Tη συνέντευξη πήρε η Έλενα Χατζημιχάλη
Τόσο ο υπουργός Υγείας όσο και ο ίδιος ο πρωθυπουργός αναφέρονται στη μεταρρύθμιση της ΠΦΥ ως μία κομβική αλλαγή στον τρόπο παροχής υγείας. Ποια είναι η βασική αντίληψη στη μεταρρύθμιση αυτή;
Στην πραγματικότητα το σύστημα υγείας ανακτά τον έλεγχο της φροντίδας, και την ίδια τη φροντίδα του πολίτη, μέσω της ενεργοποίησης του θεσμού του οικογενειακού γιατρού, είτε μέσα στις δημόσιες δομές με τις Τοπικές Ομάδες Υγείας είτε με τις νέες συμβάσεις του ΕΟΠΠΥ με ελευθεροεπαγγελματίες οικογενειακούς γιατρούς. Ο πολίτης θα έχει δίπλα του ένα σύμβουλο υγείας, τον οικογενειακό του γιατρό, δωρεάν, που θα τον πλοηγεί στο υπόλοιπο σύστημα, τόσο στις περιπτώσεις που νοσεί, και χρειάζεται να διαχειριστεί ο ίδιος αυτό το περιστατικό ή να τον παραπέμψει σε άλλες ειδικότητες, όσο πολύ περισσότερο στο κομμάτι της πρόληψης και της αγωγής υγείας.
Ποιος ο ρόλος των Ομάδων Υγείας μέσα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης;
Παράλληλα με την ενεργοποίηση του θεσμού του οικογενειακού γιατρού μια μεγάλη παρέμβαση είναι η αλλαγή του προσανατολισμού του συστήματος υγείας με σαφή κατεύθυνση την πρόληψη και αγωγή, όπου εκεί ο ρόλος των υπολοίπων επαγγελματιών υγείας, όπως είναι οι επισκέπτες υγείας, οι νοσηλευτές, οι κοινωνικοί λειτουργοί, θα έχουν έναν πολύ κρίσιμο ρόλο, καταρχάς στις ομάδες υγείας, που θα στελεχώσουν τις ΤΟΜΥ, και δευτερευόντως στο υπόλοιπο δίκτυο υπηρεσιών υγείας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά η αναβάθμιση της μαιευτικής φροντίδας μέσω της δημιουργίας δικτύων μαιών, που με βάση τα Κέντρα Υγείας και τις Μονάδες Υγείας στα αστικά κέντρα, θα έχουν έναν πολύ πιο αναβαθμισμένο και διευρυμένο ρόλο.
Τι αλλάζει και τι προβλήματα θα επιλύσει η μεταρρύθμιση στο υπάρχον καθεστώς συγκρότησης και λειτουργίας της Πρωτοβάθμιας;
Αυτή η παρέμβαση θα επιλύσει προβλήματα όχι μόνο στο υφιστάμενο καθεστώς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, αποσυμφορώντας σημαντικά τις μονάδες υγείας του ΠΕΔΥ στα αστικά κέντρα, αλλά και θα βοηθήσει σημαντικά στην ελάφρυνση και των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων, διότι στην πραγματικότητα θα δημιουργηθεί ένα φίλτρο που θα μπορεί σε μεγάλο βαθμό να συγκρατεί αρκετά περιστατικά που οδηγούνταν στα νοσοκομεία χωρίς πραγματικό λόγο. Έχουμε εκτιμήσει ότι περίπου το 80% των περιστατικών που φθάνουν στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων, τα λεγόμενα «ψυχρά περιστατικά», θα μπορούσαν να είχαν γίνει αντικείμενο διαχείρισης του συστήματος υγείας πολύ νωρίτερα. Έτσι, λοιπόν, μέσα από τη διεύρυνση του συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης από τα κάτω, με τις ΤΟΜΥ, που θα είναι αποκεντρωμένες δομές των Κέντρων Υγείας και των Μονάδων Υγείας, νομίζω ότι θα καταφέρουμε να ελέγξουμε τις ροές προς τα νοσοκομεία, που επιβαρύνουν πάρα πολύ το δημόσιο σύστημα υγείας και δημιουργούν προβλήματα στην αντιμετώπιση βαρύτερων και επειγόντων περιστατικών.
