Θα κατηγορήσουν τον Τζέιμς Κόμι [ΣτΜ: διευθυντής του FBI] και το FBI. Θα κατηγορήσουν τη θέσπιση της αποθάρρυνσης εκλογέων από τη συμμετοχή τους στην ψηφοφορία και το ρατσισμό. Θα κατηγορήσουν τον Μπέρνι [Σάντερς] ή το βαθύ μπούστο και το μισογυνισμό. Θα κατηγορήσουν τα μικρά κόμματα και τους ανεξάρτητους υποψήφιους. Θα κατηγορήσουν τα εταιρικά μίντια που του έδωσαν χώρο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πως λειτούργησαν ως φερέφωνα και τα WikiLeaks ότι έβγαλαν τα άπλυτα στη φόρα.
Φταίει ο νεοφιλελευθερισμός
Ωστόσο, αυτή η επιχειρηματολογία αποκλείει εκείνον που φέρει το μεγαλύτερο μερίδιο της ευθύνης για το λόγο που ξυπνήσαμε σε αυτόν τον εφιάλτη: το νεοφιλελευθερισμό. Αυτή η κοσμοθεωρία –πλήρως υιοθετημένη από τη Χίλαρι Κλίντον και το επιτελείο της- δεν συνάδει με τον εξτρεμισμό που εκφράζει ο Τραμπ. Η απόφαση να μονομαχήσει ο ένας έναντι του άλλου ήταν που επισφράγισε τη μοίρα μας. Εάν δεν κατανοήσουμε τίποτε άλλο, μπορούμε τουλάχιστον να διδαχθούμε από αυτό το λάθος; Πρέπει να γίνει κατανοητός ο πόνος που βιώνει μεγάλη μερίδα του κόσμου. Υπό το καθεστώς νεοφιλελεύθερων πολιτικών της απελευθέρωσης, των ιδιωτικοποιήσεων, της λιτότητας και του ελεύθερου εμπορίου, το βιοτικό επίπεδο έχει συρρικνωθεί ραγδαία. Έχασαν τις δουλειές τους. Έχασαν τις συντάξεις τους. Έχασαν μεγάλο τμήμα από το δίχτυ ασφαλείας που χρησίμευε ώστε οι απώλειες να είναι λιγότερο τρομακτικές. Βλέπουν το μέλλον των παιδιών τους να διαγράφεται ακόμα πιο δυσοίωνο από το επισφαλές παρόν τους.
Η τάξη του Νταβός
Ταυτόχρονα, είδαν την τάξη του Νταβός να ανελίσσεται, ένα υπερσυνδεδεμένο δίκτυο να διαχειρίζεται δισεκατομμύρια μέσω των τραπεζών και της τεχνολογίας, ηγέτες εξαιρετικά φίλα προσκείμενοι με αυτά τα συμφέροντα να εκλέγονται, διασημότητες του Χόλιγουντ να κάνουν το όλο πράγμα να μοιάζει ακόμα πιο λαμπερό. Η επιτυχία, όμως, είναι ένα πάρτι στο οποίο δεν είχαν προσκληθεί και γνωρίζουν από τα βάθη της καρδιάς τους πως αυτός ο αυξανόμενος πλούτος και η εξουσία συνδέεται άμεσα με τα αυξανόμενα χρέη και την αποδυνάμωσή τους. Οι άνθρωποι που θεώρησαν αναφαίρετο δικαίωμά τους την ασφάλεια και την κοινωνική ανέλιξη –και αυτοί είναι κυρίως οι λευκοί- νιώθουν δυσβάσταχτες αυτές τις απώλειες.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε φωνή σε αυτό τον πόνο. Το ίδιο έκανε και η καμπάνια υπέρ του Brexit, όπως και τα αναδυόμενα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης. Τον ενέδυσαν με νοσταλγικό εθνικισμό και οργή προς οικονομικές γραφειοκρατίες, όπως αυτή της Ουάσιγκτον, της NAFTA [Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής], του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και φυσικά ενέδυσαν αυτό τον πόνο με τη βία απέναντι στους μετανάστες και τους έγχρωμους ανθρώπους, την απαξίωση των Μουσουλμάνων και τον εξευτελισμό των γυναικών. Η νεοφιλελεύθερη ελίτ μόνο πόνο έχει προκαλέσει, αφού ό,τι είχε να προσφέρει το έδωσε απλόχερα στην τάξη του Νταβός. Άνθρωποι, όπως η Χίλαρι και ο Μπιλ Κλίντον, ήταν η αφρόκρεμα του Νταβός. Για να είμαι ειλικρινής, ήταν το Νταβός. Το μήνυμα του Τραμπ ήταν «Όλα είναι κόλαση». Η απάντηση της Κλίντον ήταν «όλα πάνε καλά». Όμως, κάθε άλλο παρά αλήθεια ήταν αυτό.
