την ανάπτυξη της ταυτότητας φύλου ενός παιδιού ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό του και άλλες αντίστοιχες δημιουργούν προκαταλήψεις και στο τέλος καταλήγουν σε διακρίσεις που βιώνουν, εκτός από εμάς, κυρίως τα παιδιά μας.
Από την πρώτη στιγμή επιδιώξαμε μια σύνδεση με την επιστημονική κοινότητα που γνωρίζει πολύ καλά ότι όλοι αυτοί οι μύθοι δεν ισχύουν, είτε με την οργάνωση δικών μας ημερίδων και συνεδρίων, είτε με τη συμμετοχή μας σε διοργανώσεις άλλων φορέων. Παράλληλα αναπτύξαμε μια στοχευμένη εκδοτική δραστηριότητα με τρία βιβλία για προσχολική, πρώτη σχολική και λίγο μεγαλύτερες ηλικίες -το τρίτο-, για να καλύψουμε το εκδοτικό κενό. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε με χαρά να υπάρχουν πλέον εκδόσεις από μεγάλους εκδοτικούς οίκους και χαιρόμαστε που η δική μας εκδοτική δραστηριότητα λειτούργησε και ως μοχλός για να αναδείξει αυτό το κενό.‘Ένα άλλο πεδίο δράσης μας είναι εκείνο των επιμορφώσεων επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή, είτε με τα παιδιά μας όπως είναι οι εκπαιδευτικοί, είτε με υποψήφιους γονείς όπως είναι οι κοινωνικοί λειτουργοί, μετά την ψήφιση του νόμου για την αναδοχή. Πέρα από την επιμόρφωση ήδη ενεργών εκπαιδευτικών και κοινωνικών λειτουργών, σε συνεργασία με αρκετά πανεπιστήμια της χώρας (ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, Πάντειο, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής), συμμετέχουμε και σε ενημερώσεις των μελλοντικών επαγγελματιών που σήμερα είναι ακόμα φοιτητές και φοιτήτριες. Ένα πολύ βοηθητικό εργαλείο για αυτές τις ενημερώσεις-επιμορφώσεις είναι ο οδηγός που εκδώσαμε για εκπαιδευτικούς, αλλά τελικά, είναι εξίσου χρήσιμος και για άλλες επαγγελματικές κατηγορίες.
Ένα μεγάλο κομμάτι της δράσης μας αφορά κυρίως τα δικαιώματα των παιδιών μας που καταπατούνται, κάτι που δεν γίνεται συνήθως αντιληπτό με την πρώτη ματιά. Τα παιδιά μας βιώνουν διακρίσεις, όχι για κάτι που είναι τα ίδια, αλλά για αυτό που είναι οι γονείς τους. Έτσι προσπαθήσαμε όλο το προηγούμενο διάστημα να είμαστε σε επαφή και επικοινωνία με κέντρα λήψης αποφάσεων, όπως είναι η Βουλή των Ελλήνων, με τη συμμετοχή μας σε επιτροπές που συζητούσαν νομοσχέδια που μας αφορούσαν, με ανεξάρτητες αρχές όπως ο Συνήγορος του Πολίτη και κυρίως ο Συνήγορος του Παιδιού. Μια άλλη πολύ σημαντική για εμάς δράση είναι η συμμετοχή μας στην Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και τελευταία στην Επιτροπή για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για ΛΟΑΤΚΙ+ που συστήθηκε πρόσφατα.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας σχετικά με την Επιτροπή για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για ΛΟΑΤΚΙ+; Είναι ένα θετικό βήμα, καθώς θα έχουμε συγκεντρωμένες όλες τις ανισότητες που αντιμετωπίζουμε και εμείς ως ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι αλλά και τα παιδιά μας, αλλά και τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις- αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν για να αρθούν αυτές οι ανισότητες και να καταλήξουμε στην πολυπόθητη ισότητα. Η ύπαρξη της Επιτροπής είναι μια αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη, για να φέρει τις απαραίτητες αλλαγές. Καταρχάς δεν είναι μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή, αλλά ακόμα και οι νομοπαρασκευαστικές επιτροπές δίνουν το πόρισμά τους και στη συνέχεια η εκάστοτε κυβέρνηση νομοθετεί, χωρίς αυτό το πόρισμα να έχει την μορφή της υποχρεωτικότητας. Η Επιτροπή θα κάνει αυτό για το οποίο συστάθηκε και θα προτείνει. Στη συνέχεια είναι στο χέρι των κυβερνώντων, αν και με ποιο τρόπο, θα αξιοποιήσει αυτές τις προτάσεις. Όπως είπα και πριν είναι σαφώς ζήτημα πολιτικής βούλησης. Εμείς ως οργάνωση θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε όσο πιο δυναμικά μπορούμε γιατί τίποτα μέχρι σήμερα δεν μας έχει χαριστεί. Όσα έχουμε κατακτήσει ήταν πάντα μετά από σκληρούς και διαρκείς διεκδικητικούς αγώνες. Το χρωστάμε και στους εαυτούς μας αλλά κυρίως το χρωστάμε στα παιδιά μας να συμβάλουμε στην δημιουργία έναν καλύτερου κόσμου.
Πηγή: Popaganda