Μονάδες γειτονιάς: Τι θα παρέχουν και τι θα γίνει με τις υπάρχουσες δομές του ΠΕΔΥ;
Οι μονάδες γειτονιάς θα είναι οι δομές εκείνες που θα συστεγάσουν τη λειτουργία της οικογενειακής ιατρικής και τις δράσεις οργανωμένης πρόληψης και αγωγής υγείας. Άρα θα έχουν οικογενειακούς γιατρούς για ενήλικες και για παιδιά, και αυτοί θα είναι σε πρώτη φάση γενικοί γιατροί και παθολόγοι, οι οποίοι θα λειτουργήσουν ως οικογενειακοί γιατροί για τον ενήλικο πληθυσμό και παιδίατροι αντίστοιχα για τον παιδικό. Θα συγκροτηθεί παράλληλα μια διεπιστημονική ομάδα υγείας υπεύθυνη για όσους επισκέπτονται τις δομές αλλά και για τις δράσεις πρόληψης και αγωγής υγείας στην κοινότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι τακτικές επισκέψεις στα σχολεία, οι παρεμβάσεις για εμβολιασμούς, οι ενημερώσεις του σχολικού πληθυσμού, ο έλεγχος της αναπτυξιακής τους πορείας.
Ποιοι θα έχουν πρόσβαση στις Τοπικές Μονάδες Υγείας; Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια;
Όχι. Πρόσβαση θα έχουν όλοι οι κάτοικοι των γύρω περιοχών και ο κόσμος που μπορεί και εξυπηρετείται, είτε οι δομές βρίσκονται κοντά στη δουλειά του είτε κοντά στον τόπο κατοικίας του. Ο κόσμος θα εγγράφεται στις δομές και ένας οικογενειακός γιατρός ή οικογενειακός παιδίατρος θα έχουν την ευθύνη της παρακολούθησής του. Τονίζω ότι αυτό θα συμβαίνει όχι μόνο στις περιπτώσεις που ο πολίτης θα νοσεί, αλλά οι γιατροί θα έχουν γενικά την ευθύνη της υγείας του στο σύστημα υγείας.
Πότε προβλέπεται η ίδρυση και η λειτουργία των νέων δομών; Από πού αναμένεται να ξεκινήσει και πώς θα επεκταθεί η παρέμβαση;
Η προκήρυξη για τη στελέχωση αυτών των δομών θα βγει τις επόμενες μέρες. Οι υποψήφιοι θα υποβάλουν αιτήσεις μέσω μιας πλατφόρμας, μέσω μιας διαφανούς διαδικασίας, που έχουμε φροντίσει ώστε να μας εξοικονομήσει χρόνο, άρα θεωρούμε ότι ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι ή το αργότερο στις αρχές του φθινοπώρου οι πρώτες δομές θα είναι σε λειτουργία. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο και σύνθετο εγχείρημα, που συντελείται με την εμπλοκή διαχειριστικών αρχών και υπουργείων και με την εποπτεία του ΑΣΕΠ. Είναι στην ουσία η πρώτη σοβαρή παρέμβαση ενίσχυσης και διεύρυνσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), όχι μόνο κατά τα χρόνια του μνημονίου, αλλά θα έλεγα ακόμα και μέσα στα τελευταία 15 χρόνια. Οι πρώτες περιοχές έχουν επιλεγεί με ορισμένα κριτήρια, δείκτες που μετρούν την κοινωνικοοικονομική επισφάλεια. Θα είναι περιοχές των αστικών κέντρων σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα όπου το ΕΣΥ παρουσιάζει μειωμένες δυνατότητες και χρειάζεται ενίσχυση. Επίσης, εκεί όπου έχουμε χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, υψηλότερους δείκτες ανεργίας και γενικά μία κατάσταση που συνηγορεί ότι χρειάζεται πιο αποτελεσματική και πιο ενισχυμένη παρέμβαση και παρουσία του ΕΣΥ. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις στο λεκανοπέδιο είναι οι περιοχές της Δυτικής Αττικής, είναι οι περιοχές του Πειραιά, οι περιοχές όλης της περιφέρειας της Β΄ Πειραιά, το Κερατσίνι, ο Κορυδαλλός, το Πέραμα. Γενικά σε περιοχές των οποίων ο πληθυσμός δυσκολεύεται αρκετά και έχει υποστεί σε μεγάλο βαθμό τις συνέπειες της δημοσιονομικής προσαρμογής, θα πρέπει ως πολιτεία να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να προσφέρουμε ένα ουσιαστικό αντίβαρο σε αυτή την κατάσταση.