Αν η αριστερά είχε σχέδιο
Οι νεοφασιστικές θέσεις στην ανεξέλεγκτη ανασφάλεια και ανισότητα δεν θα εξανεμιστούν. Όμως, όπως διδαχθήκαμε και τη δεκαετία του ’30, χρειαζόμαστε μια πραγματική αριστερά, για να παλέψει το φασισμό. Ο Τραμπ θα έχανε τη στήριξη μεγάλης μερίδας υποστηρικτών του αν είχε διαμορφωθεί μια πραγματικά αναδιανεμητική ατζέντα, η οποία θα εφάρμοζε μια πράσινη πολιτική. Ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να δημιουργήσει υψηλόμισθες θέσεις εργασίας, να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες αλλά και πόρους στις κοινότητες των έγχρωμων και να διασφαλίσει πως οι ρυπαντές θα αποζημιώσουν για την εκπαίδευση, αλλά και αξιοποίηση των εργαζομένων στο μέλλον. Θα μπορούσε ακόμα να διαμορφώσει πολιτικές που θα καταπολεμούν το θεσμοθετημένο ρατσισμό, ταυτόχρονα με την οικονομική ανισότητα και την κλιματική αλλαγή. Θα αντικαθιστούσε τις απαράδεκτες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και την αστυνομική βία, με μια πολιτική που θα τιμά τους αυτόχθονες πληθυσμούς ως προστάτες της γης, του νερού και του αέρα.
Οι άνθρωποι δικαιούνται να είναι εξοργισμένοι, και ένα ισχυρό διαθεματικό πρόγραμμα της αριστεράς μπορεί να κατευθύνει αυτή την οργή εκεί από όπου πηγάζει, ενώ θα παλεύει για ολιστικές λύσεις, που θα ενώσωουν ξανά τη διασπασμένη κοινωνία.
Μια τέτοια συμμαχία είναι εφικτή. Στον Καναδά προσπαθούμε να εφαρμόσουμε αυτή την ατζέντα με την πρωτοβουλία Leap Manifesto, που έχει την υπογραφή 220 οργανώσεων από την Greenpeace Καναδά έως την πρωτοβουλία Οι Ζωές Των Μαύρων Έχουν Αξία του Τορόντο, όπως και μερικών από τα μεγαλύτερα σωματεία. Η καταπληκτική καμπάνια του Μπέρνι Σάντερς έθεσε τα θεμέλια για τη δημιουργία μιας τέτοιας συμμαχίας και έδειξε πως το όραμα για σοσιαλισμό με δημοκρατία είναι ζωντανό. Όμως, απέτυχε στο να συνδεθεί με τους μεγαλύτερους σε ηλικία μαύρους και λατίνους ψηφοφόρους, οι οποίοι έχουν υποστεί περισσότερο από όλους τις συνέπειες του εφαρμοζόμενου οικονομικού μοντέλου. Και γι’ αυτό η καμπάνια απέτυχε των προσδοκιών και δυνατοτήτων της. Όμως, τα λάθη αυτά επιδέχονται διορθώσεων και μια ισχυρή μετασχηματιστική συμμαχία μπορεί να δημιουργηθεί.
Να ξεπεράσουμε το σοκ
Αυτή είναι η αποστολή που έχουμε μπροστά μας. Το Δημοκρατικό κόμμα θα πρέπει είτε να αποστασιοποιηθεί με αποφασιστικότητα από τον εταιρικό νεοφιλελευθερισμό και τους υποστηρικτές του είτε να εγκαταλειφθεί. Από την Ελίζαμπεθ Γουόρεν [ΣτΜ: γερουσιαστής των Δημοκρατικών από τη Μασαχουσέτη, που στήριξε την Κλίντον] έως τη Νίνα Τάρνερ [ΣτΜ: μαύρη γερουσιαστής των Δημοκρατικών από το Οχάιο] και τους απόφοιτους των Occupy που μπήκαν στην εκστρατεία του Μπέρνι, υπάρχει ένα ισχυρότερο πεδίο συμμαχιών, που εμπνέει τόσους προοδευτικούς ηγέτες, όσο δεν έζησα ποτέ στη ζωή μου. Είμαστε όλοι στην πρώτη γραμμή, όπως λέει και το κίνημα για τις ζωές των μαύρων.
Γι’ αυτό πρέπει να ξεπεράσουμε το σοκ όσο πιο γρήγορα μπορούμε και να χτίσουμε το ριζοσπαστικό εκείνο κίνημα, που θα απαντήσει δυναμικά στο μίσος και το φόβο που αντιπροσωπεύουν οι Τραμπ αυτού του κόσμου. Ας αφήσουμε στην άκρη ό,τι μας χωρίζει και να κάνουμε μια νέα αρχή τώρα.
* Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Γκάρντιαν, αμέσως μόλις ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των αμερικάνικων εκλογών [9/11/2016]. Μετάφραση: Ιωάννα Δρόσου
Naomi Klein
Πηγή: Η Εποχή
