Ο Νεντ Σταρκ εκτελείται στον πρώτο κύκλο της σειράς «Games of Thrones». Ωστόσο, αυτό ακριβώς γίνεται και η αιτία του θριάμβου του. Όλη η σειρά αποκτά νόημα γιατί η ωμότητα των εκτελεστών διευρύνει την αντίληψη για το σωστό στην πολιτική και αυξάνει τη συνειδητοποίηση των θεατών. Στην πραγματική ζωή, το είπε ο Μιγέλ Ντε Ουναμούνο στους φίλους του στο Λαϊκό Κόμμα: «Θα νικήσετε, αλλά δεν θα πείσετε». Ο Φράνκο έφυγε όπως ήρθε, εκτελώντας, και οι τουφεκισμοί του 1975 ήταν η πιο προφανής απόδειξη ότι ο φρανκισμός θα κατέληγε, πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα φανταζόταν κανείς, στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας.
Είναι γνωστό ότι ο Ραχόι γέμισε την Καταλωνία αυτονομιστές όταν βγήκε στον δρόμο για να συγκεντρώσει 4 εκατ. υπογραφές -το 10% του ισπανικού πληθυσμού- εναντίον του καταλανικού «Εστατούτ» (του καθεστώτος αυτονομίας). Στη συνέχεια, ένα Συνταγματικό Δικαστήριο, στο οποίο είχε τοποθετήσει φίλους και συγγενείς, υποκατέστησε το καταλανικό κοινοβούλιο, το ισπανικό κοινοβούλιο και το δημοψήφισμα στην Καταλωνία καταπατώντας το σύνταγμα. Βέβαια, η δικαστική στρατηγική του Λαϊκού Κόμματος έρχεται από μακριά. Έχουν ανάγκη να ελέγχουν τον δικαστικό τομέα για να μην καταλήξουν στη φυλακή και έχουν ανάγκη να ελέγχουν την Ισπανία για να μην εκτελούνται οι καταδίκες τους. Γι’ αυτό πάντα συγχέουν την Ισπανία με τα συμφέροντά τους. Ακόμη κι αν τους περισσεύουν πολλοί Ισπανοί. Το δήλωσαν, άλλωστε, ο Ραφαέλ Ερνάντο και ο Πάμπλο Κασάδο πριν φωτογραφηθούν πλάι στον Βάργκας Λιόσα: οι Ισπανοί που τουφεκίστηκαν επί Φράνκο δεν ήταν αληθινοί Ισπανοί.
Ό,τι αρχίζει άσχημα, τελειώνει κι άσχημα. Το ’77 ο Σουάρεθ έφερε από την εξορία τον ιστορικό ηγέτη της Καταλωνίας Τζουζέπ Ταραδέλ για να πει το «Ja sóc aquí» («Ήδη είμαι εδώ») και να εμποδίσει τη νίκη της Αριστεράς. Όταν ο Αρτούρ Μας, ο Οριόλ Τζουνκέρας και ο Κάρλες Πουτζντεμόν, σε μια παρά φύση συμμαχία, αποφάσισαν να παίξουν το χαρτί τής μονομερούς ανεξαρτησίας, με μοναδικό στόχο να αποτραπεί η νίκη της Αριστεράς στην Καταλωνία και να ξεχαστεί το διεφθαρμένο παρελθόν, τα πράγματα μπήκαν σε έναν δρόμο που θα μπορούσε να οδηγήσει οπουδήποτε.
Όποτε η Αριστερά συμμάχησε με τη Δεξιά, βγήκε κάτι περισσότερο από χαμένη. Διότι η πολιτική καθοδήγηση του Procés (της διαδικασίας) για την ανεξαρτησία, δηλαδή το Καταλανικό Δημοκρατικό Κόμμα (PdeCat) και η Δημοκρατική Αριστερά της Καταλωνίας (ERC), πάντοτε θα μπορούν να συμφωνήσουν με την πολιτική εξουσία του ισπανικού κράτους (όπως πάντα έκαναν, είτε με το P.P., είτε με το PSOE, και με τις ευλογίες του βασιλικού οίκου, που αρνείται να παραδεχθεί ότι παρήλθαν οι εποχές των Βουρβόνων). Όμως το λαϊκό κίνημα που θέλει να ψηφίσει εξαπατάται καθημερινά. Κι αν δεν ζητούνται ευθύνες από αυτούς που είπαν ψέματα, υποσχόμενοι πως η ανεξαρτησία θα έπεφτε από τον ουρανό, είναι γιατί ο Ραχόι αποφάσισε να ξυλοφορτώσει τους Καταλανούς που πήγαν να ψηφίσουν την 1η Οκτωβρίου. Στο δημοψήφισμα του 2006 για το Εστατούτ δεν ψήφισε πάνω από το 50% των Καταλανών. Όμως η ταπείνωση είναι μια κινητήρια δύναμη και ο καταλανικός λαός μοιάζει να έχει ξεχάσει ποιοι ήταν οι υπεύθυνοι για το άδειασμα των δημοκρατικών θεσμών στην Καταλωνία κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Είναι ευχής έργο που η καταλανική κυβέρνηση δεν ανακήρυξε την ανεξαρτησία. Ακόμη κι ο τρόπος που την ανακοίνωσε είχε χαρακτήρα οπερέτας. Ωστόσο, το συμπέρασμα παραμένει το ίδιο: επρόκειτο να ανακηρύξουν την ανεξαρτησία και δεν το έκαναν. Ο Πουτζντεμόν, σαν μικρό παιδί που φοβάται την τιμωρία, ζητάει τώρα διάλογο ψιθυριστά, προκαλώντας τη δικαιολογημένη οργή των αντικαπιταλιστών της CUP.
