Την επιστροφή στην… κανονικότητα του σωφρονιστικού συστήματος πρότεινε βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, λίγες ώρες μετά την επίσημη τοποθέτηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την πρόθεσή της να καταθέσει τροπολογίες για την κατάργηση του νόμου Παρασκευόπουλου και την επαναφορά των φυλακών υψίστης ασφαλείας, των φυλακών τύπου Γ δηλαδή.
Η κανονικότητα τους
Και όταν ο βουλευτής της Ν.Δ. λέει ‘’κανονικότητα’’ εννοεί, ασφαλώς, την εικόνα της αθλιότητας που υπήρχε μέσα στις φυλακές πριν τη ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου. Με στοιβαγμένους ανθρώπους σε άθλια κελιά και διαδρόμους. Με το ψυχιατρείο χωρίς ψυχίατρο και εκτός ΕΣΥ. Με φυλακές, που οι κρατούμενοι δεν θα έχουν τα στοιχειώδη δικαιώματα. Με τη γνωστή, για δεκαετίες, συνεχή τιμωρητική λογική, με το άβατο, τα πειθαρχικά μπουντρούμια, τα μπλε κελιά, τις σωφρονιστικές αυθαιρεσίες, τις απορρίψεις, την αναχρονιστική και βαθιά συντηρητική αντίληψη του περισσευούμενου κόσμου.
Όταν ψηφιζόταν ο νόμος Παρασκευόπουλου το 2015, είχαμε πει ότι δεν πρόκειται για επανάσταση, αλλά για αυτονόητη κίνηση εξανθρωπισμού των φυλακών. Πρόσφατα, πριν λίγες ημέρες, ο Νίκος Παρασκευόπουλος είπε σε συνέντευξή του στο κανάλι της Βουλής, ότι ο συγκεκριμένος νόμος, σε ένα μέρος του, δεν έχει μόνιμο χαρακτήρα, αλλά ήρθε να απαντήσει στις άθλιες συνθήκες, στον υπερβολικό συνωστισμό, απόρροια των μεγάλων ποινών, δυσανάλογων με την απαξία του αδικήματος. Μίλησε για την ανάγκη ενός νέου, σύγχρονου σωφρονιστικού και κυρίως ποινικού κώδικα, που δεν θα επιτρέπει τη διαιώνιση μιας εικόνας, που έρχεται σε σύγκρουση με το νομικό μας πολιτισμό και τα δικαιώματα όσων έχουν καταδικαστεί.
Ένα κακόγουστο έργο
Δεν είπε κάτι που δεν ήταν γνωστό. Ήταν, όμως, η ευκαιρία για τη ΝΔ και τα δημοσιογραφικά της όργανα να περάσουν εκ νέου στην επίθεση, διαστρεβλώνοντας βάναυσα τα λεγόμενα του πρώην υπουργού, παρουσιάζοντάς τον ως πολέμιο του δικού του νόμου. ‘’Παρασκευόπουλος εναντίον Παρασκευόπουλου’’ ο τίτλος του κακόγουστου έργου που ζούμε τις τελευταίες ημέρες.
Όμως, ο Νίκος Παρασκευόπουλος είπε κάτι που γνώριζε καλά ο κ. Μητσοτάκης και το κόμμα του. Πως μέρος του νόμου έχει, πράγματι, προσωρινό χαρακτήρα και θα χρειαστούν δομικές αλλαγές, έτσι ώστε, να μην χρειάζονται έκτακτα μέτρα και η ζωή στη φυλακή να μην έχει τα χαρακτηριστικά της εκδίκησης και του βασανιστηρίου. Μέχρι τότε ο νόμος θα είναι σε ισχύ.
