Αν έπρεπε να επιλέξουμε το ιδεολόγημα που τώρα επικρατεί περισσότερο στους κύκλους των αριστερά από τη Νέα Δημοκρατία κομμάτων της αντιπολίτευσης, θα έλεγα πως αυτό είναι το ιδεολόγημα του «Βρείτε τα». Στις σειρές που ακολουθούν, θα εξηγήσω γιατί πρόκειται όντως για ιδεολόγημα. Δηλαδή για μια άποψη που, ενώ έχει κάποια σχέση με την πραγματικότητα, αν αναλυθεί επαρκώς στις αληθινές πολιτικές και ιστορικές της διαστάσεις, φανερώνεται πως λειτουργεί αποπροσανατολιστικά.
Ας ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας τα στοιχεία τούτης της άποψης που πράγματι έχουν κάποιο έρεισμα στις ιστορικές συνθήκες. Ας δεχτούμε ότι τα αριστερά από τη Ν.Δ. κόμματα που έχουν κάποια στοιχειώδη δημοσκοπική παρουσία είναι εφτά: ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., Νέα Αριστερά, Πλεύση Ελευθερίας, ΜέΡΑ25 και Κίνημα Δημοκρατίας. Είναι εκ πρώτης όψεως όντως εντυπωσιακό ότι τα πέντε τελευταία προέρχονται από τον πάλαι ποτέ ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό επομένως αναπόφευκτα προξενεί την εντύπωση της «πολυδιάσπασης». Επιπλέον, τρία από τα πέντε αυτά κόμματα, η Πλεύση Ελευθερίας, το ΜέΡΑ25 και το Κίνημα Δημοκρατίας, έχουν αδιαμφισβήτητα έναν προσωποπαγή χαρακτήρα. Είναι τα «κόμματα των αρχηγών τους». Κατά συνέπεια, η εικόνα της «πολυδιάσπασης» συμπληρώνεται από εκείνην όπου τα βασικά κίνητρα δημιουργίας των ξεχωριστών κομμάτων ήταν προσωπικά περισσότερο, παρά πολιτικά με την ουσιαστική έννοια. Εικόνα που ενισχύεται ακόμα περισσότερο από μια άποψη που δυστυχώς είναι αρκετά διάχυτη, ότι και οι αποχωρήσαντες που κατόπιν έφτιαξαν τη Νέα Αριστερά το έκαναν επειδή έχασαν τη μάχη των εσωκομματικών εκλογών στον ΣΥΡΙΖΑ.
Το «Βρείτε τα» λοιπόν μοιάζει να απευθύνεται τουλάχιστον σε όσους στελεχώνουν τα πέντε κόμματα που προέκυψαν από τον παλιό ΣΥΡΙΖΑ και να τους παροτρύνει να παραμερίσουν τις προσωπικές τους διαφορές προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον αληθινό αντίπαλο, που είναι η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Αλλά και με το ΠΑΣΟΚ, σύμφωνα με αυτή την άποψη, το χάσμα δεν είναι αγεφύρωτο, τουλάχιστον σε επίπεδο συνεργασίας, δεδομένου ότι η πασοκοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ που είχε ήδη επέλθει επί Τσίπρα επέφερε μια –ακόμη ισχύουσα– ιδεολογική σύγκλιση των δύο χώρων. Μόνο το ΚΚΕ μένει εκτός – ο απομονωτισμός του θεωρείται δεδομένος παλαιόθεν και κατά τούτο σεβαστός.
Αυτή είναι ομολογουμένως η αφελέστερη εκδοχή του ιδεολογήματος του «Βρείτε τα». Αν περάσουμε σε λιγότερο αφελείς εκδοχές, βλέπουμε ότι το ιδεολόγημα αποδομείται σταδιακά από μόνο του. Για παράδειγμα, όταν το κύριο επιχείρημα για την επανένωση ή έστω συνεργασία της Νέας Αριστεράς με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι τώρα έχει φύγει ο Κασσελάκης, θα ήταν τελείως παράλογο η οποιασδήποτε μορφής σύμπραξη να περιλαμβάνει και το κόμμα του. Ο δε μονοθεματικός χαρακτήρας (Τέμπη) που έχει προσλάβει το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου (και που σε τεράστιο βαθμό αιτιολογεί την αλματώδη δημοσκοπική του άνοδο), αλλά και η μέχρι τώρα γενικότερη συμπεριφορά της εν λόγω πολιτικού, δεν αφήνει πολλά περιθώρια για προοπτική ευρύτερης συνεργασίας με τα άλλα κόμματα. Οσο για το ΠΑΣΟΚ, η όχι και τόσο μακρινή προϊστορία του καθιστά εξαιρετικά αμφίβολο αν το ίδιο αισθάνεται πλησιέστερα προς τα κόμματα της Αριστεράς από όσο προς τη Ν.Δ..
Ας μη γελιόμαστε, η λιγότερο αφελής εκδοχή του «Βρείτε τα» αφορά κυρίως τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά. Το ότι είναι «λιγότερο αφελής» όμως ουδόλως απαλλάσσει το ιδεολόγημα από τη βασική αφέλειά του. «Βρείτε τα για να φύγει ο Μητσοτάκης» είναι βέβαια η πλήρης εκδοχή του ιδεολογήματος. Δηλαδή αν ενωθούν ή έστω συνεργαστούν αυτά τα δύο κόμματα, του 5,5% και του 1,5%, στις επόμενες εκλογές θα πέσει η κυβέρνηση της Δεξιάς…
Τα αφελή ιδεολογήματα μπορεί να απευθύνονται σε αφελείς, αλλά συνήθως δεν διατυπώνονται από αφελείς. Η κοινωνικο-πολιτική διαπάλη κατά κανόνα διεξάγεται με ιδιαίτερα σκληρούς όρους. Παρά τη γενικευμένη αγανάκτηση του κόσμου με την κυβέρνηση της Ν.Δ., το καθεστώς δεν αισθάνεται άμεσα απειλημένο, διότι η Αριστερά, από το 2023 κι έπειτα, έχει ηττηθεί κατά κράτος. Τώρα το καθεστώς έχει την άνεση να σχεδιάζει τη μεσομακροπρόθεσμη ολοκληρωτική αφάνιση της Αριστεράς. Δεν θέλει να επαναληφθεί στο μέλλον η εμπειρία του 2012-2015, όταν ένα μικρό κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς κατάφερε να εκφράσει το λαϊκό κίνημα, να γιγαντωθεί και να κυβερνήσει. Τον ΣΥΡΙΖΑ το καθεστώς κατόρθωσε σταδιακά να τον «δαμάσει»: αρχικά με τον εξαναγκασμό στην εφαρμογή του Τρίτου Μνημονίου, κατόπιν με την υπό Τσίπρα πασοκοποίηση και τέλος με την κασσελάκεια ιδεολογική γελοιοποίησή του. Δεν αποτελεί «ιδεολογική αυταρέσκεια» να θέλει η Νέα Αριστερά να παραμείνει αυτό που είναι: ένα αυτοτελές, μικρό έστω προς το παρόν, κόμμα της Αριστεράς.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