Το Ρ.Ρ., παρακινημένο από κάποιους τρελούς που βιώνουν την πολιτική ως ευκαιρία για εκδίκηση -ένας από αυτούς είναι κι ο Άλμπερτ Ριμπέρα των Ciudadanos- και συνεπικουρούμενο από ένα PSOE που του αξίζει η τύχη των Γάλλων, των Ιταλών, των Γερμανών ή των Ελλήνων σοσιαλιστών, αποφάσισε να δείξει την πυγμή του και να κρεμάσει σε έναν πάσσαλο τα κεφάλια των αυτονομιστών. Με άλλα λόγια, να προσδώσει στον σκοπό της ανεξαρτησίας τη νομιμοποίηση που ακόμη δεν έχει. Ή να επιβεβαιώσει ότι η Καταλωνία δεν χωράει στο κάδρο της Ισπανίας.
Οι αυτονομιστές έχουν πετύχει, όπως συμβαίνει πάντα στην Ισπανία, να μετατραπούν οι πολιτικές και περιφερειακές συγκρούσεις σε ευρωπαϊκή αντιπαράθεση. Η Ευρώπη όμως ουδέποτε θέλησε να μας βοηθήσει, μονάχα υπαγόρευε την τύχη μας ανάλογα με τα δικά της συμφέροντα. Ουδείς μπορεί να φανταστεί πως μια σύγκρουση εντός της Γαλλίας ή της Γερμανίας θα την έλυνε η Ευρώπη. Εμείς όμως είμαστε μπανανία.
Είναι τρομερό που το P.P., οι Ciudadanos, η Vox, το PSOE αντιμετωπίζουν την Καταλωνία όχι ως μια δημοκρατική πρόκληση, αλλά ως έναν τρόπο κερδίσουν -ή έστω να μη χάσουν- ψήφους στην υπόλοιπη Ισπανία. Θυμίζουν τις συμμαχίες των βασιλιάδων στο «Games of Thrones», που κάνουν πάντα τα πράγματα χειρότερα. Οι αυτονομιστές, με μια απλουστευτική λογική, θεωρούν πως αρκεί να θελήσουν να αποσχιστούν από την Ισπανία κι αυτό θα γίνει αυτοστιγμεί. Αυτό είναι ένα διαγνωστικό σφάλμα που απέλπιζε διαρκώς τον Μαρξ. Τα παραδοσιακά κόμματα (μαζί και οι Ciudadanos, που επιδιώκουν να αντικαταστήσουν το P.P.) αντιλαμβάνονται την Ισπανία με τον πιο παλιό, συντηρητικό τρόπο – ως αυτοκρατορική, καθολική, συγκεντρωτική, μοναρχική, δικομματική, πελατειακή και αυταρχική. Το Podemos παραμένει στη μοναχική πορεία του υποστηρίζοντας πως οι μονομερείς ανακηρύξεις ανεξαρτησίας είναι παράλογες, πως το Ρ.Ρ. πασχίζει να καλύψει τα σκάνδαλα διαφθοράς, πως οι Ciudadanos φωνάζουν περισσότερο από το P.P. για να ακουστούν και πως το PSOE στέκει φοβισμένο, με έναν Πέδρο Σάντσεθ ανίκανο να ελέγξει τους βουλευτές του και την εσωκομματική του αντίπαλο και πρόεδρο της Ανδαλουσίας Σουσάνα Ντίαθ, που συνομιλεί απευθείας με τον Ραχόι.
Τελικά, οι Καταλανοί θα ψηφίσουν. Το γνωρίζαμε όλοι, αλλά τώρα το γνωρίζει και η Ευρώπη. Όσο περισσότερο καθυστερούν να το κάνουν, τόσο πιο δύσπιστοι θα είναι απέναντι στην Ισπανία. Ωστόσο, υπάρχει και μια άλλη Ισπανία: αυτή που θέλει τον διάλογο, που λέει πως η ενεργοποίηση του Άρθρου 155 του συντάγματος αποτελεί νίκη της εξουσίας, αλλά όχι της πειθούς. Αυτή που θέλει η Καταλωνία είναι να παραμείνει στην Ισπανία, αλλά όχι γονατισμένη. Εάν απαρνηθούμε την πολιτική, στο τέλος αυτό που θα συμβεί στην Καταλωνία θα το αποφασίσει η οικονομία. Η τύχη του Procés θα κριθεί από τη στάση των μεγάλων επιχειρήσεων. Κι αυτές θα κάνουν ό,τι τους πει η Ευρώπη. Κι όπως πάντα, θα έχουμε αποδείξει τη δημοκρατική μας ανωριμότητα και θα πρέπει να έρθουν οι απέξω για να λύσουν τα προβλήματα που εμείς δεν είμαστε ικανοί με εκείνον τον τρόπο που καταντάμε πάντοτε και εκ των υστέρων να οικτίρουμε: μα κανενός πια δεν του πέρασε από το μυαλό να ξεκινήσει έναν διάλογο;
Μετάφραση: Γιώργης-Βύρων Δάβος
O Juan Carlos Monedero είναι καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας και εκ των ιδρυτών του Podemos