Ο νόμος Παρασκευόπουλου, ωστόσο, δεν αποτελεί αριστερή παρένθεση. Δεν ήρθε για να φύγει και να δώσει τη σκυτάλη στον άφρονα σωφρονισμό της απάνθρωπης ακροδεξιάς αντίληψης. Η ουσιαστική κατάργηση του εγκλεισμού των ανήλικων, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις μετρημένες στα δάκτυλα του ενός χεριού, τα μέτρα που αφορούν τους εξαρτημένους χρήστες, τους ασθενείς και τους ανάπηρους, οι παρεμβάσεις στο νοσοκομείο και το ψυχιατρείο των φυλακών, η διεύρυνση των εκπαιδευτικών δομών και φυσικά, η οριστική κατάργηση του ελληνικού Αλκατράζ, των φυλακών τύπου Γ, δηλαδή, ήταν και παραμένουν να είναι η κορωνίδα του νόμου, που τόσο έχει κατηγορηθεί. Αλλά ακόμα και αυτά, τα λεγόμενα μέτρα αποσυμφόρησης, που η Βουλή πρόσφατα τους έδωσε ένα ακόμα χρόνο ζωής -και σωστά-, θα ισχύουν, πρέπει να ισχύουν, μέχρι να δοθούν οριστικές λύσεις στο χρονικά, υπερβολικό εγκλεισμό, που και αδιέξοδος είναι και αναχρονιστικός. Το ζητούμενο, άλλωστε, για την αριστερά, αλλά και για κάθε δημοκρατικά σκεπτόμενο πολίτη, δεν είναι ο ενταφιασμός του ‘’παραβατικού’’, αλλά της ίδιας της παραβατικότητας, που είναι κυρίως, απόρροια πολλαπλών οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Είναι, εντέλει, η δημιουργική και ασφαλής επανένταξη του ανθρώπου, η μόνη εγγύηση για την ασφάλεια όλων. Το τιμωρητικό εξοντωτικό μοντέλο, η επιχείρηση εξαφάνισης του ‘’περισσευούμενου’’ μέσω του διαρκούς εγκλεισμού, η εφαρμογή λογικών ‘’Αλκατράζ’’ και ‘’εξπρές του μεσονυχτίου’’, δοκιμάστηκε και απέτυχε παταγωδώς. Η βία έφερε βία, τα βασανιστήρια έφεραν αγριότητα.
Τομή που πρέπει να προχωρήσει
Κάποτε τους ανθρώπους τους έκαιγαν ζωντανούς, αργότερα ήταν η ηλεκτρική καρέκλα και η θανατική ποινή. Και κάθε φορά που η ανθρωπότητα προσπαθούσε να βγει από το φαύλο κύκλο της εκδίκησης, υπήρχαν αυτοί που αντιστέκονταν, που πολεμούσαν με λύσσα για τη διατήρηση των φρικιαστικών και απάνθρωπων κεκτημένων τους. Το ίδιο ζούμε και τώρα, με τη ΝΔ να ζητά και να διεκδικεί την ολική επαναφορά της.. κανονικότητας του άφρονα σωφρονισμού.
Μπορεί, λοιπόν, ο νόμος Παρασκευόπουλου να μην ήταν επανάσταση, ήταν όμως τομή, που πράγματι έθιξε βαθιά το ιδεολογικό και αξιακό φορτίο της συντηρητικής – νεοφιλελεύθερης -και σαφώς όχι φιλελεύθερης- Νέας Δημοκρατίας. Αυτός ο νόμος ήταν στο στόχαστρο από την πρώτη στιγμή. Λοιδορήθηκε, συκοφαντήθηκε, στοχοποιήθηκε γιατί είχε ιδεολογική κατεύθυνση. Γιατί απάντησε στον αυταρχισμό με ανθρωπιά, γιατί ανέδειξε έναν άλλο δρόμο πέραν του αφροσύνης, γιατί η ασφαλής και δημιουργική επανένταξη επιχειρεί να αντικαταστήσει, με πολλές δυσκολίες και αντιφάσεις, το μοντέλο της διαρκούς επιτήρησης και εξαφάνισης μέσω του εγκλεισμού.
