Ας υποθέσουμε ότι πάμε το ρολόι εκατό χρόνια μπροστά. Ας πούμε, λοιπόν, ότι βρισκόμαστε στο έτος 2117. Και ας πάμε σε μια σχολική αίθουσα όπου γίνεται μάθημα ιστορίας. Έκπληκτοι οι μαθήτριες και οι μαθητές ακούν από τον καθηγητή ότι στην Ελλάδα του 2017, εκατό χρόνια πριν δηλαδή, γίνονταν συζήτηση εντός και εκτός Βουλής για τον αυτοπροσδιορισμό και τη δυνατότητα νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου. Ακούν, επίσης, ότι μόλις το 2016 δόθηκε η δυνατότητα συμφώνου συμβίωσης και σε ομόφυλα ζευγάρια, αλλά, κακώς, όχι και σε πολιτικό γάμο. Τρανς μαθητής, φανερά σοκαρισμένος, αλλά και ικανοποιημένος που δεν γεννήθηκε εκείνη την εποχή, ρώτησε το δάσκαλο ποιες ήταν οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες την περίοδο εκείνη…
Αλλά, θα μπορούσαμε να συζητήσουμε το θέμα μας και από μια άλλη χρονική σκοπιά. Ας γυρίσουμε το ρολόι, αυτή τη φορά, εκατό χρόνια πίσω. Είμαστε στο έτος 1917, στην Ελλάδα. Με ένα μαγικό τρόπο η σημερινή συζήτηση φτάνει στην αντίστοιχη σχολική αίθουσα ή σε οποιαδήποτε αίθουσα. “Εκπρόσωπος του μέλλοντος” ενημερώνει για τις εξελίξεις, τη συζήτηση, τη στάση των πολιτικών δυνάμεων, τα άρθρα του σχεδίου νόμου. Φαντάζομαι τη σκηνή: η ομήγυρης, αρχικά, μένει με το στόμα ανοιχτό, στη συνέχεια εξοργίζεται, πετάει με τις κλωτσιές τον εκπρόσωπο του μέλλοντος και αποφασίζει να σταματήσει το ρολόι να… χτυπά. Αυτά, βέβαια στην Ελλάδα, στην Ιταλία, την Γερμανία και αλλού, αλλά όχι στην επαναστατημένη και φτωχή Ρωσία, που γίνονται σημαντικές τομές εκείνη τη χρονιά από τους Μπολσεβίκους, ανάμεσα σε άλλα η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας, το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες (στην Ελλάδα οι γυναίκες ψήφισαν με νόμο του 1952, για πρώτη φορά μόλις το 1956), ισότητα στους μισθούς, δικαίωμα στην ελεύθερη έκτρωση, ενώ έπαψε να αποτελεί αδίκημα η μοιχεία. Όλα αυτά δυστυχώς για λίγα χρόνια καθώς ο σταλινισμός, που στη συνέχεια κυριαρχεί, ανατρέπει όλες τις ριζοσπαστικές τομές.
Μια ιστορική δικαίωση
Συνεπώς, το σχέδιο νόμου, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση, με βάση τις εκτιμήσεις για το μέλλον είναι το αυτονόητο, είναι κάτι που μετά από χρόνια θα περνά απαρατήρητο, θα αποτελεί ιστορικό στοιχείο και όχι σημείο πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης. Από τη σκοπιά του παρελθόντος το σχέδιο νόμου για την ταυτότητα φύλου συνιστά τομή, ρήξη, επανάσταση.
Για το παρόν όμως; Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου, με όλα τα κενά και τις ελλείψεις που έχει, διόλου ανώδυνες για την τρανς κοινότητα, συνιστά δικαίωση του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος, των αγώνων που έχουν δοθεί σε πολύ δύσκολες συνθήκες, αλλά και μιας αντίληψης από το χώρο της ριζοσπαστικής και κριτικής αριστεράς.
Ασφαλώς και είναι τομή που ανοίγει δρόμους, αλλάζει αντιλήψεις και ισορροπίες, παιδαγωγεί, σπάει στερεότυπα για το αρσενικό και το θηλυκό, προσφέρει οξυγόνο σε έναν κόσμο που μέχρι τώρα ήταν στο απόλυτο περιθώριο. Αυτός ο “αόρατος” κόσμος, που για δεκαετίες κυνηγήθηκε, λοιδορήθηκε, απαξιώθηκε, σήμερα βγαίνει στο προσκήνιο. Γίνεται ορατός και αυτό, ίσως, να είναι η μεγαλύτερη συμβολή του ΣΥΡΙΖΑ και της νομοθετικής παρέμβασης του υπουργείου Δικαιοσύνης, ακόμα και αν αυτή σε κάποια της σημεία είναι άτολμη.