Υπάρχουν αντιδράσεις, είτε από τον υγεινομικό χώρο είτε από τους πολίτες;
Θα έλεγα ότι είναι δύο ειδών οι αντιδράσεις: Το ένα κομμάτι έχει να κάνει με την πολιτική αντιπαράθεση. Από τα «αριστερά» γίνεται μία κριτική γιατί χρησιμοποιούνται κοινοτικοί πόροι για την έναρξη αυτής της παρέμβασης. Η απάντησή μας είναι ότι προφανώς θα θέλαμε από την αρχή η παρέμβαση να χρηματοδοτηθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ωστόσο, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τη δύσκολη δημοσιονομική συγκυρία –θυμίζω ότι διαχειριζόμαστε έναν αρκετά επίπονο και οδυνηρό συμβιβασμό, άρα μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να κινούμαστε και να σχεδιάζουμε– και νομίζω ότι είναι ευχής έργον που αυτή η κυβέρνηση είναι στα πράγματα, έχει την τύχη της χώρας και μπορεί πραγματικά να επιχειρεί τέτοιου είδους παρεμβάσεις στο ΕΣΥ. Κατά την ανάπτυξη των νέων δομών της ΠΦΥ, των ΤΟΜΥ, θα μειώνεται σταδιακά η κοινοτική χρηματοδότηση και θα αυξάνεται ο κρατικός προϋπολογισμός. Στο άλλο σκέλος υπάρχει η «εκ δεξιών» κριτική, χαρακτηρίζοντας τις ΤΟΜΥ ως μορφώματα που προσιδιάζουν σε σοβιετικού παρελθόντος καταστάσεις. Η απάντηση σε τέτοιες κριτικές είναι ότι δημόσιο σύστημα δεν είχε μόνο η Σοβιετική Ένωση. Δημόσιο σύστημα και μάλιστα αρκετά προηγμένο υπάρχει και σε αρκετά ανεπτυγμένα «καπιταλιστικά κράτη», όπως είναι τα σκανδιναβικά, των οποίων τα συστήματα υγείας είναι πραγματικά πρότυπο και μοντέλο για όλες τις προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης. Στο κοινωνικό πεδίο, αν μπορώ να το χαρακτηρίσω έτσι, υπάρχει μια αντίδραση από ένα μέρος του ιατρικού κόσμου, κυρίως του ιδιωτικού τομέα, που βλέπει ότι μέσα από αυτήν τη μεγέθυνση του ΕΣΥ μέσω της ΠΦΥ θα χάσει ένα σημαντικό κομμάτι της πίτας που μέχρι σήμερα απολάμβανε. Όσον αφορά τους πολίτες, θεωρώ ότι όσοι από τους πολίτες έχουν κατανοήσει την παρέμβαση είναι απόλυτα θετικοί και νομίζω ότι θα είναι ακόμα πιο θετικοί όσο θα βλέπουν την υλοποίηση της και θα συνειδητοποιούν τις αλλαγές που θα φέρει στη ζωή τους και στο επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών από το ΕΣΥ.
