O πληθυσμός των αστέγων στην Αμερική ανέβηκε φέτος για πρώτη φορά από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κρίση κατοικίας που έχει πλήξει τη Δυτική Ακτή, σύμφωνα με μια νέα ομοσπονδιακή μελέτη.
Από την έρευνα προκύπτει ότι 553.742 άνθρωποι έμειναν, έστω και μια νύχτα φέτος, άστεγοι -μια αύξηση 0,7% σε σχέση με πέρσι. Αυτό καταδεικνύει ότι παρά το γεγονός ότι οι χρηματαγορές βρίσκονται σε άνοδο και το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται, οι πιο φτωχοί Αμερικάνοι δυσκολεύονται να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.
Η βελτιωμένη εικόνα της οικονομίας, που είναι αναμφισβήτητα θετική, έχει οδηγήσει σε άνοδο την κτηματομεσιτική αγορά, γεγονός που πιέζει κατά κύριο λόγο τα φτωχά στρώματα στο να βρουν οικονομική στέγη, ιδιαιτέρως στην περιοχή του Λος Άντζελες. Στο Λος Άντζελες υπήρξε η πιο δραματική άνοδος στο ποσοστό των αστέγων, όπου καταμετρήθηκαν 55.000 άστεγοι. Η κατάσταση εκεί έχει ξεφύγει από κάθε όριο σε σχέση με την εικόνα που παρουσιάζει το πρόβλημα σε άλλες πολιτείες.
Οι φορείς που προασπίζονται τα δικαιώματα των αστέγων σε ομοσπονδιακό επίπεδο από τότε που εμφανίστηκε με ένταση το πρόβλημα, τη δεκαετία του ‘80, έχουν εκπλαγεί δυσάρεστα από την επιδείνωση της κατάστασης και τη μη αποκλιμάκωση του φαινομένου. «Ποτέ μου δεν περίμενα, ούτε μία στο δισεκατομμύριο, ότι η κατάσταση θα σέρνονταν για 3 δεκαετίες χωρίς να υπάρχει μέχρι σήμερα φως στο τούνελ», δηλώνει ο Μπομπ Έρλενμπους, που ξεκίνησε να ασχολείται με το ζήτημα στο Λος Άντζελες το 1984.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υποχρεώνει τους δήμους και τις πολιτείες να κάνουν καταμέτρηση των αστέγων κάθε δύο χρόνια, οπότε οι εθελοντές βγαίνουν από άκρο εις άκρον σε όλη την χώρα και κάνουν καταμετρήσεις με το χέρι. Αυτοί οι αριθμοί διασταυρώνονται με το συνολικό αριθμό αυτών που διαμένουν σε καταφύγια για αστέγους και προσωρινά καταλύματα. Η καταμέτρηση θεωρείται σοβαρός δείκτης για το πώς διαμορφώνεται η κατάσταση σε ομοσπονδιακό επίπεδο, αλλά λόγω των προβλημάτων που εμπεριέχει μια τέτοια καταγραφή, πολλοί θεωρούν ότι τα στοιχεία δεν είναι ακριβή και η πραγματική εικόνα είναι πολύ χειρότερη.
Πάντως η έρευνα έδειξε αυξητικές τάσεις, ιδίως σε αυτούς που καταλήγουν να μένουν σε εισόδους κτιρίων, σκηνές και τροχόσπιτα και όχι στα καταφύγια αστέγων, σε πολιτείες όπως η Νέα Υόρκη, το Σακραμέντο, το Σιάτλ, το Πόρτλαντ, το Σαν Ντιέγκο και το Όκλαντ. Το μεγαλύτερο δε ποσοστό αστέγων είναι Αφροαμερικανοί, που αποτελούν το 1/3 του πληθυσμού των αστέγων.
Ανάπτυξη με φτώχεια
Από μια άποψη η επιμονή του φαινομένου μοιάζει παράξενη. Αφού το ποσοστό φτώχειας σε εθνικό επίπεδο έχει πέσει σε επίπεδα προ κρίσης, θα έπρεπε να είχαν μειωθεί οι άστεγοι. Ωστόσο, το φαινόμενο των αστέγων συνδέεται ευθέως με την οικονομική ανάπτυξη και θα εξηγήσουμε γιατί.
Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι συσσωρεύονται στις μεγάλες πόλεις η κτηματομεσιτική αγορά, λόγω ζήτησης, γνωρίζει αλματώδη άνοδο σε επίπεδα που οι φτωχοί άνθρωποι, οι μεροκαματιάρηδες, δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Για να δώσουμε μια τάξη μεγέθους, ενώ το μέσο ωρομίσθιο στις ΗΠΑ ανέβηκε ελάχιστα από τα 16,74 δολάρια το 1973 στα 17,86 δολάρια το 2016, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικής Πολιτικής, για να νοικιάσεις ένα δυάρι στη Νέα Υόρκη πρέπει να κερδίζεις τουλάχιστον 27,89 δολάρια την ώρα και στο Λος Άντζελες 22,98 δολάρια την ώρα.
Τα κενά διαμερίσματα, δυστυχώς, σε αυτές τις πόλεις είναι ελάχιστα, ενώ κατασκευάζονται ελάχιστα καινούργια κτίρια. Η πολιτεία της Καλιφόρνια εκτιμά ότι χρειάζονται 180.000 καινούργια κτίρια κάθε χρόνο, προκειμένου να στεγασθεί ο ολοένα αυξανόμενος πληθυσμός που συρρέει στην πόλη. Στην πάροδο της τελευταίας δεκαετίας, ωστόσο, κατασκευάστηκαν 80.000 κτίρια ετησίως, είτε λόγω γραφειοκρατίας, είτε εξαιτίας τοπικών αντιδράσεων.
Κατανοεί, λοιπόν, κανείς ότι η οικονομική ανάπτυξη δεν έχει βελτιώσει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής αρκετών αμερικανών πολιτών και σε ορισμένες πολιτείες, και μάλιστα τις πιο πλούσιες όπως η Καλιφόρνια, το ποσοστό φτώχειας αγγίζει το 20% του πληθυσμού. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη συσσώρευση πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα και την κρίση κατοικίας, έχει αυξήσει το ποσοστό των αστέγων στη χώρα.
Η αντίδραση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης μέχρι σήμερα έχει υπάρξει χαλαρή. Δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική κίνηση για χρηματοδότηση κατασκευής φθηνών κατοικιών και η επιδότηση ενοικίου έχει περικοπεί από την εποχή της διακυβέρνησης Ρήγκαν και με βάση τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί στο Κογκρέσο η κυβέρνηση Τραμπ για περιορισμό του κοινωνικού κράτους, θα εξαλείψουν τελείως την όποια κρατική ενίσχυση για ενοικίαση φτηνής στέγης.
Οι τοπικές αρχές έχουν αφεθεί να αυτοσχεδιάζουν στην εξεύρεση λύσεων. Στο Λος Άντζελες ψήφισαν να επιβληθεί φόρος στους κατοίκους για να συγκεντρώσουν τα δισεκατομμύρια που χρειάζονται για να χρηματοδοτήσουν τη φθηνή στέγαση. Στο Όρεγκον και την Ουάσινγκτον έχουν αρχίσει να εμφανίζονται χωριά με πολύ μικρά σπίτια (παρόλο που ένα αντίστοιχο πρότζεκτ εγκατάστασης τέτοιων χωριών στο Σίλικον Βάλεϊ προκάλεσε την οργίλη αντίδραση των κατοίκων που ζητούσαν να χτιστεί τείχος που να κρατάει τους άστεγους απέξω!!!). Στη δε Χαβάη προωθούν την ιδέα να στήσουν αδειοδοτημένους καταυλισμούς με σκηνές.
Γεγονός παραμένει ότι ένα πρόβλημα που όλοι θεωρούσαν προσωρινό, επιμένει με ακόμη μεγαλύτερη ένταση τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη και είναι επιτακτική η λήψη μέτρων που θα ενισχύουν τη δυνατότητα των φτωχών εργατικών και μικρομεσαίων στρωμάτων να έχουν πρόσβαση σε φτηνή στέγαση. Αλλιώς θα συνεχιστεί και θα ενταθεί το τραγικό θέαμα των σκηνών πάνω στα πεζοδρόμια των λαμπερών μεγαλουπόλεων της Δύσης.
Alastair Gee
Πηγή: Η Εποχή από The Guardian
