Το 2019 σημειώθηκε μεγάλη επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας, με τη βιομηχανία να βρίσκεται ήδη σε ύφεση. Με την κρίση του κορονοϊού στις αρχές του 2020 και το συνακόλουθο λουκέτο σε πολλούς κλάδους της οικονομίας, η γενικευμένη ύφεση αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο, παρά τα πρωτοφανή πυροσβεστικά μέτρα κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων. Αυτό που δεν είναι βέβαιο είναι η ένταση και η έκτασή της.
Μόνο σίγουρο είναι ότι ο κορονοϊός θα περάσει, αλλά η παγκόσμια οικονομική κρίση που ο κορονοϊός επέτεινε στο έπακρο θα συνεχιστεί. Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί δείκτες, οι οποίοι υποδηλώνουν, μάλιστα, πως πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση του τελευταίου τουλάχιστον αιώνα, δηλαδή είναι μεγαλύτερη αυτής του 2008-2009.
ΠΡΩΤΟΣ είναι ο δείκτης που δημοσιεύτηκε χθες και αφορά τον σύνθετο δείκτη διαχείρισης προμηθειών (ΡΜΙ) της ευρωζώνης, ο οποίος ενώ το 12μηνο 2008-2009 υποχώρησε 18% ή 3% μηνιαίως, τον Μάρτιο 2020 σημείωσε πτώση 39% έναντι του Φεβρουαρίου. Δηλαδή είχε μία πολύ κάθετη πτώση πολλαπλάσιας έντασης συγκριτικά με την κάμψη του 2009 (βλ. διάγραμμα). Αιχμή και πιλότος στην πτώση ήταν ο τομέας υπηρεσιών (τουρισμός, ταξίδια, εστίαση) με κάμψη 46% αντίστοιχα.
ΔΕΥΤΕΡΟΣ είναι ο κορυφαίος διεθνώς χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones (DJI), η πτώση του οποίου το 2008 διήρκεσε 17 μήνες για να φτάσει στο -53% ή -4,3% μηνιαίως, όταν φέτος μέσα στον 1,5 τελευταίο μήνας έχει χάσει 32% ή 23% μηνιαίως. Εχουμε δηλαδή μία κατάρρευση που είναι 5 φορές μεγαλύτερη και πιο έντονη από αυτήν του 2008-2009.
ΤΡΙΤΟΣ δείκτης, το πετρέλαιο, είναι ο μόνος του οποίου η πτώση τιμής σήμερα είναι παρεμφερής με αυτήν του 2008. Από τον Ιούνιο 2008 ώς τον Γενάρη 2009 η τιμή του αργού μειώθηκε 78% ή μηνιαίως κατά 22,5%. Αντίστοιχα από τις αρχές Δεκεμβρίου 2019 ώς σήμερα η κάμψη της τιμής του αργού είναι 61% ή 21% μηνιαίως. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, πως η πτώση στις τιμές των εμπορευμάτων (χαλκός, δείκτης CRB, δείκτης ξηρού φορτίου) ακολουθεί την πορεία της βιομηχανικής παραγωγής, η πτώση της οποίας είναι βραδύτερη από αυτήν του τομέα των υπηρεσιών, καθώς οι τελευταίες είναι τα πρώτα θύματα του κορονοϊού.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως η ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία οδεύουν ταχύτατα προς μια βαθύτατη ύφεση φέτος που πιθανότατα θα υπερβεί σε ένταση και διάρκεια την ύφεση του 2009. Τη χρονιά εκείνη σημειώθηκε η μεγαλύτερη μεταπολεμική κάμψη στο παγκόσμιο (-1,7%) και ευρωπαϊκό ΑΕΠ (-4,5%), με την ελληνική οικονομία σε ανάλογα επίπεδα (-4,3%) για να φτάσει στη χειρότερη επίδοσή της το 2011 (-9,1%).
Το πώς θα συμπεριφερθεί η ελληνική οικονομία και σε πόσο βαθιά ύφεση θα πέσει φέτος κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά, αφού στις ακραίες συνθήκες αβεβαιότητας που επικρατούν οι προβλέψεις αναλυτών, τραπεζών και διεθνών οργανισμών συνεχώς αναπροσαρμόζονται (προς τα κάτω). Από τη σύγκριση των παραπάνω δεικτών προκύπτει, ωστόσο, πως η ύφεση θα είναι βαθύτερη αυτής του 2009, δηλαδή θα υπερβεί το 4,5%. Επίσης, το πιθανότερο είναι η ύφεση στην Ελλάδα να αποδειχτεί βαθύτερη αυτής της Ε.Ε., δεδομένου ότι στο δ’ τρίμηνο 2019 ήδη ο ρυθμός ανάπτυξής της είχε ήδη περιοριστεί στα επίπεδα της Ε.Ε. (1%) και η χώρα μας είναι αναλογικά περισσότερο εξαρτημένη από τους τομείς που πλήττονται από τον κορονοϊό (τουρισμός, εστίαση, μεταφορές).
ΔΕΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ να λογαριάζουμε σε μία παροδική κρίση, την οποία, μετά την εξάλειψη του κορονοϊού και χάρη στις κυβερνητικές ενέσεις ρευστότητας, θα ακολουθήσει μια ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας (σε σχήμα V) όπως εξακολουθεί να πρεσβεύει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Η παγκόσμια οικονομική κρίση, την οποία επέτεινε και επιτάχυνε ο κορονοϊός, δεν θα περιοριστεί στο 2020 γιατί έχει δομικά και διαχρονικά χαρακτηριστικά προβλήματα και παθογένειες (υπερσυσσώρευση κεφαλαίων στην παραγωγική σφαίρα, υψηλότατη πιστωτική μόχλευση και υπερχρέωση επιχειρήσεων, κερδοσκοπία στις αγορές περιουσιακών στοιχείων και κάμψη της κερδοφορίας, εμπορικές ανισορροπίες και τεράστιες κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες) που δεν αντιμετωπίζονται με ενέσεις ρευστότητας και δημοσιονομικές παρεμβάσεις.
ΟΠΩΣ η προβληματική κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας είναι χειρότερη από αυτήν του 2008-2009, έτσι και η έξοδος από αυτήν θα απαιτήσει συγκριτικά περισσότερες θυσίες και χρόνο απ’ ό,τι σήμερα πιστεύουν οι κυβερνώντες. Είμαστε, δυστυχώς, ακόμη στην αρχή.
Ο Κώστας Καλλωνιάτης είναι οικονομολόγος, επιστημονικός συνεργάτης ΙΝΕ ΓΣΕΕ
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