Ιδεολογική σύγκρουση
Προχθές, το τμήμα Δικαιωμάτων και η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ πραγματοποίησαν ανοιχτή εκδήλωση για το θέμα. Κεντρικοί ομιλητές – ομιλήτριες, ανάμεσα σε άλλους, ήταν και δύο τρανς, η Άννα και ο Φίλιππος. Ήταν ένα σήμα, μικρό δείγμα ότι η κοινωνία αλλάζει, ότι η αριστερά αλλάζει. Κάποτε, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ΄80, η παρουσία του ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλοφίλων Ελλάδας) στο φεστιβάλ της Αυγής – Θούριου, ήταν σημείο σύγκρουσης ανάμεσα στις ιδεολογικές πτέρυγες του ΚΚΕ Εσωτερικού. Δεν ήταν δηλαδή μια αυτονόητη παρουσία.
Σήμερα ένας/μία τρανς άνθρωπος συνομιλεί ισότιμα, χωρίς να υπάρχουν ερωτηματικά, με τον χ υπουργό, με το χ στέλεχος του κόμματος και της Νεολαίας. Ασφαλώς, όμως, η εικόνα αυτή απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα στην κοινωνία. Κάποτε, μια ιστορική φυσιογνωμία της διεθνούς αριστεράς είχε πει ότι “ούτε μια προοδευτική ιδέα δεν ξεκίνησε ποτέ από την πλειοψηφία του λαού, διαφορετικά δεν θα ήταν προοδευτική ιδέα…” Η αναφορά αυτή, ανεξάρτητα αν είναι απόλυτη, έρχεται να τονίσει την ανάγκη να παίξει η Πολιτεία τον παιδαγωγικό της ρόλο, εφόσον φυσικά αυτή κινείται σε προοδευτική και αριστερή κατεύθυνση. Άλλωστε, πολλές φορές στο παρελθόν κυβερνήσεις της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ, προχώραγαν σε νομοθετικές πρωτοβουλίες, που είχαν έντονη ιδεολογική στόχευση. Προφανώς, στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από την αριστερή. Και πρέπει να δεχτούμε ότι ο πολιτικός μας αντίπαλος διαθέτει συνέπεια, έχει πολιτικό σχέδιο, ανεξάρτητα αν σε πολλούς και πολλές από μας αυτό το σχέδιο μας ανατριχιάζει ή μας βρίσκει απέναντι. Το ζητούμενο είναι, λοιπόν, να έχει και η αριστερά το δικό της πολιτικό σχέδιο, τη δική της μεροληψία υπέρ των αδικημένων, υπέρ του “αόρατου” και χωρίς δικαιώματα κόσμου. Κοντολογίς, να μπούμε στον καυγά, στην ιδεολογική και αξιακή αντιπαράθεση, να συγκρουστούμε με ένα σύστημα ιδεών, που περιθωριοποιεί ανθρώπους, που τους θεωρεί “περισσευούμενους”, ενδεχομένως και επικίνδυνους για τα… χρηστά ήθη.
Και με τη βούλα της Πολιτείας
Το σχέδιο νόμου απαντά σε μια κατάφωρη αδικία δεκαετιών. Σε μια στρέβλωση, που ήθελε τον άνθρωπο εγκλωβισμένο σε ένα σώμα, σε μια εμφάνιση, σε ένα όνομα, σε μια ταυτότητα, που δεν είχε σχέση με το “είναι” του, που δεν είχε σχέση με τη βούλησή του. Και ήταν υποχρεωμένος να βαδίσει, ανεξάρτητα αν το ήθελε ή όχι, στο χειρουργικό τραπέζι για να γίνει δεκτός και νομικά ο αυτοπροσδιορισμός, η φυλομετάβαση. Αυτό αλλάζει, ανατρέπεται. Ο άνθρωπος, πλέον, με βάση το σχέδιο νόμου, δικαιούται και με τη “βούλα” της Πολιτείας να είναι αυτό που πράγματι είναι και όχι αυτό που οι άλλοι λένε ότι είναι. Μπορεί, ενδεχομένως, να ακούγεται περίπλοκο ή μπερδεμένο, ωστόσο για έναν άνθρωπο που είναι τρανς συνιστά μια αυτονόητη, καθημερινή πραγματικότητα.
Η διαβούλευση συνεχίζεται. Ήδη έχουν διατυπωθεί ενδιαφέρουσες προτάσεις, κυρίως από την τρανς κοινότητα. Αρκετές από τις παρατηρήσεις αυτές είναι δίκαιες και από τη δική μας τουλάχιστον πλευρά θα υποστηριχθούν ανοιχτά, δημόσια. Η μάχη και ο αγώνας για πλήρη ισονομία μόλις άρχισε και θα δοθεί μέχρι το τέλος.
Πάνος Λάμπρου
Πηγή: Εποχή