Θα ήταν, όμως, λάθος να πέσουμε στην παγίδα που έχει στήσει η αξιωματική αντιπολίτευση και να παίξουμε στο γήπεδό της και μάλιστα αμυντικά. Να συζητάμε διαρκώς με βάση τις στημένες καταγγελίες της. Να απολογούμαστε για αυτά που δεν πρέπει να απολογηθούμε. Η ΝΔ είναι αυτή που υποχρεούται να απαντήσει για τα αποτελέσματα της πολιτικής, που εφήρμοσε για δεκαετίες στο σωφρονιστικό σύστημα. Για το γεγονός ότι δύο στα τρία παιδιά, που ‘’φοίτησαν’’ στις φυλακές ανηλίκων –ακόμα και από τα 13 τους χρόνια- ξαναγύρισαν δασκαλεμένα, πλέον, στις φυλακές ενηλίκων. Για το γεγονός ότι τα σύστημά τους δεν είχε καμία σχέση με σωφρονισμό, παρά μόνο με εκδίκηση και βασανιστήρια. Για το γεγονός, επίσης, ότι η χώρα μας, αναλογικά, έχει το μεγαλύτερο αριθμό ισοβιτών, κυρίως για αδικήματα που αφορούν τα ναρκωτικά, λες και όλοι οι έμποροι ουσιών συγκεντρώθηκαν σε αυτή τη μικρή χώρα.
Ατελείωτος ο κατάλογος, οι ερωτήσεις και οι ενστάσεις. Για τους ανθρώπους, ασθενείς – κρατούμενους, που έχασαν τη ζωή τους αβοήθητοι εξαιτίας της ανυπαρξίας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Για το χορό των ναρκωτικών ουσιών, για τα βασανιστήρια στις φυλακές της Κέρκυρας, για τα μπουντρούμια.
Οι αντιφιλελεύθερες και δογματικές κραυγές της ηγεσίας της ΝΔ, δεν θα μας οδηγήσουν στη σιωπή. Το κρίσιμο ζήτημα σήμερα είναι να δοθεί νέα ώθηση, νέα δυναμική στο νόμο Παρασκευόπουλου, που γέννησε ελπίδες ότι κάτι μπορεί να αλλάξει στον τόπο μας. Αν κάτι, λοιπόν, πρέπει να γίνει δεν είναι ασφαλώς να κάνουμε ένα βήμα πίσω, αλλά ένα ακόμα μπροστά. Οι φυλακές απέχουν και σήμερα, κατά πολύ, από το επιθυμητό, σίγουρα από το αναγκαίο. Δεν γίνεται να μιλάμε για εξανθρωπισμό όσο οι μωρομάνες είναι έγκλειστες μαζί με τα μωρά τους, χωρίς να τους δίνεται η δυνατότητα εναλλακτικής έκτισης της ποινής. Δεν γίνεται να οραματιζόμαστε μια κοινωνία ανθρωπιάς όσο παραμένουν άνθρωποι μέσα στις φυλακές, που τους στερούν το δικαίωμα στην άδεια, αν και το δικαιούνται, με απαράδεκτα, ιδεολογικής υφής, προσχήματα. Δεν γίνεται να διατηρείται το εισαγγελικό βέτο, αγνοώντας τη βούληση της πλειοψηφίας του συμβουλίου της φυλακής και των σχετικών νόμων.
Ένα βήμα μπροστά σημαίνει να προχωρήσει άμεσα η συζήτηση για τον ποινικό κώδικα. Ένα βήμα μπροστά σημαίνει μέτρα για την επανένταξη. Ο κύκλος του κοινωνικού αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης πρέπει να σπάσει και ο μόνος τρόπος είναι η άρση των διακρίσεων, η καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας, η ένταξη των αποφυλακισμένων στην αγορά εργασίας και σε δομές εκπαίδευσης.
Ένα βήμα μπροστά είναι η στήριξη του νόμου Παρασκευόπουλου για να μην ξαναγυρίσουμε ποτέ ξανά στην… κανονικότητα της σωφρονιστικής βαρβαρότητας των φυλακών τύπου Γ.
Ο Πάνος Λάμπρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ, υπεύθυνος για τα Δικαιώματα και τη Δικαιοσύνη