Δεδομένου ότι το νομοσχέδιο τέθηκε σε δημόσιο διαβούλευση, τι αντιδράσεις δέχθηκε το Υπουργείο και πώς αξιολογείται τα σχόλια που διατυπώθηκαν;
Νομίζω ότι πρέπει να επισημάνω ότι έγινε μια σοβαρή δημόσια διαβούλευση, για αρκετό καιρό. Το νομοσχέδιο έμεινε στη δημόσια διαβούλευση, στο διαδίκτυο, για είκοσι μέρες. Ακολούθησε ένας κύκλος εξαντλητικών συναντήσεων με τους εμπλεκόμενους φορείς. Θα ήθελα να σταθώ σε ένα-δύο σημεία: αυτό που νομίζω προανέφερα για την κριτική του ιδιωτικού τομέα, ότι είναι ένα σχέδιο που μεροληπτεί υπέρ του δημόσιου συστήματος, είναι μία βάσιμη κριτική που την αποδεχόμαστε. Είναι σαφές ότι αυτή είναι η πρόθεσή μας και αυτό το στίγμα θέλουμε να δώσουμε. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να έχει ένα συμπληρωματικό ρόλο στο δημόσιο τομέα, εφόσον αυτός εξαντλεί τις δυνατότητές του. Αυτά τα έχουμε σημειώσει πάρα πολλές φορές και νομίζω ότι αυτή η μεροληψία που μας προσάπτουν είναι η ουσιώδης διαφορά στην επιχειρούμενη παρέμβασή μας στο χώρο της υγείας γενικότερα. Θέλω επίσης να ξεκαθαρίσω ότι αυτή η παρέμβαση διεύρυνσης του συστήματος της Πρωτοβάθμιας από τα κάτω δεν σημαίνει ότι δεν αξιοποιούμε τις υφιστάμενες δυνάμεις που έχουμε στο σύστημα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, δηλαδή το προσωπικό των μονάδων υγείας του ΠΕΔΥ και των Κέντρων Υγείας και τους γιατρούς των ειδικοτήτων. Έχουμε έναν πλούτο γιατρών ειδικοτήτων στη χώρα που θα αποτελέσουν το δεύτερο επίπεδο της ΠΦΥ. Αυτό το λέω γιατί και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν αρχικά λίγες οι φωνές που θεωρούσαν ότι είναι ένα ανταγωνιστικό σχέδιο προς την υφιστάμενη κατάσταση. Όχι, είναι σαφέστατα ένα ανταγωνιστικό σχέδιο προς τον ιδιωτικό τομέα στην υγεία.
Τελικά αυτή η παρέμβαση γίνεται αποκλειστικά προς όφελος των πολιτών ή πηγάζει και από μία διαχειριστική λογική;
Αυτή είναι μία παρέμβαση προοπτικής που έχει σαφέστατα αξιακή αφετηρία, το τρίπτυχο καθολική πρόσβαση, ισότητα στην παρεχόμενη φροντίδα σε ό,τι έχει να κάνει με τις υπηρεσίες υγείας, και την απαλλαγή του πληθυσμού από τις επιπρόσθετες οικονομικές επιβαρύνσεις. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι είναι μία παρέμβαση που στην Αριστερά αποτελούσε αντικείμενο προγραμματικού λόγου για τουλάχιστον 30 και πλέον χρόνια. Είναι μία παρέμβαση που βασίζεται στο πλαίσιο αρχών που έθεσε η Alma Ata το 1978. Αυτό είναι το πρώτο. Το δεύτερο είναι ότι έχουμε ένα δημοσιονομικό πλαίσιο που δεν μπορούμε να αγνοούμε. Η απάντηση στο δεύτερο κομμάτι έχει να κάνει ακριβώς με την αξιοποίηση των πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία για να ξεκινήσει η μεταρρύθμιση. Το περιεχόμενο όμως της παρεμβασης και η φιλοσοφία πίσω από αυτό το πολιτικό σχέδιο, που είναι μια φιλοσοφία ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας, ισότητας της πρόσβασης, ισότητας της παροχής υπηρεσιών υγείας για όλους του πολίτες, και της προστασίας των πιο ευάλωτων συνανθρώπων μας, προφανώς εντάσσεται στον ευρύτερο προγραμματικό λόγο της Αριστεράς.
Πηγή: Η Εποχή
